Culturas políticas (achega de Isildur para abrir o debate)
Por iniciativa de Isildur abro un novo fío de debate sobre o tema que encabeza este post: as culturas políticas das diferentes forzas e partidos deste país. Pode ser continuación do fío sobre os Pactos Municipais, xa selados nesta hora. De certo hai non moitos anos era difícil sequera imaxinar que forzas como o BNG e o PSdG-PSOE puidesen chegar a cogobernar a Xunta e as principais cidades do país. Doutra banda, o que hoxe parece tamén imposible (acordos de goberno, en calquera nivel, entre o PPdeG e o BNG), quizais en datas non moi arredadas chegue a materializarse sequera nalgúns campos: os "populares" que ata agora negaban totalmente esa posibilidade, fartáronse de seducir ó BNG tralas municipais. Existen realmente culturas políticas diferenciadas? Hai barreiras infranqueables? Ata onde dominan os vectores dereita-esquerda ou nacionalismo-estatalismo? En palabras de Isildur:
Por que semella ser tan difícil a convivencia harmónica e a experiencia de cogoberno entra o PSdG e mais o BNG? Por que son, en xeral, tan tirantes as relacións? Son comparábeis ás que hai entre forzas políticas do abano da esquerda (ERC, IpC e PSC en Cataluña, IU e PSOE noutras partes do Estado...) noutras latitudes? Que hai na cultura política de socialistas e nacionalistas galegos que fai parecer que non son quen de xerar unha cultura de coalición? Por que é tan difícil poñerse de acordo en pontos comúns? A ver se vai ser verdade aquela vella teoría da que tanto gostaban algúns líderes da UPG e que tamén se lle escoitaba aos do PP "da boina": que, no fondo máis fondo, os políticos do PP rural e os nacionalistas teñen máis en común que os "enxertos" españolizantes do PSOE urbanita. Hai algo de verdade nese aserto? Ou é só unha de tantas ocorrencias e miraxes etnicistas?
Entradas
Hace 5 días
62 comentarios:
Lendo hoxe La Vanguardia comprobaba facticamente algo ben sabido: en Cataluña teñen poucos prexuízos en materia de pactos. Probablemente pola súa superioridade -por avance- en materia cívica e política, desbotan o piñón fixo. Concertan proxectos nacionais cando da gobernación nacional se trata; CiU e ERC (como forzas non suxeitas a estratexia ou lóxica exterior) manobran en Madrid segundo a circunstancia; e nos concellos establécense mil combinacións, segundo o programa local, empatía ou posibilidades de acción conxunta.
Non é o caso aquí; de momento. O carácter montesío do PP evítao; tamén un certo costume ou rótulo presuntamente "esquerdista" ou "centro-dereitista". Pero os procesos e tensións dos últimos quince días anuncian mudanza. Falta pouco, se ben non trivial, para que se abra o xogo. Sobre todo agora que o PP vén de perder a maioría, para catro anos como mínimo, o último remanente de maioría de maneira inapelable.
Por que PSOE e BNG teñen problemas de encaixe?: porque son forzas ben diferentes con proxectos ben diferentes; porque, en consecuencia, son forzas que compiten e competirán; porque en certos momentos e situacións, ben significativos, a tendencia ou apetencia apunta, máis ben, a outro socio. En suma, porque a súa é alianza sempre conxuntural, e non precisamente estratéxica. Táctica? Veremos para canto tempo.
Prefiro esta análise inicial, desde perspectiva non partidista ou, simplemente, de parte. Segundo veñan os comentarios, manteremos ou cambiaremos o punto de mira.
(Creo que o correcto é suxestión e non suxerencia, Valcárcel)
En Catalunya as forzas coma Iniciativa per Catalunya els verds consiguen ata un 9,5 % dos votos con case 300000 votos. Ciutadans, con case 90000 chegan ao 3% de votos. Alí, outros partidos, fóra dos clásicos, poden acadar representación política. Aquí non. Aquí o voto útil marca ese trípode desigual. Eu agardo que pouco a pouco cambie esa situación, pero polo de agora os votantes en Galicia, lamentablemente, só teñen tres partidos para elixir. Os que preferimos outros vemos ir os nosos votos polo sumidoiro.
Tendo en conta que nin dentro dos propios partidos (PSdeG, BNG, PP, e non digamos TeGa ou PG) hai unha unidade programática, unha idea xeral de país aplicable a todos os níveis administrativos nos que eses grupos políticos participan (Estado, Xunta, Concellos), os acordos e decisións sempre serán puntuais e subxetivos, suxeitos á vontade dos individuos que en cada momento sosteñan a representación do seu electorado. Iso fai que o campo de combinacións posíbeis se abra ata o infinito. Tempo ao tempo.
Hai que distinguir, así a base de primeira ocorrencia, varios niveis:
1) Os responsables políticos dos partidos: os xefes máximos.
2) A asamblea ou comité que deciden de cando en vez.
3) Os militantes e currantes en xeral do partido.
4) Os votantes fieis.
5) Os votantes non tan fieis.
e 6) Os non votantes a ese partido.
Nestas negociacións quen decide? Os xefes máximos. A insatisfacción, por tanto, derivada dos pactos asinados a ese alto nivel é resultado inevitable. E a impresión de chalaneo, compravenda ou mercadeo (ás veces do máis mezquino e barateiro) xurde de forma natural entre os niveis máis baixos desa pirámide.
A min tampouco non me cae mal a Iniciativa per Catalunya; e penso que non é sentimento (como mínimo) totalmente excepcional entre nacionalistas de aquí.
Á fin e ao cabo, non é en absoluto unha extensión de Izquierda Unida, senón unha organización catalá e soberana que ten acordos preferentes con esoutra forza española. Con grao de autonomía dabondo para ter imaxe e voz propias no Parlamento do Estado; ou apoiar o BNG cando as eleccións galegas.
En realidade, as forzas catalás en xeral (excluamos o PP e, claro, os famosos Ciutadans, fenómeno de momento non demasiado claro) teñen un grao de autonomía suficiente como para podermos consideralos, en xeral, como fenómenos nacionais, aínda en casos, coma o do PSC, bastante mediatizados pola lóxica política española (sobre todo ultimamente). Pouco, pouquísimo que ver coa situación galega. O PSOE de aquí é o que é; IU é IU e pouco máis, aínda que a súa líder emerxente amose en Vieiros un intento de discurso "nacional".
Eu tamén querería para este país un sistema político máis diversificado. Iso si, definido por forzas políticas con nidio perfil nacional. Na aparente situación actual, meter unha ou dúas forzas españolas (máis ou menos cargadas de bombo, ou pandeiro) non me interesa en absoluto.
O que di vde., Arume, na última mensaxe, non me parece que resuma ben o panorama. Pero iso será mañá, se Deus quere e co seu permiso. Durman ben.
Eu non puxen eses exemplos para ver se caen ben ou mal ou se interesan ou non, senón coma exemplo de diversidade electoral. E que teñan perfil nacional ou non eso ha depender de se os votantes o queren ou non. A mín persoalmente, como ben saberá, que sexan de perfil nacional non me saca de dúbidas necesariamente nin tampouco necesariamente han ser mellores. Nin moito menos.
Unha cousa é o que é, e outra ben distinta o que nos gustaría que fose, certamente.
Todo parece indicar que, agás improbable cataclismo nalgunha delas, o sistema galego de partidos estará baseado durante moito tempo en tres únicos partidos (PP, PSOE, BNG).
Montar un novo partido é formalmente moi doado, pois chega con seguir os trámites ao efecto. Agora ben, os custes de oportunidade (expansión territorial, afiliación estable, perdurabilidade orgánica, consolidazación de lideratos, resultados electorais) son altísimos.
De aí o fracaso, un tras outro, nos diversos intentos de creación de novos partidos. Lembremos os casos de Coalición Galega ou de Esquerda Galega, por exemplo, ou da agoniante Izquierda Unida.
E é que é máis doado que un partido "morra" ou "agoníe" ca que un partido "naza e creza".
Os partidos son máquinas de complexos engranaxes que deben funcionar o máis acaidamente posible, de tal modo que haxa un umbral mínimo de rendibilidade para todos os seus compoñentes dentro dun marco competitivo.
E o que acontece moitas veces no caso dos partidos "recén chegados" é que a suma de ideoloxía + toma de decisións + agregación de intereses + creación de identidade + unidade interna + capacidade dos dirixentes + etc., dá cero como resultado.
Así son as cousas, e desculpen o primario e inacabado desta aportación.
Entendo que non se pode dicir, con un mínimo de rigor, que exista unha cultura propia nas grandes organizacións políticas actuais (entendida aquela como un conxunto de valores ou normas xerais e asumidas intraorganizativamente, extensiva e intensivamente, que conforman un corpo propio capaz de definir e marcar de certo xeito as súas grandes liñas comportamentáis); a partir desa premisa, o dialogo (tanto a nivel externo como interno) non se entende como valor nin como virtude, simplemente é (temporalmente)necesario, ao tempo que o inmobilismo e o conservadorismo enraíza fondamente nas poderes orgánicos, en xeral, de todos os partidos. Todo elo no marco do único grande paradigma actual da política, a súa concepción como espectáculo.
Polo que respecta ao comportamento do BNG e PSdG no terreos dos pactos de goberno, O meu entender, o que esta detrás deles, probablemente sen ser conscientes delo realmente, é a procura de "surfear" buscando a gran ola (goberno), tentando aproveitar o potencial de cada situación. Partindo da busca e concreción dos "elementos facilitadores", tratan de sacar o maior proveito deles (repetíndonos unha vez mais, de xeito curtopracista case sempre). Tan solo é iso o que guía os seus actos de dialogo e pacto e por iso gobernan xuntos. Esas mesmas razóns son as que moven , e aínda o moverán máis, ó PP a tentar construír outras opcións de goberno e, probablemente, as que levarán o BNG a aceptalo, quizais para que dese acordo xurda, algún día, o primeiro presidente da Xunta de Galicia Nacionalista (aproveitando deste xeito o pouco peso das organizacións galegas dos dous grandes partidos estatais nas estruturas centrais dos mesmos).
A definición de "cultura política" en referencia aos partido que achega Descrido paréceme boa. En atención a ela, tamén eu comparto a idea de que non hai xa "culturas políticas" de carácter axiolóxico, que incorporen unha cosmovisión clara e compartida nin, por tanto, unha esixencia de conductas únicas e plenamente coherentes cun ideario compacto e irrenunciable. Nos partidos de masas, e hoxe todos os que pintan algo teñen vocación de selo, conflúen culturas políticas distintas que son capaces de compartir e acordar as liñas mestras dun modelo de sociedade. As ideoloxías, entendidas neste caso como grandes construcións históricas capaces de constituírense en referencias básicas (socialdemocracia, liberalismo, conservadurismo, humanismo cristiano, marxismo, nacionalismo...), continúan a ter importancia para o primeiro e decisivo autoposicionamento. A partir de aí, imponse a complexidade da vida real, das situacións dadas, da tensión entre o desexable e o posible. Por todo isto, os partidos de masas son necesariamente plurais, tamén no aluvión ideolóxico que os constitúe. De aí que a convivencia no seu seo non sempre sexa doada e de aí tamén opinións e condutas disímiles dos seus dirixentes en asuntos importantes.
A convivencia entre o BNG e PSdeG nas institucións cuxo goberno comparten paréceme razonablemente boa, incluso coas tensións que, con toda lóxica, se producen á hora de se repartiren as súas respectivas cuotas de poder e influencia. E dado que comparten un espazo electoral fluído e intercambiable, e que polo tanto as súas relacións tamén son de competencia, paréceme meritorio que esa convivencia nas institucións e na acción de goberno vaia dando frutos e mesmo suscitando, se ben moderadamente, un crecente apoio electoral.
¿En que medida son compatibles ou incompatibles as súas culturas políticas? O PSdeG non é un partido nacionalista, evidentemente. E é reducir a realidade do seu funcionamento a unha caricatura pouco crible remitir a "Madrid" o centro e núcleo das súas decisións. Que un partido forme parte federada de outro maior non lle resta autonomía de decisión no ámbito no que actúa. Simplemente convérteo en partícipe dun proxecto máis amplo e conscientemente compartido que só dende o voluntarismo ou dende a crenza pode considerase "estranxeiro".
Isto, por suposto, non converte ao PSdeG nun partido "menos galego" que o BNG, agás que optemos por unha definición metafísica ou directamente arbitraria da "galeguidade". Do mesmo xeito, supoño que todos estaremos de acordo en que un galego que lle vota ao PP ou ao PSdeG ou a EU é tan galego como un que lle bota ao BNG.
¿Todos de acordo? Si. Si, pero... O "pero" póñeno os nacionalistas. Non negan, por suposto, a igual galeguidade do votante do PP, PSOE ou EU coa do votante do BNG. Peeeeeeero o asunto está en que unha boa parte dos nacionalistas consideran que a gran maioría dos votantes dos "partidos españois" son víctimas dunha especie de "déficit de ser", se me disculpan a pedantería ontolóxica. Quero dicir, que os consideran votantes galegos que aínda non se deron de conta de cal é a súa verdadeira identidade e, por tanto, os seus verdadeiros intereses e o seen canto galegos. A culpa dese autodescoñecemento do propio ser pode proceder de moitas causas, todas elas esgrimidas habitualmente dende o nacionalismo galego: a colonización, a autoxenreira, a ignorancia da historia, a represión lingüística e cultural, a opresión nacional, o snobismo señoritista, a influencia españolizadora dos medios de comunicación, a penetración das múltiples formas de "nacionalismo banal" español ou, nos casos máis conscientes e irrecuperables, a traición.
¿Que consecuencias ten isto? Voume centrar só en dúas. A primeira é unha sensación, quizais non explícita pero subxacente, de que o voto aos "partidos españois" é un voto en certa medida usurpado, un voto mediatizado, non plenamente consciente nin libre, un voto deficitario e provisional, conseguido a través da capacidade que o poder "español" ("estranxeiro") e os seus aliados na nación teñen para manter no engaño, na caverna platónica do españolismo, aos galegos que aínda non chegaron ao coñecemento cabal da súa auténtica identidade, do seu verdadeiro ser e, xa que logo, dos seus xenuínos intereses políticos. Isto crea inevitablemente mal rollo, pois implica a convicción por parte dos nacionalistas galegos de que os "partidos españois" xogan o xogo electoral con vantaxes espurias.
A segunda consecuencia é que o nacionalismo só pode sentirse plenamente realizado politicamente no caso de que tamén se realice a nación. E isto conleva loxicamente que os nacionais acaden o seu ser como tales e se comporten politicamente en consoancia con ese ser. Deste xeito, o pluralismo identitario existente na sociedade galega transfórmase non nun feito enriquecedor ou nun dato de importancia relativa, senón nun problema de capital relevancia.
Apurando á consecuencia segunda de Leituga 1 (que, por certo, fai unha análise que eu asino punto por punto), quere dicir que unha vez conseguida a nación, o nacionalismo debe desaparecer?
O que son as cousas e, sobre todo, o paso do tempo: xa teño un alumno de alcalde de Ogrobe. Sorte, Cacabelos.
[Por certo, Arume, que tal lle vai a recuperación? Xa puido ir hoxe a misa de doce?]
Irei ao piscolabis do domingo. É unha desas sanas tradicións que conservo. Hoxe un pouco máis nervioso do habitual, como ben comprenderán case todos vostedes, por mor do Celta e do Barça. Pero, eso si, o piscolabis é sagrado.
Di Leituga: (…) unha sensación, quizais non explícita pero subxacente, de que o voto aos "partidos españois" é un voto en certa medida usurpado, un voto mediatizado, non plenamente consciente nin libre, un voto deficitario e provisional, conseguido a través da capacidade que o poder "español" ("estranxeiro") e os seus aliados na nación teñen para manter no engaño, na caverna platónica do españolismo (…) implica a convicción por parte dos nacionalistas galegos de que os "partidos españois" xogan o xogo electoral con vantaxes espurias."
Digo eu: os galegos non vivimos na caverna platónica do españolismo como tal, pero si nun mundo español que nós non decidimos. Cando un galeguiño nace, xa lle poñen na boca o DNI español. Vai a unha escola onde nin o 50% das asignaturas se imparten en galego (xa ve que nin bilingüísmo harmónico hai). Como o galego non “vende”, os pais falaranlle español, e se cadra algo de inglés ou swahili, menos gaelgo. Toda a educación e, o máis importante, a socialización faraa en español. Cando prenda o terebexo, todo lle falará de España, de xeito indirecto a maioría das veces, claro. Ao poder non lle fai falla, polo tanto, manter o engano con grandes esforzos. O propio sistema se autoalimenta. Lea a Foucault, sr Leituga. Si, si, xa sei que non está de moda.
Así que cando ese rapaz ou rapaza medre, verá como algo “natural” ser español. E eu digo: de “natural” nada.
É curisoso que o ideario nacionalista prendese con tanta forza cando o galego emigrou, xa a finais do século XIX. Alí todos os referentes españois valían ben pouco, así que dábanse de fuciños coa realidade máis absoluta: eran galegos, e eles nin se deran de conta.
Eu fago un vaticino para 50-100 anos (se é que aínda o planeta aguanta): cando Galicia adquira un mínimo de desenrolo económico que non nos faga dependentes de Madrid, daquela Galicia non necesitará de España. Moito antes Cataluña e Euscadi xa serán nacións. En Galicia, haberá partidos propios, reconvertidos (ou non) dos actuais PP e PSOE (practicamente di, a día de hoxe, “PSdG”) locais.
Quixen dicir que, se se fixan ben, case ninguén di "PSdG" para falar do PSOE local. Non o din nin eles mesmos... E a xente, cando vai votar a Touriño, ou a Losada ou Orozco nas municipais, non di "vou votar polo pesedegá".
En fin. As palabras non son tan inocentes como parecen...
A miña muller ten trato laboral cun membro bastante significado do PSOE. Ha de haber tres ou catro anos pronunciaba diante dela reveladoras palabras: "No me gusta que exista el nacionalismo; pero no hay duda de que tiene detrás de si muchos votos". Como, razoablemente, case nunca teño ou conservo literalidade nas citas, escollo aquí, e en pasaxe particularmente relevante, a expresión máis discreta de entre as posibles; en realidade, igual dixo "No me gusta que existan los nacionalistas".
O substantivo, en todo caso, é que a cadaquén, sen excepción, sóbralle o que lle sobra e fáltalle o que lle falta. Non farei aquí tan luxoso derroche de citas e lugares comúns como o que exhibe o Leituga máis arriba, en devolución de aposicións. Desde hai tempo, no nacionalismo galego non xorden moitas achegas canto á actualización do discurso teórico no nacional; bastantes dos topoi que manexa o Leituga seguen sen dúbida operando (e non direi que totalmente sen razón) en subconsciente persoal e colectivo. Pero lendo a enumeración lembraba eu tamén a Ventura Pérez Mariño cando, en debate electoral no 1993, e en presunta resposta a intervención previa do candidato nacionalista, desempoeirou o topos "estamos asoballados" que ninguén utilizara aquel día nin, probablemente, como mínimo nos catro anos anteriores.
Falando de política. Desde logo, o nacionalismo galego considera que as forzas españolas PP e PSOE xogan con vantaxe, espuria ou menos; a vantaxe que lle vén da capacidade económica e o aberto e consciente trato, preferente e desequilibrado, por parte dos medios de comunicación. É unha das razóns de que o BNG busque nos pactos establecer mecanismos claros, ben puntualizados e de intención compensatoria. Considerando, ademais, que unha boa parte do electorado cadra lonxe de poder ser considerado non xa "ilustrado", senón, simplemente, dabondo crítico e informado (ou interesado pola información) como para supoñer que escolle entre propostas e axentes dos que coñeza ben o perfil e a actuación. Se lles conto o que descubriu, mediante enquisa, o BNG de Lugo a comezos do 2003 (poucos meses antes das anteriores eleccións municipais), igual lles dá a risa.
Outro detalle. PSOE e PP teñen organización galega. Teñen tamén política galega, considerando esta, xaora, como subsistema e aplicando nela lóxicas, obrigas, servidumes que proceden dos niveis sistemáticos superiores. Autonomía? Se se lle quere chamar así... Ora ben, a frecuencia con que Touriño se fai portavoz (mesmo en sede e acto parlamentario galego) e defensor de políticas e actuacións de Zapatero, a actitude asumida -correntemente- cando entra en conflito a acción gobernativa autonómica e a prescrición estatal, a cercanía temporal de tales evidencias, marcan límites e delimitan campos. Non é pouca cousa en termos de diferenza co nacionalismo político galego.
Tén moita razón Marcel Swann.
En contra do tópico que se manexa frecuentemente: "O nacionalismo combátese viaxando",en Galicia o medre da conciencia galeguista e nacionalista medrou moito coa emigración e a diáspora.E máis tería medrado se non se disolvera o goberno galego no exilio...
E xa que asumimos deliberadamente rol partidario, buscando na (psico)análise da parte contraria explicación para os problemas de ensamblaxe, achegarei eu aquí convicción persoal e inveterada: o PSOE mira o BNG sempre desde arriba; fixérono mesmo na penúltima lexislatura nacional (1997-2001) que percorreron con tres deputados menos có Bloque e onde, por certo, a prensa do país nunca chegou a tratar a Beiras como líder real e efectivo da oposición.
Tal consideración aflorou en momentos clave e faise patente para quen queira velo. Viuse no 1999, coas renitencias a investir alcalde nacionalista nunha cidade, Vigo, das consideradas referenciais desde a lóxica política española; viuse na estratexia "bigobernativa" de Príncipe (nunca censurada, ao revés, por Touriño) e nos obstáculos de todo tipo (concertando e votando co PP, sen aparente vergoña, dedicacións e orzamentos) postos á gobernación de Ferrol e Pontevedra, cun nacionalismo en ascenso pero tamén novato. Viuse no intento inicial de Touriño (no 2001, e aínda con menos votos) de asumir el o rol de líder da oposición; desbaratado pola estratexia de Beiras abrindo diálogo con Fraga e dando lugar a sorprendente radicalización verbal de D. Emilio. Notorio no ruxerruxe (ou suxestión intimidatoria) de que nunca o PSOE investirá cos seus votos un presidente nacionalista.
Todo o cal aboa considerablemente o sentimento-tese daquel que coñece a miña muller: é desagradable que existan, pero xa que están, usemos os seus votos en propio beneficio. Visto doutra maneira: a sociedade é politicamente plural, si, pero a ver se se singulariza -ou dualiza- o máis posible.
Loxicamente, hai xente no BNG que ve isto (non habían ser todos parvos). Outros, ao mellor, máis ca ver sínteno (somos de carne). E é un problema, claro, inscribible na cultura de pactos.
Se o coñecido ese di eso dos nacionalistas, eu podería aportar aquí miles de expresións semellantes dos benegueiros a propósito do PSOE (si PSOE, non PSdeG). Hai máis crítica cara os do PSOE que cara o PP: tal vez esa apreciación de Isildur que poñía en boca de upegallos (eu non son upegallo, creo) pode ser certa. O caladeiro de votos do BNG e do PP en certas vilas é o mesmo.
Hoxe Suso de Toro pide máis galeguismo para o PSdeG: supón que esa derrota é a que pode traer triunfos. Eu, desde logo, non estou tan seguro, a menos que se plantee en termos cínicos: é dicir, imos de galeguistas, pero ao noso. As declaracións de Caballero hoxe no Faro (que non se poden consultar por Internet) sobre o idioma galego van por ese lado: paráfrasis: "por suposto, o apoio ao galego vai marcar a nosa política, pero eu son liberal nesta materia e nunca imos discriminar a ninguén polo idioma que empregue". Ou sexa, un pouco de galeguismo de salón tampouco está mal: quedas ben con esa facción e non molesto ao núcleo principal dos meus votantes.
No galeguismo de salón foi no que deu aquela idea de galeguizar os partidos españois. Ao final, quen detenta o poder en Galicia do PSOE? Touriño (que non é capaz de ensarillar tres palabras seguidas en galego), Losada Azpiazu, Caballero...
Por outro lado, a min iso de que o BNG é recambio do PP en certas "vilas" non me serve. En primeiro lugar, porque é nas vilas (e non nas parroquias do rural) onde o BNG sacou os votos que o levaron a moitas alcaldías. E en segundo lugar, porque hai moitos concellos do interior onde o PSOE (así, PSOE, sen o eufemismo do "dG" e tampouco, como fan en certos xornais madrileiros, "PSG") ten unha moi raquística organización.
Co seu vaticinio a tan longo prazo, creo que ningún de nós estará en condicións de levarlle a contraria.
Vaticinios pode haber moitos. Eu apostaría por que dentro de cincoenta anos todo seguirá máis ou menos semellante. Pois non semella tampouco que en Cataluña ou Euscadi medre a consciencia nacional específica ou exclusiva. E en Galiza tampouco. No fondo, a porcentaxe de votos que acadou o BNG nas últimas municipais correspóndese de maneira case axustada co que indican as enquisas verbo dos sentimentos identitarios. Unha quinta parte dos galegos séntese nación. E punto. Logo hai unha parte amplamente maioritaria que se sente tan galega como española, con maiores ou menores predominios dunha ou doutra.
Concordo con Leituga 1 en que para boa parte do nacionalismo o voto a partidos "sucursalistas" é un voto en derradeira instancia "alienado", e que o normal será que á final dun longo proceso de liberación nacional os galegos só voten a partidos propios. Eís a lóxica frontista, a fin de contas. Pero tamén o é que para boa parte dos cadros do PSdG, iso do galego e non o nacionalismo, senón o galeguismo na súa acepción máis piñeirista e, se queren, "casarista", se podemos usar o termo, é unha carallada de correción política e pouco máis. España é guai, é progre, é natural (e iso si que é nacionalismo banal) e moderna, e o español un idioma moderno e de grande utilidade (aserción esta derradeira discutíbel: pois é un idioma de baixa renda per cápita e con escaso prestixio tecnolóxico e científico). E os votantes nacionalistas son potenciais xenófobos, pailanciños que non viaxan (identificando viaxar e cosmopolitismo con coñecer Madrid e Sevilla, amar o flamenco e gostar do Museo del Prado, non o gostar de Joyce en inglés, de Hölderlin en alemán ou de Wagner), e radicaliños que xa curarán. De todo hai.
Por tanto, a pregunta é: non se trata de que o PSdG e os seus cadros e militantes sexan nacionalistas galegos, aínda que algún houbo e poida que hai (eu mesmo coñezo algúns, non urbanitas por certo, nas súas filas). A cuestión é se nin sequera asumiron o galeguismo como trazo esencial da súa cultura ou subculturas políticas. E aí teño as miñas grandes dúbidas. Dito doutro xeito: para min, Piñeiro trabucouse nas súas predicións.
Ata "é unha carallada de correción política e pouco máis", amigo Isildur, estou dacordo. Pero por que despois fai esa sátira do pesoísta a coste de españolidade? Pero non pode crer que o que non é nacionalista, non é nacionalista, nin de aquí nin de acolá? Hai moita xente, de esquerdas, non nacionalista, que non cre nesas pamemas de España guai, progre, natural ou moderna. E menos esa caricatura de gustar do Museo del Prado ou amar o flamenco. Se precisa facer ese discurso para sustentar o outro está ben, pero asegúrolle que ese formato de esquerdista é pouco acaído. E o problema non é que sexa errado, senón que con esa equivocación de mán, urdense complexas explicacións da falta de identidade, de cultura política nacional e cousas así que perxudican o revelado da foto do corpo electoral galego.
Se o PSOE non opta polo galeguismo a súa razón terá. Pero a mín asáltame unha dúbida: pidenlle esto a PSOE para poder votalos coa conciencia tranquila de estaren votando a un partido con galeguidade de ouropel porque consideran xa que o BNG non pode representalos? O artigo de Suso de Toro parece ir por esa vía.
Todo semella indicar que, se ben non se pode falar dunhas "culturas políticas" no sentido forte do termo (isto é: como compartimentos estanco, exclusivamente auto-referenciais e que impliquen unha "esixencia de conductas únicas e plenamente coherentes cun ideario compacto e irrenunciable"), tampouco se pode negar que existen e persisten unhas sortes de "mentalidades políticas" (chamésmolle así, cun nesgo psicoloxicista) ben diferentes entre importantes sectores nacionalistas e socialistas, e que transcenden os propios programas políticos escritos e formalizados.
Mentalidades políticas que están conformadas por un magma de criterios apriorísticos e prexuízos prepolíticos combinados con determinadas actitudes prácticas e políticas, e que configurarían específicos "marcos de experiencia" (os "frames" de Goffman) que dotarían de sentido á percepción e á acción dos actores nacionalistas e socialistas.
Nas diversas intervencións precedentes pódese escolmar un catálogo de moitos dos elementos que as integrarían, tanto a nacionalista como a socialista.
Mais como a realidade é moi tozuda, tamén poden acontecer, quizais dun xeito pouco perceptible, progresivas modificacións e modulacións deses "marcos", derivado dos imperativos propiamente políticos (no noso caso, a necesidade do Pacto para gobernar). Con todo, a capacidade de persitencia deses "marcos"
adoita ser moi forte.
En fin, vaia rollo que acabo de meter.
Amigo Arume dos Piñeiros: Fago esa sátira de pesoísta con vontade, obviamente, de provocar o debate. Máis que unha sátira, é un tipo ideal -compendio desas mentalidades ou identidades políticas conformadas por prexuízos, que ben sintetiza o amigo APC- de moitos -non digo a maioría, necesariamente- cadros medios do PSdG, construído de xeito rápido a partires de varios casos que coñezo. Pero non creo que moita desa xente que se confesa "non nacionalista" (galega) non sexa nacionalista española, aínda que de xeito máis ou menos banal. O que pasa é que o crerse fondamente españois e pensar que España é unha nación non implica ser Franco, nin sequera Aznar. Iso é un erro ou xuízo apriorístico moi estendido. Pódese, e eu son o primeiro en recoñecelo, ser un nacionalista español (ou "patriota", por usar a etiqueta autoidentificativa dos nacionalistas de nacións con Estado) e albergar valores democráticos, non crer nos Reis Católicos e demais aporías. Ora ben: á que se raña en moitos deses "non nacionalistas", e xa fixen experimentos abondos, saen todos os marcos interpretativos da realidade nacional asumida: que se o natural é España, o "real" e histórico dende non se sabe moi ben cando, e o outro é invención; que se o castelán é a lingua "natural" de todos os españois, e o outro está ben, pero sen pasarse; que se a Constitución non é nacionalista (o que ao meu ver é falso), etcétera. Converte isto a eses patriotas españois, aínda que logo non pensen que toda España é pandeireta e bailaora, en antidemócratas? En absoluto. E cando xoga a selección española de fútbol, ou de baloncesto, ou Rafa Nadal, etc. etc., eles, e moitos outros que votan BNG, ERC, CiU ou PNV, son os primeiros que se chantan diante da televisión e apoian aos "nosos" (non é tan banal como parece: o PNV deu a orde terminante de que os seus batzokis non retransmitisen partidos de fútbol nos que xogase España, porque daquela enchíanse e a xente non apoiaba precisamente ao adversario de España; agora retransmiten outra cousa a esa hora, e os batzokis están baleiros mentres dura o partido).
Por que o PSdG non incorporou o galeguismo (e non falo, repito, do nacionalismo galego, que se o fixese non sería o PSdG, sería o PSG, Esquerda Galega, Esquerda Nacionalista ou outra cousa) á súa cultura, identidade ou mentalidade política?
Hai diversas hipóteses, que manexan algúns militantes socialistas aos que máis dunha vez interroguei sobre o particular.
Unha: para que, se os seus votantes non o votarían por iso?
Pois pode ser, pero a experiencia demotra que con pingas de galeguismo lle ten ido mellor electoralmente que sen el, agás o peculiar caso do poutporri coruñesismo-populismo de Paco Vázquez.
Outra: que o PSdG se afai ao que é a sociedade galega, e por tanto que para que ser o PSC, se isto non é Cataluña, e as actitudes sociais cara á lingua e identidade galegas non son iguais? Igualmente plausíbel, Pero: a) o catalanismo do PSC ténse definido moitas veces como unha pirámide invertida, maior canto máis se sobe aos chanzos superiores do partido, e menor canto máis se baixa aos niveis da militancia de base -o que ten que ver con que o PSC se integrou no PSOE denantes de medir a súa forza con este último nas eleccións de xuño de 1977; se Beiras e o PSG tivesen entrado no PSOE antes desa data, de certo que terían impregnado coa súa cultura política ao PSOE galego ; b) a vella idea de que os militantes son vangarda que transforma a sociedade se aplica para moitas cousas, pero non para o galeguismo (falo en xeral): "xa que a xente non quere galeguizarse, sería antidemocrático que nós o impuxésemos". Ben: e a xente hai uns anos, mesmo os militantes do PSdG, estaban de acordo co matrimonio homosexual, e non digamos xa os seus votantes? Pois non. Porén, a actitude do partido moldeou en boa parte as actitudes sociais.
C) A idea de que o galeguismo só pertence, en exclusiva, á cultura política nacionalista, e que adoptalo sería confundirse cos "bloqueiros". Co que se bota a pelota ao tellado dos outros: son os nacionalistas os que patrimonializan o galego, e uns cabróns que "no me dejan hablar gallego sin parecer nacionalista".
Talvez sexa unha caricatura, de acordo. Pero esas actitudes e prexuízos prepolíticos conforman, moitas veces, a base das identidades ou culturas políticas. E existir, existen. Nós podemos limitarnos á análise de programas e declaracións públicas, debates parlamentarios e crer o que nos din. Pero na base das culturas políticas soxacen eses prexuízos.
Por suposto, na cultura política do BNG (ou nas súas diversas subculturas integrantes) tamén hai prexuízos e actitudes apriorísticas. Responsabilizar sempre o inimigo exterior; sectarismo a mancheas; autopercepción de ser os "auténticos" galegos e actitude reacia cara á consideración da pluralidade identitaria como un ben e un enriquecemento... A abracadabrante reacción de moitos cadros e líderes do BNG á preciosa interpretación do himno galego por Cuchús PImentel (fillo de X. Alonso MOntero, por certo) hai uns meses foi boa mostra. Pero iso abriría outro debate: por que a cultura política do nacionalismo galego actual segue a ter trazos de sectarismo tan inamovíbeis. Se o amigo Valcárcel se anima, por min encantado.
Rollo en todo caso, AP-C, teoricamente irreprochable. Por facer pura apostila, indico eu algo que me resulta totalmente inadmisible: afirmar ou suxerir que do PSOE e a esquerda española está ausente o nacionalismo.
Haino, nacionalismo español sentido ou expresado con maior ou menor intensidade dependendo de tempos e espazos. O aceno señorito, referencia madrileña, desapego mesmo ostentoso do "vernáculo", "autóctono" (buf, canta carallada de circunloquio para non dicir, tout court, galego) é circunstancia que levo sufrido demasiado como para encima ter que aceptalo como falacia. E iso, sen falar do Bono ou o Rodríguez Ibarra, para que non acusen a un, tampouco, de apoñer sempre os mesmos casos.
Non o caso, xaora, do PSC, cando menos e de momento no que toca a súa personalidade política referencial. Aínda lembro, por certo, cando Francisco Vázquez propoñía restaurar a Federación Catalá do PSOE; en termos históricos, para o caso, hai catro días.
Mágoa non ter lido antes, Isildur, a súa última mensaxe. Escusaba de mandar a miña, por moito que non coincida exactamente co seu último parágrafo.
Eu téñome encontrado con nacionalistas de opereta e, por reacción, comportarme como un morno pseudogaleguista e, no fondo, "españolista".
E viceversa: encontrarme con socialistas de opereta e comportarme, case case, como un nacionalista de opereta.
Unha anécdota ilustra isto último. Unha vez, ante as desaforadas loas ás sevillanas e á Feria de Abril e o total desprezo polo foclore galego por parte dun destes socialistas de opereta, eu vinme obrigado a defender, tal como un patriota étnico fetén, a gaita galega e a muiñeira como formas musicais e danzísticas superiores.
Xa ven vostedes que panorama e ao que pode chegar un!
Hai que ter en conta que o PSOE de Galicia deixa de reclamar o estado federal entre 1977-78 cando desde a dirección do partido (a de Madrid, claro) comproban que é a UCD a que lle está a gañar a partida electoral. Así que, de ser "vangarda que transforma a sociedade", nada de nada.
Por certo, todo isto acontece xusto cando se incorporan a ese partido, de aluvión, algúns dos elementos "descontentos" do PSG.
Alguén tería que explicar por que un partido cuase-inexistente en todo o estado en 1975 recibiu uns enormes apoios económicos e mediáticos, e por que toda a operación se fixo unificando case todos os partidos socialistas "periféricos" (excepto o PSG) nunha marca española.
Pódolle asegurar que existen persoas (eu mesmo) de esquerdas e non nacionalistas españolas. E do PSOE tamén: un por un dos meus familiares, votantes fieis e asistentes ocasionais ás campas de Rodiezmo coa UXT, pódelle dar un par de conversacións non nacionalistas. Que lle resulte inadmisible non quere dicir que non existan. A mín tamén me parece que sexa inadmisible ser do Madrid, pero hai xente que o é.
"Indico eu algo que me resulta totalmente inadmisible: afirmar ou suxerir que do PSOE e a esquerda española está ausente o nacionalismo".
Arume, o certo é que, aquí entre nós, un cansa de reiterar textos mal interpretados; sublíñese, por favor a expresión (non xeneralizadora) "esá ausente". Podo aceptar perfectamente todo o que vostede di ata as últimas tres liñas e media en formato non expandido; non contradí o meu en absoluto.
É que, amigo González, a única maneira de que non o mal interpreten a un é estar calado.
AP-C, a parte de erudito recoñecido e gran teorizador, moita me gusta polo ben que se explica.
Dende hai máis de media hora, as rúas das cidades galegas están cheas da manifestación máis habitual de "nacionalismo banal".
A min pásame como a AP-C. Nalgúns círculos socialistas téñenme por un nacionalista galego. E en certos núcleos nacionalistas paso por ser un campión da españolía. En fin, isto soe pasar pola nosa afección ás caricaturas. Estou de acordo con Arume: eu tamén creo que a de Isildur é unha caricatura que, en todo caso, encaixaría cunha parte para nada maioritaria, incluso moi reducida, da militancia socialista galega. A gran maioría dos militantes e dos votantes do PSdeG-PSOE non fan un problema deso que adoitamos chamar "sentimento de pertenza nacional" ou "identidade". Síntense galegos e españois e as poucas veces que se suscita o "problema" non lles parecen razonables os empeños en facelos optar entre papá e mamá. Nacionalismo, considerado nun sentido moi amplo e mesmo "banal", haino, pero pode manifestarse tanto en sentido español como galego. Ultimamente, coa chegada ao goberno da Xunta da coalición PSOE-BNG e coa discusión sobre o Estatuto mediante, non xurdiron nas filas socialistas problemas ningúns polo defensa da aparición do termo "nación", en referencia a Galicia no preámbulo. Non é unha palabra máxica para os socialistas, que levan uns cantos anos empeñados en restarlle importancia. A "España plural", cuxos principios e inspiración se poden calibrar na Declaración de Santillana del Mar, abre unha terceira vía entre os nacionalismos chamados subestatais ou periféricos e o nacionalismo español clásico, hoxe patrimonializado pola dereita. Aludir continuamente a Rodríguez Ibarra, a Bono e a Paco Vázquez (poden engadir tamén a Joaquín Leguina) para inferir o contrario é un argumento pouco sostible. Se eles representasen a mentalidade maioritaria do PSOE, non habería ningún "debate territorial" a cara de can co PP e, ademais, os aludidos estarían ocupando posicións políticas bastante menos marxinais das que hoxe ocupan.
Eu coñezo algo o PSdeG por dentro, aínda que tampouco son un experto e nin sequera milito na organización. Pero teño colaborado coa organización e participado en reunións e en debates sobre algúns dos temas que aquí se tratan. O certo é que no socialismo galego conviven posicións distintas sobre os asuntos lingüísticos e culturais, pero o que podo asegurarlles é que, sen o apoio do Partido (e dos adláteres coma min, invitados a participar na conformación da posición orgánica), a Consellería de Educación non podería ter sacado adiante o novo decreto sobre o galego no ensino. Agora ben, non son criterios "nacionalistas" os que definen a posición final do PSdeG nun asunto coma ese, aínda que tamén estean presentes nalgúns militantes.
Aínda que me quedan moitas cousas no tinteiro (?), para non alongar máis este post, direilles só que hai outra cousa certa: para o PSdeG os asuntos lingüísticos e relacionados coa "identidade nacional" non son prioritarios. Como lles dicía antes, nin sequera constitúen un problema para moitos militantes e votantes. As cuestións que preocupan son fundamentalmente as relacionadas cos servizos públicos, o estado do benestar, a igualdade, a muller, os dereitos cidadáns, a ordenación territorial e, cada vez máis, o medio ambiente. Se o asunto lingüístico ten tamén agora un maior predicamento é porque ten tamén un novo tratamento: xa non se aborda dende a perspectiva clásica e pouco grata da "nosa identidade", senón dende a perspectiva da igualdade de dereitos dos cidadáns, das bondades pedagóxicas do multilingüísmo e da defensa do patrimonio cultural.
Entrar agora nun intercambio de agravios PSOE-BNG remontándonos mesmo ata Carlos Príncipe fáiseme camiño enfestado demais, aínda que evidentemente hai bastante máis tea que cortar que a indicada polo señor González.
Espero, por último, que algunhas interpretacións distorsionadoras da historia da transición en Galicia salferidas entre todos estes posts, queden suficientemente aclaradas en breve, coa publicación do libro de Ceferino Díaz sobre a actuación do PSdeG-PSOE (e de outros grupos, claro) neses anos.
Pois fíxense se nas manifestacións futboleiras de nacionalismo banal e españolista non andarán polo medio algúns conspicuos nacionalistas galegos, como os señores Suárez Canal, Alfonso Eiré e mesmo o señor Vicepresidente da Xunta, todos eles madridistas de pro. Como o señor Touriño.
Efectivamente, esperemos que Miguel Barros publique a súa tese de doutoramento porque... Ceferino Díaz de qué ha falar... de todas as ocasións perdidas?... de todos os que se puxeron diante del para saír na foto? (Por certo, que se fizo de toda aquela xente?) Porque a el moita bóla non lle deron... (sigo coas metáforas futboleiras).
Mentres tanto, agardemos que "o bo de" (tomando prestada esta expresión buenista de Ramón Pinarium) Leituga 1 volva ao fogar de Breogán.
Aínda lle digo máis (e espero que non o tome a mal, pois o seu é meritorio: nin milita nin ten cargo nese partido): en teoría, o PSdG defende que o galego é de todos, sen adscripcións políticas. Ao mesmo nivel, supoño, que o español.
Pois ben: nin por esas, machiño. Nunha das últimas asembleas da agrupación local do PSOE de Vigo, Miguel Barros protestou porque foi o único naquela reunión que falara en galego. De máis de duascentas persoas que falaran... Madia a leva que collese a porta.
Agora creo que o alcalde é un tal Caballero...
Pode informarnos, amigo Marcel, como é exactamente ese "fogar" disque tan confortable?
Moito sabe vostede, señor Swann, de Miguel Barros. Menos mal que, polo menos, compartimos algo: un amigo. De todas formas, non creo que a súa marcha do PSdeG fose motivada nin por esa asemblea da que vostede achega tan fidedigna noticia nin tampouco por cuestións relacionadas coa lingua. En relación co libro de Ceferino Díaz, que xa tiven o placer e o privilexio de auscultar, direille que un dos textos máis citados é precisamente a tese de Miguel Barros (aínda inédita) sobre Ramón Piñeiro. Pero moito me temo, amigo Swann, que as teses desa tese non van ser do seu gusto mentres se manteña tan contumazmente aferrado a eses seus sumarísimos xuízos sobre Piñeiro. A ver se, mentres tanto, o libro de Ceferino, de escritura case notarial e moi apoiado documentalmente, introduce algunha fenda na súa acoirazada e -permítamo que llo diga- un tanto desinformada interpretación do papel xogado por Piñeiro e polos socialistas galegos nos anos do proceso estatutario galego.
Dá para outro fío probablemente, pero outra das marcas da cultura política de ámbolos dous partidos é a súa relación cos movementos eclesiais, xa non digo coa cúpula. Eu teño para mín que no BNG hai máis relación coas instancias clericais (seminarios, xesuitas) que no PSOE (malgrado Vázquez). Pero gustaría opinión ao respecto.
Poño en seria dúbida que o concepto e espírito "España plural" (sexa o que sexa, coincida pouco ou moito co textualmente consignado en Santillana) informe efectivamente -nin, moito menos, traduza- o carácter do PSOE como conxunto orgánico; esa miña dúbida inicial deixa paso a case certeza en contrario se o ampliamos ao magma denominado, en círculos concéntricos, "base social" e "base electoral". Unha simple volta de porca (ou axuste fino) permitiría (permitirá en prazo non demorado?) aboar ou desbotar tal presunta marxinalidade dos Bono, Ibarra, Vázquez ou Leguina, ilustre tertuliano e azoute de pepiños.
Mire, Leituga, o de investir o PP como único depositario actual do nacionalismo español non está mal como intento; tampouco o de presentar a militancia e afiliación do PSOE en Galicia como corpo moderno e compacto, despreocupado maiormente de xinea romántica e na onda do ambientalismo en voga e a globalización ben entendida. Non se confirma sempre tal construción teórica na experiencia. E desculpe, teoría por teoría: estou totalmente convencido de que, se non estivese o BNG na Xunta, non habería tal determinación en materia lingüística; e noutras materias.
Non se pode pretender que nacemos, todos, hai dous anos. O de Carlos Príncipe foi antonte; engádalle a Roberto Taboada (oxalá estea todo o recuperado que fose posible), Amable Dopico (ou era Couce?), os casos Julio Aldemira (algo máis para atrás), Corcubión... Que hoxe nos conveña buscar a exemplaridade, sermos adaís, portaestandartes, case garantes ou depositarios da corrección enténdoo eu como asunto táctico. Vai ter que chover moito para asentar e convencer como postura ética.
Dende logo, mal día hoxe para debater sobre nacionalismo banal, en medio da maré de entusiasmo madridista.
Só unha cousa, amigo Leituga 1. Non estou de acordo coas súas apreciacións. A España plural non é unha terceira vía anacionalista, nin tan sequera postnacional(ista). É unha expresión nova do vello conceito de "nación de nacións", tan contraditorio na súa formulación e pouco elaborado do ponto de vista teórico -tanto na Declaración de Santillana del Mar como noutros textos que lle podo citar: desculpe que llo diga, pero ZP non pasará á Historia como un teórico fino-. E, como tal, unha forma, para min, de nacionalismo español. Non etnicista, nin sequera defensor da homoxeneidade cultural e lingüística de España, de acordo. Democrático, faltaría máis. Cunha leitura da Historia en clave de pluralidade e recoñecemento da aportación dos federalismos etc., de acordo (hai algo tamén naquel opúsculo de Touriño, "En clave de país", que ninguén lembra; por certo, o editor do libriño aínda lembra o desastroso galego no que viña escrito). Mais non discute que España sexa o ÚNICO suxeito de dereitos políticos colectivos, e por tanto referente de soberanía. E iso é dicir que a NACIÓN é España, e o resto podémolo chamar realidades nacionais ou nacións culturais, pero ao non recoñecérselles a soberanía, AÍNDA QUE unha maioría cualificada (a discutir cánto e de que maneira, de acordo) dos cidadáns dun territorio incluído en España SE SINTAN NACIÓN DIFERENTE E RECLAMEN O SEU EXERCICIO DA SOBERANÍA. E iso rexéitase de plano, e non con argumentos de oportunidade etc. Por tanto, para min é unha leria que se moitos militantes do PSdG (ou doutros partidos) un día son nacionalistas españois e outros galegos: a identidade asociada ao exercicio da soberanía (e non me veñan co asunto de que no mundo de hoxe as soberanías son imperfeitas etc. etc., falo de cuestión de principio: quen é o suxeito que se autodetermina e, en todo caso, fai cesións parciais, e ese segue a ser o Estado-nación) é a española. A outra pode ser un referente etnocultural forte, unha identidade rexional desenvolvida, de acordo que pode haber oscilacións. Pero faga a pregunta do millón e xa verá como hai unha xerarquización de identidades, implícita moitas veces, pero existente.
Unha caricatura? Non estou de acordo, amigos Leituga 1 ou Arume dos Piñeiros. Unha realidade incómoda para quen gostan de crer que eles non son nacionalistas, senón patriotas constitucionais. Vostedes, eu, aqueloutro, non o seremos. Mais a maioría da xente, si o é. E non por iso é antidemócrata, xenófoba, etc. O problema é que definirse "nacionalista español", e mesmo como "patriota español" nunha parte do espectro político-partidario actual está connotado negativamente, por un déficit de lexitimación simbólica que aínda colea. Pero España, vaia, aínda que non se goste do himno ou da parafernalia simbólica, para moitos é algo que está aí e que "doe", non é?
Non está ben, nin correcto, poñerse un de exemplo dese non nacionalista que tampouco, tampouco, se sinte patriota constitucional. Nen todo o demáis que xurde desa premisa.
Iso non significa que saiba da existencia dese nacionalismo español a todos os niveis sociais e xeográficos diso que figura baixo o marbete de Reino de España. Mesmo de xeito involuntario ou non marcado. Pero tamén é certo que existe quen non dá un peso por iso, nin lle interesa, nin lle doe, of course. QUe lle trae completamente sen cuidado. Pasa como coa igrexa (por certo, está sen respostar a miña inquedanza sobre as relacións co PSOE e BNG): hai xente que sinte unha indiferencia total sobre eses asuntos. Na orde de prioridades políticas nin siquera figura. Eu creo que pode ser comprendido fácilmente, aínda que nos coste crelo. Habelos hainos.
IGREXA E POLÍTICA: prométolle a Arume un futuro fío sobre ese tema, moi cedo. E haberá cousas que contar por moitas bandas: o apoio do PSOE a Cristiáns para o Socialismo; o comunicado da uPG 1974 á Igrexa galega; os cregos que colaboraron moi activamente nas Comisións Labregas, etc.
O proceso de desenvolvemento da autonomía (en contra do que moitos pensaban nun principio) xogou e xogará un papel fundamental a hora de crear conciencia política en Galicia e ,en consecuencia, de estructurar os partidos políticos propios.
O feito de ter que pensar solucións concretas para os problemas do día a día ,fai que todos visualicen millor a necesidade de dotarse de instrumentos propios non dependentes e cada vez máis alonxados das disposicións e imposicións de Madrid.
O cidadán esixe solucións ás administracións que tén máis próximas e estas ven difícil eludir as respostas, teñan ou non competencias na materia.
Cada vez máis,o que queira gobernar na Galicia,ten que asegurar unha maior independencia de criterio con respecto ao aparato central do seu partido.
Seguro que foi incomodo para o señor Feijoo posicionarse tan claramente polo NON ao termo NACIÓN, e para o señor Touriño ter que chegar a unha solución negociada coa dirección do seu partido que non concreta nada e que aplaza o asunto.Para Quintana redúcese a un problema de pragmatismo
.De tódolos xeitos,hai uns cantos anos sería impensable que todo ísto poidera plantearse.E non estou a falar de algo simbólico xa que mesmo detrás está a soberanía e a lexitimidade.
Home, Isildur, se o "nacionalismo español" do PSOE, acollido agora baixo a carauta da "España plural", consiste en propugnar, como vostede di, unha España concibida como nación de nacións, sen etnicismos, democrática, que renuncia á homoxeneidade cultural e lingüística, que fai unha lectura plural da historia e acolle tradicións federais e autonomistas... pois a ese "nacionalismo" tamén me apunto eu. Se iso é "nacionalismo español", pois benvido sexa: supón con seguridade un gran avance e incluso un fondo cambio de rumbo en relación co que ata agora, a través da experiencia histórica, entendíamos como "nacionalismo". Eu ata agora tíñame por non nacionalista, pero grazas a vostede, amigo Isildur, descubro que son "en realidade" e "no fondo" un nacionalista español "de tomo y lomo". Non sei se agradecerlle esta catártica achega, que me axuda a descubrir o meu verdadeiro ser nacional, ou recriminarlle que me fixese acordar do meu doce sono non nacionalista, polo visto imposible, xa que todo, calquera proposta, calquera idea sobre a convivencia en España está atravesada holisticamente pola nacionalidade. Está visto que o nacionalismo é un destino, escrito tal vez nas Leis da Historia Universal, do que xamais poderemos fuxir. Fagamos o que fagamos, digamos o que digamos, sempre seremos nacionalistas dun lado ou doutro. Va bene.
En canto ao asunto da soberanía, a nai do año, segundo parece: eu creo que, en efecto, é un asunto bastante relativizable no mundo actual. Aínda así, os nacionalistas galegos (sobre todo estes últimos) deberían estarlle agradecidos á Constitución Española por non recoller no seu articulado o chamado "dereito de autodeterminación" para Galicia. E igualmente os cataláns e os vascos. En Galicia un referendum sobre esa cuestión tería non só baqueteado as pretensións soberanistas ou de constitución dun Estado propio por parte do nacionalismo galego, senón tamén a propia consideración de Galicia como nación. Unha consideración que, aínda hoxe, por certo, é máis ca dubidosa, pois esa vontade nacional non acaba de aparecer explicitamente máis que nunha insuficiente minoría que non sobrepasa o 20 por cento do corpo electoral galego. Obvio dicir que non creo en definicións "obxectivas" da nación, como a que de vez en cando saca a relucir Francisco Rodríguez nos debates parlamentarios madrileños, á súa vez tomada de Castelao quen, pola súa banda, a pillou de Stalin. Ademais, esa definición serve tanto para Galicia como para Álava, para Asturias como para A Coruña, para Cataluña e para o Coto de Doñana. Eu sigo pensando, con Renan, que a nación é un "plebiscito cotián" no que a vontade dos presuntos nacionais resulta o elemento clave, moi por riba de linguas, culturas, relixións, tradicións, etnografías e psicoloxías varias. Os casos verdadeiramente interesantes dende o punto de vista do "soberanismo" son o País Vasco e Cataluña, onde si existe esa vontade nacional, traducida en potentes movementos políticos nacionalistas. Isto, porén, non pode levarnos a esquecer que nesas dúas comunidades, como xa tenden a recoñecer agora os políticos nacionalistas cataláns, existe tamén un forte e lexítimo sentimento nacional español. En Cataluña, comunidade autónoma gobernada por un señor que se chama Pepe Montilla, din os estudos sociolóxicos que a identificación bifronte, con Cataluña e con España, segue a ser maioritaria en relación co sentimento identitario único. E o PSC-PSOE (lémbrolles que o PSC tamén é PSOE) é o partido hexemónico nas principais institucións catalanas e tamén na área de Barcelona. No País Vasco, tomado no seu conxunto, hai máis soberanismo independentista que en Cataluña. Pero é innegable que os "partidos españois", como o PSE-PSOE e o PP alcanzan cotas de voto moi estimables. E merece a pena lembrar que o nacionalismo independentista vasco, incluso acollendo baixo este membrete a totalidade dun partido "pendular" e plural como o PNV, obtén resultados enormemente disímiles nos distintos "territorios históricos" vascos. Probablemente, un referendum de autodeterminación no País Vasco fose o peor agasallo que se lle puidese facer a esa comunidade. É posible que en Guipúzcoa saíse un resultado favorable á independencia (65-35), que en Vizcaya quedase a cousa moi equiibrada (50-50) e que en Álava triunfase rotundamente o non (35-65). Xa non digo nada se, como queren os nacionalistas, se incluíse Navarra na hipotética votación (25-75). Con todo isto, o que quero dicir é que os problemas que se crearían no País Vasco, incluso dende o punto de vista da "construción nacional", serían moito maiores que os que se pretenden resolver cun plebiscito soberanista. E non sería raro (máis ben, case seguro) que un territorio foral, con personalidade "histórica" e estatutaria propia como Álava, se sentise desvinculada do "destino común" dos vascos e das vascas e optase, á súa vez, por reclamar a súa propia autodeterminación e independencia da nova Euskadi. E seguindo por ese camiño, talvez as únicas dúas poboacións alavesas de clara maioría nacionalista, Llodio e Legutiano, esixisen tamén a súa segragación da nova Álava pro-española para se unir ao proxecto Euskadi. En fin, a aplicación rigorosa e "principista", sen atender ás consecuencias, do "dereito de autodeterminación" en comunidades plurais e heteroxéneas pode levar a situacións absurdas. Pero o peor non é que sexan absurdas, senón perigosas para o que, para min, constitúe o principal e máximo valor político: a convivencia en paz e en democracia. Ese valor está para min moi por riba de calquera "nación". Por iso, non dubidaría en apoiar a independencia vasca se esta supuxese unha mellora da convivencia dos vascos entre si e dos vascos co resto de España. Pero é que creo que non.
É precisamente a convivencia pacífica, democrática e respetuosa co pluralismo identitario un dos principios que informan a creación do Estado das Autonomías na Constitución Española de 1978, que a min segue parecéndome unha boa solución para a organización política do territorio español, entre outras cousas porque, aínda que a "soberanía" siga residindo no conxunto do pobo español (cataláns, vascos e galegos incluídos), esa mesma soberanía se dilúe, se reparte e se redistribúe a través do desenvolvemento do dereito ao autogoberno das comunidades autónomas. O Estado das Autonomías é, por suposto, perfectible e, na miña opinión, debería seguir avanzando ata a consecución dun Estado Federal que incorporase mecanismos institucionais que reflectisen máis do que hoxe o pluralismo territorial, lingüístico e cultural hispano. Pero a fragmentación da soberanía, entendidas esta como unha tarta cortable en anacos e anaquiños independentes, non me parece unha boa solución nese camiño.
Que problema hai en que un país antigo,forxado por moitos séculos de existencia como tal,cun alto grao de cohesión interna,coa madurez que lle dá a súa cultura milenaria,distinguido polo seu carácter pacífico e moderado,consciente da súa identidade poda decidir por si mesmo o seu futuro?.
Teñan por seguro que desas decisións non sairía nada aberrante.Quizais sairía unha fórmula máis acaida de articular a convivencia ( desexable) cos nosos veciños (Portugal incluído)
Problema non hai ningún. De feito, Galicia xa decide diariamente o seu futuro e, incluso, o seu pasado. E, ademais, eu creo que, en efecto, non sae de aí nada aberrante. Polo menos nos últimos dous anos.
Evidentemente falo do dereito de autodeterminación.
Xa me decatara.
Santiago Domínguez quere un casco vello en Vigo como o de Oviedo. Para iso terá que falar con Gabino de Lorenzo, alcalde do PP desde hai varios anos, artífice da peatonalización non só do casco vello, senón de boa parte da cidade. Se saben noutras leiras da admiración do BNG por Gabino de Lorenzo...
Haberá trinta anos que non estou en Oviedo; cando fora aínda se vía negro, en particular a Universidade queimada polos mineiros.
Aínda que tamén hai tempo que non vou, coñezo mellor Santader, e apreciara o traballo urbano realizado seica en tempo do Hormaechea. Non improbablemente, a actuación de alcaldes conservadores en barrios céntricos de cidades señoritas pode resultar experiencia de proveito. Supoño.
Eu a penúltima vez que estiven en Oviedo lémbroa como di o señor González. Teño aínda na memoria a imaxe da catedral negruzca. Pero volvín despois, hai cousa de catro anos, e quedei gratamente sorprendido polo cambio de aspecto do casco histórico: máis limpo, peonil, amañadiño e con esculturas modernas -algunhas horribles- polas rúas e as prazas. Contáraname algo de que De Lorenzo implicara a moita empresa privada nos labores restauradores.
A min paréceme que se alguén fai ben as cousas haillo que recoñecer, sexa do partido que sexa. Eu, neste asunto, doulle os meus parabéns tanto a Gabino de Lorenzo como ao señor Lores, do BNG, en Pontevedra (aínda que eses farolóns cilíndricos que está instalando agora son horrorosos. A ver se co novo goberno os retiran).
Santi Domínguez acaba de nomear "concelleira non electa" a Helena Maure Noia, filla dun matrimonio de bos amigos meus, Xulián Maure e Camiño Noia, dous nacionalistas ben coñecidos no mundo editorial e literario. Helena é arquitecta e, aínda que é moi nova e non ten experiencia política nin de xestión, supoño que será quen se faga cargo dos temas relacionados coa rehabilitación do Casco Histórico, unha das frustracións crónicas de Vigo. Se o fai ben, e estou seguro de que si, alegrareime por ela e por Vigo.
Noraboa a HELENA MAURE NOIA: desa xinea han saír boas cousas. Eu tamén paso por Oviedo case todos os anos: quizais a mellora da cidade teña algo que ver tamén coa emulación positiva con Xixón, cidade citada como modélica moitas veces. Pode haber aí unha sana competencia, aínda que Oviedo nunca terá mar. Pero pola autopista está a 15-20 minutos e tampouco lle fai moita falla: no verán todos os ovetenses, polo que eu vin, pasan o día na costa e volven de noite á súa cidade. (Algo semellante pasa xa con Ourense-Vigo, aínda que esteamos un pouquiño máis lonxe)
mié jun 20, 05:08:00 PM
Vigo entre as catro cidades onde peor se vive
http://www.europapress.es/305/20070620115433/vigo-ciudades-espanolas-donde-peor-vive-encuesta-ocu.html
Sen negarmos a escasa estima dos habitantes de Vigo pola súa cidade (que ese era o verdadeiro eixo da enquisa), convén sabermos que a enquisa fíxose nas cidades máis poboadas de cada unha das comunidades. Os xornalistas, onde adoitan estar cando na carreira dan os temas de estadística ou de interpretación de enquisas?
Os xornalistas sonlle un bo desastre, Arume. Tanta pomposa facultade de "Ciencias da Comunicación" e tanta mandanga e non damos feito bo deles. Aínda que, en realidade, a culpa da súa maioritaria e constatable incompetencia é máis dos medios nos que traballan que deles mesmos.
Sen ánimo de dar a lata co post de hai uns días. Pois si, témome que algún se decatará de que, no fondo, algo de nacionalista ten. Que se lle vai facer. Pero tranquilos, que non pretendo provocar catarses. Sinxelamente, gosto de ir ao fondo nos conceptos, aínda que sexa politicamente incorrecto.
Só unha observación: Que o patriotismo constitucional sexa tamén unha forma de nacionalismo español (e repito: non de etnicismo, senón de nacionalismo cívico e democrático), non implica defender que a panacea de todos os problemas de Euscadi, Cataluña, Galicia, Canarias, Escocia ou Bretaña sexa a autodeterminación. Máis ben o contrario: esta derradeira, como se viu no caso de Québec, plantexa bo número de dilemas normativos canto á súa aplicabilidade e verbo de cál é o seu suxeito, e así mesmo verbo do carácter máis democrático. E concordo en que, probabelmente, o máis cómodo sexa irse amañando co que hai, neste caso co Estado das Autonomías, e ilo afacendo ás circunstancias. En palabras dun politólogo alemán, é unha solución provisoria permanente. Pero, eís: máis ou menos, funciona. Ora ben, e é só un futuríbel: se dentro de vinte anos un 80% dos cidadáns galegos, poñamos por caso (improbábel) se declarasen partidarios da independencia, pois o democrático sería que puidesen optar a ela, polos procedementos e garantías que se fixasen para que o proceso fose democraticamente intachábel. E enténdase: non pretendo ofender a ninguén chamándolle "nacionalista español" como se fose equiparalo a Franco. Que moitos así o pensen non quere dicir que, normativamente, sexa correcto.
E verbo dos xornalistas, un apontamento (por mudar de tema e non ser máis pesado co anterior). O problema é que en España se optou por crear unha carreira de xornalismo, deixando a formación dos xornalistas en mans de "comunicólogos". Grande erro, na miña opinión. Os bos xornais (Le Monde, El País, Süddeutsche Zeitung, etc.) contratan polo xeral licenciados ou doutores en Economía, Literatura, Socioloxía, Ciencia POlítica, Historia, etc... e mediante un máster os reciclan para que aprendan as técnicas e destrezas da comunicación xornalística, que a fin de contas é un xeito de contar e transmitir en poucas palabras. En troques, aquí cedeuse por presións corporativas de determinados gremios (interesados en acrecentar as súas plantillas de profesorado) á tentación de considerar o xornalismo unha licenciatura. Á final, logo de catro ou cinco anos, os licenciados saen sabendo un pouco de todo, pero nada substancial de nada. Fan práticas no Diario de Pontevedra, poñamos por caso, e han cubrir de todo. E así poñen o que poñen.
Estou de acordo con todo o que di Isildur no post anterior. Agás, claro, na súa implícita consideración do nacionalismo como un marco e un horizonte totalizadores, do que non é posible saírse.
E dálle: talvez me expreso mal, amigo Leituga 1, pero non considero implicitamente o nacionalismo un marco "totalizador". Si un marco maioritario no mundo actual. Postnacionais e postnacionalistas hai aínda moi poucos. Talvez sexa un dos erros de Habermas: cando teñamos unha auténtica democracia deliberativa composta por cidadáns reflexivos e conscientes dos seus dereitos, cultos e viaxados, etc. etc., ao mellor chegaremos a ese horizonte de valores cívicos e postnacionais imperantes. Polo de agora, conformémonos con este blog.
Publicar un comentario