Cen anos de historia cultural
1974: Nace a grande enciclopedia galega

Obra de referencia indiscutible, foi para toda unha xeración primeira fonte de información: a Gran Enciclopedia Gallega, baixo o pulo do editor asturiano Silverio Cañada, que empeza a editarse neste ano. O seu primeiro fascículo abríase cun fermoso ensaio de Otero Pedrayo, que era tamén presidente do consello consultivo da obra. Neste órgano asesor figuraban Álvaro Cunqueiro, Filgueira Valverde, Camilo José Cela, Luís Seoane, Álvaro Gil, Sebastián Martínez-Risco e Alberto Vilanova, entre outros, e nomes ben procedentes do galeguismo, como Beiras Torrado, e outros máis próximos á praxe política do réxime como Pío Cabanillas, daquela ministro de Información e Turismo, e José Luis Meilán Gil. Para o deseño gráfico da obra e o encabezamento dos seus capítulos encargáronselles unha serie de debuxos moi coloristas ó artista ourensán Virxilio. Proseguía o activismo cultural en todas as frontes. En Ourense, coas segundas Xornadas do Cine, patrocinadas pola A.C. Auriense, que levaban como lema O pobo e o cine. Na edición deste ano participaban o actor Fernando Rey, o director Antonio Román (de orixe ourensá), o escritor Ramón Piñeiro e os críticos de cine españois máis destacados do momento; Carlos Casares incorporabase á comisión organizadora. O mesmo Casares que nese ano remataba no xornal La Región a súa sección de retratos literarios de personaxes, titulada "Con esta lupa", con caricaturas de Siro López (creada un ano antes).
E o mesmo noutros campos. Nacía o grupo teatral Antroido, dirixido por Roberto Vidal Bolaño, e Abrente celebraba a segunda Mostra do Teatro Galego en Ribadavia, á que acudiron grupos como Ditea e Rosalía de Castro, de Santiago. No xurado daquel ano estaban Eduardo Blanco Amor, Manuel María, Euloxio Ruibal (gañador o ano anterior), Francisco Rodríguez e Xavier Fábregas. Pola súa banda Televisión Española inauguraba os seus informativos co Panorama de Galicia, en castelán, con pequenas cuñas e entrevistas en galego (era a primeira vez que o galego se asomaba á linguaxe da TV). Cando Franco viña pasar as súas vacacións a Galicia, unha unidade móbil desprazábase ata o Pazo de Meirás. As asociacións culturais tiñan unha vida moi dinámica, con cursos de galego, audicións de discos, proxeccións de cine en formatos pequenos, etc. A Auriense, por exemplo, convocaba naqueles tempos a escritores como o poeta Fiz Vergara Vilariño (cando aínda estudaba COU), Francisco Rodríguez, Ramón López Suevos ou X. Vilas Nogueira. En Ribadavia, en Abrente, Luís Álvarez Pousa daba unha multitudinaria charla, diante de máis de trescentas persoas, para informar do que estaba a pasar en Portugal: a revolución dos caraveis. O acto rematou con todo o mundo en pé cantando o Himno Galego. Xornalistas como o propio Pousa ou Celso Montero ían ata Porto e Braga para informar os galegos da caída da ditadura salazarista. E a música estaba tamén moi presente. Creábanse novos grupos e entidades melómanas. En Vigo, cunhas moi activas Xuventudes Musicais (nacidas en 1972). En Lugo, co grupo Folc 72, que pouco despois pasou a conformarse como Fuxan os Ventos. Tamén no 72 nacera o cuarteto de gaiteiros Faíscas do Xiabre. E a figura de Amancio Prada, co seu primeiro gran disco de temas galegos, cantados na nosa lingua: Vida e morte (Hispavox). No mesmo, o berciano cantaba poemas de Rosalía de Castro, Celso Emilio Ferreiro e Darío Xoán Cabana, ademais doutros, en castelán, de Nicolás Guillén, Miguel Hernández, Luis López Álvarez e do propio cantautor. O disco gravouse en París e Prada á guitarra estivo acompañado de Eduardo Gattinoni ó violoncelo. Os de Voces Ceibes (Benedicto, Bibiano, Miro Casabella, etc.) proseguían cos seus recitais por toda Galicia.

(O artigo completo)