Xeoloxía e Historia de Galicia
X. L. MÉNDEZ FERRÍN, Faro Vigo 5-1-09

Nas raices profundas da palabra Historia está o verbo grego historein "narrar". Chamámoslle, pois, Historia ao relato cronolóxico dos acontecementos humanos do pasado, especialmente se se manifestan en fontes escritas. Logo ampliouse a noción e pasouse a falar de Historia Natural porque somos, obviamente, antropocéntricos. Fálase e escríbese de Historia da Terra ao ordenar diacrónicamente as súas mudanzas, e tamén de Historia do Universo. A palabra Historia inclúe matices semánticos diversos se nos referimos á sucesión dos acontecementos dos seres humanos, á evolución das especies ou ao transformacións da materia no Cosmos. A aparición da vida e a súa complicación sobre a Terra até chegar á nosa especie constitúe un clic mínimo no reloxio do Cronos cosmolóxico. Pro a Historia dos humanos ten como característica a de ser a única Historia que os humanos temos.
Juan Vidal Romaní, xeólogo, parece militar nas fileiras dos descontentes polo activación do exercicio da Memoria galega do 36. E escribe un artigo no que fai un reconto daqueles bens xeolóxicos e paleontolóxicos que posúe Galicia que nin se protexen nin se divulgan debidamente. Refírese aos xacementos do Caurel cuns restos fósiles gravemente ameazados. Fala do colosal conxunto do Ortegal, o Pindo, as Cies, o Galiñeiro que se erguen sobre o fenómeno, singular do Mundo, das rías. Bon coñecedor do Cuaternario, o doutor Vidal Romaní fainos acordantes dos vellos glaciares dos Ancares, Pena Trevinca, Manzaneda, o Xistral, o Xurés. Logo, cedendo á fatalidade do antropocentrismo, o profesor considera as centrais térmicas como verdadeiros Auschwitz dos lignitos e restos orgánicos fosilizados. E sinala co dedo ao decer, coma tal, que unha cementeira (compría o nome da compañía e os nomes do consello de administración: Historia) vai acabar coa Cova de Eirós e sos seus vestixios do urso cuaternario. E despois de mencionar Ézaro como emblema da destrucción da Natureza, o doutor Vidal Romaní continúa coa súa lista de agresións á Galicia xeolóxica engadíndolle unha simpática especie de bolboreta viva que conserva as súas características inalteradas desde os días glaciares. Sen dúbida, os entomólogos galegos poderían falar de insectos actuais con morfoloxía máis arcaizante aínda. O profesor Vidal ten razón ao esixir unha política científica, hoxe inexistente, que estimule e investigación, o estudo e a divulgación da xeoloxía de Galicia pro resulta inmoral e suxo que faga esta política incompatíbel co exercicio da Memoria Histórica dos sucesos de 1936 e seguintes.
Se o doutor Vidal se achegase á Historia humana non diría Auschwitz, senón San Simón ou Celanova. Sen a axuda desa Historia non saberiamos que Isidro Parga Pondal, pai da xeoloxía galega, foi condenado ao ostracismo académico polo fascismo. Tamén sen a axuda da Historia contemporánea, social económica, ignoraríamos o importante rol dos xeólogos postos ao servizo do lucro burgués universal na predación da Terra e conseguinte padecemento dos colonizados. Se non pensamos, e sentimos, a Historia dos humanos e a loita de clases podemos chegar a lamentar a icineración dun xacemento de trilobites nunha central térmica en canto permanecemos indiferentes ante a memoria de nove mozos mariñeiros asesinados polos franquistas en Baredo, Baiona, 1936.