Cousas que non se entenden

La Región 19 novembro

Liberdades. Debuxar os príncipes de Asturias na portada dunha revista de humor e sátira é neste país perseguible e obxecto de multa. En cambio, negar o xenocidio e o Holocausto entra nas marxes da liberdade de expresión, seica. Así o di o Tribunal Constitucional. Por favor, se hai algún xurista libre, que mo explique.
Quizais non teña nada que ver ou quizais si, pero esta semana Amnistía Internacional presentou o seu informe “Sal na ferida” tras investigar durante máis dun ano 13 procesos irregulares. Os resultados non son alentadores: AI fala de impunidade nalgúns casos de tortura policial en España, di que a tortura non é algo illado (golpes a persoas esposadas, patadas, ameazas de violación, etc.) e que o policía “está por riba da lei”. E denuncia que os sucesivos gobernos nada fan para evitar todo isto. Os xuízos ós culpables destes abusos, segundo AI, conclúen con sentenzas absolutorias por ser imposibles de identificar os axentes responsables dos mesmos.
Antes do 20-N. E para rematala, onte, en Tele 5 (La Noria), o ínclito Jordi dálle voz a tres representantes de grupos fascistas declarados (Democracia Nacional, España 2000, Movimiento Católico Español) para que defendan con detalle e arrogancia as súas teses xenófobas e racistas. Estebán Ibarra (Movemento contra a Intolerancia) e Pilar Rahola negáronse a participar no debate con tres personaxes que só representan correntes minoritarias e violentas, sen respaldo electoral real. Só o sensacionalismo máis nauseabundo explica esta privilexiada atención informativa a grupos de práctica violenta. Tres fascistas que se retratan a si mesmos: o de España 2000 confesou que era o avogado de Anela, asociación que axunta os clubes de alterne de España: suponse que as inmigrantes explotadas nos mesmos, disque a inmensa maioría das prostitutas en España, quedarían fóra deste discurso xenófobo, non?
Ultras de novo cuño. Agás algúns falanxistas nostálxicos, os novos ultras teñen pouco que ver cos que había no inicio da transición democrática, cando a extrema dereita era unha ameaza real ó sistema. Como lembraba esoutro día Florencio Domínguez (“La Vanguardia”, 14 novembro), recuperando unha tese de Mario Onaindía, os innumerables grupos de extrema esquerda e extrema dereita dos anos 70 foron desaparecendo con bastante rapidez á medida que se estabilizaba o sistema democrático: ultraesquerdistas de sempre espertaron un día convencidos de ser socialdemócratas de toda a vida; moitos ultradereitistas fixeron o mesmo integrándose na dereita civilizada daquela hora. Os grupúsculos violentos subsisten e o asasinato do mozo Carlos Javier Palomino enlaza directamente coas mortes da dominicana Lucrecia Pérez ou co do seguidor da Real Sociedade Aitor Zabaleta, entre outros. Un mínimo de responsabilidade esixe non darlle fiestras de propaganda ó discurso que lexitima esta violencia e a personaxes tan esperpénticos como os fachendosos líderes convocados en Tele 5.

(Nota: sustituín o breve comentario inicial por este, reformado e ampliado, que sae hoxe en La Región. O cambio de texto non afecta ós comentarios xa publicados).

Concerto en Compostela (de Apicultor)

Pois non supón ben, señor X.M. Gzez. : o concerto non foi grandioso. Correcto, aceptable, ben, pero non memorable.

Sae Camané: sobrio, frío, moi frío, profesional, canta sen apenas falar á concurrencia. Chega logo Mariza: voz prodixiosa e presenza incomparable sempre, e fai gala do seu encanto, mais faltoulle a paixón que lle vin derrochar a mans cheas, xenerosa, algunha outra vez si realmente memorable. Finalmente, Carlos do Carmo: senior, todo un cabaleiro, cerimonioso e elegante, curtido en tabernas e palacios; a voz xa non lle é a que foi, pero suple a carencia cunha máis que extraordinaria simpatía, que se agradece, e moito, polo respectable, quen o acompaña seguindo as súas indicacións. A coda é unha canción a pelo e a tres, entre o patio de butacas. Polo demais, un séguese preguntando que c... pintaba alí, entre eles, un bailarín carente da máis mínima creatividade saíndo a danzar, repetitivo e diría que patético, de cando en vez.

O Auditorio, repleto. O concerto, xa dixen, correcto, aceptable, pero non quedará indeleble na memoria. Touriño a quince metros dun, relaxado e sorrinte, e imponente Audi e chófer á mesmisima porta. Entre o público, outros famosos da política e da universidade: Bugallo, o alcalde; Petene, o da cociña das enquisas de Presidencia, gordísimo; Suso Seixo, o secretario xeral da CIG; Herminio Barreiro, o profesor de Educación; o catedrático de economía Xavier Vence e sra., Alba Nogueira, de Dereito Admnistrativo; etcétera.

Merquei no stand, o CD da película "Fados" de Carlos Saura, de estrena estes días; agora mesmo concluíu, precisamente. Depois, un chocolate quente con almendra, na parte vella. Ía bastante frío. (Quero deixar constancia do meu agradecemento a un bo amigo meu e de todos vostedes, que tivo a xentileza de agasallarme con dúas entradas das boas. Moitas grazas)

Cen anos de historia cultural
1985. Leliadoura. ‘Luzes de Galiza’

o artigo completo

Imaxes: a primeira novela de Margarita Ledo. Retrato de Lois Pereiro, por R. Patiño. Cartel dogrupo Antroido.

A editorial Sotelo Blanco lanzaba no 1985 a súa colección de poesía Leliadoura, que contou co asesoramento de Basilio Losada e Xesús González Gómez e que duraría 12 anos. Entre os primeiros títulos estiveron Baladas nas praias do Oeste, de Manuel Rivas; Livro das paisaxes vivas, de Miguel Anxo Fernán-Vello; Seixo de desfacer entre os dedos, de Paulino Vázquez Vázquez; o primeiro poemario de Manuel Guede, Contra Serenou, e un dos grandes libros da poesía do noso tempo, os Cantos Caucanos, de Antón Avilés de Taramancos, que con este volume mereceu o Premio Nacional da Crítica.
Da mesma andaina son poemarios como O tempo na auga, de Fermín Bouza; Os laberintos da xerfa, de Rodríguez Barrio, premio Celso Emilio Ferreiro no 84; A lenda das árbores de prata, de Manuel Vilanova; O regreso das ninfas, de Manuel Forcadela; Ortigas da memoria, de Cesáreo Sánchez Iglesias; O corpo e as sombras, de Eusebio Lorenzo Baleirón; Memorial de brancura, IV premio Esquío, de Fernán-Vello; Sima-cima do voar do tolo, de Bernadino Graña; Lembranzas do areal, de Xavier Rodríguez Baixeras; Iniciación e regreso, de Xavier Seoane; Emaín, de Xesús M. López Valcárcel; Extramuros da noite, de Román Raña, e Historia do rock and roll, de Antón Reixa. Ediciós do Castro publicaba unha nova edición de Longa noite de pedra, de Celso Emilio, preparada por Xosé María Álvarez Cáccamo, e publicábase a antoloxía preparada por Xosé Lois García, Escolma de poesía galega 1976-1984 (meses antes saía tamén a de César A. Molina en Júcar). No campo da narrativa, hai que subliñar a aparición de obras tan relevantes como Arnoia, Arnoia, de Méndez Ferrín e Das cousas de Ramón Lamote, un auténtico bestseller na literatura xuvenil, de Paco Martín. No campo da ciencia ficción, Xosé Fernández Ferreiro sacaba A fraga dos paxaros salvaxes, finalista no Xerais 1984, e Lois Xosé Pereira, un autor novo e ata entón descoñecido, gañaba o Xerais 1985 con As horas de cartón. O premio Blanco Amor era nese ano para Xoán Manuel Casado, pola novela O inverno do lobo. Xavier Alcalá publicaba a súa novela Tertúlia; Margarita Ledo daba á luz Trasalba ou Violeta e o militar morto, e O Castro publicaba a Narrativa completa de Ricardo Carballo Calero. Na narrativa breve, saía O delirio do lume, de Antonio Costa Gómez. Na narrativa estreábase tamén Manuel Rivas, con Todo ben, novela curta inspirada no mundo do xornalismo deportivo.
Foi tamén o ano de saída de Luzes de Galiza na Coruña, unha das grandes revistas culturais das últimas décadas. Dirixida por Manuel Rivas, tiña no seu consello de redacción a Xavier Seoane, Lino Braxe, Antón Baamonde, Mato Fondo ou Miguel Anxo Murado e sacou os seus números 0 e 1 en xullo e novembro, co apoio de Ediciós do Castro. Entre os primeiros colaboradores estaban Xavier Alcalá, Xosé M. Martínez Oca, Xesús González Gómez, Xosé Chao Rego, Xosé M. Beiras, Fernán Vello, Antón Reixa e Xosé A. Castro. A moi coidada edición contaba entre os primeiros ilustradores da revista con nomes como Reimundo Patiño, A. Lamazares, Xaquín Marín, Alfonso Sucasas e Luís Seoane. O número cero ofrecía ademais unha entrevista de M. Rivas co poeta Lois Pereiro (Iste é un povo que sabe suicidar-se).

Morría no exilio o escritor ourensán Ángel Lázaro e en Galicia o poeta e erudito Xosé María Álvarez Blázquez e o arqueólogo Manuel Chamoso Lamas. Fundábase a Asociación Internacional de Estudos Galegos. Os cineastas galegos (Chano Piñeiro, Carlos Piñeiro, García Pinal, Daniel Domínguez, etc.) colleitaban éxitos no Festival de Cine de Figueira da Foz e rodábanse no noso país películas como La vieja música (Mario Camus), Los pazos de Ulloa (Gonzalo Suárez), La hora bruja (Jaime de Armiñán), e Monsignor Quixote, de R.Bennet, con visita de Graham Greene ó mosteiro de Oseira. No campo do ensaio e da investigación encontramos múltiples traballos de interese. Velaí: O galeguismo na encrucillada republicana, dous tomos, de Xavier Castro; Castelao e Souto en Valencia, de Pablo Porta; A prensa galega en Cuba e Castelao en Cuba, de Neira Vilas; A nosa literatura II, da A.C. Alexandre Bóveda; Loureses, de Manuel Mandianes; Os anos escuros, de Xosé Luís Franco Grande; Franquismo y transición política en Galicia, de Carlos Fernández, e Crónicas de una transición intransigente, de Lueiro Rey. Reeditábase o Cancioneiro de Paio Gomes Chariño, publicado por Cotarelo en 1934 (a cargo da Xunta) e nacía a colección de Clásicos Agrarios Galegos (Xunta de Galicia) con libros de Valeriano Villanueva, Nicolás Tenorio, Alfredo Vicenti e Prudencio Rovira. Xerais reeditaba a López Ferreiro con estudo de Anxo Tarrío. A RAG e a Barrié publicaban a edición crítica da Crónica Troiana, a cargo de Ramón Lorenzo. Carlos Alvar e Vicente Beltrán publicaban en Alhambra unha antoloxía da poesía trobadoresca galego-portuguesa. Jesús de Juana estudaba a Risco e Filgueira Valverde sacaba o seu III Adral. Na Biblioteca Galega de LVG saían El gallego, Galicia y los gallegos a través de los tiempos, de José Luís Pensado; El puerto de la Coruña en el s. XVIII, de A. Meijide Pardo; Las fronteras atlánticas de Galicia: de la prehistoria a la baja edad media; Temas de lingüística galega, de Constantino García; e a Historia del cine en Galicia, 1896.-1984, de Emilio C. García Fernández.

O señor Kubrick.

Pan por Pan domingo 18 nov.

O señor Kubrick é moito Kubrick. Fixo algunha das obras mestras do cine contemporáneo. Mesmo en obras que me gustaron menos, nunca me defraudou. O venres pasaron por TV “A chaqueta metálica”: era das poucas das súas cintas que aínda non coñecía e aproveitei a ocasión. Quizais non fun na estrea pola temática, para min desagradable: os modos de adestramento e tortura dos marines norteamericanos ata convertelos en máquinas de matar en Vietnam. Nunha crítica daquela hora (“Contracampo”?) dicíase que era case unha película fascista. Eu non vin tal. Dende logo, ten secuencias de desbordada crueza: a escena do suicidio do soldado patoso é unha das imaxes máis fortes creadas no cine do seu tempo. Acontece que a simple descrición do máis descarnado militarismo non anda moi lonxe do retrato do fascismo. Iso tamén é verdade.