Do viño.

Pan por pan.
La Región 6-2-09.

Vexo na televisión ó noso conselleiro do Medio Rural catando de vagariño unha copa de viño nun acto institucional ó que ten que asistir polo seu cargo. Sabendo da austeridade abstemia de Suárez Canal, a cousa ten o seu mérito. Por iso imos dedicarlle estes versos de Murilo Mendes, un gran poeta modernista brasileiro:

‘As redondezas do vinho. As asperezas do vinho. /

As veleidades do vinho. As veludezas do vinho. /

As calorias do vinho. Os labirintos do vinho. /

As branquidades do vinho. As verdolências do vinho. /

As rosaledas do vinho. As inverdades do vinho. /

As bordalesas do vin ho. As borgonhesas do vinho. /

As fluidezas do vinho. As espessuras do vinho. /

Os jaguardentes do vinho. As águas duras do vinho. /

As florisbelas do vinho. As florisfeias do vinho. /

Os operários do vinho. As excelências do vinho. /

As sonolências do vinho. Os maremotos do vinho’.

A vida segue igual
BIEITO IGLESIAS, ECG. 5-2-09

Eses días neste mesmo xornal, evocaba Carlos Luís Rodríguez o índice dun libro da autoría de intelectuais do Partido Comunista de Galiza dos anos setenta. Entre os asinantes figuran destacados cargos e militantes do PSOE de hoxe, desde o presidente da Xunta á presidenta do Parlamento do Hórreo, pasando por unha listaxe de conselleiros e alcaides. A metempsicose ou transmigración de almas comunistas cara ás ringleiras do socialismo pode exemplificarse con moitos nomes coñecidos. Touriño, Dolores Villarino, Abel Caballero?entre os procedentes dos "peixes" ou máis ben "peces" (PC), aos que cabe engadir outros ex militantes trotskistas, como Príncipe, ou maoístas de cando a China era vicina, como Bugallo.
A recente fichaxe de Pedro Arias -máis un político formado na canteira comunista- polo Partido Popular, vén alargar a influencia desa piscifactoría que ameaza con repoboar ríos azuis e ríos tintos, a inteira rede hidrográfica da política galaica. Cando eu cheguei á universidade de Santiago, a mediados dos setenta, o movemento estudantil estaba esgallado en varias pólas: ácratas, nacionalistas de Estudantes Revolucionarios Galegos, peixes, mocos (MC) e trotsko. Librábase inflamada batalla entre o Partido por antonomasia (o Comunista) e a U (Unión do Pobo Galego), que de símbolo químico do uranio pasara a emblema da liberación nacional. Nesa tirapuxa venceron aparentemente os upegallos, alumadores dun Bloque con algunha implantación, fronte ao alpendre creado polos peixes (Esquerda Unida) que loita sen demasiado suceso por avantar a barreira do cinco por cento dos votos. As aparencias enganan no entanto, porque a lideira continúa só que con distintos disfraces. Uns acóllense á carauta do BNG e outros acoden ao baile con máscaras ou siglas diversas, na escudería do PSOE ou na do PP. Experimento a sensación dun déjà vu, de que le temps revient, tal e como afirma certa divisa renacentista. O tempo volve, pero non nos devolve o arxil que algún día tivemos.

Contos.

pan por pan 5-2-09

Estivo nos Encontros Literarios do Liceo Bieito Iglesias. Coa súa brillantez de sempre, falou do conto popular e do conto literario e fíxonos rir a esgalla varias veces. Detívose nos seus contos preferidos como esa marabilla que é ‘A señorita Cora’ de Cortazar. Neste relato un adolescente está ingresado nun hospital para ser operado de apendicite; Cora, a enfermeira, ten que afeitarlle o pube para a operación e o rapaz, avergoñado, imaxina que lle crava vinte veces un puñal á enfermeira. O Bieito tamén contou un motivo oculto polo que gusta tanto deste conto. De neno, eivado, o futuro escritor era levado ó lombo ata o colexio pola súa avoa. Non había baños daquela, íase ó monte. Cando o neno tiña necesidades, a mestra encargaba as dúas rapazas máis fortes da clase que o levasen fóra colléndoo en brazos. Na infancia do noso amigo había, pois, dúas señoritas Cora.

Diñeiro e felicidade
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 03-02-2009

Non lles son eu moito de barras, pero aquel día el tiña ganas de falar e eu nada mellor que escoitar. Á segunda caña o dono, desde detrás da barra, empezoume a contar a súa vida. Estabamos sós no lusco fusco daquel soto. Nunca entrara no local e nunca despois volvín. O caso é que el suspiraba con saudade pola vida tranquila e regalada que antes levara. Fora emigrante en Suiza uns aniños, poucos, os suficientes para arranxar a casa da aldea e facer un petiño para un apuro. Voltara á cidade e entrara a traballar de cociñeiro nun hotel (en Interlaken aprendera moito e tiña boa man). Non era un choio malo e tiña, como di a canción cubana, ‘una casa, un carro y una buena mujer’. E como era de bo facer, levábase ben cos compañeiros e cos xefes. Vivía tranquilo e cómodo cando lle sobreveu a desgraza en capítulos raros e lentos. Todo empezou, dicíame angustiado, co premio da lotería. Ser non era moito; o suficiente para unha axudiña e un mellor pasar: dez millóns de pesetas. Pero -logo soubo ben que era certo- tamén abondo para escorregar costa abaixo. E contou.
A muller, descendente directa de Eva, picouno con aquilo de non traballar para outro, de que el na cociña era o corazón do negocio no que daquela estaba e que non lle cumpría máis que estabelecerse pola súa conta para triunfar. Deslumbrado co progreso posible na palabra da muller, e por lle dar a razón, decidiuse. Entre os dez millóns do premio e os seis de aforros só tivo que pedir nove a un banco para coller o traspaso dun restaurante en horas baixas. Pero a malidizón do local seguiuno. Alí non entraba unha alma. Intentouno todo. Convites. Anuncios. Pero a xente non entraba. Non sabía o que pasaba. A preocupación medraba día a día. Os amigos do anterior traballo, que sentiran algo de envexa pola súa decisión, tíñanlle agora algo de lástima. Deica pouco se arrepentiu. Os nove millóns resultaron ser máis gravosos do que pensara, sobre todo sumado ao alugueiro do local, aos gastos enormes que xeraba e a que non tiñan os antigos soldos. Non daban conseguido unha clientela estable, non daban saído dela.
A muller botáballe as culpas... ‘O peor que me ocorreu na vida -dicía con rabia- foi que me tocase a lotería. O diñeiro pode dar a felicidade ou marchar con ela. E a min marchoume. A maioría das cousas que teñen valor, non teñen prezo’.

Bieito Iglesias afonda nas características do conto literario
Co suxestivo título 'Conto contado, burro aparellado', o escritor ourensán ofreceu o segundo dos relatorios dos XIX Encontros Literarios, nunha edición que escolleu como lema 'O conto da literatura. A literatura do conto'.
Recensión de A NOSA TERRA. Fotos de Pepe Trebolle. 04.02.2009

Durante o seu relatorio cargado de humor e teatralidade, Bieito Iglesias Araúxo percorreu as características do conto literario e as súas diferenzas e similitudes co conto popular, de par de Marcos Valcárcel, coordinador das xornadas, que foi o encargado de presentalo. "Quen nos acompaña pertence a unha xeración das letras galegas moi prometedora", afirmou Valcárcel, que tamén salientou o seu "extraordinario dominio do idioma, adaptándose a todo tipo de rexistros".

Bieito Iglesias presentou unha intervención que quería "breve como o xénero que hoxe nos trae aquí". "Cada historia require a súa extensión", afirmou, así e todo. "Non hai que darlle moito crédito ás tallas porque todo depende do que queiras contar". Unha das súas características fundamentais é "a expresión do eu, a maioría dos contos bos están narrados en primeira persoa". Clasificou Iglesias aos contistas en dous tipos: os que confían "na espectacularidade da anécdota", coma Edgar Allan Poe, e "os narradores breves que aparentemente non contan nada, pero con historias cheas de significado que agochan un problema moral", caso de Hemingway e os seus discípulos.
En canto ás diferenzas entre conto literario e popular, sinalou que o último caracterízase por ser un relato didáctico e universal, coma O parrulo feo, recollido por Andersen, ou Hansel e Gretel, recollido polos Irmáns Grimm. E, no momento de pasar á práctica, Iglesias deleitou aos asistentes con varias historias, que remataba coa fórmula, "conto contado, burro aparellado, agora que conte outro quen teño ao lado".

Hippies.

pan por pan 4-2-09

E logo que lle farían ós creativos da publicidade os hippies? Coinciden nas televisións dous anuncios, non sei se creados pola mesma man. que utilizan o movemento hippie como escusa: un dunha canle privada de TV e outro dunha marca de embutidos. Neste último o fillo rebélase contra o vexetarianismo dos pais e peca contra as raíces comendo unhas rebandas de xamón cocido. A linguaxe publicitaria usa o humor e o rexistro da parodia, pero aquí a caricatura é moi bruta: os hippies parecen parviños ou fumados que só saben mover a cabeza como os canciños decorativos que se levaban antes nos auto móbiles. O movemento hippie ten moitas variables a considerar: o pacifismo, o orientalismo, a música e a poesía, as drogas e a defensa do amor libre, etc. Defendía o hedonismo e rexeitaba o consumismo. Pero agora alguén lembrouse deles para todo o contrario. Serán os danos colaterais da crise.

O escritor e académico José María Merino abriu os XIX ENCONTROS LITERARIOS do Liceo ourensán

A entidade cultural presentou ‘O conto da Literatura, a Literatura de Conto’
Foto Miguel Villar, de LVG.

Presentación e programa en La Región

«Carlos Casares era un marabilloso orador urbano que coa palabra construía un mundo de ficción»
entrevista en LVG. a José María Merino Sánchez Membro da Real Academia Española

A Obama só lle falta un chapeu
XOSÉ M. SARILLE, ecg. 3-2-09

Nos medios de información van aparecendo cada vez máis especialistas que prevén o derrubamento do capitalismo. Din que convén distinguir entre as crises cíclicas, que se repiten, e os cambios extraordinarios, que suceden unha soa vez. Entre nós o economista e escritor José Luis Sampedro cre que se a poboación mundial se triplicou desde 1900 e a capacidade de rexeneración do planeta non o fixo, isto é imposíbel de soster e que estamos nun remate semellante ao do Imperio romano, no que a barbarie pode adoptar novas formas de autoritarismo.
Heinz Dieterich, o pai do socialismo do S. XXI di que o capitalismo chegou ao final despois de 250 anos. Agora o sistema vai intentar sosterse cunha maior intervención dos estados, que é o principio do final. Mais Dieterich, que propón buscar unha nova civilización, non confía tampouco nas alternativas que poida dar o Foro Social Mundial, controlado pola socialdemocracia e os cristiáns, di el, e que hoxe se configura como a alternativa a Davos, que é o foro dos que mandan no mundo. O FSM acepta un deal, unha reforma, que non resolverá nada, calcula o economista.
Immanuel Walllerstein, o único intelectual que predeciu o derrubamento do bloque soviético durante a Guerra fría, considera que as posibilidades de acumulución do sistema tocaron teito e dentro de trinta anos non viviremos baixo o capitalismo, algo do que podemos estar seguros. Pero non sabemos que nova articulación social e económica ocupará o seu lugar, porque dependerá da loita política que se está dirimindo xa agora.
Obama parece un mago que nos devolve a esperanza no Primeiro mundo. El quere exercer certa autoridade moral, por exemplo cando lles reñe aos tiburóns de Wall Street pola maneira de devorar un billón de dólares, mentres agardan cos dentes afiados por outro máis, ou dous. Pero son palabras. Tamén son palabras, máis inquietantes, as que pronunciou antonte, coas que advirte que saír da crise non levará meses senón anos. Obama cáenos ben a todos, como aqueloutro campión chamado Gorbachov, que cando chegou parecía o único home capaz de cambiar o destino. E cambiouno.

O galego dos políticos
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO. Galicia Hoxe 3-2-09

Sexamos xustos, non todos os políticos galegos, porque existen notorias excepcións, falan mal o idioma propio de Galiza. Mais é ben certo que unha ampla maioría dos principais representantes das organizacións políticas galegas -velaí as 3 presentes no Parlamento- maltratan, non sen contumacia ou teimosía, cousa que sorprende, a "fala dos avós que temos mortos", como diría Celso Emilio Ferreiro. E, agora que estamos a piques de nos mergullar nunha nova campaña electoral, teremos ocasión de comprobalo. Os candidatos á presidencia da Xunta polos tres partidos con representación parlamentar deixan moito que desexar á hora de mexeren os beizos para dicir unha ou outra cousa. É ben certo que entre eles -velaí Anxo Quintana- hai quen se goberna con máis despexo ou desenleo; mais tamén este, candidato nacionalista, é quen de ferir, aínda que sexa levemente, a pel e o corazón do noso vello e nobre idioma cada dúas por tres. Un fillo dun meu amigo que estuda galego no colexio con máxima atención e proveito, todo cerebro e sensibilidade aplicado á causa, leva un caderno no cal levanta acta dos erros, moitos deles de vulto, nos que incorren nas súas comparecencias televisivas os políticos galegos máis coñecidos. Se un analiza o que alí figura, con data, nomes e apelidos, o menos que pode sentir, ben aos poucos, é unha cadea de roibéns a lle queimar as meixelas. ¿Non existe algunha alma caridosa -algún asesor asisado ou autente- que lle diga algo ao político maltratador da lingua? ¿Custa tanto corrixirmos erros de utilización do galego tan garrafais que fan enrubescer mesmo ao máis pintado? ¿Non ven que son milleiros os cidadáns galegofalantes -e moitos deles estudantes que se interesan polo idioma- que fican pampos diante da chafallada expresiva que adoitan exhibir os políticos? ¿U-la súa responsabilidade aos efectos? O fillo do meu amigo, non máis comece a campaña electoral, vai afiar o lapis vermello e inaugurar un caderniño novo. Ten moito traballo por diante. E logo podemos enrubescer xuntos.

Cousas que quedan da guerra
AFONSO VÁZQUEZ MONXARDÍN, Galicia Hoxe 3-2-09

Despois da hixiene democrática das últimas décadas, poucas cousas quedan activas da época da guerra civil española. Eu sei de dúas que coa súa visibilidade constante están paradoxalmente ocultas á nosa percepción. E conste que non digo isto con máis intención que a pura curiosidade histórica porque o seu propio nome é parte desa historia e a min, certamente, tanto me ten como se chamen se cumpren ben o seu servizo, como creo fan ben entrambas.
A primeira delas é Radio Nacional de España. Como é sabido, fúndase en Salamanca, en 1937 cunhas emisoras móbiles montadas en camións proporcionados polo Reichpost alemán para constrarrestar a influencia informativa de Radio España, emisora oficial do estado desde a súa fundación en época monárquica, en 1924. Así, fronte a Radio España, voz oficial naquela altura da legalidade republicana, ergueuse unha Radio "Nacional" -co que isto significaba daquela- de España, ou sexa como voz suprema da sublevación. ¡Ai se a alguén se lle ocorrese intentar volverlle o nome da emisora oficial de España ao que foi primeiro e sacarlle o de "nacional" pola lembranza guerreira! O que ían baduar algúns sobre os "inimigos da nación española". A outra, tamén coa previsible redundancia de repetir o "nacional" guerreiro e o topónimo do Estado é a Organización Nacional de Cegos de España. A ONCE naceu tamén en tempo bélico, fins de 1938, para a protección dos invidentes que daquela, por mor da guerra, abundaban de xeito especial.
O éxito actual de ambas as empresas -RNE e ONCE- afunde as rúas raiceiras lonxe no tempo. Por unha banda o apoio orixinario e absoluto do Estado. Lembren as conexións obrigatorias de todas as radios cos noticiaros horarios de RNE que trouxo ata os nosos días a denominación belicista de O parte para os bloques informativos públicos. Lembren a afiliación obrigatoria de todos os cegos na ONCE e a licenza dunha lotería particular como é o cupón que, beneficiosamente, situou os invidentes españois entre os de máis posibilidades de desenvolvemento e integración do mundo.
E, por outra parte, a profesionalidade dos directivos e traballadores que conduciron o cambio de xestión da ditadura á democracia en RNE e ONCE ao éxito absoluto. Ambas as empresas gozan hoxe así, do respecto, cariño e estima popular, independentemente daquela vella orixe da que ningúen se lembra. Nin falla que fai.

Marqués de Sargadelos.

PAN POR PAN martes 3 febreiro.

Hai douscentos anos, febreiro de 1809, Antonio Raimundo Ibáñez foi asasinado vilmente nas rúas de Ribadeo. Pasou á historia como un gran industrial galego, creador dos primeiros Altos Fornos de carácter civil e difusor do tradicional pote (como o noso Malingre) e despois dunha excepcional industria de louza. Os historiadores modernistas desvelaron que o marqués, que foi vítima de varios motíns populares, non morreu por “afrancesado”, como se quixo facer crer, senón por molestar a moitos outros sectores. Como o clero e a fidalguía absolutista, temerosos do potencial modernizador das súas industrias, tan necesarias ademais para a provisión dos exércitos da monarquía. Tamén molestou ó campesiñado da comarca, ó que lle caeron novas cargas de traballo a favor do Marqués e que perdeu dereitos na explotación dos bosques. Unha gran figura vítima dun destino fatal.

PEGERTO SAAVEDRA, Catedrático de Historia Moderna da Universidade de Santiago: "Máis que un ilustrado, o marqués de Sargadelos era un home de acción". Cúmprense 200 años da violenta morte do creador do primeiro gran complexo industrial de Galicia

en faro vigo 2-2-09

FÍRGOAS 3. NO INSTITUTO.
Marcos Valcárcel
Curso 1974-1975. Pasei ó Instituto Masculino, o da Ponte, no curso 1974-1975 para facer o COU de Letras. Un ano decisivo na miña vida, cando tiña eu dezaseis: quizais o meu periplo vital fose diferente sen as experiencias e os amigos daquela hora. Había seis ou sete grupos de COU, pero aquel foi especial. Coincidimos na aula futuros escritores, historiadores, sindicalistas e políticos. Entre eles, Bieito Iglesias, Benito Alonso, Xoán Guerra, Carballude, Francisco García, Manuel Guede, etc. Tamén Manuel Prado, hoxe alcalde de Beariz, que se movía noutras coordenadas. Foi un curso polémico porque a mobilización cidadá, nos estertores do franquismo, xa estaba na rúa, sobre todo contra os proxectos de celulosas no Miño ourensán, tema do que nos falaba tamén o profesor de xeografía, Albino Núñez. Houbo moitas manifestacións aquel ano, contra a celulosa e por outros motivos (unha delas diante do Pazo Episcopal polos sucesos do atraco a unha ferretería, coa morte dun alumno do Instituto) , e os alumnos do Masulino eramos sempre os primeiros en saír á rúa.
Celulosa. Ademais, Otero Pedrayo escribía en LA REGIÓN, no seu estilo lírico e melancólico, contra a proxectada celulosa. Había un núcleo de ERGA moi activo e os estudantes nacionalistas distribuían o seu voceiro Lume, e de paso o Terra e Tempo, da UPG. Outros motivos de conflito eran as protestas contra a selectividade (que por medo non fomos quen de boicotear) e as medidas de apoio ó exprofesor do centro, Francisco Rodríguez, xa desterrado en Cádiz: eu mesmo redactei a carta de solidariedade co dirixente nacionalista que logo circulou polo Instituto e outros lugares. Ademais desenvolvemos un activo labor cultural, por exemplo vendendo libros galegos no 17 de Maio: fomos Bieito, Guede e eu pedirlle permiso ó director e non foi doado obtelo. Ata unha iniciativa tan moderada era entón vista con receo por algunhas persoas.
A profesora Usoz. O nivel do profesorado era bastante bo e as clases en xeral proveitosas, se deixamos fóra as do crego de Relixión e as do fascista que nos daba FEN, De Blas Escolante. Con Bieito Iglesias fixen un traballo de grupo cualificado como Notable sobre “O marxismo e a relixión”, moi ben documentado pero coas conclusións que xa esperaba o profesor, claro.
Mención á marxe merece a profesora de Historia, a señorita Usoz, unha leonesa saída pouco antes da Facultade que daba unhas magníficas clases e, sobre todo, nos deixaba debater na clase, nun clima de plena democracia, arredor dos Irmandiños, Castelao e o galeguismo e temas semellantes. Varios alumnos daquela promoción que a priori íamos camiño da Filoloxía (“o país necesita sociolingüistas”, dicíanos o xa citado líder nacionalista), acabamos na Facultade de Historia seducidos polos xeitos e a elegancia democrática da profesora Usoz. Un saúdo agarimoso para ela se lle chegasen, dalgún xeito, estas liñas.

Bendita crise (outra vez)
Afonso Vázquez-Monxardín
La Región 31-01-2009

Hoxe vou á contra: a crise non existe. Mellor dito, non hai motivo para crise xeral nin global. Hai só unha crise de superprodución e de sobreacumulación de capitais centrada nun par de sectores. O problema rebenta na construción, automoción e banca. E o resto, son arrastres. Vexamos. España non pode ter mercado para tantas vivendas anuais como toda a Unión Europea xunta. Que a cousa ía toupar parecía só cuestión de tempo e dunha circunstancia catalizadora, neste caso internacional, que fixese o tránsito da desconfianza á desbandada. A banca, ilusionada co movemento de diñeiro promovido pola construción, non dubidou en dar cartos a empresas e particulares ao tolo. A ousadía dos solicitantes de créditos -os menos culpables porque non tiñan que ser economistas- non era correspondida co factor corrector da responsabi lidade bancaria. Así, nuns poucos anos, sen subir case as materias primas, nin o chan, nin a man de obra, as construtoras multiplicaron loucamente os seus beneficios ante a pasividade desreguladora dos gobernos. A banca aproveitouse da situación -tamén directamente a través da súa participación nas construtoras- e o caso foi que detraeron millóns de euros do peto do cidadán do común e os traspasaron a unhas contas de beneficio que viron medrar a ringleira de ceros sen máis razón que a urxencia da rapina ‘mentres durase’ e todos contentos.
¿Automoción? Non se trata de que, como en Cuba, usemos coches dos anos cincuenta, pero ¿é lóxico que se venda un millón de coches ao ano, fiados ao crédito, ou sexa a beneficio bancario? ¿Quen se atreve a dicir que hai que reducir o sector e non promover máis vendas? Bens de consumo. ¿É lóxico que haxa unha tenda de roupa por cada dous habitantes -esaxero- e un bar per cápita? ¿É razoable que o noso ocio estea indisolublemente ligado ao consumo compulsivo? ¿É lóxico que o Estado proporcione os libros de texto con carácter xeral a todas as persoas, mesmo aos moi ricos? ¿É bo educar a unha sociedade na sobreprotección do todo feito, todo fácil, todo gratis en vez de inculcar nas persoas a súa responsabilidade máxima no seu destino? Oxalá a crise teña efecto no cambio de mentalidade de ricos desbocados na que andabamos no planeta e reformemos o disparatado sistema global. Se custa menos facer un pantalón na China e traelo a Ourense que unha botella de viño do Ribeiro, algo renxe. Hai que arranxalo. Non vai ser fácil.

VERGOÑA

PAN POR PAN 31-01-2009

Onte sentín vergoña, unha vez máis, escoitando unha nova de tema galego nun telexornal. Non era un crime da Galicia máis profunda nin nada sobre o narcotráfico.A tele informaba que Sogama non incinerou ningún dos millóns de fármacos recollidos en España, en vinte mil farmacias, dende 2002 ata hoxe.Doce mil toneladas de medicamentos usados ou caducados que, en contacto coa auga e outros residuos, poden ser altamente tóxicos. De nada vale o esforzo dos cidadáns levando eses fármacos ós contedores da farmacia, porque, en vez de ser destruídos, logo son enterrados en Cerceda, co perigo evidente de contaminar augas e terras. Pero, en que mans estamos? A alguén lle importa de verdade garantir a nosa saúde? Para que se gastan cifras millonarias en campañas a favor do medio ambiente? Haberá un responsable deste disparate: que poñan xa a súa foto na portada dos xornais.

A cidade dos escritores, Crónica da vella Auria
Xosé Antonio López Teixeira (FARO DA CULTURA, Faro de Vigo)

Poucas veces no panorama cultural galego a obra dun autor suscitou tan unánime aceptación por parte da crítica literaria e o público lector como o volume que agora presentamos: Historia de Ourense, da autoría de Marcos Valcárcel e que edita Xerais. E iso é así porque o libro de Valcárcel aporta rigor, información actualizada, e pódese ler dun tirón. En efecto; en apenas setenta páxinas primorosamente redactadas, o noso autor convídanos a descubrir o percorrido vital dunha cidade cunha delonga historia e un moi poderoso legado cultural. Unha viaxe, por antano e hogano, pescudando nas ideas, nos sucesos e na vida oculta dos personaxes que determinaron o acontecer. Sobre un substrato medieval de notable dinamismo desde o século XII, nace na xeira contemporánea unha nova urbe que ten a máxima expresión no ensanche modernista. Esta será a urbe que, na voz de Valcárcel, “acabe de deseñar, xunto coa súa zona antiga medieval, os horizontes da cidade moderna e a súa identidade máis definitiva, ampliada só despois nalgúns barrios desde este esquema primitivo”. Deste xeito, o noso autor centra o seu exame no Ourense contemporáneo porque, como el mesmo refire, “creo necesario amosar a memoria da cidade que nos está máis próxima; a cidade de quen aínda tivemos a sorte de escoitar a memoria oral con persoas como Otero Pedrayo ou Ferro Couselo”. E isto é así porque a capital do Miño desempeñou unha función de encrucillada, onde converxeron desde antigo comerciantes foráneos e houbo unhas xerazóns culturais esplendorosas, tal a Xeración Nós, na procura da conceptualización do feito diferencial galego. Marcos Valcárcel reivindica Ourense como unha cidade culta que contribuíu como ningunha outra á reconstrución da nosa identidade colectiva. Estamos, pois, perante un notable exercicio de historia local, onde se presta por igual atención tanto ás orixes como ao período contemporáneo. Valcárcel procura unha historia cultural na que os ourensáns e o resto dos galegos poidamos recoñecer as raíces. Na hora das conclusións, polo tanto, vaian os parabéns a unha obra que constitúe algo máis que unha achega erudita ao pasado dunha vila galega, é o pretexto para exaltar a profunda “ourensanía” de alguén ao que si cómpre ler.

FIRENZE EN CADEIRA DE RODAS (agora en fotos)

FIRENZE EN CADEIRA DE RODAS (para ARUME, cómo non!)
(Vai, con retraso, esta minicrónica da viaxe a Florencia entre o 16 e o 19)

Convidados polo meu cuñado, Millán Picouto, e a súa compañeira Deborah, fixemos unha rápida visita a Florencia. Saímos do Porto un venres, de madrugada, e dúas horas e pico logo xa estabamos en Pisa. No avión vimos alborexar o día, unha xornada soleada e clara, atravesando os Pirineos, os Alpes e o golfo de Xénova. En Pisa collemos un autobús ata Florencia, que nos recibiu cun atasco de tráfico xigantesco, o que nos retrasou máis dunha hora.
Paramos no Hotel Maxim´s, no mesmo centro da cidade, unha casa antiga, pero cómoda e quentiña, coa calefacción a tope. A miña primeira sensación foi o frío na rúa, pois non o esperaba, pero o solventamos cunha mantiña que trouxo Deborah da súa casa. A vantaxe é que nestas datas non hai demasiada xente e non hai que facer colas para entrar nos monumentos.
A segunda sensación potente foi ver aboiar a cúpula do Duomo, como un globo xigantesco, no centro das rúas da cidade. A primeira tarde e noite foi só o encontro, fascinante, coa beleza da cidade. Achegámonos xa, de noite, á Ponte Vecchio e á dozura do Arno.
O sábado xa foi xornada de visitas con detalle: o Duomo de Santa María del Fiore e as portas de Ghiberti, o Baptisterio (encantáronme os frescos apocalípticos do interior), Santa María della Santa Croce, Piazza della Signoria, Piazza della Republica, Santa María Novella, Hospital dos Inocentes, Santa María Annunciata, etc. Non podo entrar en detalles: só indicar que ó entrar no Duomo, encontrei austero e sobrio o interior. Logo entendín o que me pasaba: faltábame o Barroco que estamos afeitos a ver os galegos dende nenos nas nosas igrexas.
Tivemos ademais, na xornada do sábado, a compaña dun guía, Enrico Santini e a súa dona, que comeron connosco, descifráronnos tantos tesouros e agasalláronos cunha chea de anécdotas de Miguel Ángel, Brunelleschi e todos eses xenios.
Da arte vista neses días, sorprendeume a presenza de Giotto e os pintores da súa escola na cidade e, por suposto, case todo o que se pode admirar nos Uffizzi, dende a Venus de Tiziano a Miguel Ángel, pasando por Leonardo, Caravaggio, etc. E algunhas sorpresas en obras de Bronzino, Parmigianino e outros mestres. Ós Uffizzi dedicámoslle boa parte do domingo.
Tamén me encheu de emoción espertar escoitando as campás do Duomo e doutras igrexas. Outra tardiña dedicámola toda a San Miniato, visitando o interior da basílica, tan orixinal e sorprendente, e deleitándonos nas fermosas vistas de Florencia dende alí e dalgunhas grandes casas do arredor e as paisaxes típicas da Toscana.
Fomos varias veces á Ponte Vecchio e lembreime do meu pai: canto lle gustaría poder ver estas xoierías!
A comida, italiana, agás unha cea nun chinés, e probamos a grapa e os doces e licores típicos (non había que conducir).
Tamén houbo tempo para visitar algunha gran libraría: autores españois máis visibles, Javier Marías e César Vidal (uf!).
Firenze, por razóns patrimoniais, non é unha cidade nada doada para visitar en cadeira de rodas: chan non liso, beirarrúas demasiado estreitas, etc. Solucionámolo co esforzo continuado de Millán, María, Deborah e a súa filla Fernanda, e o amigo desta, Paulo. Graciñas de corazón a todos/as eles. Foi unha visita fermosa, ben aproveitada, ben agradable. Nas miñas circunstancias, un auténtico milagre de fermosura e historia.

RECICLANDO
Forges en El País 29-10-08

Beatificación de Esperanza Aguirre
(vía Carrión)

Colabora co proceso de beatificación da Presidenta Aguirre (do blog recuperamadrid)

Como es bien sabido de todos, en el proceso de beatificación y de canonización es necesario pasar por la Petición Pública de Milagros, siendo requeridos dos milagros para cada uno de los pasos, salvo en el caso de martirio. (se dá en este caso, pero no aplicable a la beata)Es necesario dirigirse al Excmo. y Rvdmo. Sr. D. Antonio María Rouco Varela para que reuna pruebas y tome acta notarial de los testimonios y, si los datos lo justifican, enviar dichos materiales a Roma. De este modo se necesitan personas que hayan sido testigos de:

Milagro namber uan: Tener una larga carrera en la política. Si milagroso fue su inicio como Concejala del Ayuntamiento de Madrid o Ministra de Educación, no lo fue menos su desempeño como Presidenta del Senado.

Milagro namber chu: Cuando, tras perder las elecciones autonómicas, nadie daba un duro por su futuro político una milagrosa intervención la llevó a la Presidencia de la Comunidad de Madrid.

(segue en Comentarios)

Carteleira

de BIEITO IGLESIAS, ECG 29-1-09

Nun inverno caroal semellante ao que estamos pasando, pola miña festa de anos que cae en xaneiro, regaloume a tía Amelia un libro que me introduciu no subxénero de espías. O volume viña asinado por Ian Fleming e contiña tres fazañas de James Bond: "Chapeu de ouro", "O dobre" e "Aventura en Nassau". Deixei de abrir a boca cara ós debuxos animados de Carliños Brown e alá que me fun á Vía Veneto romana, onde estaba estacionado un Alfa Romeo e onde principiaba a primeira historia de 007.
Máis tarde seguín as ilustracións fílmicas dos relatos de Fleming e admirei o actor que mellor representou o axente con licenza para matar: Sean Connery. Reparen na ironía de que fose un independentista escocés o máis convincente espía ao servizo da Súa Maxestade británica.
Quizais a Anxo Quintana non lle gusta tanto como a min a serie de Bond porque, do contrario, xa tería convidado a Connery a vir facer campaña pola soberanía da Galiza, nación céltica irmá de Escocia. Con este convite gañaríalle pola man ao candidato do PP, quen arremeda ao máis famoso dos espías xogando coas letras do seu apelido, que figuran dous ceros á esquerda: Feij 009. Valor tivo Núñez Feijoo, publicitándose con tal alusión aos filmes de espionaxe, cando o seu partido se ve abalado en Madrid por espións e escoitagrilos que aínda non sabemos se están ao servizo de Isabel II ou de Esperanza Aguirre.
Vin ese vídeo tan sonado no que "todos somos Anxo Quintana". Disque está inspirado no Espartaco de Kubrick, pero o demo me leve se recoñecín a influencia do cineasta nunha especie de función de teatro escolar. Kubrick era esteta, misántropo e xenial, tería dado un pésimo político. Mágoa que non nos visite Connery e que, estes días que sufrimos A tormenta perfecta, non viñese auxiliarnos George Clooney.

P.S. : como sempre, xenial Bieito.

OUTRA FOTO (clicar nela para ampliala) E UNHA SORPRESA!

Do blog Ourense no tempo, tomo prestada esta foto de Maristas, semellante á que eu saquei o outro día. Segundo X.L. Carrión, sería o primeiro de Bacharelato de 1968-1969. Están moitos compañeiros que saían na outra e outros novos, entre eles amigos como Javier Pazos, campión de España de natación anos despois, e Quique Pedrido, o bo de Suso o músico (falecido hai moitos anos) ou Ubaldo, fillo dun avogado (tiña eu estado na súa casa, na praza de San Cosme).

Están case todos identificados no blog citado. Eu estou na segunda fila por riba, o terceiro á dereita. E a gran sorpresa. Na primeira fila, quinto pola dereita creo, está Fernando Ferrín Calamita. Sóalles o nome? O xuíz de Murcia inhabilitado por negarlle o dereito de adopción a dúas lesbianas.

OS MÁIS VENDIDOS DE GALAXIA
Galaxia publicou case cen novidades en 2008
"Made in Galiza" de Séchu Sende foi o máis vendido da editorial no 2008, con cinco reimpresións // GALICIA HOXE 29-1-09.

Galaxia fixo público na súa web un resumo das cifras do ano pasado. No 2008, a editorial galega publicou 95 novos títulos, que sitúan o seu catálogo vivo en 1.075 referencias. Ademais, Made in Galiza de Séchu Sende foi o libro máis vendido de Galaxia durante 2008, con cinco reimpresións.
Por outra banda, percíbese un incremento destacado no número de traducións do catálogo de Galaxia, que chegaron a 145 entre 2000 e 2007. Así mesmo, a firma sitúa a tiraxe media entre 2000 e 2008 en 1.776 exemplares, cun máximo de 8.000 e cifras mínimas de 800 volumes. A editorial tamén superou este ano os mil títulos (1075) no seu catálogo comercial. O fondo histórico, incluídas as edicións en depósito ou actualmente descatalogadas, anda arredor dos 2.500 títulos, dende a fundación da editora en 1950.
En total son 450 autores e autoras, clásicos e contemporáneos, organizados en coleccións moi diversas, como corresponde a unha editorial xeneralista. A tiraxe media nestes últimos anos, entre 2000 e 2008, foi de 1.776. A máxima 8.000 e as mínimas arredor de 800 unidades. Entre 1990 e 2008 publicáronse en total 4.204.276 exemplares de libros en lingua galega. Segundo o último informe da Panorámica da Edición en España, Editorial Galaxia figura entre as 25 editoras literarias máis importantes no Estado Español. No ano 2008, Galaxia publicou e comercializou 211.890 exemplares.
No catálogo vivo da editorial hai unha cada vez maior presenza de traducións de literatura extranxeira: Paul Auster, Orhan Pamuk, Martin Amis, Andrea Camilleri, Jean-Philippe Toussaint, Anna Gavalda, Zadie Smith... Entre o ano 2000 e o ano 2007 distribuíronse 145 traducións, a meirande parte delas procedentes do inglés. Logo de Made in Galiza, de Séchu Sende, as obras máis vendidas foron Vida e obra de Xosé María Álvarez Blázquez, de Carlos L. Bernárdez, Ollos de auga, de Domingo Villar, A esmorga, de Eduardo Blanco Amor, e Tonecho de Rebordechao, de Breogán Riveiro.

Ezra Pound.

pan por pan 29-1-09

Hoxe, chova ou non, gustaríame empezar o día facendo algo valioso. Algo que non se poida mercar con cartos e que non aspire a cotizar en bolsa. Por exemplo, algo de verdade útil. Como compartir con vostedes uns versos. Como estes do gran Ezra Pound (‘O desván’):

‘Vén, apiadémonos dos que teñen máis fortuna que nós. /

Vén, amiga, e lembra /

que os ricos teñen mordomos en vez de amigos, /

e nós temos amigos en vez de mordomos. /

Ven, apiadémonos dos casados e dos solteiros. /

A aurora entra cos seus pés miudiños /

como unha dourada Pavlova, /

e eu estou perto do meu desexo. /

Nada hai na vida que sexa mellor/

que esta hora de limpa frescura, /

a hora de espertarnos xuntos’.

Eu, co permiso de todos vostedes, voullos dedicar, a xeito de alborada galega, á miña María, que ben os merece. E seguro que vostedes, a pouco que pensen, teñen tamén alguén a quen dirixírllelos.

Como Lincoln e Mandela

Camilo Nogueira en Vieiros.com e Galicia Hoxe

Cidadáns preguntóns
Andoliña 28-1-09
MARCOS VALCÁRCEL

Cando menos hai que recoñecerlle a Rodríguez Zapatero certo valor por acudir ó programa dos cen cidadáns preguntóns. A maioría das preguntas tiveron o seu interese e moi escasa condescendencia co presidente: un equipo escollido de xornalistas e columnistas non o faría mellor. Palpábase o cabreo popular, fillo da forte crise, e os convidados foron directamente ós problemas, sobre todo económicos, que afectan a boa parte da poboación. Había dramas humanos no plató e Zapatero non tiña outra que escoitar e reconfortar todas as voces queixosas.
O presidente domina a retórica e alguén lle dixo que non dese cifras nin datos para non meter o zoco: el tampouco sabe cando vai rematar a crise. Fixo un esforzado exercicio de vontade e esperanza, pero sen concretar case nada. Víuselle acurralado cando foi interpelado polos cartos concedidos ós bancos e tamén polas armas que España vende a países en guerra que non respectan os dereitos humanos. Faltoulle, nestes casos, capacidade de reacción e tamén credibilidade.
Estes programas estúdanse nos laboratorios dos partidos. Seis millóns e medio de persoas optaron por non desconectar e escoitar a Zapatero: quizais ese foi o seu maior éxito.

UNHA CARTA AMIGA
Sigo recibindo moitas cartas e mensaxes dos amigos/as. Algunhas son ben fermosas, como esta dun benquerido amigo que decidín compartir con vostedes:

Sabes que tes moitos amigos e amigas que desexamos que cada momento che introduza a enerxía para vivir. Na fraxilidade estamos ti, eu, a miña muller e todos: a omnipotencia humana, Marcos, é unha quimera moi volátil. Ninguén ten seguro de fraxilidade. Pero a nosa capacidade de soñar e de axeitarnos ó medio crea a historia porque é unha enerxía inesgotable: Homero compuxo, cego, a Ilíada e a Odisea. Beethoven, xordo, a súa última e xenial obra. Xesús, crucificado, pariu unha esperanza que é tamén a nai de tódalas esperanzas laicas de Occidente. Ti, e non só ti, estás agora na dimensión que Horacio reclamaba para os creadores auténticos: as túas palabras e os teus traballos poden ter agora unha perspectiva que os carga de verdade e que os protexe de banalidade.
Acabo de oí-la historia dun pai que, polo seu horario de traballo, só podía ve-lo seu fillo os domingos e chegara a un pacto con el: cando chegaba á noite e o neno durmía, para que este soubese que lle fora dar un bico, facíalle un nó na saba. E ese nó era o que o meniño buscaba cada mañá para saber que o seu pai, case invisible, o estaba querendo. Ningunha pexa impide seguir soñando e creando.
No mundo urbano temos un certo pudor de falar destas cousas e, aínda que non sei se fago ben ou mal, é o que che querería dicir, para animarte, se eu tivese a confianza de se-lo teu amigo máis próximo. Tes moito Ourense e moita Galicia que construír. Saúde.

Un deus que soña
Imaxe, O soño de Jacob, José de Ribera, 1639.

"O home é un deus cando soña, un esmoleiro cando pensa, e cando o seu entusiasmo o abandona, aseméllase a un neno malo a quen o seu pai botou fóra de casa”
J.F.C. HÖLDERLIN

Ben cabrón é o cerebro este que seica dirixe a nave das nosas vidas!
Polo de agora case nunca soño que estou enfermo. Moi pola contra, o cerebro quedouse en maio do 2008 e sigo soñando que ando en solitario pola rúa, que podo saltar un muro ou nadar nun mar infindo, actividades que hoxe me son negadas. E soño ás veces cos alumnos e alumnas, dándolles clase e contándolles as miñas anécdotas literarias.
O espertar devólveme á realidade, cun certo sentido da frustración, non o quero negar. Pero cando menos mentres soño, como na cita do poeta romántico, síntome un auténtico rei, un emperador do universo capaz de iniciar calquera empresa ou aventura ...

BLOG DE RODRIGO ROMANÍ

Querido Marcos: Esta é unha comunicación oficial, ;-), desde o departamento web da CRTVG para comentarche que, por fin, o programa de Rodrígo Romaní "Astrolabio" xa ten Blog [http://blogs.crtvg.es/mu/astrolabio/]. O programa que fai Romaní na "Radio Galega Música" sáese do habitual no panorama de radios e, coma bos "connoisseurs", nas "uvas" saberedes aprecialo. ( Aqui están tódolos programas dos últimos dous anos http://www.crtvg.es/programas/?p=31&m=2 ). Que o disfrutedes.

Asdo: Tino Santiago.

Maldita crise
Afonso Vázquez-Monxardín
la región 27-01-2009

Tiña os ollos pícaros de ousadía e esperanza, e ao sorrir nacíanlle dúas coviñas nas meixelas. Ás veces, moitas veces, a présa por vivir facíalle crer que estaba malgastando o tempo cos estudos. Un día decidiuse e, contra a desesperación resignada dos pais, deixou o Instituto. Encontrara, na súa urxencia, un posto de dependenta nunha tenda que acababa de abrir. O soldo non era moito pero parecíalle suficiente se o dividía por un, por unha. Non podía ser aínda, claro, o que ela soñaba encargada dunha tenda de Berska, por exemplo pero parecía un paso no camiño. Cumpría acumular experiencia, ir aprendendo o oficio, e o sorriso e o seu bo facer iso dicíanaxudaríana no demais.
Ao mozo coñeceuno a través dunha amiga que flipaba co seu coche amarelo tuneado, con lunas tintadas e música sempre alta. Fixeron boas migas naquela discoteca da Manchica. El traballaba de colocador de parqué, gañaba cartos e desbordaba optimismo. Ela ría moito con el e os domingos do verán deitábanse sobre as toallas, primeiro cos amigos e logo sós, na area de Praia América. En setembro marcharan unha semana ao Algarve. Ela non se sentía ben na casa porque cría que os vellos non a acaban de entender. Quería vivir a súa vida. Pensaba que sería máis fácil co mozo. Decidiron vivir xuntos. Foron catro anos preciosos. Cine. Discoteca. Discusións. Reconciliacións. Amor. Paixón... Tiveron un mocoso. Choraba moito. Houbo que empezar a trampear. A nai, aínda nova, botoulle unha man sen reproches. Logo empezaron a gardería e os problemas.
A tenda cada día vendía menos. Ben vía ela que ás veces a caixa non daba para todas. Un día, unha tivo que marchar. Houbo bágoas e rabia, pero Pili, libre de compromisos, decidiu ser ela e ir acabar o bacharelato. Pero a cousa seguía sen dar. Tamén el comezou a estar calado á hora de comer. Na empresa tampouco ían ben as cousas. Non había obras. Todo está parado, dicían. O xefe botaba todo o día pecha do falando por teléfono e de visitas das que viña coa cara cada día máis longa. El, como Van Gaal sempre positivo, nunca negativo-, pensou que levaba, canda os compañeiros, cinco, dez ou quince anos meténdolle cartos no peto ao patrón e non os había deixar na estacada. Aínda que fose berrón e non lle chistase a música nin o seu coche tuneado tiña un gran Mercedes azulnon parecía mal tipo e sabía do seu.
E as cousas, fóra de control, envorcaron como un coche e empezaron a dar voltas de campá. Primeiro pecharon a tenda. As tres fóra. Ela terá seis meses de paro. Onte déronlle o finiquito a el. Acabouse o parqué. Lembrou, mentres lía no papel, que non lle gustara nada Los lunes al sol. Algo terá que facer. Chegou a casa calado, mirouna a ela, mirou o rapaz e suspirou. Ela, cos ollos pícaros cheos agora de preguntas sen resposta, pousa a ollada preocupada no meniño durmido que ten no colo.

O día despois
Afonso Vázquez-Monxardín, GALICIA HOXE 27-1-09

Desde 1945 sóubose que o inferno podía ser creado polos seres humanos de dous xeitos: pola acción e omisión colectiva -a pasividade dos cidadáns alemáns, de Rusia e dos aliados ante o holocausto- ou polos ousados avances tecnolóxicos e unha pura decisión política. Digamos Hiroshima e Nagasaki, ou Dresde e Hamburgo.
Cando Chamberlain volveu de Múnic en 1938, despois de tentar inxenuamente o "apazugamento" con cesións, e cunha neutralidade estrita na guerra española, foi recibido en Londres como un heroe. Só uns meses despois a república española foi derrotada e abriuse o averno; cinco anos de sufrimentos universais, nos que morreron máis de cincuenta millóns de persoas. Vinte deles rusos, trece de chineses, sete de alemáns, seis de xudeus, cinco de polacos, sesenta mil civís ingleses...
Hoxe o escenario político mundial é outra volta estraño e tenso. Desaparecido o equilibrio da guerra fría, xurdiron novos desafíos. (...)
(Artigo completo)

ANDOLIÑA 27-1-09
Letras galegas
MARCOS VALCÁRCEL

Hai catro ou cinco anos e neste mesmo curruncho subliñaba eu o labor de difusión da causa cultural galega que no seu momento supuxo a revista española Triunfo, da man de Haro Tecglen, pois alí escribiron, entre outros, autores como Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Alonso Montero. Este último acaba de publicar en Xerais o volume Letras galegas. Explicadas (de 1962 a 1980) en Triunfo e noutras revistas de fóra de Galicia, unha recolleita dos seus artigos de temas galegos nesa publicación e noutras como Canigó ou Cuadernos para el diálogo. Neles dominan temáticas moi queridas por Alonso Montero como a lingua galega, Castelao e Celso Emilio Ferreiro, e tamén a presentación ó público non galego de autores do exilio, non sempre recoñecidos daquela, como Luís Seoane, Lorenzo Varela e Neira Vilas.
Por desgraza, algúns textos desta escolma adquiren agora unha nova actualidade: velaí a denuncia do "lingüicidio" que facía o profesor no seu popular Informe dramático sobre a lingua galega. Aínda que á altura de 1973 non se podía sospeitar que co tempo habían organizarse grupos hostís coa normalización da nosa lingua, mesmo avalados por figuras políticas como a viguesa Corina Porro.

Disputationes, Bieito Iglesias, ANT 23.01.2009

Imaxe de Antonello da Messina

Escoitaba de neno con paradoxal cepticismo (non lle acaece a descrenza a un tipiño en calzas curtas) o relato da soldadesca romana á procura de Cristo na Zarra das Oliveiras, valéndose de emplumados confidentes. Interrogaba o lexionario a un tinco que mentía: “Tin, tin, por aquí non o vin.” E a un chasco delator: “Chas, chas, por aquí ben vas”. Se caro me custaba crer estas paxaradas, imaxinen o pirronismo que me invade hogano cando xa non aves, senón autocarros entran en relixión. Trala teoloxía da liberación, chega a escolástica do autobús, co carrito (así se chama o ómnibus auriense) lucindo na fuselaxe lemas a favor e en contra da existencia de Deus. A chapa usábase ata agora pra publicitar bazares; no sucesivo servirá de soporte ás cinco vías de Santo Tomé. Axiña veremos avionetas con cartaces pendurados nos que, en lugar de anunciar “Laxante Bescansa”, se difundirán resumos de filosofía tomista. O ateísmo marcha sobre rodas, pero póucalas grazas aos letreiros das carrocerías. A fe resulta minada por palestradores como un tal De Grey, quen acaba de prometer a vida eterna sen ningunha ascese moral. Seica abonda con gardar a boca (nada de comerotas, cheas ou borreas de tabaco) e ter sorte coas combinaciós xenéticas dos devanceiros. Velaquí a eternidade a prezo de bonobús.

Do nacionalismo plástico
X.L. MÉNDEZ FERRÍN, Faro Vigo 26-1-09

No seu artigo de hoxe, Ferrín expón a súa posicióno no conflicto Israel-Palestina e tamén a súa concepción dos nacionalismos, liberadores ou non.

Fírgoas 2. Memorias escolares
Marcos Valcárcel, La Región 26-01-2009

Nos Maristas. Continúo esta xeira polas miñas memorias escolares, que iniciei aquí hai dúas semanas. Despois da experiencia do Colexio Pilar, os meus pais decidiron levarme ós Maristas, case fronte a miña casa e que levaban unha década no novo edificio. Falo de 1968, pois alí botei uns oito anos, creo, incluído todo o Bacharelato, que daquela era de seis cursos. Paseino ben naquel tempo e integreime en moitas actividades do colexio, dende os campionatos de xadrez ata as excursións e os campamentos. Era un centro disciplinado e na liña das estratexias da época. Tamén pegaban, cando menos algúns profesores. Un deles, laico, tiña un sistema propio para torturar coa regra os dedos dos cativos. Outro, relixioso, se sorprendía ós rapaces correndo polos corredores, agarraba a dous deles e facíaos chocar coa cabeza. Pero a maioría non chegaban a eses extremos. A min, que era bo alumno, de notas e comportamento, nunca me tocaron, agás unha labazada por detrás un día no salón de actos, por rirme dunha película das Misións. Dérama un Hermano alcumado Pinueve, pequeno, pero terrible: por suposto, non dixen nada en casa porque os meus pais de sabelo cambiaríanme de colexio de novo e eu tiña alí os amigos e non quería moverme.
Competencia. Dende os cursos máis baixos había unha exaltación da competitividade polas notas. O titor colocaba unha lista na parede dos mellores alumnos e iso creaba mal ambiente ente os pequenos. Tamén nos daban banderolas de cores polas mellores notas, que logo colgabamos nas paredes da nosa casa. Tiven bos profesores, como os Hermanos Vecino, de Literatura Española, ou Sandoval, de Latín e Grego, que pousaba as pernas na mesa estilo John Wayne por problemas de circulación. Tamén había outros patéticos por negadiños como un de Filosofía, do que por piedade omitirei o nome, ou algún de Ximnasia que humillaba con saña ós alumnos que non daban feito os exercicios: "gordo, que no subes la cuerda, que te estás cagando...."
Pouco sabiamos de política daquela. Tres anécdotas ó respecto. O día que mataron a Carrero Blanco, tres alumnos tiñamos que falar co Secretario do colexio. Estaba apesarado e díxonos esta frase: Siempre cae la mancha en el traje más blanco, engadindo que se fose preciso el ía buscar un sable para salvar a España. Cando os Maristas foron finalistas do concurso de TVE Cesta y Puntos, fun un dos moitos que acompañou a excursión. Os Hermanos leváronos de visita turística ó Zoo de Madrid, ó Santiago Bernabeu, ó Museo do Exército e ó Valle dos Caídos, que entón era só o mausoleo do fundador de Falange, pois o ditador seguía gobernando.
Levei unha gran sorpresa cun profesor de Formación del Espíritu Nacional (FEN): debía ser nacionalsindicalista de verdade, porque un día lle botou unha bronca impresionante a un alumno dicíndolle que era un hijo de papá e que lle estaba roubando o pupitre ó fillo dun obreiro.

Bendita crise
Afonso Vázquez-Monxardín
La Región 24-01-2009

Eu seilles da crise e a súa futura evolución o mesmo que Zapatero. Ou sexa, nada. Chega con reparar na súa negativa explícita á existencia da mesma ata hai tres meses, para despois conseguir nun esprint final un déficit de máis do 3 por cento e un agoiro de corvos negros para o ano 2009. ¿Que cando rematará? Pois o mesmo que eles, tampouco teño idea. Só que eu, ao non ter que engaiolar á xente e promover o optimismo social, podo calar e calo. Pero vexamos, a crise, como todo, ten cousas positivas. Primeiro, a súa transitoriedade. Quede en recesión bianual ou depresión máis aguda, que todo pode ser, é unha situación pasaxeira. Un reaxuste. Unha dieta para volver caber no pantalón. Pasou a do 29 e pasará esta. Ou sexa, nunca choveu que non escampase.
Segundo, o temor. Si, un certo grao de temor social axuda a que a xente non viva tan, como dirían Os Tonechos, ‘a lo loco’. Ese certo grao de inseguridade fai que a xente gaste menos as taxas de aforro son fenomenais e positivas e significan que desde hai anos non se investía tanto no futuro persoal e familiar-, que non se derroche innecesariamente ¿era preciso cambiar de coche como de camisa, andar antiecolóxicamente nove mil quilómetros en avión para pór a barriga ao sol, facer turismo sexual en Cuba, ou ir pasar a fin de semana a Londres en vez de á aldea ou ao Courel?
Terceiro, a crise salva vidas. ¿Cren vostedes que baixa o número de accidentes de tráfico polas campañas do Goberno? Ca. Ándase menos en coche, bébese menos, redúcese a velocidade para non malgastar enerxía e, así, lógranse case oitocentos mortos menos que o ano pasado. Vidas salvadas pola crise. E ao andar en coche menos e consumir menos, baixa o prezo do combustible e arrastra os prezos cara abaixo.
Cuarto. Vivimos en Ourense, nunha zona moi dependente dos empregos nas administracións ou nas pensións, e ambos sectores, se non hai un crack social de dimensións inimaxinables, seremos dos menos afectados.
Quinto. Xa temos conciencia de que hai que corrixir a sociedade do derroche. Nun país de pouco máis de corenta millóns de habitantes non se poden vender un millón de coches todos os anos. Non poden os adolescentes, sobre todo elas, incluír entre as súas formas de pasar o tempo ‘ir de compras’ ao Centro Comercial. É irracional que haxa unha xeración de consumidores que non gañen cartos e que forcen as maquinarias familiares con esixencias absurdas e normalmente de roupa ou tecnolóxicas, prescidibles e pasaxeiras.
E ademais chamas a un electricista, persianeiro, calefactor... e veñen correndo. Outro día fago unha visión negativa, pero hoxe tocáballe a esta.

Espazos do poder
A Mirada Retida 25-1-09. Marcos Valcárcel

O Pazo Provincial de Ourense construíuse a finais do século XIX para unha fábrica de afiaduras e por iniciativa dos Pérez Bobo, nome egrexio na burguesía da época. A Deputación mercou o edificio en 1895 e en 1912 reformouno Vázquez-Gulías engadíndolle o corpo central. Durante moitos anos albergou no seu seo a todos os poderes da cidade: ata 1936 estiveron alí a Audiencia, o Goberno Civil, a Biblioteca e ata a Caixa Recruta. Non semella esaxerado chamarlle a casa do poder con tan egrexios antergos e o que hoxe significan estas pedras na pro vincia. No seu baixo, noutrora sede da Biblioteca Pública, descansaron ata hai pouco os fondos da Biblioteca de Autores da Deputación: Blanco Amor, Alberto Vilanova, Matilde Lloria, Ben-Cho-Shey e Benito Fernández Alonso, entre outros. Na foto de hoxe vemos a imaxe dunha manifestación nos anos 50, que daquela se chamaban ‘actos de afirmación patriótica’, de seguro con discurso dalgunha autoridade daquela negra época. En primeira fila, dous cregos (manteo e tella), xunto con numerosos ‘grises’ (policía armada). Daquela estaba o Goberno Civil no primeiro andar e no segundo a Deputación.

O BOSQUE E A PERDA DA INOCENCIA

ANDOLIÑA luns 25 outubro 2004

Como sabemos por Bruno Bettelheim e por outros autores, os vellos contos infantís cumpriron unha necesaria función educativa: aprendían a enfrontarse aos medos e perigos da vida desde as claves dunha fábula infantil. Por iso aquelas historias doutrora non refugaban a crueldade, ben pola contra esa era a súa cerna máis fonda: ¿pódense imaxinar historias máis crueis que as de Hänsel e Gretel, a Carapuchilla Vermella ou a pobre Brancaneves? Cos mesmos vimbios narrativos, semella que hoxe o cine está a ocupar en parte o lugar daqueles relatos: velaí, “O bosque” (The Village), a película de M. Night Shyamalan.
Lucius, o personaxe que quere cruzar o bosque e chegar ata a “perversa” cidade non é máis que un novo Xoán Sen Medo que desexa probar a súa ousadía. Pero o argumento introduce unha atinada reviravolta para converter o noso heroe nun novo Belo Durminte que terá que agardar a salvación da man dunha agora heroína, Carapuchiña Vermella cega, pero non indefensa. Cando a muller recupera o seu espazo na sociedade e a iniciativa en tantas facianas da vida, é de agradecer este aceno: ¿entendemos que será ela, de volta da aventura, a que conduza ao noso Durminte ao seu espertar da sexualidade?
A película de Shyamalan, fiel aos tópicos do xénero (cómo non, o enemigo está dentro de nós mesmos), admite outras lecturas: entre elas, as que inciden nos seus aspectos máis conservadores (neo-con) e no terror do mundo logo do 11-S. Pero isto pasará, agardemos. E o poder marabilloso dos vellos contos infantís pervivirá sempre...

Por favor, identifíquese ...

Velaí algunhas das fotos das que falei embaixo. Unha no Zoo de Madrid, curso de Ingreso?. O rapaz que está á miña dereita creo que era un Reverter.

Na foto de grupo, no patio dos Maristas, quizais 1º de Bacharelato, lembro todas as caras pero esquecín moitos nomes. Aí van algúns, de enriba abaixo e de esquerda a dereita (irei completando, cos datos que vostedes acheguen).

Na primeira fila, 1. Pedro Diéguez. 2, Quiroga. 5, Darío. 6, Marra. 8. Jaime Barros Leboreiro. 11, Timiraos.

Segunda fila, José Luis Gutiérrez (actual delegado en Ourense da Consellería de Facenda), 1. Manuel Expósito, 2. José Luis Portugal Maceda, 3, e o meu amigo José Fco. Rey Barahona, o hondureño, 4. Alejandro de la Fuente, 6. Cabrera, 8. O Cobo pequeno, 11.

Terceira fila. J. Carlos Lorenzo Rodríguez? 1. Trigo, 2. Alejandro Bravo,3. Iriarte, 4. Felipe Gutiérrez, 5. Este menda é o n.7 e logo están Salgado, 8, o amigo Xosé Lois Carrión, 9, e Antonio Pérez. 10, hoxe avogado e atleta.

Na cuarta fila, Tato, 1. Taboada, 3. O alaricano Manolo Míguez, 4. Mera, 9. Fidalgo, 10. Ancoechea. 12, Maxi(mino).

Seguro que algúns amigos con máis memoria ca min son quen de recoñecer máis nomes... GRACIÑAS polos datos a X.L. Carrión e a Ricardo.

Un premio da infancia

Miren con que xeito sabía recoller un premio cando a miña máis tenra infancia. Debía ser un premio de debuxo, da delegación de Xuventudes, e o que fai entrega é Ricardo Martín Esperanza, Caíto, unha das caras do poder da época.

Fotos antigas.

PAN POR PAN sábado 24 xaneiro

Imaxe: o meu avó materno, Benxamín López Fernández, camareiro en Cuba.

Pasáronme unha pequena colección de fotos antigas da miña familia. Entre elas hai xoias como retratos dos meus avós maternos, Benxamín en Cuba e Carme en Buenos Aires, posando estilo Hollywood, e moitas da miña infancia. Vexo a foto dun curso de Bacharelato en Maristas e o cerebro ponse en marcha: non recordo todos os nomes, pero si moitos acenos, anécdotas, impresións. Outras fotos son dunha excursión colexial a Madrid, con Cesta y Puntos. Retratámonos no Zoo e no Santiago Bernabeu: os das imaxes, algúns hoxe profesionais coñecidos, son neniños ben peiteados, coas súas chaquetiñas de punto ben colocadas, cunha expresión tan cándida como a dos anxiños barrocos das nosas igrexas. Noutras estamos na praia, eu posando cos brazos en xarras. Que queda daquel cativo despois de catro décadas? Quizais unha mirada, quizais unha ilusión, quizais só unha luz no recordo.

Estúrdiga Materia de Luís González Tosar, libro galego do ano
A.L.M. Corresponsal
Os lectores de El Progreso e do xornal dixital Galiciae escolleron como Libro Galego do Ano 2008 o poemario 'Estúrdiga materia' (Galaxia) de Luís González Tosar, segundo recolle El Progreso (domingo 29 de decembro). Esta obra saiu dende o primeiro momento como favorita dos votantes, que optaron á par polo libro científico 'Pó de estrelas' (Consello da Cultura Galega) de Xurxo Marino, nunha curiosa aposta por dous xéneros que adoitan ser superados polas novelas neste tipo de votación. Eran quince os libros galegos publicados durante o ano 2008 e asinados por un autor vivo que se enfrontaban ó xuízo dos lectores.
Outros libros considerados foron o ensaio 'Por unha Galiza liberada' (Espiral Maior), de Xosé Manuel Beiras; a obra de Rosa Aneiros, 'Os ourizos cachos e o gran río gris' (Galaxia); a nova obra do escritor Xabier Docampo e o ilustrador Xosé Covas, 'O libro das viaxes imaxinarias' (Xerais); 'Festina lente' (Xerais) de Marcos Calveiro; 'Látigo de algas', de Antón Reixa, e 'As mellores intencións, de Begoña Paz.

Dende Santiniketan

Dende Bengala, na India, escríbeme o amigo e profesor Pepe Paz. Pasa alí uns meses para "desconectar das maldades de Occidente". Reproduzo un anaco da súa carta.

De amor de desamor: 25 anos
En 1984, xurdiu un colectivo poético, formado entre outros por Rivas, Lois Pereiro e Pallarés, que recuperou na Coruña espazos coutados pola ditadura
Artigo de XABIER CORDAL en GALICIA HOXE 23-1-09

Amigo morto, de X.L.Méndez Ferrín, Faro Vigo 23-1-09

Deixounos para sempre o escritor e amigo Manuel Riveiro Loureiro e ficamos tristes e menos. Foi a súa unha vida ateigada de angueiras, dificultades, ledicia, esperanza múltiple; tamén de soedade e dúbidas. Foi un excelente narrador de historias e a historia da literatura galega acolleráo sen dúbida na súa redacción definitiva, que non é aínda para mañá. En cando ao relato meu persoal da literatura e da arte da Galicia en que vivín, nel ocupa un posto de honra a figura deste amigo morto. Riveiro Loureiro abre o capítulo titulado Lealtade no meu particular Libro dos Amigos, ou sexa no meu Cemiterio Privado, dito o cal tamén se me aparecen na memoria Otero Pedrayo e Celso Emilio por non variar.Riveiro Loureiro era fillo nobre da clase obreira desa cidade que non é Marineda na obra de M. Rivas. El foi broche e renovo daquela xente supervivinte que por non chorar ou enmudecer se puxo a cantar polas tabernas en 1936. Pola miña memoria pasan algunhas das mellores mentes da miña xeración, coruñesas. Pasa a sombra de Xohán Casal, precursor e facho da nova narrativa. Martínez Barbeito dixérame que era da familia de Ánxel Casal e na casa deste morto amigo había unha bandeira republicana onda o burros dos abrigos. Pasa, moi desdibuxado, Xosé Antón Arxona de Santiago, que soubo apoiar, o primeiro, a idea de Lois Soto e a insercción do marxismo no atraso político de Galicia -recentemente morto. Pasa Reimundo Patiño Mancebo, en cuxo sangue latexaba a totalidade das porencias cósmicas e das potencias revolucionarias do proletariado da Coruña. Patiño, en quen termina unha forma falsa de facer pintura galega e se abre outra vía que rematará na independencia. Pasa Avilés de Taramancos pegando chimpos e facendo pinchos carneiros polo Cantón vestido do uniforme da Mariña de Guerra Española, non lonxe de Lugrís, Urbano. Pasa o máis secreto dos escritores da Curuña, que non sei se é vivo ou se é morto: José Luis Aranguren, neto do coronel Aranguren que salvou Barcelona dos militares franquistas.Tamén non sei se é morto ou vivo, e ogallá sexa o segundo, Afonso Gallego Vila, mestre da pintura avanzada e do poema radical. E ignoro o paradeiro de María Cremaes, aquel espíro ceibe e boca carnal moi fumadora que sempre se abraza na miña memoria, artistas xémeos eles, con Jean Dubuffet. Esta é a miña Coruña de lembranzas, de sombras, de Saudade non piñeirista. Estes son os grandes coruñeses da miña xeración antifascista e nacionalista que me acompañarán mentres viva eiquí en Vigo e en Vilanova dos Infantes. "Ando en conversación con los difuntos", que escrira o Outro mais soberbio verso castelán.Manuel Riveiro Loureiro era da idade e do xorne destes mencionados e, seguramente, doutros que non se cruzaron comigo nin erraron o discurso dos seus anos polos mesmos carreiros que eu errei. Siescaso, únese aos citados un Xosé Alexandre Cribeiro que baixa agora do Castromil porque tiña que se examinar na Coruña para o título de procurador dos tribunais. Dedicatoria: a Ximeno Amil Edreira, que está vivo e lúcido en Bos Aires.

Espartaco - Quintana

Mañá escribo sobre isto nos xornais.

Pero, se lles apetece, xa poden ir opinando.

ANDOLIÑA 23-1-09

É unha das escenas inmortais da historia do cine, na maxistral Espartaco, de Stanley Kubrick. Nunha paisaxe montesía repousan os escravos vencidos e encadeados. O xeneral romano quere saber quen é Espartaco, o líder da revolta. Tony Curtis, pesaroso, mira cara a Kirk Douglas. Este érguese dicindo Eu son Espartaco. De inmediato fan o mesmo dous compañeiros e logo un cento deles, todos co mesmo berro.
A secuencia tivo éxito en terras galegas. Primeiro inspirando o Vivamos como galegos, de Gadis, e agora co Eu son Anxo Quintana, da precampaña do BNG. Xa se fala do caso nos telexornais españois: o obxectivo de chamar a atención está logrado. O anuncio, con todo, dista de ser perfecto, sobre todo porque os protagonistas son actores galegos habituais na comedia televisiva galega e isto impide manter o ton épico orixinal. Quizais se buscase un rexistro de parodia, pero isto, se sae mal, é perigoso tratándose de publicidade electoral.
O que é certo é que o anuncio provocou o debate, para ben ou para mal. Está nos blogs e nalgúns mesmo se critica o seu suposto carácter mesiánico. O único que sucede é que a publicidade política véndese coas mesmas armas que as lavadoras. Aínda que sexa do BNG.

Pisco,
BIEITO IGLESIAS, ecg. 22-1-09

Agora mesmo estou pendente do baño que se dá un paporrubio nun pratiño con auga de chuvia. O volátil que alá onda nós (Ourense) se chama pisco, como o defensa central asturiano do Deportivo alcumado Piscu, pousou nun cameleiro de flores damnificadas polo vento e o torbón xélidos, para logo entregarse a delongadas ablucións, batendo a auguiña con asas e bico. Velaquí, plantificado na miña terraza, un perfecto emblema do inverno e deste mes de gatos á xaneira.
Teño un cartón postal adquirido en Florencia no que o primeiro mes do ano (gennaio) aparece representado por un pisco amouchado nunha póla espida polos fríos. A propensión a cantar xaneiras vénme do zodíaco, pois nacín o día de Reis, baixo o signo da Cabra, e a simpatía polo paxariño de pescozo vermello débese a certa complicidade ideolóxica. Porque o paporrubio é individualista, a tal punto que o seu canto pode traducirse así: Fai-pra-ti, fai-pra-ti, fai-pra-ti (con música de serea de ambulancia).
A invernía asóciana os escritores de humor saturnal coa morte. Joyce describiu a folipada de neve como unha mortalla a empanar Irlanda; Paulino Vázquez ensópanos na "chuvia escura, gris, mortal sobre as campas", no poemario Arcaico o tempo que respira, recén saído do prelo; e Emily Dickinson láiase da marcha do cuco e do ouriolo, que levan consigo ao emigraren toda a música do verán. A decir verdade, a poeta non menciona o cuco (isto corre por conta do tradutor ao castelá, que non quer escribir o feo nome de "chotacabras") senón a noitebra.
Os políticos son xordos á palabra calcada polos pés numerosos da poesía, se acaso agárranse ao sucedáneo das rimas do refraneiro. Por iso a Ministra de Fomento quixo combater os problemas de tránsito causados pola neve evacuando adaxios: "Año de nieves, año de bienes". Hai razón. Dúas posibles explicacións da crise económica: Ano de herba, ano de merda ou ben Ano de belota, ano de larota (fame).