Documento histórico-visual ourensán (graciñas, Xabimusic)

Velaí a esplendorosa estrea do coro de alumnos-profesores do IES A Carballeira de Ourense, luns 26 de maio. Imaxe tan relevante merece ser ben documentada para a posteridade. Velaí:

Fila masculina, superior (estabamos sobre uns pequenos taburetes): de dereita a esquerda, os profes Rafael González (Ciencias), Xabier López (Historia), Felipe Iglesias (Informática), M.V. (Liter. Galega), José Manuel Fidalgo (Francés), Xoaquín Fernández (Inglés, pero non se ve na foto) e Gonzalo, alumno do ciclo de Sanitaria.

Fila feminina, primeiro plano, tamén de dereita a esquerda: profesora Uxía Méndez (Lingua Española), alumnas Laura Blanco e Paula Campos (2º e 1º Bacharelato Ciencias), profesora Minerva Outeiriño (Matemáticas), alumna Francisca Losada (1ª Bach. Ciencias), alumna Sandra Campos (2º Bac. Ciencias), a miña alumna romanesa Nicoletta Ghiban (3º ESO) e a súa compañeira húngara Andrea Toth; a profesora de inglés Marina Cortizo (non se ve na foto), e Esther Justo (Liter. Española), que nese momento le un poema en galego, mentres os demais lle facemos un coro melodioso de fondo. Tampouco se ven na foto, pero estaban cantando, as alumnas Jessica de Araújo, Noelia López Pérez, Samanta e Aurora Gómez Yahia (alumnas de ESO e Ciclo Sanitaria).

Non puido estar na estrea a compañeira de galego Milagros Roca, por un desgrazado accidente na súa familia, pero acordámonos moito dela e dedicámoslle unha canción con todo o agarimo. Dirixe o director do coro, Xabier Álvarez.

CITA

Ó fundarse unha relixión, o primeiro que desparece é o humor.
(Andrés Trapiello, "Magazine", 25.5.08)

Bilingüismo, de Damián Villalaín (en ANT., 26.05.2008)

Non entendo a xenreira que certos sectores nacionalistas profesan contra unha idea como a de “bilingüismo”. Non entendo qué estratexia normalizadora pode haber detrás de lemas como “as cobras tamén son bilingües” ou “bilingüismo é colonialismo”, exhibidas na recente marcha a favor do galego. Non entendo a pertinencia de agasallar a organizacións como “Galicia bilingüe” cun concepto que goza do aval do sentido común e, por democrático e igualitario, dunha moi positiva consideración social.
Que o reseso batallón de Gloria Lago faga circular unha imaxe falsa e indocumentada do bilingüismo non é motivo de abondo para darmos por boa esa manipulación. Todo o contrario: habería que reapropiarse desa bandeira, explicar que o bilingüismo implica igualdade de oportunidades e de presenza pública das linguas coexistentes e, sobre todo, igualdade de dereitos dos falantes. Esa é a batalla do galego hoxe, ese é o cerne dunha “normalización” que non pasa por unha Galicia monolingüe nin en castelán nin en galego.
Pero hai medios e entidades que se empeñan en clamar contra o bilingüismo, aludindo a historias de “diglosias” que ninguén entende nin lle importan. Un activismo que se empeña en crear un “conflito lingüístico” co castelán no que o galego levaría todas as de perder. Un discurso que segue a vivir de diagnósticos elaborados hai case 40 anos e aínda hoxe non revisados…
Que se pretende co galego? Que sexa a lingua única dos nacionalistas ou unha das dúas da sociedade? A pregunta segue sen recibir unha resposta clara e acaída.

Debuxos de Xohán da Coba... no Tía Matilda (foto Trebolle)

Oráculo de Delfos
(fotos Trebolle)



Moi interesante a charla de David Hernández sobre o Oráculo de Delfos, no Foro La Región (e a sala a rebosar, qué marabilla). Presentouno, con dignidade e acerto, Xosé M. Domínguez Prieto.
Repito aquí o que dixen na miña intervención no coloquio: primeiro, a miña felicitación por ser o ponente capaz de suxerir moitas máis cousas das que dixo. Segundo, unha observación sobre os Oráculos despois do fin (cando rematan en tempos de Juliano o Apóstata): aínda que a Igrexa cristiá os considerase como demoníacos, as igrexas medievais souberon utilizar as súas formas e elementos simbólicos, readaptados, cando non os lugares de culto (en Galicia sabemos moito disto): o ponente deume a razón e puxo moitos exemplos de Grecia e Exipto de reutilización posterior destes Oráculos pagáns. Finalmente, engadín que, visto o que dicía David Hernández, sobre as relacións entre o poder político, a maxia e adiviñación, hoxe temos tamén outros Oráculos igualmente eficaces e potentes: os grandes medios de comunicación.

Fío Musical (20), de Arume dos Piñeiros
PUNK IS NOT DEAD

No ano 1976 fun por primeira vez a Londres: daquela nace a miña comprensible devoción anglófila. Voltei ao ano seguinte (o ano do xubileo da Raíña Isabela II) e puiden ver polas rúas do Soho e de Piccadilly aqueles tipos de cabelos tesos, con aquelas cazadoras negras e cremalleiras oblicuas por todos os lados. O número 1 daquel verán era o inesgotable Elton John, pero xa comezaba a rular o God save the Queen dos Sex Pistols. Tras escoitar aquela furia, veloz e vertixinosa, xa nada podía ser igual. Con eles, os Ramones e, como cumio daquel movemento, o mítico London Calling dos Clash. Nunca cheguei á imitación completa (algunha cazadora aínda fica no armario), pero teño que confesar que o punk foi para min unha das miñas preferencias. Aínda hoxe, escoitar a explosión das Spanish bombs ponme a cen.

Fío musical (19), de Gustavo Peaguda

The TimesThey Are Changin Vs So You Want To Be A Rock and Roll Star. The times they are a changin´ cantaban os nosos politicos de esquerdas naqueles anos mozos na compostela mitica. Poderían hoxe eses homes e mulleres asinar o que escribiu Jean Paul Sartre no prologo da novela de Paul Nizan " Aden Arabia" no ano 1960 :" Comunicar os xovenes desconocidos a nosa cordura e os bos frutos da nosa experiencia?. De dimision en dimision. só soubemos unha cousa: a nosa radical impotencia". Por iso co tempo alguns poden pensar que seria mellor que aqueles xovenes cantaran " So you want to be a rock and roll star" a berro limpo. Polo menos o cinismo non presidiría a vida dalguns e se lembrarian mellor do que facian e pensaban cando eran novos. Eu de momento seguirei escoitando as versions daqueles temas que fixeran os The Byrds nos sesenta.

Onte, hoxe, mañá (DESPEDIDA 2º BACHARELATO, 26 maio 2008).

Deixo aquí (está íntegro en Comentarios) o meu discurso do luns no IES A Carballeira, en nome dos profesores do centro. De seguido, algunhas frases soltas para convidarvos á súa lectura.

Falo dunha Galicia moi diferente desta, cando non había televisión nin internet nin xogos de consola. Eu aínda acordo a chegada das televisións ás cidades, na miña infancia, e dos primeiros baños de aseo nas casas das aldeas. Pois antes non os había. O primeiro edificio con calefacción na nosa cidade foi o Hotel Miño, na rúa do Paseo, e inaugurouse con todo o esplendor, no ano 1936. (...)

A barbarie quixo evitalo nin máis nin menos que cunha guerra civil: lograron parar o reloxo da historia uns corenta anos, pero nada máis. Os ideais e ilusións de outrora renaceron nas xeracións que aboiaban ó mundo nos anos 60 e 70: as que puxeron as bases da Galicia que hoxe vivimos. (...)

Porque esas son as nosas raíces. Porque somos fillos desas xentes e deses tempos. Deses nosos avós que marcharon a América, ou logo a Europa, cunha maleta mal atada e as catro regras: Galicia non pode ser ingrata coa realidade inmigrante de hoxe, sería un sacrilexio. Os nosos avós son tamén os marroquís, romaneses e colombianos que chegan agora ás nosas aulas. Que teñen dereito a un mellor destino integrados nesta Galicia aberta a todos/as. (...)

Non é o mesmo a Divina Comedia de Dante que o Chickiliquatre. Non é o mesmo Umberto Eco que María Patiño. Non é o mesmo o xornalismo que o habitual espectáculo de mentiras, desinformación e manipulación que padecemos a cotío. Non perdamos o norte. Lin de moi novo e releo moitas veces a Divina Comedia e sei que aínda nos meus últimos días encontrarei algo valioso en libros como ese; en cambio, dentro duns meses e por sorte, digo eu, xa non lembraremos quen representou a España no 2008 en Eurovisión. Chámase a isto xerarquía cultural. E é necesaria para situarnos no mundo. (...)

E houbo persoas que se ergueron e convocaron á loita contra a escravitude, contra a discriminación racial ou contra a explotación das mulleres. Todos eles, e elas, foron adiantados ó seu tempo: o primeiro que tiveron que facer foi convencer ós seus contemporáneos que unha sociedade de escravos non era o máis xusto, que a discriminación dos negros non era a vontade de Deus ou que as mulleres eran algo máis que bestas de carga e seres sen dereitos. Non lles foi doado, seguro, porque sempre é máis fácil deixarse levar polo pensamento dominante. (...)

Lembrade a Goya, o xenial pintor, cando realiza, xa no remate da súa vida, un fermoso debuxiño dun vello de longas barbas brancas camiñando, apoiado en dous caxatos. O debuxo leva un pequeno texto debaixo que é toda unha filosofía da vida: “Aún aprendo”. Con ese optimismo, con esa esperanza, con ese entusiasmo, calquera reto que vós decidades afrontar nos novos capítulos da vosa novela vital pode ter éxito. Que teñades tamén toda a sorte necesaria para facer esa viaxe salvando todas as treboadas ata a ben amada Ítaca.

"Aún aprendo". PAN POR PAN mercores 28 maio

O pasado luns fixemos no Instituto de A Carballeira o acto solemne de despedida de curso de 2º de Bacharelato. E foi ocasión axeitada para a estrea dun coro do Instituto, formado por alumnos de todas as idades e profesores, con catro cancións: en galego, inglés e latín. O argallante de todo é Xabier Álvarez, mestre de música e de moitas cousas máis, que nos puxo as pilas e nos converteu en “chicos do coro” a algúns que somos, para a nosa desgraza, analfabetos musicais. Pero o coro gustou e moito. No meu discurso de despedida ós alumnos e alumnas faleilles do famoso debuxo de Goya no que se pintou a si mesmo, xa moi velliño, camiñando apoiado en dous caxatos e por baixo o lema: “Aún aprendo”. Canta verdade! Non pasa un día nas nosas vidas que non teñamos a oportunidade de aprender algo: quen me ía dicir a min que, cumpridos xa os 50, ía eu cantar nun coro?

en poleiro alleo
A ferocidade do Partido Popular (X.M. Sarille, ECG 27.5.08)
Se entre eles son capaces de insultarse e agredirse así, é fácil imaxinar o que estarían dispostos a facer cos demais se gañasen as eleccións e obtivesen o monopolio da estaca e a mordaza. Despois deste espectáculo, seguro que a maioría dos votantes do PP están espantados coa súa decisión de meter e...

en poleiro alleo
Motos etcétera, de Afonso Vázquez-Monxardín (La Región, 26.5.08)


Se algo cambiou nos últimos corenta anos -que cambiou todo- foron as motos. Cando eu era pequeno -curiosamente cada vez hai máis tempo discompraba coche a xente que algo tiña, e compraba moto quen tiña algo máis ca nada. Era a moto, pois, o medio de transporte por excelencia dos obreiros, ou sexa dos da construción; os outros -do Malingre ou do Pereira dos Santos- eran traballadores. Nesa época os obreiros en vez de casco gastaban no traballo un extremo refucido de saco de cemento na cabeza e como aínda non chegaran os ‘palés’, subían os ladrillos ás obras a través de cadeas de expertos lanzadores e cachadores de ladrillos voantes. Cobraban pouco e non tiñan dereito ningún. As súas motos tiñan tamén pouca cilindrada e unha protección anterior, ás veces flexible e adaptable ao corpo, co que se protexían do frío e humidade da mañá, por se non chegaban os papeis de periódico que entalaban entre peito e roupa. Esas motos proletarias chamábanse Guzzi ou Bultaco ou Derby -as Vespas empezaron como cousa máis ben señorita- e foron desaparecendo conforme melloraba a economía e triunfaba o desarrollismo na primeira metade dos setenta.
(artigo completo)

Don Paco Roque, de Antonio Piñeiro (LR. 26.5.08)
Hai uns días, mellor dito unhas semanas (o tempo pasa a unha velocidade que marea) falei aquí dun tal ‘Paco Roque’, facendo alusión a un alcume colectivo que dende hai moitos anos levamos pendurado do pescozo -coma un sambenito- os celanovenses.Tanto para os que se deron por aludidos e seica me quixeron organizar un ‘boicot’, como para os que non, voulles contar unha versión resumida de quén era o tal Paco Roque, que malia que moitos celanovenses non o saiban, aínda é posuidor dunha rúa en Celanova.

Presentación do libro de Chesi (texto e fotos de Trebolle).

Moi simpático e humoristico José Luis Cuerda, levantou moitas sorrisos.
"No debias llamarte José MªPérez, Chesi..bueno, pero mejor Chejof¡, casi "así comezou a sua disertación JL Cuerda. Saúdos, Trebolle.
(Máis fotos no blog de Trebolle)

REPUBLICANOS GALEGOS (e 3)
Andoliña 27 maio

Unha última nota sobre o interesante volume “República e republicanos en Galicia” (ARGA, 2006). Varios traballos inciden na historia do republicanismo dende o século XIX e comezos do XX: a conclusión dos mesmos é que o peso do republicanismo en Galicia estaba asentado décadas antes da Segunda República e acentuouse nos primeiros anos do século XX. Da forte ligazón entre republicanos e sociedades agrarias dá abondo datos o historiador Luis Giadás e a figura de Basilio Álvarez subliña esa realidade. Pero o mesmo se podería afirmar de nomes máis vinculados ó galeguismo como Ánxel Fole, Carlos Maside ou o mestre “Ben-Cho-Shey”, todos eles cunha presenza republicana anterior ó seu compromiso co Partido Galeguista.
Velaí o pouso, nas raíces do republicanismo, do papel dos mestres e das chamadas Escolas Laicas: diso fala Antón Costa e subliña a relevancia nos lideratos republicanos no noso país de intelectuais cunha forte relación coa emigración americana, ben como emigrantes eles ou como exiliados. A prensa, a escola, os líderes, foron creando un substrato cultural no que xermolaron os mellores valores republicanos: a democracia, o ideal da convivencia en liberdade e tolerancia.

PAN POR PAN martes 27 maio. Curros Enríquez.

Excelente na súa concepción e resultados, a exposición dedicada ó centenario da morte de Curros que se exhibe estes días na rúa que o poeta de “Aires da miña terra” ten na nosa cidade, diante do Parque de San Lázaro. Recolle con xeito os riscos fundamentais da vida e da obra do escritor e aínda achega unha mostra das moitas bandas sonoras que inspirou: Luís Emilio Batallán ou os Tamara cantando ou Manuel María recitando os versos do de Celanova. Fermoso, por exemplo, o cubo-panel que amosa as tarxetas de embarque dos emigrantes no porto da Coruña, coa súa descrición racial e idade: ata nenos de 15 anos entre os carnés que se expoñen. A mostra foi organizada pola Consellería de Cultura da Xunta, coa colaboración de varias cidades galegas. E debería rematar, cómo non, coa súa instalación na vila natal do poeta, Celanova. Antes de rematar este ano.

A ledicia de vivir en Auria (Foto Trebolle)

Xoán Fonseca e Javier Casares cos seus amigos de compaña musical: cando pase por aquí o Xoán pediríalle, por favor, que nos identifique ó resto dos contertulios.

LOITAS DE PODER. AUTOCRÍTICA.
La Región 26 maio (Imaxe: o Saturno de Goya)

O poder. Esoutro día dicía eu neste mesmo xornal que era case imposible esculcar ideas diferentes ou posicións ideolóxicas nidias nos bandos enfrontados dentro do PP. O mesmo pensan dentro e, de feito, confesábao onte Jorge de Moragas, asesor principal de Rajoy: “Esta é unha loita de poder, non de ideas”. Se as ideas son as de sempre, qué move, pois, ás duascentas ou trescentas persoas que foron ata a sede de Genova a abouxar os seus líderes? Pois o deseño das estratexias futuras. Alguén botou contas e decatouse de que é case imposible gobernar España con ningún tipo de maioría sen o apoio dalgún dos nacionalismos periféricos: non saen as contas nin os votos precisos. Por iso Jorge Moragas di agora que el non renuncia a que lle vote un nacionalista moderado desencantado.
Nada novo. Tampouco é nada tan novo. Lembremos que Aznar chegou ó goberno cando falaba catalán na intimidade e demandaba (e lograba) os apoios de CIU e PNV. O centrodereita en España é plural e, dende logo, cataláns e vascos (podemos engadir galegos e canarios) non se senten cómodos cunha dereita de raigames só españolistas, que non entenda a pluralidade estrutural do Estado. Veremos, pois, a Rajoy e ós seus en adiante falando da “España plural”, como fixo Zapatero? Pois non sería mala cousa e, de paso, que o PP galego reivindique a súa propia galeguidade e se arrede radicalmente de campañas que inventan falsas realidades como unha suposta imposición do galego no noso país (pobriños dos castelán falantes, asediados polos xornais en galego, o cine en galego, a xustiza en galego, etc. non sei como poden soportalo!).
Extrema dereita. Di tamén Jorge Moragas que non é bo que haxa extrema dereita, supoño que se refire á organizada en partidos políticos (na sociedade nunca deixou de habela). Pero eu creo que para pular un modelo centrista e reformista, sería bo que o PP deixase caer pola borda toda a súa carga de extrema dereita. Iso non racha a unidade do centrodereita, pola contra define espazos rigorosos. E os votos que se perdan dunha banda, pódense recuper de abondo entre o electorado centrista, maioritario. Doutra banda, os retos do futuro son tan grandes que non creo que haxa posibilidade de convivencia tolerada nun mesmo partido: vexan o exemplo italiano, os extremistas están levando a toda a dereita e ó país en pleno a un discurso integrista, excluínte e xenófobo.
Outra crise. Hai outra crise que case non sae nos xornais, só en columniñas pequeniñas: a de Izquierda Unida. Xentes de vontade e esforzo militante, sumidas na confusión tralo desastre electoral. Cando menos Llamazares e os seus tiveron a valentía da autocrítica ó recoñecer nun comunicado que non coñecen ben a sociedade española. En realidade, iso pásalle a todos os partidos, tamén ós que gañan as eleccións. Só que cando gañas acertas na polaroid, na foto fixa dun momento dado. E con iso xa levas os votos necesarios. E vas tirando.

O Descendemento (vía Tacho).

Cen anos de historia cutural
2002: Sarmiento. Abrente. Paratextos
25.05.2008

O ano 2002 foi o ano do Padre Sarmiento no Día das Letras e arredor da súa figura celebráronse actos en toda Galicia e tamén no Bierzo, coa colaboración da asociación Fala Ceibe. Publicáronse estudos de Antón Costa, Carlos Casares, Pilar Allegue, Sonia Varela, Xosé L. Barreiro, Mercedes Queizas, X.A.Liñares e A. Puentes Chao, etc. E tamén volumes como a edición de José Luís Pensado da Viaxe a Galicia do noso frade ilustrado.
Vexamos agora algúns traballos de ensaio e investigación publicados durante ese ano. No campo dos estudos literarios, rexistramos traballos como Manuel María: os traballos e os días, biografía sociocultural realizada por Camilo Gómez Torres (Laiovento); Romanceiro en lingua galega (Xerais), de X.R. Mariño Ferro e Carlos Luís Bernárdez; As cantigas de Santa María (Xerais), de Elvira Fidalgo; A novela policial (Laiovento), de Xesús González Gómez; O labor lírico do ilustrado cura de Fruime (Laiovento), de Xulio Pardo de Neyra; A linguaxe literaria (Xerais), de Manuel Rosales, e As mulleres escritoras, 1860-1870 (Laiovento), de Celia Armas. En Sotelo Blanco aparecía a Historia da literatura medieval galego-portuguesa, de Xosé R. Pena, e Antonia López García estudaba a obra de Bernardino Graña en Se as aves insistisen na ledicia (Laiovento).
Editábanse as actas do I Congreso Manuel Luís Acuña (celebrado en Trives no 2000) e o Diccionario metodolóxico de análise literaria, de Arcadio López- Casanova. Carme Blanco publicaba en Linteo o estudo Luz Pozo Garza. A ave do norte e Goretti Sanmartín ocupábase dun tema pouco tratado nas nosas letras: Lendo nas marxes. Lingua e compromiso nos paratextos, 1863-1936 (Espiral Maior). Alexandre Rodríguez Guerra ocupábase de Miguel de Unamuno e a lingua galega e Dolores Vilavedra e Inma López Silva da nosa historia teatral recente con Un abrente teatral. As mostras e o concurso de teatro de Ribadavia (Galaxia). Xesús Alonso Montero preparaba a escolma poética A guerrilla antifranquista e os guerrilleiros de Galicia na voz dos poetas. Nos estudos historiográficos, velaí o ensaio sobre o político e ensaísta Eloy Luis André (Baía), de Ramón López Vázquez; O inmigrante imaxinario (USC), de Xosé M. Núñez Seixas; A esperanza bretona, de Anxo Fernández, premio Vicente Risco de Ciencias Sociais; Alfredo Brañas. Textos en galego, de E. García Canosa e C. Nogueira Blanco; A memoria de Pontevedra (Xerais), de Víctor Freixanes, Carlos Díaz e Xosé Fortes; A filosofía krausista en Galicia, de Xosé R. López Vázquez (Centro Ramón Piñeiro). Xosé Luís Estévez revisaba as relacións de Castelao con Galeusca (Laiovento) e Xulio Ríos publicaba en Ediciós do Castro unha escolma do xornalismo de Plácido Castro.
(o artigo completo)

Fraga e o galego (onte, nun "onte" histórico)

Outro amigo (Juan Blanco, graciñas) mándame este rcorte coa nova (sacada do Correo de Galicia, de Buenos Aires) dunha multa de 50.000 pts. a "La Voz de Galicia" por un artigo sobre a lingua galega.

No recorte non se ve a data, pero supoño que se referirá a unha multa do ano 1968 (xuño), imposta por un artigo de Augusto Assía (si, leron ben, A. Assía) que afirmaba que o réxime franquista trataba ó idioma galego como se trataba ós negros en Norteamérica, nun sistema racista.

Escribín sobre isto hai anos, en LVG-Ourense, e por algures teño todos os recortes de LVG, varios, ó respecto.

Fío Musical (18): Janis Joplin (por Gustavo Peaguda)

Entro na tenda de discos. Dez, vinte, cen, douscentos discos que podo elexir. Só escollo un porque lembro aquello escribiu unha vez Xose Carlos Caneiro “ Janis Joplin que por fortuna rompe un día gris e o albor infame das ausencias”.*

Estas breves notas escribinnas nunca folla cando o meu tío estaba no Hospital de Ourense e os berros dos enfermos parecían os laios agonizantes da Janis Joplin.
Somebody to love ¡
Somebody to love!.
(* Estacion Sur. Xose Carlos Caneiro.)

P.S. (M.V.): seica a música da gran Janis Joplin serve ata para promocionar a empresas como a Mercedes). E velaí tamén a J.J. de Woodstock.