Culturas políticas (achega de Isildur para abrir o debate)

Por iniciativa de Isildur abro un novo fío de debate sobre o tema que encabeza este post: as culturas políticas das diferentes forzas e partidos deste país. Pode ser continuación do fío sobre os Pactos Municipais, xa selados nesta hora. De certo hai non moitos anos era difícil sequera imaxinar que forzas como o BNG e o PSdG-PSOE puidesen chegar a cogobernar a Xunta e as principais cidades do país. Doutra banda, o que hoxe parece tamén imposible (acordos de goberno, en calquera nivel, entre o PPdeG e o BNG), quizais en datas non moi arredadas chegue a materializarse sequera nalgúns campos: os "populares" que ata agora negaban totalmente esa posibilidade, fartáronse de seducir ó BNG tralas municipais. Existen realmente culturas políticas diferenciadas? Hai barreiras infranqueables? Ata onde dominan os vectores dereita-esquerda ou nacionalismo-estatalismo? En palabras de Isildur:

Por que semella ser tan difícil a convivencia harmónica e a experiencia de cogoberno entra o PSdG e mais o BNG? Por que son, en xeral, tan tirantes as relacións? Son comparábeis ás que hai entre forzas políticas do abano da esquerda (ERC, IpC e PSC en Cataluña, IU e PSOE noutras partes do Estado...) noutras latitudes? Que hai na cultura política de socialistas e nacionalistas galegos que fai parecer que non son quen de xerar unha cultura de coalición? Por que é tan difícil poñerse de acordo en pontos comúns? A ver se vai ser verdade aquela vella teoría da que tanto gostaban algúns líderes da UPG e que tamén se lle escoitaba aos do PP "da boina": que, no fondo máis fondo, os políticos do PP rural e os nacionalistas teñen máis en común que os "enxertos" españolizantes do PSOE urbanita. Hai algo de verdade nese aserto? Ou é só unha de tantas ocorrencias e miraxes etnicistas?

ENTRE HORTAS E PORTAS (Xosé Manuel González)

(Imaxe: San Roque, bastantes décadas antes. Seguramente, a corporación municipal vai cumprir o voto ao santo. Sería, logo, 16 de agosto. Do Arquivo Castro Freire. Tomada da web http://personal1.iddeo.es/palvez/glugo.htm)

1. A cen metros de San Pedro.

A lembranza máis antiga trae unha imaxe de nena declarando que xa tiña sete anos; inquirido, retruco eu con medio imitada resignación que sigo en catro. Pola conta, debeu ser no 1958. Fico no limiar da casa, temos á fronte o lateral da Capela de San Roque e non hai vía pavimentada: camiño de terra, sen nome, conduce desde a rúa do santo ata a de Ramón Montenegro, facendo curva que deixa á dereita un campo onde pace o cabalo do carboeiro, miña nai pon a roupa ao clareo e nós xogamos con pelota ou o que cadre.

Era verán. Dous nenos fóra da escola, en hora bastante ceda e mañá medianamente luminosa; ata non sei se o arrecendo do xardín, para alá da igrexa, non mandaría no ambiente. Pouca xente pasa, e ningún coche pola rúa que é sen aínda eu sabelo a N-VI, estrada que seica vén de Madrid á Coruña. A radial vence a costa, igualmente anónima, que desde a Tolda deixa á esquerda As Pedreiras e logo á dereita o cuartel de cabalaría das Mercedes; pasa o fielato, vólvese recta cuxo primeiro treito se chama -de hai pouco- Muñoz Grandes e por onda as casas de Méndez asume o vello nome de San Roque, dous ou trescentos metros antes do número trinta e sete onde eu estou e a estrada non para, camiño da Muralla e a Ronda de Castela.

Poucos anos deberan pasar deica a segunda instantánea, pero xa mudaría a década. É inverno agora, se non nevou logo o fará, e hai matanza. Temos horta a douscentos metros da casa, e bichos. De alí traen a cocha, que vai a onde miña nai a chama e moita pena lle dá; co bo tempo, ás tardes sacabámola por fóra e tiña costume de achegarse á dona atal un can. Vai a marrá pola rúa de San Roque e case non estraña; algún transeúnte se cadra aínda viu carros transpoñendo o muro romano para retirar estrume dos cortellos. O matachín actúa alí perto e a min non me levan; quizais demasiado cruento para un neno, e iso que na cociña da casa un xa está familiarizado coa morte de polos e coellos. Tamén sinto mágoa, pero comerei frebas e filloas sen remorso. Nas vacacións de Nadal, a mamá vai facendo nos chourizos ao tempo que avía casa e xantar.

Miñas primas e eu somos os primeiros da familia que nacemos en Lugo; coma cas doutra xente. As construcións do barrio adoitan ser populares e vellas, con raro enclave burgués e dous grandes edificios: a igrexa e o antigo Mesón dos Toldaos, onde se debeu hospedar o difusor da Biblia George Borrow, agora convertido en dúas vivendas e morada para o popular ex-alcalde Portela. Conta meu pai como fora pasar aló algunha noite, pois había ameaza expresa do maquis ou noticia de incursión; o pai é garda municipal, e completa ingreso a cobrar recibos e representar firmas comerciais: así se pagará a miña carreira e algunha longa viaxe, pero de momento ninguén sabe nada diso. Transcorre o tempo de lecer entre a lectura (os Capitán Trueno e Jabato que troca a Carmiña no portal-libraría, algún raro libro, canto prospecto apaño), o trato cos mozos que a nai ten de pensión (nesta casa, todo o mundo traballa seguido), o irmán e os do meu tempo que encontro fóra.

Deles, dúas portas por medio vive Cheché Real; nin concibe presidir unha Asociación de Empresarios de Hostalaría que aínda non existe. Un triciclo seu, azul, embalado costa abaixo e que me envorca, terá moita responsabilidade en que eu nunca chegue a andar en bicicleta; estou vendo, mazado e na terra, como o Cheché apaña o meu sombreiro en papel de cores, pono na cabeza e sae apalillando, o moi paspán, coma se riba miña non quedase o triciclo; coma se en San Roque non houbese pais, nin lei nin orde.

Polas rúas de abaixo mora o Xosé Manuel Sarille, rapaz con pelo mesto que de seguro non cavila para nada en normalizar o uso da lingua galega. Cando en xullo e agosto baixo co porrón de arxila, baleiro, cara á fonte dos Paxariños, el a miúdo está por onda o taller do Lombao. Posiblemente segue alí cando subo de volta co porrón cheo, mais a miúdo non estou para detalles. Vémonos e coñecémonos; trato, naquela altura, pouco.

Bole San Roque, hai tendas de comestible (a do señor Gabino e algunha outra), chacinaría, estanco e despacho de pan, tabernas, farmacia... Na beirarrúa da esquerda, a penúltima casa antes da prazuela é nova e ten moi amplo baixo; será garaxe, pero antes albergou concorridísimas xornadas artísticas con ballet. Á praciña mencionada chamámoslle A Mosquera e xa case linda coa Muralla, catro ou cinco casas polo medio. No portal da última á dereita senta unha velliña, con touca e pano de loito, que ofrece mercadoría de melindres e outras lambetadas, disposta nunha cesta; loce sorriso desdentado e permanente.

Por alí e apegados ao propio monumento (éo, Monumento Nacional, desde o 1921) a ambos lados da Porta de San Pedro, a Perrucaría de Saavedra, cafés e tabernas onde se botan a parva e a partida: o Riveira, Bar Lugo, Asuero... Neste, posiblemente coinciden Antonio Rosón e Ramón Piñeiro; xaora, a Manel, a min, que non me pregunten. Van chegando os 25 Anos de Paz.)

Mitos clásicos.

Pan por Pan 16 xuño

Formeime como lector, entre outras cousas, lendo libros de mitoloxía clásica. Son sempre útiles para nenos e mozos, como son necesarios os contos infantís e, por favor, sen censuras de corrección política. Logo coñecín traballos valiosos sobre mitoloxía, como os de Carlos García Gual, catedrático de Filoloxía Grega na Complutense, que dos mitos falou nestes días en Vigo. Os mitos seguen aí como decorado –no cine, na linguaxe, na psicoloxía, nas artes, etc.- pero perderon o seu valor heroico e exemplarizante. Hoxe chamámoslle mito a todo: un actor novo, un novo grupo musical prefabricado polas multinacionais, o que sexa. E o sistema remata por devoralo todo, ata os mitos políticos. Velaí: en Vallegrande, Bolivia, onde apareceu o cadáver do Che Guevara queren facer o roteiro turístico do Che, con hoteis e todo o necesario. Se Hércules levantase a cabeza!