POIS EU CREO QUE SI.
Afonso Vázquez-Monxardín

Pois voulles defender o cambio de nome das tres rúas. Noutro día hame tocar criticar outra cousa –Directores Xerais, por exemplo- pero hoxe fixarei un par de posicións antes de comentarlles algo de historia: Un, non creo que memoria se poida nin deba confundir coa historia –o que eu lembro fronte ao que pasou- e menos que haxa que andar furgando no pasado e lexislando sobre o tema. Dous, temos dereito a esquecer o feo e mirar cara adiante; é máis, creo que por saúde mental individual e colectiva debemos facelo. Tres, como creo bo esquecer, vexo ben sacar nomes guerreiros… ademais, ¿pasou algo malo por pórlle Celso Emilio Ferreiro, en 1989 á vella Capitán Cortés? Non se inventen problemas onde non os hai. A proposta paréceme, moderada, útil, intelixente e debedora total de consenso. Repasemos.
A Rúa da Concordia. ¿Pode haber un nome máis fermoso? O Capitán Eloy morreu en Asturias a finais de xullo do 36 e o 22 de setembro rebautízase a rúa. O 19 de xaneiro de 1867, fora designada como Calle del Hospicio para o que a separaron da Carretera de Trives na que estaba integrada. En 1926 –xa pechado o hospicio que lle daba nome onda a Facenda de hoxe- intégrase na Avenida de Buenos Aires (de 1913). O 24 de abril de 1930 dáselle o nome de Basilio Álvarez, como homenaxe ao cura agrarista. E desde o 36 -aínda que non ten placas ata 1938- Capitán Eloy. Pero se non tiña un nome vello consolidado como Progreso ou Paseo e había que escollerlle un novo, -tamén porque o marca a lei- ¿qué mellor que pór Concordia onde había guerra? Nin o pobre Capitán Eloy, creo, estaría hoxe en contra de ceder o seu nome en pro da reconciliacion e concordia.
Praza de Santa Eufemia. Hai unha rúa de Santa Eufemia alá en Mariñamansa, claro. Enfronte da rúa Madame Curie e en paralelo á rúa Padre Sarmiento e á Rúa e Praza do Santo Cristo… Se non caen onde é, é que se cadra estiveron mal ubicados, lonxe das orixes. Pero sigamos. Na documentación medieval as rúas transversais, por secundarias, case non levan nomes, así a finais do XIV dísenos desta “ena canella que vay indo de rrua dos çapateiros pora rrua nova”. Adquirirá nome coa construción xesuítica –s.XVIII- e denominarase Calle de Santa Eufemia, tal e como se oficializa no primeiro nomenclator, o de 1850, e como se pode ver, por exemplo na Geografía de Galicia de Carreras y Candi de 1925. Pero ollo, esa rúa non existía máis que como unha canella estreita que remataba na medieval Cruz de Pantrigo –despois Plazula del Recreo- na confluencia coa Rúa das Tendas, Paz e Juan de Austria. O lugar quedou absorbido coa ampliación deste espazo –entre o Café Real e as casas de enfronte, e o seu bautismo como Coronel Ceano, en 1937. Parece razoable que leve un nome que o vincule coa Igrexa que a preside. Praza de Santa Eufemia… e ata a Igrexa contenta.
Rúa da Ribeira de Canedo. En 1931 Canedo comezaba a ter trama urbana. O 5 de xullo dese ano, unha comisión reorganiza a toponimia local introducindo nomes de persoas –Rosalía de Castro, Perez Galdós, Ramón y Cajal…- ou de feitos –Libertad, República, 14 de abril… O antigo Camiño de Peliquín pasou a chamarse Joaquin Costa en memoria do pensador rexeneracionista. O 6 de xuño de 1937 o novo concello franquista, modificou moitos destes nomes –respectou Rosalía- e Joaquín Costa cambiou por un General Aranda que sobreviviu á fusión co Concello de Ourense e forzou o cambio do General Aranda desta banda, polo de Obispo Quiroga e logo Cardeal Quiroga. Hoxe recuperar Camiño de Peliquin só conduciría a despiste. Ribeira de Canedo, reflicte transparente, que é a primeira rúa da ribeira dese antigo concello de Canedo, que hoxe non existe en ningures na nosa toponimia urbana.

Adeus rúas franquistas (Andoliña 15 nov., M. Valcárcel)
Ó Partido Popular de Ourense parécelle cedo. A semana pasada o pleno do Concello de Ourense decidiu eliminar do seu rueiro os derradeiros nomes franquistas que aínda quedaban nas placas da cidade. O acordo foi posible grazas á maioría municipal do PSdG e do BNG e seica iniciativa dos nacionalistas: Sánchez Vidal, tenente de alcalde, fixo a exposición e xustificación do cambio. Tardío, pero que chega á fin. Que nos reconcilia co sentidiño e coa liberdade.
Pois ó PP ourensán seica lle pareceu cedo para a mudanza, porque, din, non había présa para eliminar os nomes franquistas. Pero, señores, non levamos 30 anos de democracia? Teñen algún problema cos nomes de Santa Eufemia, a Concordia e Ribeira de Canedo? Eses foron os escollidos, tras consultar a Afonso Vázquez-Monxardín, autor dun estudo ó respecto. A antiga General Aranda colle nome de sabor popular, Ribeira de Canedo: así se chamaba o antigo concello veciño. Rúa da Concordia substituirá o franquista Capitán Eloy.
E o do golpista Coronel Ceano pasa a praza de Santa Eufemia. Tamén se podería chamar, pola súa fasquía portuguesa, Largo de Santa Eufemia: sobre esa idea hai un vizoso debate no meu blog, se o queren consultar

Ditame 08/07. Sobre o anteproxecto de Lei de creación da Axencia Galega das Industrias Culturais

O CES avalía negativamente a nova forma de personificación desta Axencia, que vai substituír ao Instituto Galego das Artes Escénicas e Musicais (IGAEM), organismo autónomo adscrito á Consellaría de Cultura e Deportes, na medida en que supón máis un paso no fenómeno de “fuxida do Dereito Administrativo” que, en aras a unha pretendida “eficiencia”, non é máis que unha escusa para evitar os controis propios do dereito público. No caso da AGADIC, esta “fuxida” é máis rápida e controvertida se cabe xa que o ente aquí proposto afonda máis no panorama moi fragmentado de entes, organismos e fundacións que incrementan a confusión institucional.

(Un amigo faime chegar o ditame do CES sobre o sobre o anteproxecto da Lei de creación da Axencia Galega das Industrias Culturais, tema do que se falou neste blog e que interesará a algúns lectores, polo que se pega aquí o texto completo, en Comentarios. "O texto interesará de seguro ás persoas interesadas na cultura e na política cultural do bipartito.Despois que cada un bote as suas contas e as conclusións pertinentes ou impertinentes", dime o amigo que tivo a xentileza de facer este envío).

Consumo cultural. (Entrada 1251)

Pan por Pan mércores 14 nov. Fotografría de Tamara Loncar.

Son sinais do tempo: cada vez máis os consumos culturais desprázanse da rúa ó fogar. Sobre todo máis tele e cine na casa. Un 52 por cento dos galegos nunca acode ó cine. O 78 por cento nunca vai ó teatro. Só un 14 por cento vai algunha vez a un concerto de música clásica ou ópera. Só o 39 por cento visita de cando en vez unha mostra de arte. E só o 41 por cento dos galegos leron algún libro no último ano: datos oficiais do Instituto Galego de Estatística.

Podía ser aínda peor, dicía esoutro día Víctor Freixanes: lembremos de onde vimos, antes aínda eran moitos menos os que lían libros ou ían ó teatro. Pero a cultura segue sendo minoritaria, por non dicir marxinal nalgúns espazos. Un 38 por cento asiste a espectáculos deportivos e a metade dos galegos decláranse deportistas habituais ou esporádicos: non sei se iso inclúe ir en chandal facer a compra ó Carrefour.