Xardín Botánico en Ourense, de Xosé Luís Mëndez Ferrín (Faro de Vigo 17 marzo 2008)

Tiñan unha alta visión de política cultural as xentes que gobernaban na deputación e no concello de Ourense no final do século XIX. Cando a Lei Moyano o fixo posíbel abriran o primitivo Instituto na actual Rúa de Lamas Carvajal, e tamén alí o núcleo da biblioteca provincial sobre a base dos libros colleitados polo abade exclaustrado de Celanova Bonifacio Ruiz. Pro non ficaron aí.A picaraña dos poderes políticos, aberta ou caladiñamente progresista, achandou as derradeiras casas da parte Sul da vila, alí onde vivían os graxos e as putas que farían inmortais Lamas, Álvarez de Nóvoa e Blanco Amor. Trazaron unha rúa nova, ancha e clara, á que chamaron do Padre Feijóo por ser este personaxe admirado nas loxias masónicas e nas hozas carbonarias. E nesa rúa ergueron o edificio do novo Instituto que durante moito tempo foi o mellor de Galicia (1896) . Non satisfeitos con instalar o Instituto con grande dignidade e mesmo aparato (notorio paraninfo, motivos árabes na decoración claustral), os políticos locais soñaron con facer daquelles lugares humildísimos e degrados da cidade unha especie de foco de irradiación da cultura laica e superior. Así pensaron que o novo edificio, ademais de centro docente, tería que ser, e así lle chamaron, o Centro Provincial de Instrucción Pública. Nel traballou a Comisión Provincial de Monumentos e conservou as súas coleccións e arquivos. Alí tivo a súa sede a magnífica Biblioteca Provincial que non parou de medrar durante moitos anos. Alí, en fin, estaban as salas dun dos mellores museos de historia natural de España, según me contaban. Pro aínda faltaba un elemento máis que fixese da marxe Sul de Ourense motor cultural de toda a Provincia: un Xardín Botánico.

(O artigo completo)

XORNALISTAS CON OPINIÓN

La Región 17 marzo (Imaxe: caricatura de Basilio Álvarez, por E. Padín)

Historia do xornalismo galego. Fálolles hoxe dun proxecto no que tiven a honra de colaborar e que xa está nas librarías. Os dous tomos de “Xornalistas con opinión” (Galaxia e Consello da Cultura Galega) que constitúen unha contribución fundamental a estudar o xornalismo de opinión na prensa galega dende o século XIX ata hoxe. O primeiro tomo inclúe biografías de 20 autores e o segundo unha ampla escolma de textos dos mesmos. Víctor Freixanes e Xosé López asinan unha introdución na que reflexionan, dende o presente, no significado do xornalismo de opinión (xénero hexemónico na prensa ideoloxizada decimonónica) e na escasa atención que lle teñen dedicado ata agora os estudosos da comunicación. Con eles colaborou activamente Rosa Aneiros para conseguir estes dous espléndidos volumes, que inauguran un catálogo aberto e ambicioso: quedan pendentes moitos outros autores (outros 20 cando menos) que merecen figurar nesta antoloxía. Quedan para unha próxima entrega. Pluralidade. A pluralidade de estilos e rexistros marca a xeira de xornalistas escollidos, cada biografía a cargo dun especialista. Foron eles: Manuel Pardo de Andrade (V. Freixanes), Concepción Arenal (Rosa Aneiros), Alfredo Vicenti (J.A. Durán), Emilia Pardo Bazán (V. González Radío), Brañas (F. Campos), Sofía Casanova (Marta Pérez), Basilio Álvarez (M. Valcárcel), Antón Villar Ponte (Emilio Insúa), Julio Camba (César Casal), Xoán Xesús González (Marcos Seixo), W. Fernández Flórez (J.Mª Besteiro), Manuel Lustres Rivas (Montse Calvo), María Luz Morales (Carme Vidal), Roberto Blanco Torres (M. Seixo), Ben-Cho-Shey (X. Soengas), Víctor Casas (A. Rolmasanta), Johán Carballeira (X.M. Millán Otero), Ánxel Fole (Juan Soto), Luís Seoane (Mª Antonia Pérez) e Cunqueiro (X.F. Armesto Faginas).
Compromiso. Os lectores/as recoñecerán mellor algúns nomes que outros. Moi oportuna, por exemplo, a recuperación de María Luz Morales, que chegou a dirixir “La Vanguardia” nos anos da guerra civil e que nos deixou tamén unha “Historia do cine”. Tamén a da ferrolá Sofía Casanova, unha das primeiras correspondentes de guerra nos inicios do século XX. Ou do benquerido “Ben-Cho-Shey” que escribiu centos de artigos en defensa da nosa cultura tradicional, a nosa lingua e os nosos topónimos. Ou das estampas do vello Lugo que asinaba Ánxel Fole no xornalismo local (serie “Cartafolio de Lugo”). Velaí voces plurais: dende o xornalismo republicano (Basilio Álvarez, Blanco Torres, etc.) ata o galeguismo máis brillante (Villar Ponte, V. Casas, L. Seoane), pasando polo xornalismo literario de Cunqueiro, Fernández Flórez, Julio Camba e a mirada feminina de Concepción Arenal e Emilia Pardo Bazán. Non sobra indicar que, para moitos deles, o xornalismo foi tamén o fío do seu compromiso coa vida: Pardo de Andrade e Basilio Álvarez morreron no exilio (tamén Seoane foi exiliado) e vítimas inocentes da guerra civil foron Blanco Torres, Xoán Xesús González, Manuel Lustres Rivas, J. Carballeira e Víctor Casas.