EN POLEIRO ALLEO- CULTURA EN OURENSE (B.LOSADA).

ENTREVISTA A josé maría pérez álvarez "CHESI".

"En Ourense os poderes públicos non adican nada á cultura» . O director da Casa da Xuventude leva trinta anos ao fronte dunha institución que organiza moitas das actividades culturais punteiras na capital

Entrevista con Benito Losada en La Voz de Galicia-Ourense, de Cándida Andaluz (foto Santi M. Amil).

Pola súa banda, Faro de Vigo, ed. Orense, ofrece unha interesante entrevista de Xosé M. del Caño con José María Pérez Álvarez, "Chesi", o autor de Nembrot e Cabo de Hornos. Por desgraza non a encontro na rede, así que, a quen lle interese, terá que buscar o xornal en papel. Información sobre a literatura de "Chesi" aquí.

O poder da Mafia.
Pan por Pan domingo 28 outubro

(entrada 1200)

Da mafia algúns sabemos pouco máis do que aprendemos nas películas. Pero, polo que contaba esoutro día unha xornalista italiana, está ben viva e coleando en Italia nas súas diferentes xeiras rexionais: a Cosa Nostra, Ndrangheta Camorra e Sacra Corona Unida. Informaba esa xornalista de El País, dende Milán, que a Mafia é a empresa máis rendíbel de Italia. Que os ingresos do crime nese país representan o sete por cento do PIB, cunha facturación anual da 90.000 millóns de euros. Conseguidos coa usura, a extorsión, o contrabando, o fraude e o lavado de cartos no sector inmobiliario. En negocios que non coñecen a crise: prostitución, tráfico de armas e drogas, etc. Dicía ademais que as grandes empresas da construción prefiren, antes que denunciar a chantaxe, pactar coa mafia e pagar. Así viven máis tranquilas e sitúanse por riba da competencia. Por sorte aquí non temos nada parecido, non?

CEN ANOS DE HISTORIA CULTURAL.
1982: a Biblioteca Básica da Cultura Galega (Galaxia)

No feliz acordo entre a Editorial Galaxia, conducida daquela por Bieito Ledo e as catro deputacións galegas, naceron os 50 tomiños de Biblioteca Básica da Cultura Galega, unha das primeiras iniciativas de popularización cultural neste país, pois pretendía recoller os máis importantes libros das nosas letras clásicas e tamén do ensaio, historia, arte e pensamento. Recuperáronse así, para o gran público, moitos dos clásicos da Xeración Nós (Otero, Risco, Cuevillas, Castelao) e dos tempos das Irmandades e tamén estudos dos autores do Seminario de Estudos Galegos (Xaquín Lourenzo, Fernández del Riego, etc.).
Nas letras hai novidades a destacar como, no campo narrativo, a primeira novela de Víctor Fernández Freixanes, O triángulo inscrito na circunferencia (Galaxia), novela histórica ambientada nos inicios do século XIX galego que se ten comparado con obras milenaristas de Umberto Eco ou Mario Vargas Llosa. Obtivo esta obra o Premio Blanco Amor e os premios da crítica galega e española. Alfredo Conde gañaba o Premio Chitón de Novela con Memoria de Noa e Méndez Ferrín recuncaba na Materia de Bretaña na novela Amor de Artur, e Tucho Calvo no campo da narrativa experimental e apocalíptica con Pae s. XXI. Outros títulos foron Os soños perdidos, de Elvira M., novela sentimental de Úrsula Heinze; e, no xénero de aventuras, Nos pagos de Huinca Loo, de Xavier Alcalá. En Xerais saía, da man de Luciano Rodríguez, a moi útil antoloxía Invitación á narrativa, que percorría unha serie de autores contemporáneos dende Gonzalo Mourullo a Xoán Ignacio Taibo. Flores e leña, preparado por Fernando Pérez-Barreiro, agrupaba un conxunto de narracións chinesas contemporáneas. Estreábase ademais como escritor en galego Carlos González Reigosa, con Homes de tras da corda, colección de relatos sobre o mundo da serra luguesa de Cordal de Neda, terra natal do autor. Méndez ­Ferrín tivo tamén en 1982 un libro de poesía, O fin dun canto, de forte ton elexíaco, e da mesma época son poemarios como O tempo no espello, de Avilés de Taramancos; O cántico da fonte, de Cesáreo Sanchez Iglesias; O ferro dos días, de Lois Diéguez; Poeta muiñeiro á deriva, de Fiz Vergara Vilariño; Aquarium, de Xosé Lois García; O tempo é un camiñante solitario, de Xosé María Costa, e Galicia, fondo val, poesía existencial de Ánxeles Penas. Pola súa banda Manuel Casado Nieto daba a luz Vendima, antoloxía da súa lírica en galego, e o seu fillo Xoán Manuel Casado conseguía o Premio da Crítica con Libro de Caldelas, evocación da patria da infancia. O Ateneo de Ferrol publicaba Fardel de exiliado, de Luís Seoane, e Claudio Rodríguez Fer lograba o premio de Poesía da crítica española por Tigres de tenrura, publicado un ano antes (...)
(O artigo completo)

Brindemos todos...!

O amigo e contertulio desta casa Arume dos Piñeiros

celebra no seu blog a palabra sempre creativa do noso tamén contertulio e (se mo permite) amigo Xohán da Coba, que lle dá alma case permanente a este blog. Brindemos todos por Xohán da Coba e polo espírito de diálogo e intercomunicación que preside este encontro virtual.

en poleiro alleo

Presentación de De provincia a nación. Historia do galeguismo político, de Xusto G. Beramendi (foto do xornal Galicia Hoxe).

E dende aquí a miña felicitación pública (en privado xa lle chegou) ó amigo Miro Villar, polo recente premio de Literatura Infantil e Xuvenil Pura e Dora Vázquez. Non era esta a primeira vez que o autor ceense, poeta e investigador literario de relevo (Xervasio Paz Lestón, Gonzalo López Abente, Celso Emilio Ferreiro, poetas do exilio, etc.) se achegaba a este xénero.

ENTRE HORTAS E PORTAS, de Xosé Manuel González
16. Ámbito reservado.

Imaxe tomada de http://saltonline.com.ar/salto/images/mu_casariego01.jpg

Sobre o 1950
Remata o curso e o Colexio Fingoi ten festa; no patio aberto, alumnos e profesores pululan con bastante animación.
Onda o valado exterior, algo arredados, un grupo de nenos populares contempla a escena -cores, tecidos, caras e actos- ben diferente ao seu hábito cotián. Veos Antón de Marcos -propietario do centro-, vai onda o Director e demanda (ou suxire) que os rapaces de Fingoi e Magoi sexan admitidos ao espectáculo. Don Ricardo permite o achegamento ata a parte de aló da cerca.
Dentro, as rapazas dispóñense para danzar metidas nos traxes. Fóra, o Paquiño pensa: “Que guapas!”.

Polo 1966
Na ribeira dereita, o Clube Fluvial ocupa algúns hectómetros do Miño. Un caneiro delimita algo así coma piscina; ao longo da veiga hai espazo para pic-nic; máis aló do edificio, zona de tenis, xogos de pelota e piragüísmo.
Coarse nas instalacións é empeño asumido gozosamente por un número variable de mozos que non son socios; impedilo, esforzo que lles vai no salario aos empregados. Pero hoxe, 29 de xuño, é especial: no San Pedro, o Clube franquea portas e convida a unha xornada de usufruto. Vai calor e está ateigado.

1968, quizá
Detrás do muro pola Ronda, salvando a portaría na rúa López Pérez, o Colexio Marista posúe unha grande área de deporte. Tres ou catro foráneos entran pola tarde xogar ao baloncesto, é a primeira vez e disimulan entre tanto rapaz facendo o propio.
Unha segunda ou terceira, porén, deficiente ratio aro/encestadores, inevitable falta de quen os xulgue compañeiros, certa rivalidade con efecto permanente definen intrusismo e desbotan acollida. Dáse un intento oral de expulsión por iguais, os alleos resisten; é chamada a autoridade.
Chega o Hermano Tomás e demanda adscrición; que do Instituto, recoñece Manel. Afablemente, o marista declara moita amizade co señor Rábade, patentiza o incomodo nunha instalación que -di- xa non chega para os do colexio e autoriza, sempre amable, a seguir xogando.
O Manel dilles aos seus que teñen que vir menos. De feito, nunca han volver.

Contra o 1970
Na rúa do Conde Pallares, un dos pazos ten na planta baixa a coñecida e diocesá imprenta-libraría “La Voz de la Verdad”. No portal de a carón hai placa en material nobre que alude ao primeiro andar e pasa máis desapercibida: “Casino de Lugo”.
Moitísimo lugués da rúa, será a gran maioría, ignora o que hai alí dentro; ende ben ou ende mal, case todo o mundo ha carecer de dato e ansia sobre posibles feitos e faceres. O fillo dun director bancario explica: poucos membros, criterio de admisión notablemente selectivo. A sociedade escolma, e non escolma pouco.
Rodrigo di, por outra banda, que estivo no último baile de disfraces e resultou altamente divertido, moi ben o pasara. Xente falangueira e descontraída, entre eles.

O Círculo das Artes
Sede en lugar de privilexio, é a institución privada máis coñecida e influínte na cidade. Trala porta xiratoria, bo número de socios visitan a cotío salas de billar ou ambigú, soben a escaleira ata a biblioteca-hemeroteca, mandan os vástagos recibir ensinanza artística.
Lugar de realce, unha dependencia interna e espectacular loce con orgullo o nome de Salón Rexio. Madeira boa, metal brillante, dourados, un estilo modernista dotado con boa acústica. Alí son os bailes de gala e outros eventos de relevo, por veces abertos a convenio societario (a Filharmónica non encontraría lugar mellor para os concertos) ou acto con admisión xeral. Os bailes do Círculo conmoven a rutina de familias burguesas e rapaza de estrea. Cando persecución e descreto reducen o Entroido de fóra a lacón e filloas, aqueles salóns seguen acollendo versión elegante da transformación indumentaria; brilla Antonio Penedo, o cronista Rivera Manso -durante anos- relatará as actividades do Círculo baixo o rótulo “Los carnavales de nuestro pueblo”.
Ás veces un entraba con algún socio e, na sesión vespertina do San Froilán, podía escoitar a Nuestro Pequeño Mundo; ou, achegándose á hemeroteca, follear xornais de cabeceira insólita, repasar lombos de libro trala reixa do andel e albiscar un Sempre en Galiza probablemente inadvertido. Raro era no 71, porén, conseguir acceso libre salvo en día de “rellenos”.
Non se di bingo, si lotaría, hai bólas e bombo. Nas vacacións de Nadal xógase en día corrente no baixo, a tira de papel é barata e o gaño estimable, pero non demasiado alto. Ora, os días sobranceiros (Noiteboa, Anovello) sae caro o cartón e o premio sobe das trinta mil pesetas; membros e alleos acugulan o Salón Rexio cos entresollados, vocéase o número, tenso, tenso, debe estar para caer, fáltanme dous e un “Altooo!” -voz, de gutural e aguda, case rota- decepciona pero acouga. Alguén fixo o día e as festas.
Avanzando a inconformista década, certo día de baile porta e porteiros asisten a un enredo antigaravático. Antonio, fillo de socio, chega co seu carné e un polo de colo alto; non é vestiario admisible. O mozo, que vai presto para a loita, pide emprestado, volve con raquítica chaqueta -mangas deica o antebrazo medio- e garavata anoada sobre o colo de cisne. Os ordenanzas contemplan escépticos, un resolto Antonio abre os brazos, o grupo usual de curiosos parece engrosado. Están para foto.

Os últimos setenta ven no Círculo das Artes moito teatro, concerto, mostra, conferencia ou presentación de acceso libre; será xa dinámica permanente. Decorren máis anos, aumentarán as prazas escolares e festas Fin de Curso. O Casino pechou no 1975. No Colexio dos Maristas, muro pola Ronda, nova e máis alta fachada en López Pérez. O Fluvial ampliou masa social, igual tamén abano; pero os rapaces da Ponte seguen tentando coarse. Os de sempre.

Decepción

Supoño que este artigo, que sae hoxe en La Región, no Pan por Pan, asinado por min, será polémico. De feito, tardei máis de quince días en darlle saída, vítima dunha certa autocensura. Pero finalmente decidín facelo público. (Choverán paos, seguro). Imaxe de Claudia Böhm.

Cando o nacionalismo estaba na oposición, facía críticas rigorosas á política cultural do PP. Xustas e atinadas case sempre: dicíase que non se apoiaba ós creadores, que só se pensaba no espectáculo e no escaparate, etc. Era de supoñer, logo, que había outras políticas culturais alternativas. Pero acontece que cando o nacionalismo participa no goberno, tales alternativas non se ven. Pola contra, séguese o longo regueiro do que fixeran anteriores gobernos, case ó pé da letra. Velaí o concello de Ourense, onde a área cultural está desempeñada polo BNG. Que sucede logo? Ulas esas ideas alternativas? As que se escoitan parecen pouco brillantes: os fondos do concello, por exemplo, non serven para facer un museo de artistas ourensáns. Nin sequera se pon en marcha o Consello de Cultura Municipal e iso non é problema de orzamentos. Tiña que dicilo: dende a miña radical independencia.

IIªs Xornadas da Raia: A represión, en Vilardevós 27 outubro.

Coa participación de Antonio Gamoneda, Xosé Carlos Caneiro, Xerardo das Airas, Paola Godinho, Xulio Prada e Mª Carmen Serrano Fernández, entre outros. (Programa completo en comentarios).

en poleiro alleo
Xosé Luís, naturalmente (Méndez Ferrín, en Faro de Vigo, 26 outubro)
Ferrín dedica hoxe a súa columna do Faro ó tema Carod Rovira, os nomes e as linguas e o paralelismo nas evolucións das letras catalanas e galegas.
Algunha afirmación moi dura e moi crítica ("Eu penso que nin Touriño nin Quintana cren na literatura galega"), peza cobizosa para a polémica, e o orgullo dos lectores cataláns polos seus propios autores (S.L.C. dirían segundo a terminoloxía aquí aludida algunha vez).

P.S.: Na imaxe, Joan Salvat-Papasseit, que cita Ferrín no artigo e é un dos meus poetas cataláns preferidos. Xa teño escolmado aquí poemas del. Velaí outro máis ("Poemas de amor", Visor, 1984):

Viatjar terres

no quedar-se en cap,

amar en totes una noia verge;

creure en la guerra perquè és bo el combat,

cada ferida la sang d'un poema.

Quan Déu ens cridi poder contestar:

–tant estimava que es vessava el veire.

Psicopatoloxía do retorno

Andoliña venres 26 outubro. Foto de Manuel Ferrol. (Este post vai dedicado a Torre de Babel)

Cando marcharon cara á terras descoñecidas encontráronse cun choque cultural inevitable. Cando volven, os nosos emigrantes, sofren un choque cultural inverso: a terra idealizada nos recordos non é o paraíso prometido. Encontran defectos aquí que antes nin sequera percibían. Disto fálase en Psicopatoloxía do retorno (Galaxia) : eis o título do volume asinado polos novos psiquiatras Alexandre García-Caballero e Ramón Area Carracedo, presentado o mércores no Liceo ourensán cun rico debate no que tamén participaron Víctor Freixanes e os psiquiatras e amigos Santiago Lamas e David Simón.
O retorno é silandeiro. Cambio de valores. Frustración. Somatización. Depresión e alcoholismo nalgúns casos. Os autores do estudo, que mereceu o Premio Ramón Piñeiro de ensaio 2006, recorren a metáforas literarias para explicar estes fenómenos: narrativa odiseica dos homes, viúvas de vivos das mulleres, etc.
Ela di: "Esperei todo este tempo a que volveses e agora non te recoñezo". E logo el: "Traballei arreo toda a vida para que vivísedes ben, e agora chego á casa e nin mirades para min". Tamén a Galicia de hoxe despreza o saber acumulado polo tempo co esforzo de tanta xente.

en poleiro alleo
"Chovendo pedras" (Bieito Iglesias, ECG, 25-X-07)
"A Constitución foi imposta dende fóra de España" (X.M. Beiras en El País)
"Vivamos tal como somos" (Xosé M. Pereiro en El País)

Xenofobia.
Pan por Pan xoves 25 outubro (A imaxe, tan xusta, de Gallego y Rey, en El Mundo 25-X-07)

O mala besta que de forma tan salvaxe atacou a unha menor ecuatoriana en Barcelona está en liberdade con cargos: incomprensible. Disque houbo un fallo do sistema porque o fiscal non foi á declaración. Menos mal que había cámaras gravando, porque se non o mozo racista quedaría totalmente libre de responsabilidades. Se o agresor fose un ecuatoriano, é probable que as cousas fosen diferentes.
Agora, o mala besta di que estaba bébedo e que non é racista: algún avogado xa o aconsellou ben, se a agresión é por motivos racistas a pena pode ser maior. Este suceso non é unha anécdota illada. Hai múltiples agresións xenófobas en grandes cidades como Madrid, Barcelona, Valencia ou Zaragoza.
Entre once mil e quince mil mozos están integrados en bandas de ultradereita en España, agresivos potencialmente. Non se pode mirar cara outro lado.

Máis medo.

Pan por Pan mércores 24 outubro

(Foto: Mario Cravo Neto, Brasil)

Tamén meten medo estas imaxes de TV: nun tren de Barcelona, un skinhead pega brutalmente a unha moza ecuatoriana, menor, patadas na cara, nos peitos, todo ante a indiferenza doutros pasaxeiros e sen soltar o agresor o seu móbil nin deter a conversa: de que estaría a falar o monstro?

“Os que traballan teñen medo de perder o traballo, escribiu Eduardo Galeano. E os que non traballan teñen medo de non encontrar nunca traballo. A democracia ten medo de lembrar e a linguaxe ten medo de dicir. Os civís teñen medo ós militares, os militares teñen medo á falta de armas. As armas teñen medo á falta de guerras. É o tempo do medo. Medo da muller á violencia do home e medo do home á muller sen medo”, remataba o autor uruguaio.

E tamén me asusta, a min cando menos, a ignorancia ou provocación chulesca: Rajoy, por exemplo, cando nega o cambio climático.

en poleiro alleo

"Maldita choiva", de Afonso Monxardín (Galicia Hoxe): choiva ou chuvia?

"Divino, demasiado divino", de A. Elorza (El País) : de Tariq Ramadan a Ratzinger.

Non deixen de ler tampouco o magnífico artigo que publica El País sobre o novo partido de Savater e Rosa Díez, nunha achega moi crítica (non o encontrei na rede).

O medo

Pan por Pan martes 23 outubro

Cando se pensa nos sentimentos e emocións que nos conducen na vida, acoden á cabeza cousas como o amor, a empatía cos outros, a solidariedade, tamén a lexítima arela do éxito, económico ou doutro tipo. E razóns non dignas de aplauso: dende a vinganza ata ese instinto primitivo de competencia que compartimos con outras especies do planeta. E quizais desestimamos o poder do medo: O medo á morte. Medo a vivir sen dignidade. Medo a quedar cego ou eivado. Medo a non poderse valer por si mesmo. Medo a quedar sen memoria e esquecerse no mar da incertidume. Medo polo ben e a saúde dos fillos e por todos os seres queridos. Medo á guerra, á fame, á miseria extrema. Medo ó absurdo, ó sen sentido. Medo á loucura. Medo ó descoñecido. Hai tantos medos axexándonos que é un milagre que sexamos quen de loitar contra eles cada día e seguir. Mellor aínda, cun sorriso na boca.

Presentación de Psicopatoloxía do Retorno

O próximo mércores 24 de outubro, ás 20 h. e no Liceo de Ourense, vaise presentar o Premio Ramón Piñeiro de Ensaio 2006, isto é, o libro PSICOPATOLOXÍA DO RETORNO, editado por Galaxia, da autoría de Alexandre García-Caballero e Ramón Area Carracedo.
No acto participarán o director de Galaxia, Vítor F. Freixanes; o director provincial do Sergas en Ourense, David Simón; o psiquiatra Santiago Lamas, e os dous autores do estudo.

Bermejo Barrera: contra a cultura espectáculo

Dende hai uns meses, o historiador Bermejo Barrera está a desenvolver, dende a prensa, unha campaña de reflexión sobre a Cidade da Cultura e a cultura espectáculo. Nesa liña incide hoxe, na entrevista que lle fai Nacho Miras en La Voz de Galicia (entrevista completa). Creo que pode ter interese para o debate e por iso transcribo aquí un anaco:

Como a canción, «La vida sigue igual»...
-Nin a cultura produce riqueza na medida que eles din nin nada diso. Pero eles teñen que demostrar que invisten moito en cultura para vender politicamente unha imaxe de que se preocupan polo tema e, así, conseguir votos. Iso en Fraga estaba claro, co PP. Non cría en nada pero repetía sempre o mesmo; tomaba posesión con non sei cantos gaiteiros, que identifican a Galicia... O problema é que cando se produce a alternancia política, ¡O novo Goberno asume o mesmo discurso!
-Din que non, ¿pero é que si?
-¡Porque os tres partidos comparten a mesma concepción da cultura! ¿Como pode ser que intelectuais nacionalistas, de esquerda, digan que todo o futuro depende do turismo? ¡Pero vamos a ver! Fraga publicou nos anos sesenta un libro, Horizonte español, no que dicía: «Ojo, cuidado con el turismo. El turismo puede dar muchos ingresos, pero la demanda turística es caprichosa, es voluble y es inestable. El dinero del turismo hay que invertirlo en industrializar un país o en modernizar la economía». ¡Iso o dicía Fraga!
-Fanse propostas culturais, cando menos, curiosas... un mirador para mirar a posta do sol...
-Iso viola o sentido común. A ninguén se lle ocorre que a posta de sol se vexa mellor desde Fisterra. O grave é que digan que iso entra dentro dun plan económico de revitalización da Costa da Morte despois do Prestige. ¡Iso é o grave! ¿O futuro é converter a Costa da Morte en Benidorm? E, aínda por riba, aquí cando chove, chove. ¿A cultura só serve para semellante cousa?
-¿Qué faría vostede coa Cidade da Cultura?
-¡Eu que sei! Propuxen nun artigo vendela, pero non a podes vender porque ninguén a quere comprar.

as trece rosas
La Región, 22 outubro
(Imaxe: Julia Conesa, unha das trece rosas, de 19 anos, coa súa irmá)

A represión. Fun ver con certo escepticismo a película “As trece rosas”, de Emilio Martínez Lázaro. Deste director só coñecía realizacións no xénero da comedia, que non me entusiasman, e ademais lera xa algunha crítica nada positiva da súa estrea en Madrid. Pero tal crítica (C.Boyero), creo que é inxusta: dá moitas reviravoltas que pouco teñen que ver co cine e conclúe despois que a película non lle emociona. Pero iso sempre é subxectivo: ó meu carón unha muller secaba as súas bágoas e esa foi a reacción de moitos espectadores/as. A película ten a dignidade necesaria e un modelo de narración correcto. Digamos que un produto fílmico na liña de “As bicicletas son para o verán” (Fernán Gómez) ou “A lingua das bolboretas” (J.L. Cuerda). Se a película de Cuerda reivindicaba con acerto o papel renovador e transformador do maxisterio republicano, a de Martínez Lázaro céntrase na represión de trece mozas das Xuventudes Socialistas Unificadas (varias delas tamén militantes comunistas, aínda que isto non se cita na película), agás unha, de crenzas católicas, envolta no sarillo da represión por axudar a escapar a un militante do PCE.
É unha película que conta unha historia abraiante (pero só unha máis das moitas que houbo naqueles horrorosos anos) e que o fai dende os sentimentos: beleza e tenrura, fraxilidade e solidariedade, a ledicia de vivir enterrada polo fascismo. A carga ideolóxica ten unha importancia menor e o director resérvase un final conciliador, que quizais queira suavizar o ton nada radical da historia. Hai momentos excelentes. Dous deles: o plano xeral que enfoca o cemiterio dende enriba, cando chegan as mozas no camión ó pelotón de fusilamento, e a escena do xuízo, cun avogado militar que se limita a pedir “benevolencia” (así era a realidade) sen a máis mínima acollida por parte do tribunal sumarísimo. Un pensa tamén noutros cemiterios: no de Ourense, onde ese estoupar de disparos na madrugada foi escoitado durante moitos meses por moitos ourensáns que vivían nos arredores.
Lei da Memoria. É inevitable saír do cine preguntándose cousas? Ante tal apoteose de crueldade e inxustiza, a quen lle pode molestar que un réxime democrático queira borrar os sinais máis infames que conmemoran aquel réxime criminal? Quen se pode sentir orgulloso de que os nomes da guerra sigan no rueiro: Coronel Ceano, General Aranda, Capitán Eloy, na nosa mesma cidade? Non merecen unha compensación, mesmo económica, as vítimas daquel horror? Non deben ser abolidos para sempre calquera tipo de homenaxes a un sistema totalitario que ben se simboliza na megalomanía do Valle dos Caídos? Estase a reclamar só un proceso de limpeza democrática da simboloxía fascista como se fixo en Alemaña ou en Italia, entre outros lugares? Recoñecer as vítimas e condenar o totalitarismo: pode iso cualificarse como “un desexo de abrir feridas e dividir España”?
Oxalá moitos mozos e mozas vexan esta película e opinen logo libremente. Tampouco lle viría mal vela a Mayor Oreja que se nega a condenar o franquismo, “vivido con naturalidad y normalidad”.

CEN ANOS DE HISTORIA CULTURAL

1981: Dorna. Nace o Premio Blanco Amor.

(O artigo completo)

Todos lembramos 1981 como o ano do "tejerazo" (e logo a Loapa), sobre todo os que estabamos no servizo militar daquela. Pero no 1981 pasaron cousas mellores. Foi daquela, por exemplo, cando se puxo en marcha o Premio de Novela Blanco Amor instituído por un grupo amplo de concellos galegos: o primeiro gañador foi Daniel Cortezón, con A vila sulagada. Ademais diso, a narrativa foi abondosa: Ánxel Fole publicaba Historias que ninguén cre, ademais do seu Cartafolio de Lugo, a mellor mostra do seu xornalismo. En Xerais, que acubillaba a maioría dos novos títulos do xénero (colección Montes e Fontes), recuperábase Néveda, de Francisca Herrera Garrido, e aparecían novos títulos como Breixo, de Alfredo Conde; A chamada escura dos caborcos, de X.M. Martínez Oca; Corrupción e morte de Brigitte Bardot, de Xosé Fernández Ferreiro; A semancia, de Xoán Ignacio Taibo; E agora cun ceo de lama, de Paco Martín, e Relatos pra salferir, de Afonso Pexegueiro. Outros títulos do ano foron A ceo aberto, de Fernández Ferreiro, e Froito das lembranzas (premio Galicia 1980), de Tucho Calvo.

(...) Entre os autores máis novos cabe subliñar volumes como Ábrelle a porta ó día, de Darío Xoán Cabana; Fentos no mar, libro de sonetos de Xavier Rodríguez Baixeras; Cántigo, primeiro poemario de Xaquín Agulla; Xénese e apocalipse, do poeta coruñés Manuel Miragaia; Retrato de sombra en outono, primeiro poemario de Román Raña (versos vangardistas cos que gañara o premio Celso Emilio Ferreiro un ano antes); Herdo e alucinación en Fisterra, de Xavier Rodríguez Barrio; Tigres de tenrura, de Claudio Rodríguez Fer; o poemario No aló de nós (premio Galicia), de Helena Villar e Xesús Rábade Paredes, e o segundo volume poético de Manuel Rivas, compartido con Xavier Seoane, Anisia e outras sombras. Con Ferida acústica do río gañaba Manuel Forcadela o premio Celso Emilio Ferreiro do concello de Vigo e dábase a coñecer como poeta galego e Vítor Vaqueiro gañaba o premio Esquío con Camiño de Antioquía (os dous volumes sairían un ano despois).

Pero a gran nova lírica do ano foi o nacemento de Dorna, revista poética subtitulada "Expresión Poética Galega" que aparece en maio editada primeiro pola Asociación Cultural Dorna da Illa de Arousa e logo, dende o n.2, pola Cátedra de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago. Coordinada por Luís González Tosar, no seu consello de redacción figuraban autores como Ramiro Fonte, Henrique Monteagudo, Xesús Otero Molanes, Miguel Bugallo e Eusebio Lorenzo Baleirón. Daquela en adiante Dorna constituíse nun dos corpus privilexiados da poesía galega do seu tempo.

Darío Xohán Cabana.

Pan por Pan domingo 21 outubro

Pertence á Gran Xeración dos nosos poetas, a de Manuel María e Méndez Ferrín, e está nas portas de ser un dos nosos clásicos. É unha delicia compartir a súa conversa. Os lectores poden facelo agora nun libro de conversas co autor de Roás preparado por J. Luís Calvo e Yago Rodríguez (Xerais).

Cóntanos nel o Darío dos días da infancia, fillo de labregos pobres, e das pegadas culturais que o marcaron: Xosé Mª Álvarez Blázquez, Manuel María, Alonso Montero, Rábade Paredes, Novoneyra, Ferrín, etc. Aboia en cada páxina o seu intenso amor pola lingua, que demostrou non só coa súa obra lírica e narrativa senón tamén facendo falar en galego a Dante, a Petrarca, ós trobadores occitanos.

E fala sen complexos da nosa cultura, velaí: “Pondal está polo menos ó nivel de Carducci, o seu estrito coetáneo, e Pero Meogo é diferente de Guido Cavalcanti, pero non inferior”.