Da censura na prensa: a miña experiencia persoal

Levo tempo querendo contar isto e ata agora non puiden: o blog creo que é o lugar máis axeitado.
Hai case 30 anos que veño escribindo en diversos xornais galegos (en case todos). Agora fágoo a diario en dous deles (Galicia Hoxe e La Región), pero tamén o fixen moito tempo, máis de dez anos, nunha edición local de La Voz de Galicia (ademais de nos suplementos culturais), en Orense Diario, en Diario de Galicia, en El Correo Gallego e no Faro de Vigo (e Faro de Ourense). Polo xeral, tiven unhas relacións bastante boas en todos estes medios, houbo problemas (cómo non!), pero solucionados dun xeito ou doutro. E cando o xulguei conveniente cambiei de medio e xa está.
E quero contar agora as miñas experiencias coa censura na prensa: adianto xa que non foron moitas, quizais porque sempre souben en qué medios traballaba e os límites necesarios para escribir neles, isto é, o que se chama autocensura. Non sexamos inocentes: en cada xornal hai unhas claves que non se poden tocar, sexan unha empresa, un poder político, ou mesmo un lobby de calquera tipo. A miña autocensura evitoume moitos problemas, pero non todos. Por exemplo:

1) Nunha ocasión, nun xornal local, foime censurada unha carta (nin sequera era un artigo) na que falaba ben de Telesforo Monzón. Eu era moi novo, debeu ser no 77 ou no 78 e Monzón viñera ao 25 de xullo en nome de HB. Foi atacado e insultado en moitos medios e eu, inxenuo, saín na súa defensa. A carta nunca foi publicada.

2) Segunda situación, nun xornal ben importante, hai moitos anos, case 30. Mandei unha carta de réplica a un escritor moi coñecido por un tema relativo á lingua galega. Que eu recorde a carta era cortés e nada ofensiva, pero nin sequera así saíu. Por desgraza non creo que conserve copia, pero creo que me respostaran no xornal que non a consideraban pertinente. Este é o único caso en que me alegrei, co paso do tempo, de que a carta non fose publicada: o máis seguro era unha babecada e ía dirixida a replicar a Carlos Casares, co que logo tiven certo trato e amizade (por certo, nunca lle contei este incidente e seguro que el nunca viu a miña carta frustrada). Cousas que pasan ...

3) No mesmo medio que o anterior, pero moitos anos despois, e sendo eu colaborador habitual. Eu xa sabía que había nomes intócabeis (era o momento de apoxeo máximo do PP en Galiza), pero o colaborador tampouco sabe nunca ata onde pode chegar exactamente. Por outra parte, hai cousas que lles deixan escribir a algunhas firmas (polo que sexa) e a outros non. O meu neste caso era un artigo que aludía directamente ao pasado de Fraga, entón presidente da Xunta, como exministro de Franco. Tomeino como censura pura e dura, aínda que o xornal non o quixo recoñecer así. Pero o artigo nunca saíu.

5) Noutro medio no que colaboraba habitualmente (e seguín colaborando logo: non nego que xogo ao posibilismo) un día un meu artigo desapareceu da páxina de opinión. Sacárono, pero publicado como carta ao director e en letra pequena. Non pedín moitas explicacións, porque era obvio que non se querían meter dende o xornal con aquel personaxe: o artigo criticaba, con certa dureza, pero non demasiada, ao presidente da Confederación Empresarial Galega daquela, creo que A. Ramilo.

Debeu haber máis casos que agora non lembro. Quizais algúns artigos políticos, cando cultivaba máis este xénero: lembro nunha ocasión que me chamaron dicindo que os colaboradores non podían usar o tono propio dun voceiro dun partido político. Ao mellor ata tiñan algo de razón: disto tamén hai moitos anos. En calquera caso, esa foi a miña experiencia persoal.
E que ninguén pense que isto é excepcional: seguro que hai moitos lectores que tiveron incidentes semellantes, e moitos máis. Aínda máis, cónstame que case ninguén se libra: sei de intelectuais de moito renome, mesmo varios membros da Academia Galega, aos que lles teñen recortado parágrafos e cambiado algunha liña “molesta” nos xornais. Canta máis incidencia pública teña ese medio, moito peor...! Por exemplo, nun diario hai artigos que poden saír nunha determinada edición local (por ser de menor difusión ou recepción social) e non noutra: isto lle sucedía a Bieito Iglesias cando escribía na edición de Compostela da Voz que era a que lían os conselleiros. Tiña problemas continuos e tivo que rematar por deixalo. (Por certo, nos dous diarios que escribo agora fágoo sen ningún tipo de problemas, non lembro ningún incidente censor en moitos anos...).

A cea, a arte do cinismo
(Andoliña sábado 9 xuño)
A obra péchase cunha cita das Memorias de Ultratumba de Chateaubriand. O espectador reacciona algo apampado, encéndese as luces e non ten moi claro cal é a realidade. Volvemos á realidade ou ela era ese mundo poboado de traizóns, paixóns, crueldade e desprezo de todos os valores políticos? Remata a interpretación de A cea de Jean-Claude Brisville e poderiamos afirmar aquilo de "o teatro é a verdade": Fouché, o xacobino que serviu á Revolución, a Napoleón e logo á Monarquía, fronte ao aristócrata Talleyrand nun diálogo maxistral que nos presenta a arte do cinismo como unha das manifestacións máis requintadas do ser humano. O mundo real que nos agarda fóra do teatro é moito máis pobre e plano, carente dos matices que poñen en escena eses dous monstros que son Josep Maria Flotats e Carmelo Gómez.
Foi o propio Carmelo Gómez, que dá vida a ese Fouché desapiadado, quen declarou nunha ocasión que a historia política do mundo debeu de estar chea de ceas coma esta, na que a corrupción e o crime consensuaron o poder absoluto. A acción transcorre en 1815, trala fuxida de Napoleón, pero tampouco custa imaxinar un encontro semellante con personaxes de hoxe. E iso é malo.