Cen anos de historia cultural
1999: Libros para un final de século

O artigo completo

Remataba o século XX cunha boa fornada de libros, sobre todo nos campos da narrativa, o ensaio e a investigación. Empezo o meu reconto polos mundos narrativos cunha serie de obras publicadas por Galaxia: As grandes carballeiras, de Xesús Manuel Valcárcel, novela que se definiu como fábula moral e novela que recupera a tradición céltica dos druídas e as lendas galegas; Os xenerais de África, de Vítor Vaqueiro, conxunto de dez relatos de forte tensión ética e estética; O mellor francés de Barcelona, relatos coa mellor ironía e vontade de estilo de Bieito Iglesias; Os fillos do río, nova entrega ourensá, poboada por seres marxinais, de Antón Risco; Alén da desventura, novela de intriga e aventuras de Xavier Alcalá; e Luz de abrente (Galaxia), novela entre a fantasía e a realidade de Tucho Calvo.
Da mesma quinta son Os séculos da lúa (Espiral Maior), novela concibida como un pentagrama, segundo o seu autor Xosé C. Caneiro; As plumas do moucho (Ir Indo), de Luis García Mañá, ambientada no Vigo da Segunda Guerra Mundial; Por tras dos meus ollos (Sotelo Blanco), de Nacho Taibo; Malaria sentimental (SB), relato de aventuras e acenos bélicos de Xavier Queipo; As irmás bastardas da ciencia (Laiovento), premio de narración curta Carvalho Calero, de José Luís Martínez Pereiro; e Hóspedes do medo (Embora), de Anxo Franco. Xavier Costa Clavell achegaba once narracións realistas en Lume esmorecido (Ir Indo) e Francisco X. Fernández Naval publicaba oito relatos baixo o título Historias roubadas (Everest).
En Edicións Xerais aparecían títulos como O desintegrista, na escrita innovadora e irónica de Xurxo Borrazás; Ollos de sal, de Anxos Romeo; O home de pau, quince relatos sobre o mundo urbano contemporáneo, de Xosé Neira Vilas; e Bailarina, novela de ciencia-ficción ambientada no século XXII, de Manuel Seixas. (...) (...)

Unha das novas culturais do ano foi a aparición en Edicións Xerais do Diccionario dos seres míticos galegos, preparado por Xoán R. Cuba, Antonio Reigosa e Xosé Miranda e ilustrado, e forma magnífica, polo debuxante cubano, hoxe xa falecido, Lázaro Enríquez. Magnífica obra de referencia da nosa cultura popular e do patrimonio oral dos devanceiros. Os mesmos autores e editorial puñan ademais en marcha esa marabilla que é a serie ‘Cabalo Buligán’. No campo da lingua e literatura galegas, Henrique Monteagudo daba a luz a súa Historia social da lingua galega (Galaxia) e saía xa unha segunda edición, en poucos meses, da Historia da lingua galega, de Ramón Mariño (SB). Edicións do Cumio, dirixida por Antón Mascato, publicaba o primeiro dicionario galego en cd-rom. En Xerais aparecían dous valiosos volumes sobre a nosa lingua: Lingua e ciencia, de Luís Daviña Facal , observacións atinadas sobre o uso da lingua na terminoloxía científica, e Os sons da lingua, dun equipo coordenado por Xosé Luís Regueira, como manual para aprendizaxe e perfeccionamento da pronunciación do idioma. Na mesma editorial saía A Cantiga de amigo, de Mercedes Brea e Pilar Lorenzo GradínRicardo Gurriarán achegaba unha valiosa biografía do poeta de Valdeorras Florencio Delgado Gurriarán (Castro), con atención á súa obra no exilio mexicano e ós seus poemas satíricos contra Franco. (...) (...)

Na Historia, o esforzo editorial era enorme. Dese ano son obras como A cidade medieval galega, síntese sobre a realidade do mundo urbano da nosa Idade Media a cargo de Anselmo López Carreira, na colección de monografías de A Nosa Terra; Prisciliano. Profeta contra o poder (A Nosa Terra), de Xosé Chao Rego, achega destacada ó mundo do priscilianismo medieval; A Galicia clásica e barroca (Galaxia), da historiadora Ofelia Rey Castelao; A lume manso (Galaxia), estudos sobre a alimentación en Galicia, de Xavier Castro; e Reflexiones sobre el arte rupestre de Galicia, de Xabier Costas e J.M. Hidalgo Cuñarro. Tamén títulos de temáticas máis próximas no tempo como un volume conmemorativo de CCOO dedicado á loita sindical viguesa (A forza da palabra); Os campesiños de Lavadores (ANT), de Isidro Román Lago; Moaña nos anos vermellos (1930-1937), de Xosé M. González e Xosé C. Villaverde (Castro); O nacionalismo na era tecnolóxica (Laiovento), do catalán Xavier Durán, análise das identidades culturais e nacionais dende unha perspectiva moderna. (...)(...)