A fin dos enterros, de Afonso Monxardín, GH. 4-11-08

Se cadra parece broma pero o día de Fieis Defuntos fun a un enterro. Éralles no Ourense profundo, nun deses lugares onde aínda non chegou a moda da incineración que esa si, vai cambiar os costumes funerarios para sempre. Alí unha velliña ao meu lado suspirou logo de ver metido o cadaleito no nicho: "Menos mal, a probiña xa descansa na casa". Porque efectivamente a defunta vivía noutro mundo: na capital, a case corenta quilómetros da aldea. Neste enterro non asistín a esas escenas grotescas que teñen que ver co medre da talla e que fan que por veces o morto co seu floreado traxe de madeira non caiba no burato. A circunstancia máis extrema vivina nunha condución no Ribeiro. O enterrador, home resolutivo, axiña botou man dunha machada e zas zas. Chimpou ferraxes, adornos, cristo, patas e todo o que sobresaía. Logo a caixa lambida entrou xustiña. A unha das fillas varréuselle o sentido. E non me estraña.
Este de que lles falo foi un enterro normal con misa cantada e a igrexa chea. A maioría dos homes retomaban fóra -a igrexa estaba chea de mulleres- vellos paliques ou saudaban as xentes que viñan de lonxe. Como a pobriña da defunta era persoa de idade e enferma, a tristura era comedida, como pedían as circunstancias. E non chovía, que sempre se agradece.
E aconteceu o de sempre. Porque cómpre senón un regulamento, si un protocolo claro nos enterros. Explícome. Cando o señor abade di aquelo de "Poden ir en paz", a xente sabe que ten que dar volta e dirixirse á saída da igrexa.
¿Pero que acontece despois no cemiterio cando o cadaleito baixa -ou sobe- ao nicho correspondente? Hai uns minutos de indecisión e ninguén sabe que facer. Se hai crego e bota un responso ou un padre noso, ningúen se move, e só se atrasa o invitable. Como ninguén di "Poden ir en paz", asístese, sen querelo, ao comezo da última obra co finado. Chega o momento masa. O enterrador agarra o caldeiro, saca de paleta e vai tapando as fendas entre lápida e sepultura. O público asistente, calado, examina as mañas de albanel que se dá o enterrador. Ninguén sabe que facer. Algúns pensan "está a masa demasiado solta" ou "cumpríalle un pouco máis de area que despois abre" pero non é un traballo de comentar como o das obras urbanas nas que pampan os xubilados ao sol. Aínda peor é -horrible cousa da modernidade- cando o enterrador abre a bolsa, saca de silicona, mete o tubo na "pistola" e co raca-raca do gatillo bota unha limpa tiriña tal como se estivese selando o mesado dunha cociña, ou as pezas dun baño. Alguén ten que pór fin aos enterros cunha eclesiástica campaíña ou un "amén" a tempo.