De apelidos e bonecas
de Afonso Vázquez Monxardín
("Camiño do Vao", Galicia Hoxe, 9 xaneiro)

Ten razón o deputado Lobeira cando pensa nestes temas. Equivócase ao falar na forma e lugar, pois a xestión política dos gobernos mídese pola efectividade e non polos titulares de xornal conseguidos. Repasemos. Hai anos organizouse unha "comisión de toponimia" coas persoas que máis sabían disto do país e peneiraron os nomes dos núcleos de poboación da terra e arranxaron o asunto. Creo que é precisa unha comisión técnica semellante de antroponimia -de sabios, non de políticos- como lugar discreto de traballo, estudo, reflexión e planificación.
Sabemos que os nomes de persoas se moven en catro esferas. O nome propio que cada un escolle para os seus fillos -María-; o hipocorístico, ou sexa, como se lles chama aos dese nome -Maruxa ou Marica, pola vella-; o alcume, moitas veces de familia -A Roxa-; e os apelidos, que en España son dous, primeiro o do pai e logo o da nai (en Portugal é ao revés, a ver quen espabila e é o primeiro en pedir o fuso onomástico do sur).
O noso sistema de nomes propios está moi estragado e o tema é complexo por moitas causas, entre elas a secularización do sistema -xa non é preciso pór nome de santo-; a unificación planetaria de hipocorísticos -Mary-; o feito de coincidiren as onomásticas galega e castelá nunha boa parte, fai que erradamente, só identifiquemos como propias as marcadamente diferenciais (Uxía pero non María); as modas (Jonathan), etc.
O dos apelidos foi un esmorecer progresivo que coñecemos ben desde o Concilio de Trento, cando comezaron os arquivos parroquiais sistemáticos e require un traballo de restauración previo, tendo presente que ao ser un tema de decisión individual e familiar, só se pode facer desde a sedución. E para iso cómpre resolver dúbidas ¿Que facemos cos clásicos? ¿Outeiro Pedraio, Ramón Cabanelas e Val Inclán?¿E cos modernos? ¿Victor Freixáns, Anxo Quintá? ¿Galeguizamos os Otero como Outeiro ou Do Outeiro? ¿Valle como Val ou Do Val? ¿Xunto ou separado? ¿Hai que volver os Silva a Da Silva? ¿Como se promove a rectificación masiva?
O lugar para falar de que as bonecas -videoxogos, etc.- se expresen en galego non parece ser o Parlamento -por esencia reservado a cuestións máis elevadas-, senón os foros de colaboración que teñan coa súa Secretaría Xeral de Política Lingüística. Porque hai ou só Goberno. Non lles arrendo a ganancia do que parece un desleal dobre xogo.

A curiosa dimisión do arcebispo
(Andoliña martes 9 xaneiro)

Resulta curiosa a nova da dimisión do arcebispo de Varsovia pola súa colaboración coa policía no réxime comunista. Curiosa primeiro polas formas: Stanislaw Wielgus aproveitou a propia cerimonia do que ía ser a súa entronización para anunciar a súa dimisión, que contrariaba ó Vaticano: sen dúbida un escenario enchoupado dun gran dramatismo e patetismo para moitos dos fieis presentes (que magnífico guión se aínda vivise Fellini!).
E curiosa tamén no seu significado. A Igrexa católica, tan poderosa en Polonia, representou un papel protagonista na resistencia nacionalista contra o comunismo: a inmensa maioría da poboación, católica nun 90 por cento, viviu a chegada do sistema comunista como unha imposición da Unión Soviética, responsable de dividir en varias ocasións o propio estado polaco en función dos seus intereses. Pero a Igrexa, sobre todo nas súas xerarquías, soubo tamén adaptarse: como fixo en todas partes. En España a Igrexa apoiou outro tipo de totalitarismo, pero trala morte de Franco ninguén creou maiores problemas coa lexitimidade dos seus bispos: aquí monseñor Stanislaw Wielgus podería ser un arcebispo “demócrata de toda a vida”. l