NACIONALISMO E IDENTIDADE. NACIÓN E CONCIENCIA. Do pensamento de Manuel Murguía

Varios participantes neste foro pediron un post-debate sobre IDENTIDADES E NACIONALISMO. Vouno abrir con varias citas do pai fundador do galeguismo, Manuel Murguía, e dalgúns pensadores foráneos, Manzini, Renan, que puideron influír no seu perfil ideolóxico, segundo os rigorosos estudos de Ramón Máiz. Se estas son as bases ideolóxicas do nacionalismo galego, dende logo non son estrictamente reaccionarias, como ás veces se quere facer crer. Opinen, se lles parece.

“A Península Ibérica non constitúe unha entidade nacional, e, o que é máis grave, advírtese así mesmo que se acha dividida en tres grandes porcións territoriais que informan respectivamente o sangue e a tradición… O fondo da poboación, os costumes propios a cada un dos devanditos grupos, os pensamentos que abrigan, danlles fisionomía propia e condicións de verdadeira nacionalidade. Ata tal punto e con tal forza, que cada unha das agrupacións en que aparece entón dividida a Península dá vida a unha civilización e crea unha lingua, signo o máis característico e declarado de toda nacionalidade lexítima.” (Historia de Galicia, vol. IV)

“Nación é unha comunidade natural de homes unidos nunha vida común pola morada, a orixe, os costumes e maila linguaxe, que teñen conciencia desa comunidade” (“¿Qué es la nación?”, en La España Regional, Barcelona, tomo II, 1886)

“Nación, sociedade natural de homes con unidade de territorio, de orixe, de costumes e mais de lingua, dotados de comunidade de vida e conciencia social”. “A nacionalidade non é outra cousa que a explicación da liberdade”. (P.S.Mancini, “Della nacionalità como fondamento del diritto delle genti”, en Diritto Internazionale, Nápoles, 1873)

“A patria é unha Misión, un Deber Común. A Patria é a vosa vida colectiva, a vida que anoa unha tradición de tendencias a efectos conformados por tódalas xeracións que xurdiron, traballaron e pasaron sobre o voso chan... A Patria é, antes que nada, a Conciencia da Patria. Así, o chan no que pousan os vosos pasos e os límites que a Natureza sitúa entre a vosa terra e as estranxeiras... non son senón a forma visible da Patria: pero se a alma da Patria non palpita naquel santuario da vosa vida denominada Conciencia, aquela forma permanece semellante a un cadáver sen movemento nin alento de creación, e vós mesmos seredes turba sen nome e non nación; xente e non Pobo... A Patria é ante todo a Fe na Patria”. (P.S.Mancini, Ai giovani D’ Italia, 1859).

“O rexionalismo proclama moi alto que é por esencia réxime de liberdade; o máis grande e o máis necesario. Está unido estreitamente ós principios liberais e neles se informa. Pertence á nova sociedade... Os rexionalistas queren conserva-lo que é privativo do seu pobo e rexión... pero isto dentro das liberdades modernas, sen renegar da civilización actual, da que derivan as doutrinas que sustentan. Se somos fillos da nosa rexión sómolo tamén do noso tempo”.
(“El Regionalismo”, Eco de Galicia, Bos Aires, 1899)

Unha nación é unha alma, un principio espiritual. Dúas cousas que non son máis que unha, constitúen esta alma, este principio espiritual. Unha está no pasado, a outra no presente. A unha é a posesión en común dun rico legado de recordos; a outra é o consentimento actual, o desexo de vivir xuntos, a vontade de continuar facendo valer a herdanza que se recibiu indivisa. A nación, como o individuo, é a consecuencia dun longo pasado de esforzos, de sacrificios e de arelas. O culto aos antepasados é o máis lexítimo de todos; os antepasados fixéronos o que somos. Un pasado heroico, grandes homes, a gloria (refírome á verdadeira); velaí o capital social no que se asenta unha idea nacional. Ter glorias comúns no pasado, unha vontade común no presente; ter feito grandes cousas xuntos, querer facelas aínda, velaí as condicións esenciais para ser un pobo. Ámase en proporción aos sacrificios soportados, aos males sufridos. (...) Si, o sufrimento en común une máis que a ledicia. En punto aos recordos nacionais, os dós valen máis que os triunfos, pois impoñen deberes, ordenan o esforzo en común.
Unha nación é pois unha grande solidariedade, constituída polo sentimento dos sacrificios que se fixeron e os sacrificios que aínda se está disposto a facer. Supón un pasado; resúmese, non obstante, no presente por un feito tanxible: o consentimento, o desexo claramente expresado de continuar a vida en común. A existencia dunha nación é (perdóenme esta metáfora) un plebiscito de todos os días, do mesmo xeito que a existencia do individuo é unha perpetua afirmación de vida. Ernest Renan, Qu’ est-ce que’ une nation?, 1882.

En poleiro alleo
Rivas escribe sobre Paleopolítica. E non deixen de ler o artigo de Antonio Elorza, moi crítico coa figura "moderada" de Tariq Ramadan, do que se falou aquí con detalle hai uns meses (non accesible na rede, pero seguro que teñen El País en casa).

No es lo mismo un paleopolítico que un paleoterrorista, pero suelen ser complementarios. El paleoterrorismo puede ser minoritario pero condiciona la vida de todos. La paleopolítica lo utiliza, por ejemplo, para empujar a la democracia hacia los lindes de la excepción. Un ejemplo palmario de paleopolítica lo tenemos en lo más alto del poder mundial. No es un chiste: Bush y Putin se desentienden del calentamiento global, aunque parecen dispuestos a reanudar la guerra fría. En cuanto al paleoterrorismo, tenemos el trágico privilegio de poder observar un extraño caso de retroceso en la evolución de las especies. El texto en el que ETA anuncia su vuelta a las armas es una declaración de ardor guerrero frente a la política, no porque la política fracasara sino por el peligro de que triunfara, como ha demostrado Nafarroa Bai. ETA ha vuelto con una antigüedad futurista. En sus últimos vídeos propagandísticos, los símbolos nacionalistas son las armas. ¿La verdadera identidad es Euskal Herria o es la guerra?
"Paleopolítica", Manuel Rivas, El País 9 xuño.