Xornada de reflexión
Quintana, seguro de si mesmo: "O PP quere destruírme, pero cando difaman o BNG avanza", di
galicia hoxe 28-2-09

"Cada vez que menten, o BNG crece. Cada vez que difaman, o BNG avanza", advertiu o cabeza de cartel nacionalistas, quen pediu ata o voto "da xente honesta de Galicia" que votou ó PPdeG e que "está escandalizada e arrepiada pola campaña de suciedade". "Pídolles o voto a todos os cidadáns de ben, ós nacionalistas e ós que non o son, ós que falan galego e ós que non", continuou e sentenciou que apela ó voto dos que "levan Galicia no corazón e que queren unha forza política propia que faga que se respecte" o país. Quintana advertiu de que Galicia "non pode ser un país falto de democracia", para o que receitou "votar BNG" mañá e garantiu que os nacionalistas están "dipostos a traballar nos momentos difíciles ó lado da xente, como sempre se caracterizou".
Xa pola noite, no último acto e co pavillón olívico ateigado de xente, Quintana sentenciou que "non chegamos ata aquí para parar" e chamoulle ó voto masivo. Parafraseando a Basilio Álvarez, o "cura amigo dos traballadores", reclamou "máis carbón" para que a "locomotora da liberdade e da democracia" arrancada hai tres anos e medio "siga camiñando".
"O 1 de marzo vai ser o auténtico Waterloo do señor Rajoy porque aquí empezou a derrota de Aznar tras o "Prestige", e aquí vai ser tamén o enterro de Rajoy"

"Quen di que en Galiza se persegue o español é un marciano"
E Beiras reapareceu no mitin derradeiro
O ex portavoz nacional do BNG, Xosé Manuel Beiras, que se mantivo á marxe durante toda esta campaña electoral, decidiu onte sumarse a ela para despexar calquera tipo de dúbida sobre o seu apoio ó Bloque nestas eleccións galegas. Beiras estivo no último mitin do día maratoniano de Quintana, en Vigo.

CLODIO GONZÁLEZ PÉREZ
Darwin en Galicia
en galicia hoxe 28-2-09

Miradas Alleas (V)

andoliña 28-2-09

debuxo de MASKA

En abril do 2002 recibín un convite insistente de González Tosar para asistir á entrega dos IV Premios Rosalía de Castro e á cea posterior en Fonseca. O amigo Luís subliñaba: vai estar Ernesto Sabato, que naquela hora superaba xa os noventa anos. Gárdolle moito respecto ó mestre arxentino non só polas súas novelas, senón tamén por breves ensaios recollidos en volumes como Páginas de E.S. seleccionadas por el autor, da editorial Celtia. Non me puiden negar e aló fun con Afonso Monxardín para participar naquela xornada emocionada arredor dun home fráxil e fatigado, que choraba ó escoitar a música das gaitas.
Na serie Miradas Alleas, Sabato está representado polo volume Palabras para Galicia, que recolle varios textos galegos do autor, sempre coa presenza rosaliana na cabeceira e a lembranza dos emigrantes galegos. González Tosar describe con precisión aquelas xornadas do escritor en Compostela e Padrón. Víctor Freixanes evoca un encontro co mestre na súa casa de Santos Lugares e o espectáculo dun teatro arxentino a rebordar aplaudíndolle durante quince minutos.
Lorenzo Varela, grande amigo de Sabato, é coprotagonista do libro, cun estudo de Gregorio Ferreiro e os Cadernos do Tortoni (2006).

E NON PODERÍA PASAR QUE ... ?
a campaña suxa do PP, sobre todo contra o BNG, anime a moitos votantes galeguistas, desencantados e que pensaban quedar na casa, a acudir a votar por fin o domingo?
De momento, a campaña pepeira está a darlles unha visibilidade ós nacionalistas, aínda que sexa á contra, que lle negaban os grandes medios.
Así o pensa Quintana e quizais acerte nisto.

pasquín do pp
repartido onte en Celanova

6QUERES QUEOAR SEN AS TUAS FINCAS?
BANCO DE TERRAS DE GALICIA
SE GOBERNA 0 BNG EO PSOE PODENCHE QUITAR AS TUAS TERRAS
E DARLLAS A OUTROS COA EXCUSA DE QUE NON AS TRABALLAS.
SE GOBERNA 0 BNG E 0 PSOE NON PODES VENDER E MERCAR
AS TUAS FINCAS L1BREMENTE.

(...)

Quen foi falar!
BIEITO IGLESIAS, ECG. 26-2-09

O Partido Popular e os seus abouxadores altavoces mediáticos insisten en dous argumentos descualificantes: os socialistas son señoritos peraltas que gastan o demo en cadeiras e autos oficiais; e os nacionalistas son caciques que converteron as consellerías ao seu mando en axencias de colocación dos correlixionarios. Sobre os gastos suntuarios -se é certo que os houbo- levan razón en denuncialos; mágoa que non acordasen antes, cando derretían o orzamento en Mausoleos da Cultura e auditorios nos que (unha vez que se esbarrúen polo desuso) axiña cantarán os grilos. No tocante ao enchufismo dou fe de que os populares contrataban a dedo porque fun testemuña desas prácticas, tamén non poño a man no lume polos novos gobernantes sabendo que todos pertencemos á humanidade caída no Edén. Ignoro se contrataron a 60 veciños de Cartelle ou a 6, como sostén Suárez Canal. Sería ben que estas "noticias" se acompañasen de nomes e apelidos para saírmos de dúbidas. En calquera caso, se estivese no lugar dos cargos do BNG, extremaría o rigor no acceso á función pública. Poría exames que incluísen a recensión (en perfecto galego) de tantiños libros: Ada ou o ardor, Luz de agosto, O oficio de vivir, Xente ao lonxe? Suspenderían todos cantos descoñecesen as obras de Nabokov, Faulkner, Pavese ou Blanco Amor. Logo pediríalles aos aspirantes a funcionario sinopses de certos filmes. O anxo azul, Confidencias, O terceiro home, A sala de baile, Sen perdón, etc. Por último avaliaríase un comentario ecfrástico sobre determinados cadros e esculturas: Alegoría sacra de Bellini, A tempestade de Giorgione, O gálata morrente do Museo Capitolino?. A saber cantos naturais de Cartelle pasaban a proba. Quizais quedásemos sen funcionarios, pero ninguén lanzaría acusacións de clientelismo.
Estou de broma, porque acabo de ler no Diario de Jules Renard que "O humor é a hixiene moral e cotiá do espiríto"

Realismo suxo de campaña
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO, galicia hoxe 27-2-09

Xa saben vostedes que o realismo suxo é un movemento de creación literaria que propón nos seus textos unha certa sobriedade e parquidade no relativo sobretodo ao elemento descritivo, véndose a linguaxe enfiada dun xeito moi directo e descarnado, coloquial, rozando mesmo ás veces, como un efecto de expresividade artística, o indecente, o violento e o badoco ou indelicado. E velaí, por exemplo, o escritor cubano Pedro J. Gutiérrez, que non dubida en titular un dos seus contos Yo, revolcador de mierda, ou o mestre Charles Bukowski, autor de obras tituladas Fuck Machine ou Erections, Ejaculations, Exhibitions and general tales of ordinary madness. Pois ben, salvándomos adecuadamente as distancias e sobretodo por parte dalgúns dos seus protagonistas, a campaña electoral que hoxe remata moi ben poderiamos situala dentro da estética do realismo suxo. E do realismo suxo, por suposto, de baixa ou ínfima calidade; con expresións directas, si, mais ateigado dunha violencia expresiva baseada no infundio, na patraña, na argallada, no engano e na mentira. Con razón dixo Quintana, sen irmos máis lonxe, que o líder do PPdeG "está a facer a campaña máis suxa e rastreira que se recorda na historia política deste país". E até o presidente Touriño, que cualificou ao aspirante do PPdeG de "aprendiz de brujo", acaba de pedirlles aos cidadáns galegos que lle dean as costas a Feijóo pola súa "campaña suxa", xa que "quen non pode facer unha campaña limpa non pode gobernar de forma limpa Galicia". Xulguen vostedes mesmos. Porque o certo é que esta campaña electoral que hoxe remata pasará á historia, sen dúbida, polo seu realismo suxo de trazos extraordinariamente túzaros e grotescos, onde se baixou mesmo á difamación e onde os insultos á intelixencia dos electores brillaron coma nunca. E pobres os cidadáns galegos, que se ven sometidos a visitas de políticos de fóra, que falan dos problemas de fóra e que só pensan en si mesmos -mercaderes do voto- condenando a Galicia a ser unha simple e ás veces vulgar anécdota.

Miradas Alleas (IV)
MARCOS VALCÁRCEL

and0liña 27-2-09

No ano 1973, centenario do nacemento de Azorín, Xesús Alonso Montero publicou, na luguesa editorial Celta, unha colectánea de textos do escritor alacantino titulada Rosalía de Castro y otros motivos gallegos. Sobre esa base, revisada e ampliada, aparece agora Galicia (Paisajes, gentes, carácter, costumbres, escritores...), unha nova recolleita de textos azorinianos, preparada e introducida por Alonso Montero na serie Miradas Alleas, da Xunta de Galicia.
Só polos seus numerosos textos rosalianos, Azorín xa ten un lugar de honra nos galegófilos de orixe foránea. Ante o silencio ou o desprezo de tantas voces, Azorín reivindicou a nosa autora como un dos grandes poetas do seu tempo e amosou o seu respecto e admiración tamén por Manuel Murguía. No libro hai moito máis: a visión da paisaxe galega, dende os textos de Rosalía, dona Emilia Pardo Bazán e Valle Inclán; o seu entusiasmo pola música popular galega; palabras agarimosas para Lamas Carvajal; a súa exaltación da coroza, etc.
Moi oportuna esta volta sobre as páxinas de Azorín, ese filósofo do pequeno que mantén toda a elegancia da súa prosa, como ben subliñaron Vargas Llosa, Pere Gimferrer ou o noso Casares.

CAMILO NOGUEIRA
LUGAR DOS ROMANZINHOS
Desde o areal de Estorde
Escrito para o libro de homenaxe a Marcos Valcárcel

Desde o areal de Estorde onde Marcos, María e a súa filla Eire viven días do verán, par de Sardiñeiro, logo do estenso areal de Lagosteira avánzase cara a Fisterra e o mar aberto. Chegando ao Cabo contémplase a ría de Corcubión, o monte Pindo ao que convén subir para aquelar Galiza, a carón da Fervenza do Xallas en Ézaro, chegando as aguas xalleiras da planicie ondulada de Santa Comba, regando o secreto Mazaricos. Non se farta un de ollar a praia de Carnota, dividida pola Boca do Río, continuada por Lariño, antes do Louro e Muros, baixo o alto das Paxareiras e as terras debruzadas por Valadares e Suevos na ría da Noia do Tambre. Non lonxe a vista pode chegar ao Pico Sagro na terra de Santiago, e para alén os longos vales do Ulla e do Deza e desde a vista dos nevados picos do cordal oriental, cima de Ponferrada.
Desde o onde acababa o mundo vese a Curota dos cabalos no Barbanza, co Río Pedras desabando cara á Arousa da Illa e enxérgase no horizonte o milagre de Corrubedo coa praia do Vilar. A mirada préndesa na Sálvora de Vilagarcía, a Lanzada e a península do Grove, as Ons de Pontevedra e as Cíes entre a Costa de Soavela e Baiona, nos montes da Groba, terra dos petróglifos, nas alturas do condado de Toroño, riba dunha costa atlántica granítica, no meio Oia, como a da irlandesa Galway, entre o baixo Miño e a ría de Vigo e de San Simón. Desde o Monte da Alba e o Galiñeiro camiño de Tui, albíscase o cabo fisterrán. O curso miñoto xorde potente e calmo baixo o castro de Santa Tegra, alí como outra Ría Baixa. Vén o río do Ourense de Ramón Otero Pedrayo, depois de definir a Terra Chá e Lugo e antes de percorrer Arbo, Melgaço, Salvaterra, Monção, Tui, Valença, Tomiño, Vilanova de Cerveira, Caminha, A Guarda. Desde o Tegra a vista alóngáse a Moledo, Viana do Castelo, Vila do Conde. Viana é acariñada polo Limia de Xinzo, Entrimo e o Lindoso, bordeando polo Sur a Peneda de Castro Leboreiro, antes de Ponte da Barca e Ponte de Lima.
Tornando ao Cabo do mundo, mirando cara a Inglaterra, alén do Centolo e o San Guillerme, fronte ao Océano veñen a praia de Mar de Fóra e a Arnela. Camiñando polo areal de Rostro, envoltos pola natureza, no verán ou no inverno, con sol ou con chuva, co balbordo das ondas que baten sen parada, está Lires co río Castro e Nemiña, antes de Touriñán que discute a Fisterra a proximidade a América. Depois chega a Costa da Morte máis calada e asombrosa, Viseu, Moreira e Cuño antes de Muxía, Camariñas, o Cemiterio dos Ingleses, Trece subindo o areal até o cume do monte, Santa Mariña, o grande areal de Trava, Laxe, Ponteceso do Anllóns, Corme, as Torres de Mens e Ponta Nariga, Malpica e as solitarias Sisargas, para arribar á grandeza areosa de Razo e Baldaio en Carballo, perto de Caión, o mar ártabro coa Coruña da Torre, a ría de Ares do Eume e o cabo Prior onda Ferrol, antes de Cedeira e a Vixía Herbeira no alto cantil europeu do Ortegal, a ría de Cariño e Ortigueira, Estaca de Vares, O Barqueiro e desde o monte as Ribeiras do Sor, Vicedo, Viveiro e o Landro, Xove, Burela, Foz, San Martiño de Mondoñedo, as praias da Mariña e o Eo entre Ribadeo e A Veiga. Detrás ficaron As Pontes, Vilalba, Ferreira de Valadouro, Lourenzá, Mondoñedo, a Rañadoira, o Xistral.
O Cuiña ou o Mustallar nos Montes de Cervantes deixan adiviñar os cursos do Ancares e o Burbia baixando para Vilafranca do Bierzo, Pedrafita caendo o Navia antes de tornar por Becerreá camiño do mar, recollendo o Suarna de Fonsagrada e bordeando os Oscos, o Caurel e o destemido Lor, Trevinca co Tera abaixándose pola bacia glaciar en procura do Esla e dos arribes do Douro, Valdeorras e o Bibei do Sil, as Portelas e o Tuela baixando por Ermisende.
Fronte aos altos da Ribeira Sacra, entre Nogueira de Ramuín e mis os soutos de Santa Cristina, xorde Monforte e toda a Terra de Lemos cruzada polo Cabe desde o Incio das castiñeiras.
Desde Manzaneda o horizonte montañento das serras de Monte- sinhos, a Coroa, Larouco, o Xurés. O Arnoia de San Mamede, por Maceda, Baños de Molgas, Allariz, Celanova, achegándose ao Rio Pai.
De Ribadavia, cara ó Condado, a Serra do Suido enfrontando a Peneda, e collendo a vía do Ávia até o río virar á esquerda para a serra, ao Carballiño, o pazo de Trasalba, Oseira e desde alí as aguas do Bubal uníndose nos Peares.
Antes, en Monterrei, o Támega de Verín, Chaves e Amarante para deitarse no Douro de Lamego e Porto. É subindo cara ó norte, como na Ponte Romana todo é Minho.
Un mundo.
Extraído de vieiros.com, 26-2-09 (Galicia Hoxe)

Miradas Alleas (III)

andoliña 26-2-99
MARCOS VALCÁRCEL

Outro dos volumes da colección Miradas Alleas ocúpase de Julio Cortázar e Aurora Bernárdez, baixo o título Un (re)encontro con Galicia. Como é sabido, en decembro do 2005 Aurora Bernárdez, primeira muller do narrador arxentino, dooulle a Galicia un valioso fondo documental e audiovisual relacionado co escritor, que hoxe custodia o CGAI: o propio presidente da Xunta relembra no libro aquel suceso.
Sobre as relacións de Cortázar con Galicia xa escribiran Fernando Salgado e Francisco X. Fernández Naval. Neste volume fano Fernando Salgado, Nélida Piñón, Rocío San Claudio Santa Cruz e Camilo Franco, que entrevista a Francisco Porrúa, o editor galego do mestre arxentino. O volume está cheo de datos sobre o Cortázar destetado como escritor polos exiliados galegos, Seoane, Lorenzo Varela, Dieste e Arturo Cuadrado. Tamén sobre as súas viaxes a Galicia e as cartas que as describen: fermosísima esa imaxe en que o mestre di descubrir o misterio dos cancioneiros ó pé do pai Miño.
Todo o libro é ademais unha homenaxe ben merecida a Aurora Bernárdez, filla de masidaos e tan xenerosa co país. As imaxes publicadas fan do volume unha xoia para todos os cronopios do mundo

DE LETRAS E DE SIGNOS
Follas de limoeiro fritidas
POR ANXO TARRÍO VARELA, galicia hoxe 25-2-09

Adoitaba dicir Carlos Casares que para ter certo éxito ou suceso nisto de escribir columnas de xornalismo literario, á parte, naturalmente, de se manexar estilisticamente con algunha frescura e habelencia, cómpre non tocar nunca estes temas: política, relixión e sexo. A actualidade, no entanto, ponnos aos columnistas moi difícil driblar, quero dicir, canear por entre eses asuntos sen tocalos un chisco. Porque, imos ver, estamos no vórtice da campaña electoral e o cronista non pode pasar asubiando e mirar para outro lado, cando o certo é que a feira dos votos o tenta a cada intre a se pronunciar contra todo ese mercadeo onde do que menos se fala é das necesidades da cidadanía e moito das miserias dos políticos e das políticas, que deixan o campo de xogo cheo de detritos e inservíbel para o estabelecemento dun terreo de diálogo intelixente, dunha ágora civilizada, produtiva, creativa e lista para o progreso.
O da relixión tamén é asunto difícil de esquivar, pois entre outras intromisións das relixións na vida civil e laica, que tanto recordan o nacional-catolicismo dos corenta anos de marras, aparécennos agora os autobuses ateos e deístas disparándose anatemas e dogmas entre eles, cando o agnóstico cronista ten que se situar equidistante para poder manter unha certa coherencia, malia sospeitar que este negocio do universo pode estar rexido por un equipo de investigación ben cualificado e autofinanciado, quérese dicir sen subvencións de I+D+i nin pendente de índices de impacto, ao que decote se lle escapa o control das esferas parar amolarnos aos terráqueos e vai ti saber a cantos trillóns de seres intelixentes que andarán rolando a cen mil mi- llóns de anos luz procurando unha explicación a tanto misterio.
O do sexo sería quizais, a estas alturas, o máis doado de evitar, pero, claro, con Penélope Cruz a gañar un Oscar, algún pensamento se desvía sempre, quéirase ou non, e o cronista ten que disimular indiferenza diante da parroquia.
Polo tanto, o mellor, xa que estamos en pleno entroido, será falar de algo que, cando estaba a pensar na escritura desta columna, veu tocar o meu padal como unha epifanía. Trátase dunha fritura de sobremesa da que decote oín falar na contorna familiar pero que non recordo tela probado nunca até agora. Son as follas de limoeiro fritidas (case lle copio o título a Jon Avnet), consistentes nunha masa ou amoado semellante en todo ao das filloas ou das "flores" (que tamén teñen o seu aquel), co que se impregnan as follas de limoeiro para as meter a fritir en aceite ben quente. O resultado é excelente, e para este cronista, que non é nada lambón, foi todo un descubrimento, até o punto de que coloca esta arte de sobremesa no primeiro posto dos gustos de entroido, só por detrás do cocido e das filloas. Leo na arañeira que é un "postre típico murciano". Seica se chaman por alí paparajotes. Se as fan vostedes, que lles aproveiten! pero non lles coman as follas do limoeiro, só a fritura. De nada

Miradas Alleas (II)

andoliña 25-2-09

Lembro ben a Carlos Casares pronunciando en Auria, nun acto de inauguración de curso da Universidade de Vigo, a conferencia Hemingway en Galicia. Era un dos seus escritores favoritos e un dos temas do que lle encantaba falar. De feito, repetiu esa charla en varios lugares de Galicia e foi ampliando datos ata publicar un libro ben gorentoso con esta temática na Editorial Galaxia. Agora ese libro é reeditado na colección Miradas Alleas, da Xunta de Galicia, cun texto complementario de Carlos G. Reigosa.

É fascinante percorrer o periplo de relacións galegas do Nobel norteamericano, que incluíu personaxes galegas nas súas novelas e contos, dende a Pilar de Por quen dobran as campás? ata os cregos que lembran as andanzas agraristas de Basilio Álvarez.As opinións de Hemingway sobre os galegos son diversas, ás veces considerados como brutos ignorantes ou desprezados por ser unha cultura allea ó mundo dos touros.

Pero, como di Casares, o escritor fíxose inmortal logo pola épica do mar, reflectida en O vello e o mar e Casares sostiña, sobre textos do Nobel, que esa visión puido nacer vendo o esforzo heroico dos nosos mariñeiros na ría de Vigo.

Clientelismo en Oia
XOSÉ MANUEL SARILLE, ECG. 24-2-09

Quintana pediu perdón polo mitin de Oia. Ao acto asistiron anciáns enganados e carrexados por unha asociación que non ten vínculo orgánico co partido do vicepresidente. Nestes tempos, nos que os presuntos ladróns saen nos medios informativos con cara de vítimas porque a xustiza os persegue -fíxense nos comisionistas do PP- hai que valorar a humildade de Quintana, e a capacidade, aínda, de recoñecer erros. Porque se non emendase, moitos dirían que era unha proba de forza política e de valentía.
Mais o problema non queda resolto. Cómpre saber como se produce algo así, un desprezo tan grande polas persoas, por cidadáns que son ademais especialmente débiles.
O carrexo é unha práctica que tradicionalmente levaron a cabo os partidos da dereita, o PP e Coalición Galega mentres funcionou. O día das votacións van buscar á casa aos paisanos maiores e entréganlles o sobre coa papeleta. E co voto xa secuestrado apéanos diante do colexio electoral. Pagan co voto. Tanto os carrexantes como os ­carrexados consideran que o ­carrexado está en débeda co partido ou co cacique porque lle fixo favores, que non son tales, ­senón beneficios aos que ten ­dereito como administrado. O odio ao carreto foi un sinal de identidade do nacionalismo.
Cando Quintana di que o seu partido non carrexou para Oia, cre que atenúa o problema, porque son outros os que carrexan, pero está agravándoo. Os responsábeis da asociación de maiores declararon que non levaban os vellos a un mitin, senón a un acto onde o vicepresidente explicaría os avances do seu departamento. É dicir, que con trapacería dialéctica paiola pretenden ocultar a intención do carrexo, que é transportalos ao mitin partidario. Pero ollo, porque a asociación non forma parte da administración pública nin tampouco do movemento nacionalista. Actúa por tanto pagando os favores recibidos da administración, facendo desaparecer a fronteira entre o tramado institucional, o asociacionismo e o mundo partidario. Todo esvara por fóra das normas. Nunha palabra, a maneira de relacionarse do nacionalismo gobernante cos colectivos cidadáns é a mesma que a do PP.

ANDOLIÑA 24-2-09

Miradas alleas (I)

Imaxe de Luís Seoane

Hai un par de semanas celebrouse en Compostela un ciclo ben interesante sobre as relacións con Galicia dalgúns dos máis grandes escritores do mundo. Non puiden asistir ás charlas, pero por fortuna a Secretaría de Comunicación da Xunta editou con ese motivo unha colección de libros sobre o mesmo tema, que si me fixeron chegar.
Velaí o caso de A Galicia máxica de García Márquez, do que se ocupa con xeito o xornalista Carlos G. Reigosa. Nun coñecido artigo en El País, titulado Viendo llover en Galicia, maio 1983, o nobel colombiano deixou pegada dunha serie de referencias galegas (a beleza de Santiago, a chuvia e os poetas, Cunqueiro, a arte de comer, etc.) e do mito da súa avoa de posible ascendencia galega, que sería moi relevante no seu xeito de contar e na conciencia das complexas relacións entre a realidade e a fantasía que marcan os seus libros.
Reigosa tira do fío e esculca nas biografías do Nobel e a través de contactos co escritor a concreción desa hipotética ascendencia galega da que se gaba o propio García Márquez. No volume non se desatan os nós do misterio, pero a viaxe resulta agradable. "Que investiguen", seica dixo o escritor ó respecto. O tema queda aberto.

Eloxio da infidelidade
Afonso Vázquez-Monxardín
la región 24-02-2009

Non me volvín tolo nin quero que me deixe a muller, non crean. O que pasa é que lles estou plenamente convencido dos prexuízos que causa a fidelidade excesiva. Ao principio pode ter un remordementos e pensar que todos o miran cando vai pola rúa e nin se atreve a comentar o seu desexo de infidelidade nin cos íntimos. Pero claro, se un non dá opción non coñecerá algo que pode abrir portas ou acabar só en aventura ocasional. Tranquilícese e abandone o desacougo e os prexuízos. Sexa infiel, xa verá como ninguén se dá conta e como goza. Os infieis -políticos, dos que falo, claro-, créanme, somos a esencia do sistema democrático. Somos os que permitimos que as cousas cambien e evolucionen. Por iso os partidos, en realidade, diríxense case en exclusiva a nós e non ás mesnadas de piñón fixo -2que enchen de bandeiras, aplausos e berros os seus mitins. Por esa atención excesiva habemos de padecer constantemente o alcume de ‘indecisos’, e non é iso; simplemente nós pensamos o voto ata o último día, que para iso nos esmagan coa propaganda.Imaxinen que todo o mundo votase sempre o mesmo. Chegaría facer unhas eleccións cada vinte ou trinta anos. Cada xeración, cando o acúmulo de incorporacións de mozos de 18 anos fose relevante, e non serían precisas estas abouxantes campañas de cada catro anos. Pero, menos mal, existimos nós, os infieis.Señor e señora potencialmente infiel, o mundo ferve e vostede sabe que tamén pode cambiar. E como vostedes son os importantes de verdade eu quero pedirlles o voto. Se votou nas anteriores PP, pero está satisfeito de como se están facendo as cousas, pois vote a unha das gallas do Goberno e non se faga mal sangue, xa verá como se sinte máis libre. Se vostede botou ao PSOE e cre que a xestión da crise se está facendo de forma improvisada e cre no dos gastos supérfulos en despachos e coches, pois déalle o voto aos de antes ou á outra póla do goberno. Se votou BNG e cre que existe un escándalo na contratación de xente para Vicepresidencia e pensaba que ían facer cousas distintas, non se corte, aí están o PSOE e o PP desexosos de que se fixe neles. Se votou a algún dos grandes partidos estatais e cre que a Galicia precisa unha voz nacionalista e ten envexa da presión que exercen os nacionalistas vascos e cataláns, pois vote ao BNG. Se pola contra, é da idea de que hai que reforzar o estado central, meter caras novas en política e deixarse de tanta autonomía, pois vote á UPyD. Se está cheo dos tres grandes e quere facer un voto ético e inútil, como de ONG cristiá, pois vote ao PUM+J, que a pesar de parecer sigla terrorista relacionada co estourido de bombas é o entrañable Por un mundo más justo. Se está contento con como o están facendo ‘os seus’ -ao góberno cómprelle máis tempo, ou a oposición debe converterse de novo en goberno-, pois claro, déalles de novo o voto. Se quere dicir que tanto lle ten, bote en branco. Se é que ningún o convence, pois vote nulo. En fin, se o que quere é só botar son unhas risas, aí está a simpática, inútil e atolada ‘Democracia Ourensana’. Para que a liberdade non sexa só unha palabra do mundo político, non debe sentirse atado. Vostede é libre. Pénseo ben e vote o que lle pete. E benditos sexan os infieis (electorais) porque deles depende a democracia.

La Región 22-2-09

Bieito Iglesias: “Non creo nunha identidade baseada na música celta, o caldo, o hórreo e os cruceiros”
“Está en perigo o galego, que pasou dunha situación de inferioridade diglósica, padecida ata hai pouco, a verse ameazado por un proceso galopante de substitución polo español”
Entrevista de MANUEL VIDAL VILLAVERDE, galicia hoxe 23-2-09

Antroido de onte, LA REGIÓN 23-02-2009

O tío Marcos. Da vitalidade do vello antroido ourensán, mesmo no marco urbano, fala esa extraordinaria fonte da nosa memoria cotiá que foi ‘O Tío Marcos d’a Portela’, o primeiro xornal en galego, da man de Lamas Carvajal. Por el sabemos dun costume habitual daquela hora (1877): unhas mozas que viven na rúa do santo que ten o demo ós pés, dinos, botábanlle auga de colonia ós que por alí pasaban. O poeta fala da sambesuga que lle roe o fol ante o aceno das feiticeiras rapazas e dános a clave de cómo levar aquelas bromas: ‘Xa cho creo, iste bautizo/ séntalle ben a calquera,/ ¡Dios lles encha de millós/ as mansiñas distas nenas!/ Alá vai unha pregunta:/ ¿por qué ó botarme auga elas,/ sen o poder remediar/ me tremaron moito as pernas?’.

Velaí noutro parrafeo a antroidada de 1899: ‘Estamos no antroido,/ nas carnestolendas,/ no tempo en que as xentes/ se rin e troulean/ inda que nin chavo/ nas faltricas teñan./ Os mozos das vilas/ andan tralas nenas/ dicíndolles gromas,/ tirándolle almendras,/ e si non as teñen/ beilando co elas’. A copla devén logo denuncia da miseria e da fame moura nas aldeas: os agros quedan desertos, as chouzas sen pan nin carne, foise o humor dos agros.

Ou estoutro exemplo do mellor humor corrosivo de don Valentín, na sección ‘Casos e cousas’: ‘No antroido sairá polas rúas de Vigo unha comparsa de labregos. Facerse labrador de groma, pase. Tanto se queren divirtir as xentes que non teñen que facer, que cando un menos se pense van a sair algús vestidos de axusticiados’.

Vicente Risco. Hai moito de estética carnavalesca na narrativa e no teatro de don Vicente. Segundo contaba o seu fillo Antón, o autor de ‘O porco de pé’ era un gran amante da festa do carnaval e aínda nos anos da posguerra, cando estaba prohibida, o escritor facía o seu antroido particular en casa, que ás veces só consistía en poñer un tocado deses que levan os sijs sobre a cabeza ou algo similar. Esta querenza viña de vello, como se amosa cando Risco lle escribe en 1917 unha carta ó seu curmán Sebastián Martínez-Risco, entón en Zaragoza, invitándolle a gozar ‘a loucura do Carnaval baturro e estentóreo’. Esta carta explicita ben a súa persoal filosofía ó respecto: ‘Agora vén o carnaval ¡cousa misteriosa e escura e rara o Carnaval! ¡cousa antixermánica, cousa santa! Porque anque tanto se escribiu sobre o Carnaval ninguén sabe o que é... O día en que os homes o expliquen, transformarase o mundo. Hai que carnavalear, hai que facer o antroido, é case un deber... Eu, cando menos, merquei unha careta. Todos debiamos ter unha careta sempre perto de nós, non para poñela, senón para mirala; porque a careta... Digo unha careta, non un antefaz; a carauta non é o antefaz, o escondite de veludo; ten que ser unha carauta de cartón, ou de arame, ou de esteira, unha das carautas máis feas, das máis raras. Debes mercar unha; escóllea grotesca, estraña, estrambótica, case tráxica. Verás que alivio para os teus pesares, para o peso insensible e tremendo da vida. É maxia’ (en castelán no orixinal, publicada por Freixeiro Mato en ‘V. Risco. Arredor de Nós’, 1993).

Votar ou non votar, M.A. FERNÁN VELLO, Galicia Hoxe 23-2-09

Debo confesar que nos últimos días foron varios os amigos -residentes todos eles en países de Europa e con dereito a voto en Galicia- que, dunha maneira ou doutra, en conversa directa ou a través do correo electrónico, me interpelaron sobre o acaído do voto e das opcións existentes, unhas e outras, pois é ben certo que a distancia -e non é tanta esta, nestes casos- crea certos problemas de "axuste fino", digámolo así, á hora de exercer o voto en circunstancias como as presentes. Eu, que penso votar, por suposto, faleilles a todos eles coa máxima claridade e convencemento. Teño ben decidido o meu voto -madia leva- e tratei de argumentar, aínda dende certa decepción política que me afecta, sobre a conveniencia de levar a cabo a acción de votar, e de votar aínda por unha determinada opción en concreto. Mais vaiamos por partes. En primeiro lugar, sen ningún xénero de dúbidas, é fundamental a participación. O abstencionismo, chamémoslle "consciente", de raíz política esquerdista na súa posición, supón abrirlle as portas de novo ás forzas políticas retardatarias -así se expresaría o amigo Isaac Díaz Pardo- que durante tantos anos ostentaron o poder. Por iso resulta fundamental votarmos, superándomos calquera decepción puntual, por un país que avance e que progrese, por unha perspectiva de esperanza en todas as ordes sociais, por un futuro de construción democrática e nacional da nosa Terra. Aínda que a cabeza pensante e fría -expresáballe eu isto aos meus amigos- teña en conta o peso dunha desilusión creada e dunha certa descrenza nos foros políticos actuais, debe imporse aquí a sabedoría -polo menos nesta convocatoria- do corazón de sempre, o que sinala a liña dun porvir anceiado no tempo. Non votar, ou votar nulo, é un exercicio profundo de desamor a unha causa política que debe estar por riba do nocivo e estéril individualismo que medra, aos poucos, aquí e acolá. Por sorte, algúns dos meus amigos indecisos decidiron, finalmente, votar. E todos clarificaron o seu voto. O futuro construímolo nós.

Os "glotófagos", ou "Galicia bífida"
XOSÉ M. BEIRAS, Galicia Hoxe 22-2-09

"Glotófagos", escribín, non "lotófagos". Así que non se non trata do famoso episodio dos "comedores de lotos" na Odisea. Inda que mellor sería, se cadra. Os "lotófagos" eran inofensivos e hospitalarios habitantes nativos das costas das actuais Tripolitania e Túnez suroriental. Alí situou Victor Bérard, hai cousa de cen anos xa, o episodio narrado por Ulises no Canto IX da Odisea. Na illa de Djerba, conforme a Estrabón. Relembrareivolo, queredes?: "Enviei tres dos meus homes a exploraren aqueles lugares. Mais, logo de pórense en camiño, toparon ben axiña cos Lotófagos que, lonxe de pretenderen matalos, déronlles a comer lotos. Ora, des que calquera deles probaba eses froitos, doces coma o mel, xa non quería volver nin traguernos novas; todos querían ficar ali, saciárense deses froitos, e adiaren para sempre a data do seu retorno". O Ulises conta que tivo que os embarcar á forza, e facérense ao mar todos a escape. "Temía -di- que os outros compañeiros, comían dese dátiles, esquecemse a data do retorno tamén eles". Os gregos da época clásica chamábanlle "loto", amais de aos nenúfares de Exipto, a un froito que se daba nas terras costeiras de Libia, que segundo Herodoto "tiña o sabor doce do figo e do dátil" -ou támara- e a lenda aseguraba que facía perder a memoria. Na Odisea xógase coas palabras "loto" e "leté", que significa esquecemento (...)

O artigo completo

Na edición en papel, o artigo saiu coa caricatura que me fixo O Carrabouxo e esta dedicatoria de Beiras (moitas grazas):
Para Marcos Valcárcel,
entrañábel compañeiro,
perseverante loitador na
defensa da nosa cultura
e do noso idioma.

FÍO MUSICAL, vía Tacho

Xa pasou a Chuvia, pero Dizzy e Louis teñen algun problema coa Umbrella.
3 minutos deliciosos

Leuter González Salgado
A MIRADA RETIDA 22-02-2009

Dúas imaxes de Leuter González Salgado, nunha foto dos anos 30 e unha caricatura realizada por Carlos Maside, publicada en ‘Galicia Emigrante’, 1958, a revista bonaerense de Luís Seoane. Tiven aínda a sorte de coñecelo nos 70, en actos da A. C. Auriense e na súa propia casa, pois era o avó do amigo Xosé Lois Carrión, que me facilitou a foto. Nos anos 30 militou no Partido Nazonalista Republicano de Ourense e logo no Partido Galeguista de Otero e Risco. Coa chegada da República foi o primeiro concelleiro nacionalista da cidade e tamén obxecto de escarnio dos socialistas, que chegan a pedirlle ó alcalde que lle prohiba falar no Concello no ‘dialecto regional’. Mestre de profesión, tamén estivo nas orixes da Caixa de Aforros e presidiu a Cruz Vermella. Nos anos 60 e 70, como outros vellos galeguistas, militou no Partido Socialista Galego de X.M. Beiras. Na revista ‘Galicia Emigrante’ publicaban o debuxo de Maside con este texto: ‘Eleuter González Salgado, notable pedagogo gallego al que se deben además numerosos estudios breves dedicados a temas de Galicia, en una pose suya en la asamblea de municipios de Compostela, recogida en rápido apunte por el magistral lápiz de Maside’.

UNHA NOVA HOXE EN La Región

O historiador Marcos Valcárcel é nomeado ‘Socio de Honor’ na Asemblea do Liceo

La Asamblea General del Liceo nombró ‘Socio de Honor’ al historiador y escritor ourensano Marcos Valcárcel, en virtud de los ‘relevantes servicios prestados a la sociedad como director de la sección de Literatura, habiendo alcanzado el más alto nivel cultural y prestigio para la entidad’. Además, la sociedad aprobó los gastos del 2008 y el presupuesto para el 2009. (Foto: José Paz)
El Liceo celebró el pasado viernes su Asamblea General Ordinaria de Socios, con la asistencia de numerosos asociados que aprobaron entre otros acuerdos nombrar ‘Socio de Honor’ al historiador, investigador y escritor ourensano Marcos Valcárcel López, por su compromiso con la entidad y por su destacada labor al frente de la Sociedad como director de la Sección de Literatura.La constitución de la sección de Literatura en el marco de la sociedad ha sido la principal aportación de Marcos Valcárcel a la vida social y cultural de la ciudad, continuando la labor iniciada por Carlos Cásares y aumentada con el Ciclo ‘Visións de Galicia’, el ‘Encontro de Escritores Ourensáns’, los roteiros sobre Curros Enríquez y Blanco Amor, y la constitución del Premio de Microrelato.Durante la asamblea, los socios de la entidad liceística calificaron a Marcos Valcárcel como ‘una verdadera fuente de conocimiento de la historia contemporánea, que mantiene viva la comunicación con el resto de los intelectuales de Galicia, por lo que es un orgullo para esta sociedad que él forme parte decisiva de nuestras actividades literarias, con las que el Liceo ha alcanzado en estos años el mayor nivel de prestigio cultural’.

A proposta do ministro de Cultura
Isaac Díaz Pardo e Juan Antonio Porto, galegos galardonados coa Medalla de Ouro ó Mérito nas Belas Artes 2008
(nota do Ministerio de Cultura, en Comentarios)

ESCRITOR DO MES, DA AELG
Entrevista en Culturas, La Voz de Galicia, 21-2-09, realizada por Camilo Franco

- Vostede combina historia e xornalismo. É unha mestura que moitos consideran unha contradicción. ¿Hai puntos de encontro?
- No meu caso nunca observei esa contradición. Obviamente, a metodoloxía é diferente, pero calquera saber, tamén a historia, ten que comunicar con xeito as súas reflexións. Na miña xeración houbo revistas modélicas ó respecto, como “Triunfo” ou “Tiempo de Historia” que fixeron un labor digno de aplauso nos estertores do franquismo. Medios de comunicación e historiadores deben ser cómplices neste aspecto.

- ¿Queda espazo nos medios para a historia e para a divulgación?
- O espazo é moi limitado, agás en suplementos ou promocións complementarias. Por outra banda os medios non ofrecen ós historiadores galegos as mesmas facilidades que a pseudohistoriadores españois, na liña de Pío Moa e outros, sostidos por fortes presións do mercado. A competencia é desigual.

- Ten estudado os medios de comunicación galegos nuns anos de moitos cambios. ¿Como describiría a evolución dos mesmos?
- Creo que os cambios foron máis no plano da renovación tecnolóxica que na propia concepción informativa dos medios. No mercado da prensa escrita, por exemplo, sobrevive unha forte presenza dos medios locais e o localismo é dominante en todos os xornais galegos. A nivel de opinión e no seu ton reivindicativo, seguen sendo modélicos os proxectos máis ambiciosos da Galicia republicana, como El Pueblo Gallego, o Galicia de Vigo ou La Zarpa ourensá.

- ¿Foi unha evolución parella á da sociedade?
- A sociedade cambiou quizais máis e basta comparar un xornal de 1977 con outro de hoxe. Pero nese cambio social os medios tamén foron decisivos, sobre todo as televisións.

-Incorporouse de maneira intensa á tribo de blogueiros galegos con As uvas na solaina. ¿Cre que a rede e os medios físicos son complementarios ou pensa que competirán polos mesmos lectores?
- De momento son complementarios e aliméntanse mutuamente. No futuro os medios tradicionais imitarán, xa o están a facer, recursos dos blogues, loitarán pola interactividade e terán que ser máis creativos e imaxinativos para conquistar unha mocidade pouco receptiva ás formas máis convencionais de comunicación.

¿Escribir no blog supuxo algún cambio na maneira de escribir nos outros medios?
Sobre todo supuxo a posibilidade de contrastar as miñas opinións de forma directa cos lectores. Ademais, dos debates que xorden a cotío en As Uvas na Solaina, nacen de cando en vez temas de interese para os meus artigos nos xornais.

- A historia local é outro dos xéneros nos que traballa. ¿É a parente pobre dos estudos académicos?
- Cada vez é menos parente pobre e en Galicia conta cunha forte tradición dende o século XIX. A historia local é decisiva na construción de referentes de identidade e, cando se afronta con rigor científico, ten a mesma validez que calquera outra parcela da historiografía.

-Acaba de publicar unha “Historia de Ourense”. Arredor da cidade hai unha certa mítica cultural. ¿Cre que a importancia cultural é maior en Ourense que en outras cidades?
- É unha mítica cultural que, como tal, remite ó pasado. Os dous grandes momentos do Ourense cultural foron a Xeración Nós e o Rexurdimento de Lamas Carvajal e O Tío Marcos da Portela. Neses dous momentos históricos, interconectados entre si, a cidade, sen renunciar á súa personalidade, abriuse ó mundo e constituíuse nun referente para unha Galicia dona de seu. Isto pasou tamén noutras cidades. A vantaxe ourensá foi contar con figuras tan xigantescas como Vicente Risco, Otero Pedrayo ou Blanco Amor, que en conxunto cobren toda a historia cultural do século XX e seguen dialogando connosco. Otero ou Blanco Amor teñen aínda moitas cousas que contarnos.

A pesar de escribir moito e de estudar aos autores de ficción, ¿non se sentiu tentado pola ficción?
- A mesma pregunta fíxoma dúas veces Carlos Casares animándome a dar o salto á ficción, pero creo que o meu territorio é o xornalismo e a investigación. A Galicia de hoxe ten excelentes escritores de ficción e moitos deles son amigos meus. Prefiro que os lean a eles, que paga a pena.

Tocamentos extremos
Afonso Vázquez-Monxardín
la región 21-02-2009

Non por ser un terreo común, algo dito e asumido globalmente, deixa de ser unha verdade como un templo: os extremos tócanse. Se cadra ten que ver a cousa con iso de ser a terra redonda.
Ou sexa que, como nos ensinaron Magalláns e Elcano, se un anda sempre cara á esquerda, chega pola dereita ó mesmo sitio onde estaba antes, e viceversa. Debe ser iso.

Hai casos políticos moi tráxicos e outros que, andando o tempo, deixan un regusto divertido. O asasinato de Ysaac Rabín, en 1995, feito por un fanático relixioso xudeu, foi un éxito tamén para os fanáticos relixiosos musulmáns. Para que vexan como anda o patio por alí, hai incluso xudeus integristas -o Naturei Karta- que son declaradamente pro iranís e bendicen o holocausto por ser un castigo divino contra os intentos de establecer un estado xudeu na terra. Hai xente para todo. Tamén aquí, cando entraron os gardas civís no Congreso, aquel 23-F, ao principio non se sabía ben se eran extrema esquerda etarra ou extrema dereita golpista.

En fin, xa sen traxedia, aos nacionalistas españois éncheselle a boca usando o termo ‘español’ para a fala orixinaria das terras castelás, e algo semellante lles ocorre aos máis arrichados nacionalistas periféricos (galaico-euskaro-cataláns) que sempre utilizan o mesmo vocábulo, e parece así que os que dicimos máis ben ‘castelán’ vimos quedando en posicións intermedias, con vocación de acougo e tranquilidade. Seguramente.
Pero se antes os radicalismos extremos viñan con moito da cousa política, arestora van por outros camiños. ‘Galiza non se vende’, dixo o lema dunha manifestación ecoloxísta que advertía a calquera goberno futuro e que supoño terá a súa parte de razón, pois sabemos que a razón é como un grandísimo queixo emmental: normalmente non o leva todo o mesmo comprador. Pois ante esta grandilocuencia extrema, retrucaba un paisano irónico: ‘Certo, non se vende. E que non se vende nada. Está todo parado’.

E extremos tócanse tamén cousas dos costumes. É máis fácil pasar de demo a anxo -ou viceversa- por conmutación da chave, que dun deles a xente do común. Ou todo é hiperconsumismo de compra-compra-compra, ou chegan os contrarios e fan campañas alucinadas como a de ‘Os reis non existen’.
Pois esoutro día algúns deberon pensar que andaba eu mal da cabeza -cousa que non desboto plenamente- porque me parei diante dun longuísimo texto explicativo, radical que argumentaba sesudamente o seu publicitario título: ‘San Valentín mata mulleres’ e botei a rir. ¡Mi madriña, que fío de disparates ensarillados e irrebatibles! Despois, ao día seguinte, xa non rin tanto ao ver que en Pakistán houbera manifestacións islamistas contra a mesma celebración por razóns opostas, curiosamente, ás do grupiño universitario que, con pleno orgullo, reivindicaba para si o nome con que asinaban, ‘As lerchas’. E daquela lembrei a disparatada visita das ‘mulleres artistas’ capitaneadas pola inefable Cristina del Valle a varios líderes de Hamás, entre eles ao xefe máximo, Khaled Meshal, en Damasco o día 15 de xaneiro pasado. E pensei, xa serio, se non estaremos escorregando da razón embaixo.

Cabalos azuis

ANDOLIÑA 21-2-09

Hai agora cen anos, Franz Marc, un pintor de Múnic que viviu poucos anos, pintaba unha vaca de cor amarela. Formado no impresionismo, asimilou elementos do expresionismo e do fauvismo para chegar a un estilo propio. Eran os tempos das vangardas e Vicente Risco comentaba o movemento futurista, que agora celebra o seu centenario, dende as páxinas do xornal ourensán El Miño.
Obsesionado polas colores e polo movemento, Franz Marc pintou logo vacas amarelas, vermellas e verdes, e cabalos azuis e vermellos, e corzos e cans e gatos multicolores. Non era só un xogo: detrás estaba o rico debate intelectual de Der Blaue Reiter (O Xinete Azul), con figuras da talla de Kandinsky, que revolucionaron as bases teóricas das artes no tempo das vangadas-
Franz Marc prefería pintar animais antes que persoas, quería descifrar a parte interior e espiritual da Natureza. Nas súas palabras, tentaba sentir o tremor e o bulir do sangue na natureza, nas árbores, nos animais, no aire. Creo que o logrou, como Chagall : aínda hoxe nos sorprende a tenrura e a forza expresiva das súas vacas e cabalos. De certo, a realidade é algo moi complexo, non menos que a arte.

VERGOÑA

Remato de ver os telexornais da Primeira e da Cuatro. Gabilondo entrevista a Touriño e información abondo de Rajoy e Pepe Blanco, na Cuatro. Na outra, idem. E así varios días, o ideal bipartidista. E o BNG cogobernante non existe?

E tamén nos está a perxudicar ós galegos a coincidencia coas vascas, das que se informa con máis detalle.

Unha enquisa.

pan por pan 19-2-09. Imaxe de Bacon.

Esoutro día chamáronme por teléfono para facerme unha enquisa sobre as eleccións. É a primeira vez que tal cousa me sucede e respondín disciplinado. A enquisa era ampla e pedía moitos matices sobre a miña ubicación ideolóxica. Tamén solicitaba unha nota concreta para varios políticos do goberno e da oposición. Cando vaia votar, non poderei matizar tanto. Nin moito menos. O sistema obríganos a espremer a utilidade do voto e moitos cidadáns acaban por votar o menos malo. Ou por votar tapando o nariz, expresión que vexo repetida nos blogs. Moitos outros votarán contra un partido, máis que a favor do outro. E todos eses votos valerán igual: convencidos, escépticos, cabreados, resentidos, etc. Si, xa sei que non é o sistema perfecto, pero quen inventou a democracia, con todo, solucionou moitos problemas. Oxalá os deputados electos afonden nesa democracia imperfecta. Xa sería moito.

To!
Bieito Iglesias, El Correo Gallego 19-2-09
Imaxe: Vacas amarela, vermella e verde, de Franz Marc - 1912 -

Que as universidades se ocupen da onomástica do gando vacún en lugar de investigar -por exemplo- as causas da crise económica dá que pensar. Quizais na era do baleiro que nos tocou vivir, os outrora templos do saber estean abocados a entreter as masas con chilindradas, en dura competencia coa televisión.Desde logo o telexornal da TVG fíxose eco de certa pescuda da universidade de Newcastle que constatou empíricamente como as vacas con nome propio baixan o leite mellor que aqueloutras non baptizadas. Os experimentos realizados durante miles de anos polos camponios galegos xa tiñan chegado a conclusións moito máis precisas. Como se sabe, nas cortes das nosas aldeas de antes, o gando bovino tiña nome mentres que porcos e ovellas, burros e eguas ficaban no anonimato da denominación xenérica; do mesmo xeito que se nomeaban os cans (Merola, Petís, Café, etc) e non se distinguía con ese privilexio a outros animais domésticos tales como gatos ou galiñas. As vaquiñas galegas todas tiñan a súa graza, así fosen rubias, marelas ou de raza limiá, caldelá e vienesa (tres castes que os cursidosos peritos agropecuarios inclúen entre as "morenas del norte"). Chamábanse Vermella, Pinta, Cabana, Marquesa, Linda, Barrosa?con nomes puramente descritivos da cor da súa capa ou encomiásticos. Agora ben, por máis que quixeses lisonxear a vaca chamándolle, coma tal, Bonita, ás veces ofrecía un ubre inchado e outras veces o leite púñaselle nas cornas en lugar de nos tetos. Querse decir que, baptizadas ou non, había vacas de leite (frisona holandesa), animais de carreto (as razas barrosas) e rubias galegas, boas para a carne, esclavas da canga ou da molida de mellor dente que as suízas ou holandesas. Que a TVG non saiba nada disto e se guíe por nonadas pseudocientíficas de Newcastle demostra que o mundo actual despreza a cultura labrega, un patrimonio milenario vivo aquí na Galiza ata antonte. Só se me ocorre exclamar "to!", voz usada no agro para tornar ou deter o gando.

Románico

ANDOLIÑA 19-2-09

A segunda cadea de TVE está emitindo polas mañás unha serie documental moi recomendable, Rutas del Románico, conducida polo humorista gráfico Peridis. Tras percorrer nunha xeira anterior boa parte do románico en Castela e León, Peridis segue o seu camiño, lapis e lámina en man, pola montaña palentina, Álava, as grandes colexiatas de Cantabria, a arte tardía de Pontevedra, as pinturas murais das igrexas catalás, o final do Camiño de Santiago, os antigos condados de Sobrarbe e Ribagorza (Aragón) e os grandes mosteiros cistercienses e bieitos de Cataluña.
Unha completa visión do Románico dende a clave artística e monumental, que remata sendo tamén unha crónica da época, do estilo de vida e da historia social e relixiosa nos séculos nos que floreceu esta arte. Un acerto da serie é que non se centra só nas grandes catedrais e colexiatas, senón que ademais esculca nas igrexiñas do románico rural.
Tamén un modelo do documental sobre patrimonio a imitar polo audiovisual galego e a Televisión de Galicia: para cando unha serie semellante sobre o Románico galego, que se deteña tamén con agarimo nas pequenas ermidas e capelas que enchen a Galicia rural?

Santoral político
LUÍS GONZÁLEZ TOSAR, El Correo Gallego 1-2-09

Ideoloxías á parte, un grupo de politólogos logrou descubrir, despois de moitas e moi variadas pescudas, que as tres principais forzas políticas de Galicia depositan as súas esperanzas, seguindo nisto a tradición popular, en dous santos e unha santa.
Guñedo foi, ao parecer, antes de se converter ao cristianismo, un centurión romano do século III chamado Aulus. Denunciado por un veciño da porta que lle envexaba o rabaño das ovellas, decapitaríano na súa vila, preto do actual Prevediños (Touro), e posteriormente sería declarado martir polo Papa San Eutiquiano, no 280. Seica vén protexendo o Partido Popular de Galicia desde a terceira visita de Xoán Paulo II a Compostela. Un alto dignatario vaticano encargaríase de lle entregar a Don Manuel, no máximo segredo, unha reliquia de San Guñedo, a primeira falanxe do dedo furabolos. Ignórase o paradeiro da reliquia e da única imaxe do santo.
En canto a San Prizón, descoñécese o lugar de nacemento e os apelidos deste beato que, a comezos do XVIII, aparece rexentando unha misión xesuítica de tres mil indíxenas guaraníes á beira do río Paraná. Os oficios mediadores do santo Prizón deben remontarse aos tempos do cainitismo socialista. Está claro que foi Paco Vázquez o seu introdutor e custodio. Disque Touriño só lle pide favores a través de Antón Louro.
E por último a guía benefactora do nacionalismo, Santa Bruña. Aínda que fóra do santoral, Bruña segue a ter autoritas no BNG. As malas linguas alcúmana " A coronela", porque cinxe espada e mostra arrogancia no rostro. Para pesar dos seus siareiros, Bruña veu de fóra, tróuxoa Castelao da Bretaña. Os que saben destas cousas sitúana como advocación de Xoana de Arco. A pobre Santa Bruña botou décadas no faiado da casa do autor de Sempre en Galiza, en Rianxo. Tivo paciencia, liberárona das tebras Quin e os seus fieis de Allariz.

Que vén o lobo!
XOSÉ MANUEL SARILLE, El Correo Gallego 17-2-09

Asistimos á campaña autonómica galega máis pobre de contidos, de líderes, de programa e de esperanzas desde o comezo da democracia. A solvencia política é a grande ausente, mais a cidadanía é pouco exixente cos seus políticos e parece que se conforma co que hai.
No PPdeG o pano de fondo é a crise do partido español; algúns analistas non descartan o derrubamento completo do edificio organizativo da dereita. O PP agarda na esquina do ring a ración diaria da prensa e dos xulgados e aquí o líder galego consolida a imaxe de insípido, nin carne nin pescado nin verdura, aspecto buenote, obediente á sé central e carente de dominio na súa visión da Galicia presente e futura. Tampouco está autorizado para seguir a doutrina que heredou de Manuel Fraga, con autoidentificación teorizada, Europa das rexións, partido tacitamente autónomo, administración única, senado territorial e outras cousas ás que nunca pensei eu apelar para explicar a clase política que padecemos neste dous mil nove.
O PP galego limítase na campaña a tres cousas de patacón: pufo no voto emigrante, cadeiras de dous mil euros e coche presidencial carísimo, nas que teñen razón, pero ás que logramos chegar sen dificultade todas as persoas de intelixencia normal, sen que por iso saibamos como se goberna un país nin nos paguen por sabelo. Un discurso malo, que no entanto non condiciona apenas a tendencia dos votos nin a cantidade, porque a cidadanía non é exixente.
Fronte ao PP están os dous partidos gobernantes. Acertan os xornalistas cando conclúen que non houbo transformacións, nin ideas-forza a ensaiar, nin valentía; só afán de permanencia. Algúns pensan que o cambio virá na próxima lexislatura. É falso. A forza, os azos e a ilusión son cousas frescas, que se non se presentan ao comezo, xa non virán. Teñen medo de perder se desertan os seguidores máis fieis, os máis decepcionados, e axitan o medo á dereita en troca de ensinarlles os logros da xestión, porque saben que así non convencen. O medo ao lobo acostúmase a meter despois de tres ou catro lexislaturas, cando xa non hai remedio, non ao remate da primeira. Vaia nivel.

A lei e a trampa
Afonso Vázquez-Monxardín
LA REGIÓN 17-02-2009

Arrepíame (horripílame, ou sexa pónme os pelos de punta, por vía culta) o dito de ‘feita e lei, feita a trampa’, porque creo que define bastante o comportamento co compromiso público de todos nós. E inclúome para que ninguén pense que trato de quedar de santo varón e pontificar. Non. O que pasa é que o país é como é.
Por exemplo a campaña electoral. Disque empezou o xoves pasado. Tururú. Todos sabemos que non é certo. Que desque se soubo a data das votacións houbo ducias e ducias de mitins de propaganda político-electoral -de todos os partidos- só que sen, explicitamente, pedir o voto, claro. Feita a lei dos quince días de campaña, feita a trampa de adiantala sen o ‘detalle’ de pedir o voto, o que deixa todo dentro da lei. E como é cousa xeral, non vai ser un deles só o que perda o ritmo. Pero non se preocupen moito que creo que as campañas valen para moi pouco. Dáme o corpo que hai unha sensación de ‘longo percorrido’ de meses que nos sitúa perante a nosa decisión e que por moito que falen, digan, inviten, chouten, prometan, etcétera, a cousa está feita. Incluso para os chamados indecisos -benzón aos únicos que din que pensan o voto- pois estes, de tanto impacto de anuncios, pensan á marxe.E polo dito de ‘feita a lei, feita a trampa’ cada vez se usa máis na fala política o de ‘non é ilegal’ ou ‘quen teña probas que vaia ao xulgado’. Pensemos, por exemplo, nas contratacións de persoal en calquera das administracións gobernadas por calquera partido. A todos lles proe. E por iso témome que se falamos máis de leis que de principios éticos acabemos con finais pouco éticos, dentro ou fóra da lei, cousa que persoalmente, me importa menos, pois sosteño a preeminencia da ética sobre a lei.
Por iso me parece ben a substitución do cabeza de lista do PP e aínda creo que ha beneficiar moito a ese partido. Un pouco de trapallada parece, pero que a política é un pouco trapalleira, xa o temos descontado. O que non teño claro é se é ético ou non que un candidato pillado nas patacas poida entoar o de ‘se va el caimán...’ e baixe da burra -asinou el a renuncia- a metade da carreira despois de terse comprometido a subir no macho. En calquera caso, menos razoable parece -éticamente podería dicir- que se alguén, visto que o señor xa non segue, pensa que o debe tachar e o tacha, pois que se anule o voto. Primeiro porque a intención do votante sería clara, segundo porque hai unha circunstancia extraordinaria enorme, o que está tachando non é un candidato, senon un non candidato que aparece nunha papeleta... Cousa rara, rara, por certo.
En fin, atrévome a apostar a que non han ser moitos os votos nulos, pois a xente non é parva. Isto das eleccións seralles máis ou menos complicado pero a xente bota a quen lle peta. Faltaría máis.

Graciñas de novo

A un amigo benquerido
Por estas fermosas e xenerosas palabras.

O SOL DO INVERNO

Pasamos o domingo, María e eu, aló por Noia e Portosín. Leváronos os amigos Eduardo Núñez (fotógrafo e autor destas imaxes) e Milagros e de paso acompañamos a Eire ó aeroporto de Santiago, que foi pasar uns días a Londres coa súa curmá Violeta Picouto e Brian, canadiano, compañeiro desta. Un saúdo e un bico dende aquí a Violeta, que está na lista de seguidores do blog.

Desta xornada, ben agradable, quedará, ademais do saboroso bacallau que comemos, a imaxe dunha tardiña ó sol do inverno. O sol quentando sentimentos, emocións, soños, arrombados os medos por unhas horas. Unhas cativiñas xogan na praia cos seus monecos, baixo a atenta mirada dos seus pais. As nenas poñen na empresa todas as forzas que posúen, case envexo os seus folgos que eu xa non teño. Non podo correr pola praia nin adentrarme nas ondas doutrora, só camiñar collido de alguén, tropezando unha e outra vez. Pero si teño o cariño dos amigos e seres queridos. E este sol que me quenta a cariña con tanto agarimo: hoxe por hoxe ninguén me pode quitar iso.

Hitler lector

Montaxe de J.Heartfield, 1932.

andoliña 18-2-09

Segundo leo nunha reportaxe, seica Hitler foi lector habitual, mesmo compulsivo ás veces, e axuntou na súa biblioteca uns dezaseis mil exemplares. Pero din tamén que foi mal lector, asistemático; que, en realidade non lía por pracer nin lle gustaban as novelas, só lía para confirmar os seus propios prexuízos. E sábese polos subliñados que facía nos seus libros, sempre de carácter instrumental.

E que lía? Pois basicamente libros racistas e antisemitas, obras militares, enciclopedias e almanaques e libros de ocultismo. Tamén lle gustaban as novelas do Oeste de Karl May e ás veces usaba os seus heroes apaches como exemplos de estratexia militar diante dos seus xenerais. Leu pouco os clásicos do pensamento como Nietzsche, que se teñen relacionado coa súa propia cosmovisión; supoño que chegaría a eles por versións divulgativas de segunda fila.

En fin, en tempos, hai uns cantos anos e na televisión, había un anuncio un pouco cursi que afirmaba contundente que un libro axuda a triunfar. Daquela El Perich, un dos grandes humoristas gráficos do seu momento, fixera un chiste moi acaído coa caricatura do líder nazi co seu panfleto Mein Kampf. E non deixaba de ter certa razón.

O LECER DE ISOLINO

Máis dunha vez expuxen nesta casa a miña admiración pola obra de Xaquín Marín e polas súas viñetas coas reflexións de Isolino en LVG.

Unha xeira delas chegan agora ó formato libro, Ed. Embora, e serán presentadas en Ferrol e Lugo, días 20 e 26, na galería Sargadelos, en compaña de Xesús Ferro Ruibal e de Paco Martín. Noraboa ó mestre.

As ‘andoliñas’ de Marcos Valcárcel
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO, Galicia Hoxe 16-2-09

As andolas, ben o saben vostedes, son unha caste de bolboretas miúdas que gustan de revoar arredor dunha luz, e andoliñas –a súa forma en diminutivo– foi o título que Marcos Valcárcel quixo que figurase á fronte da súa colaboración xornalística e literaria en Galicia Hoxe. E acertou o escritor con esta fórmula, con esta poética comunicacional. Porque os artigos de Marcos Valcárcel, que agora ven a luz no libro Dende a palabra, dende o corazón. Primeiras Andoliñas –unha escolma das aparecidas entre outubro do 2003 e outubro do 2004–, son un paradigma de precisión prosística, sometidos os textos a unha esixencia, natural no autor, de sonoridade e ritmo e, ao mesmo tempo, tinxidos dun culturalismo de vea asequíbel e intelixente, sen se esquecer en ningún momento da visión directa da realidade e da pura reflexión de carácter cultural e aínda social e político. Así son as andoliñas de Marcos Valcárcel. Lixeiras na súa arquitectura e densas no seu poder comunicante. Formas literarias de intervención directa e ánimo de crónica a fixar nomes, lugares e feitos. Os dicionarios galegos do futuro terán que incluír, sen dúbida, a voz andoliña, á par do seu significado xa coñecido de bolboreta, como "columna xornalística de definido alento literario, breve na extensión e intensa no seu voo de ideas, concrecións e matices". Ou algo así. E ten toda a razón Afonso Vázquez-Monxardín, prologuista deste primeiro libro das andoliñas de Marcos Valcárcel, cando di que que estas folerpiñas –así as denomina tamén Monxardín– "establecen connosco unha comunicación tranquila e fluída, pousan sobre nós suavemente e imos quedando engaiolados coas reflexións de Marcos sobre o mundo cotián ou extraordinario, coas súas lecturas, películas e músicas preferidas, coas evocacións de historias e reflexións diversas". A andoliña xa é, pois, unha marca, un estilo, un selo da casa. Marcos Valcárcel soubo crear e manter un xénero que xa forma parte da historia máis brillante do xornalismo literario galego do noso tempo.

Marcos Valcárcel: "O discurso do castelán discriminado é un disparate que nace da manipulación política"
O autor do libro "Dende a palabra, dende o corazón", que GALICIA HOXE regala hoxe, asegura que o seu único patrimonio, xunto a familia, o seu arquivo e a súa biblioteca, "son os amigos" e confesa que lle gustaría escribir unha "Andoliña" que levase por título "Crer no país"
R.R . SANTIAGO 15-2-09

Marcos Valcárcel é un observador único e un analista sistemático da vida mesma durante estes últimos cinco anos en GALICIA HOXE. No seu recuncho da contraportada escribe as súas "Andoliñas", que agora son recollidas no libro "Dende a palabra, dende o corazón" que hoxe se regala con este xornal.

Historiador, articulista, profesor, home da cultura... que actividade lle satisfai máis?.
Creo que no meu caso son actividades compatibles, con diferentes metodoloxías, pero sempre relacionadas e intercomunicadas entre si. Entregueille moito tempo da miña vida ó xornalismo e quizais é a actividade á que máis lle debo no que se refire á comunicación directa coa sociedade.
Vive o idioma galego un mal momento ou todo o contrario cando alguén se manifesta porque o castelán está discriminado?
O galego non vive un bo momento e necesita todos os apoios posibles. O discurso do castelán discriminado é un absoluto disparate en Galicia e todos sabemos que nace dunha manipulación política: o máis triste é que un sector dun partido como o PPG xogue esa carta tan suxa co fin de rañar algúns votos. Pensa que hai algunha medida milagrosa para recuperar o galego?.
Non hai medidas milagrosas, pero si é necesario un conxunto moi amplo de novas estratexias, creativas, intelixentes, contundentes, que teñen que implicar por igual os gobernos e toda a sociedade. Sen o apoio explícito e comprometido dos cidadáns fracasará calquera iniciativa por ben intencionada que sexa.
É unha persoa cunha forte capacidade de autocrítica. A súa evolución ideolóxica cambiou ao longo dos anos. Reprocháronllo algunha vez?.
Podo ser autocrítico porque son consciente das miñas capacidades e das miñas limitacións. A miña evolución ideolóxica puido cambiar en matices ou nunha concreta afiliación partidaria, pero, por riba diso, mantiven sempre un territorio común, que foi o do galeguismo, o da democracia e o da liberdade. Tamén o da confianza no ser humano como chave dun progreso respectuoso co medio e co planeta que lles deixaremos ós nosos herdeiros.
Andoliñas naceu hai cinco anos. Cal foi a súa evolución?.
Primeiro foi un reto, pola periodicidade case diaria. Logo, un lugar de encontro cos amigos e cos lectores. Eu mesmo quedo sorprendido de ter entre os meus lectores personalidades da cultura ás que admirei sempre, o que supón un plus de responsabilidade ante a pantalla en branco.
Os seus artigos serven para crear opinión, para reflexionar. É ese o seu obxetivo?.
Non sei se crean opinión, en todo caso queren favorecer un debate en liberdade e tolerancia, que moitas veces se produce logo no meu blog As Uvas na Solaina. Moitos articulistas movémonos nun "humus" común de ideas e opinións e é da confrontación pacífica entre todos e da riqueza de matices de onde xorden as mellores realidades: ese é o segredo do mellor xornalismo de opinión.
No prólogo Monxardín fai unha fermosa presentación do libro. Sente que ten moi bos amigos, xente que agradece os seus escritos e que o seguen habitualmente.
Moi fermosa presentación sen dúbida. Reitero que, coa familia e o meu arquivo e biblioteca, o mellor e o meu único patrimonio son os amigos e as amigas, sempre xenerosos no seu apoio. Esa é unha das meirandes riquezas, aínda que non sirva para cotizar en bolsa, pero tampouco está en perigo cando chegan as crises económicas.

Que Andoliña lle gustaría escribir que aínda non pode. Que levaría por título?.
Como son breves terían que ser tres. Unha titularíase "Crer no país" e narraría en forma breve o proceso de descubrimento, por parte dos galegos, da súa cultura e identidade. Daría conta dunha forte inxección de autoestima das nosas xentes. Outra podería chamarse "Mocidade de noso" e falaría duns mozos e mozas que falando en galego, e dominando tamén outras linguas, constrúen unha Galicia máis moderna e solidaria, con maiores cotas de benestar para todos. E na terceira, titulada "A Terra fala", sería a propia Natureza a que nos contaría como se chegou a un pacto cos cidadáns para que o desenvolvemento da riqueza necesaria no país non hipoteque nin estrague os tesouros medioambientais dunha Galicia única nas súas fragas e mas súas costas, desde Os Ancares ata as terras fisterrás.

Un fotograma.
PAN POR PAN domingo 15 febreiro

Vin onte a película “O neno do pixama a raias”, baseada no popular libro do mesmo nome do escritor irlandés John Boyne (está traducido ó galego, nunha versión mellorable). A historia entre o neno Bruno e o cativo xudeu Shmuel ten momentos memorables e ás veces arrepiantes: non direi máis para os que aínda non leron o libro nin viron a película. Pero o cine é imaxe e esta película ten un fotograma que nunca esqueceremos, porque encolle o corazón. Refírome a aquel en que se ve o fume negro erguéndose entre as nubes dende as chemineas dos campos. Hai tamén un cruce de miradas maxistral entre a nai de Bruno e un xove tenente alemán, cando este comenta: “Queimados, aínda cheiran máis”. Aínda hoxe os alemáns comparten a cara de consternación desa muller e se preguntan cómo foi posible chegar, dende a fría razón militarista, ata o Holocausto.

debate electoral

Vieja nueva derecha, de ANTÓN BAAMONDE, El País 13/02/2009
Los estrategas de la derecha, conscientes de lo que se juegan, habían colocado su campaña sobre dos raíles: la denuncia del gasto ostentoso del presidente Touriño -los muebles en la picota- y la campaña de Galicia Bilingüe -la ley del embudo lingüístico contada con trompetas celestialmente liberales-. El objetivo: buscar un electorado castigado ya por la crisis que puede encontrar obsceno el lujo en época de vacas flacas y jalear a ese núcleo duro que se levanta todas las mañanas para confirmar -después de haber leído la prensa correspondiente- que nos amenaza el Finis Hispaniae. Socialistas ladrones y nacionalistas totalitarios: el cóctel perfecto del imaginario de la moderna derecha española.
Y es que el PP necesita el poder en Galicia. Lo necesita porque siempre lo ha tenido y porque, sin Galicia, será muy difícil que retornen con confort al gobierno de Madrid. Lo necesitan porque si no consiguen recuperar el poder ahora, habrán de despedirse de él en mucho tiempo. La progresiva pérdida de peso del campo, donde antaño gozaba de buena salud electoral, la realidad de que Galicia es un país de trabajadores, un lugar en el que la inmensa mayoría de la población es hoy asalariada -un dato nuevo en la historia del país que, a mi parecer, no ha suscitado todavía la atención que merece- y, finalmente, el mero cambio vegetativo, el dato de que los nuevos votantes votan popular en menor porcentaje que los que mueren, todo ello sugiere que si el PP no encuentra un mecanismo -el gobierno y sus dineros- que compense esas tendencias de fondo se irá deshilachando poco a poco.

Feijóo09 el silencioso, Antón Losada, El País 14-2-09
El candidato Feijó09 da su palabra de acabar con el clientelismo en la Administración pública. Tampoco estima oportuno desvelarnos su opinión sobre el largo historial de su partido a la hora de convertir el dedo en principal mérito para acceder al servicio público.
El candidato Feijóo9 entierra su pasado y el de su partido al frente de la Xunta bajo un muro de silencio. Su campaña y su discurso se basan en la ficción de que los populares nunca gobernaron y él mismo nunca fue vicepresidente. Por eso elude el debate. Para no verse forzado a relatar lo que no quiere explicar. Necesita seguir refugiado en su monólogo hasta el 1-M para que su pasado no le alcance.

DENDE A PALABRA, DENDE O CORAZÓN (PRIMEIRAS ANDOLIÑAS)

O próximo domingo, día 15 de febreiro, o xornal GALICIA HOXE agasallará a todos/as os seus lectores cun exemplar de
DENDE A PALABRA, DENDE O CORAZÓN (PRIMEIRAS ANDOLIÑAS),
unha escolma do primeiro ano da miña sección nese xornal, outubro 2003-outubro 2004, antes de abrir o blog.
Son un total de 180 artigos de moi variada temática, enriquecidos cun fermoso e xeneroso limiar do amigo Afonso Vázquez-Monxardín.
Moitas grazas dende aquí a Caetano Díaz, a Miguel Seoane e a Afonso.
Reserven o seu exemplar no quiosco. Se lles parece.

publicación
Marcos Valcárcel, "dende o corazón..." e para "GH"
O historiador ourensán recompila nun libro, que se entrega mañá de forma gratuíta ós nosos lectores, as súas mellores "Andoliñas"

Paraninfo
X. L. Méndez Ferrín, Faro Vigo 13-12-09

O artigo completo

(...) Esoutro día estivemos, pois, no paraninfo da Universidade Compostelana para escoitarmos o discurso de recepción de Margarita Ledo Andión na Academia Galega. Por un momento, dúas academias sobrepuxéronse nun só paraninfo.Os paraninfos foron no século XIX templos da ciencia liberada da autoridade eclesiásticas. Habilitado o de Compostela no interior dun edificio que fora expropiado á Compañía de Xesús para ser destinado a sede universitaria polo liberalismo, axiña cobrou o paraninfo un intenso valor simbólico. Na súa decoración non locen elementos relixiosos e só figuran alegorías e os nomes das grandes figuras claustrais. Ninguén coma Otero Pedrayo soubo evocar os días da Lei Moyano nos que, rosmando os moderados o Himno de Riego polo baixiño, se ergueron os paraninfos das universidades e dos Institutos de Galicia e de España; mesmo como trasuntos dos templos masónicos. O cerimonial da universidade española contemporánea procede daquela época. Tamén vén dela a regularización do traxe académico e as cores das facultades en mucetas e barretes. A etiqueta académica española uniformouse visualmente e os usos e costumes tradicionais das vellas universidades desaparecen seguindo a pauta do centralismo burgués de inspiración napoleónica. A Universidade Central de Madrid era a única que podía dispensar o grau de doutor e, igual que Galicia desaparece escartelada polas catro provincias e os novos municipios, a Universidade Compostelana pasou a ser una simple dependencia de administración de instrucción pública con sede en Madrid. O latín desaparece das aulas pero o galego non entra nelas. A Universidade Compostelana convértese nun axente de castellanización de Galicia sumamente efectivo.Durante o século XIX e até días moi recentes a Universidade e a cultura galega viviron de costas. Non hai moito o historiador Villares Paz ingresaba na Academia Galega nun acto celebrado no paraninfo compostelano. Acaba de facer o propio Margarita Ledo, profesora universitaria coma Villares e Rosario Álvarez, e o presidente Barreiro. Todo parece indicar que as academias conflúen.

O Bipartito repetiría na Xunta fronte a un PP que perdería un ou dous escanos", di o CIS

A enquisa do CIS, en Galicia Hoxe 13-2-09

Socialistas e nacionalistas poderían reeditar o Bipartito á fronte da Xunta de Galicia se se cumpren os resultados da enquisa preelectoral do Centro de Investigacións Sociolóxicas (CIS), que sitúa o PP como gañador das eleccións, pero cun e dous escanos menos respecto dos 37 que ten na actualidade, mentres que o PSdeG conseguiría dous deputados máis ata os 27 e o BNG quedaría cos seus 13 actuais ou ata podería perder un.

Aproveiten para deixar, como outras veces, a súa previsión de resultados.

CADERNO ABERTO
Internacionalizarmos a cultura galega
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO en Galicia Hoxe 13-2-09

RECOMENDABLE

Grafismo de Sara Lamas

No blog SIBILA, unha colección de Aforismos de Ética, Estética, Política, Crítica e Erótica Poética, de Claudio Rodríguez Fer.

Darwin o revolucionario
CRAIG PATTERSON, galicia hoxe 12-2-09

Celebramos esa semana o bicentenario dun dos seres humanos que máis mudaron a nosa maneira de entender o noso lugar no universo. Por medio da súa visión integradora da biodiversidade e da selección natural, o ser humano moderno puido optar a unha vida guiada polo empirismo da ciencia. Por iso Darwin foi un auténtico revolucionario, e son poucas as revolucións que compaxinan dunha maneira tan axeitada e pacificamente o rexeitamento da orde establecida e o liberador acto de asumir unha verdade centificamente innegábel. Deulle, literalmente, unha volta á tortilla da ríxida sociedade do seu tempo.
Non lle foi nada doado ao autor de A orixe das especies tomar a decisión de publicar unha obra que se xestara na viaxe arredor do mundo que fixo no Beagle (1831). Inda que el se fora achegando cada vez máis a unha visión atea do universo, ben sabía que a polémica que xeraría a súa obra lle podería arruinar a reputación para sempre. Ben sabía que o seu libro revelaba unha existencia case cruel e nada requintada. As fermosas e terríbeis leis do determinismo biolóxico non reflicten unha natureza perfecta porque a natureza non o é: ollemos as imperfeccións do ollo humano, por exemplo, ou a forma dalgúns dos bechos máis estrafalarios do ecosistema. Pero agasalla o ser humano coa conciencia da fatídica lei do máis forte, coa absoluta necesidade de vivir conforme unha norma moral se pretendemos ser o organismo máis evolucionado se non ilustrado da natureza.
Unha vez nunha festa nun piso de Chicago, encetei conversa cunha profesora de instituto. Parecíame unha persoa bastante aberta, ata que me confesou que nas súas clases lles aprendía aos rapaces que un deus creara o mundo en sete días. Ao pensar nese novo grupo de mozos que sairían do colexio cos miolos lavados, púxenme a pór en dúbida as bases das súas afirmacións, e a conversa acabou nunha situación un tanto incómoda. Non o dubidemos: Darwin deunos as ferramentas para crearmos un mundo sen demos nin anxos, pero a tarefa inda está por cumprir ao deixarmos que o ensino estea influído por institucións relixioso-políticas ao xeito da Palin. A revolución na cosmovisión humana que causou Darwin en 1859 só terá un equivalente se no futuro aterran os marcianos no céspede da Casa Branca.

Androlla
BIEITO IGLESIAS, ECG. 12-2-09

Ao acollido das refoladas de vento e dos aires cativos que sopraron o domingo a favor e en contra da manifestación polo apartheid lingüístico, tiven ocasión de mougar unha androlla achegada por Montse Aira, amiga que trouxo o embutido desde as terras do Cebreiro, do lugar de Rabaceira por máis sinal. Por parte dos ósos embuchados no pedro, tamén se comeron chourizos de carne (nada de chourizos de chofre), repolo e cachelos. Unha comerota ideal para combater este inverno caroal que amorica nos altos trousos de neve. Se aquí se implantase o sistema idiomático escolar do País Vasco, tal como defenden "Galicia Bilingüe" e o Partido Popular, cunhas aulas en galego e outras -separadas- en castelán, dacordo coa lingua materna, moitos rapaces non terían onde aprender palabras como "pedro", "chofre", "trouso", "caroal" ou "refolada", esta columna sería ilexible para eles e un servidor daría en comunicarse, vía médium e en sesións espiritistas, cos devanceiros que descansan onda o galo cataventos do campanario.
Non é que rabee por palicar con Gloria Lago, Rosa Díez ou Ana Pastor, preferiría practicar o reintegracionismo no Río de Xaneiro e faltaríame tempo para fuxir cara alá se tivese conta nas illas Caimán, como ese ex candidato do PP por Ourense. Vou facer, así e todo, unha precisión sobre a lingua materna e o fracaso escolar, que Díaz atribúe ao ensino en galego. A miña nai falou galego 63 anos e italiano 17 (os que morou na Suíza); conforme ao modelo dos manifestantes dominicais, debería ser instruído nas linguas de Rosalía e do Dante, pero estudei en instituto franquista monolingüe en castelán. Sendo galegofalante, seica estaba condenado a fracasar no bacharelato, porén obtiven o mellor expediente académico da miña quinta. Non llo apoñan ao idioma galego, o fracaso escolar élles cousa de parvos.