Cen anos de historia cultural: cousas que pasaban en 1923

Pois cousas coma estas: nacía a revista Alfar, unha das principais publicacións abertas á vangarda na Galiza. Fundábase o Seminario de Estudos Galegos, que viña sendo algo así como a nosa ILE e a nosa renovación científica e educativa. Nacía tamén o coro Queixumes dos Pinos na Coruña e A Nosa Terra publicaba as Bases do Insiño Galego, un xeito de Galescolas da época, moitos anos antes de nacer Anxo Quintana. Gañaba o Nobel de Literatura W.B. Yeats, tan admirado polos galeguistas e o teatro galego seguía arrasando: 21 veladas dominicais na Coruña nos locais das Irmandades da Fala. Publicábase tamén Entre o deber e o querer, de Galo Salinas, a primeira zarzuela galega, e morría Manuel Murguía, o gran ideólogo e cabezaleiro do galeguismo dende o século XIX. De todas estas cousas falo de vagariño na miña páxina de hoxe en "Lecer" (Galicia Hoxe).
Na revista Nós escribía Portela Valladares en 1923: “Cada libro de especulación e de cencia que saia en galego, será un bloque que se poña pra o futuro do idioma”. E nese ano saen á rúa títulos como Cousas Gallegas, de Fortunato Cruces; Sinxebreza, de Cotarelo Valledor; Bestas bravas, novela curta de Vaamonde Lores; Escumas e brétemas galegas, versos do poeta de Noia Lisardo Barreiro; a novela curta Amor malfadado, de Leandro Carré, e os cadernos do Diccionario Gallego-Castellano da Real Academia. Na colección de novela curta de Céltiga, aparecían, con debuxos de Cebreiro e Bello Piñeiro, A Santa Compaña, de Nóvoa Santos; Luar. Contos galaicos, de Evaristo Correa Calderón; e Sempreviva, de Cabo Pastor. En castelán publicábanse El secreto de Barba Azul e Tragedia de la vida vulgar, de Fernández Flórez; El pazo, de Cotarelo Valledor; e Aventuras de una peseta, de Julio Camba. E o Almanaque Gallego que editaba en Bos Aires Manuel Castro López publicaba o Conto Gallego, de Rosalía de Castro. Tamén en 1923, en xullo, é nomeado arcebispo de Compostela o poeta galego Manuel Lago González, saudado con entusiasmo polos galeguistas en A Nosa Terra, e Castelao expuña os seus debuxos no Ateneo de Barcelona, impartindo alí dúas conferencias Risco e o propio Castelao.