O Barco 1885-1969. Memoria fotográfica
Un dos síntomas máis esperanzadores do proceso de recuperación da Memoria que estamos a vivir é a salvagarda do noso patrimonio fotográfico, polo menos ata onde iso é posíbel. Nos últimos anos en toda Galiza (na provincia ourensá: no Carballiño, en Celanova, en Ribadavia, no Barco, etc.) estanse a publicar álbums de vellas fotografías que nos devolven a imaxe dun tempo pasado e ás veces negado con saña e hipocresía (a Segunda República e a represión na guerra incivil). No Barco de Valdeorras publicouse en 1990 o libro Cen anos do Barco nas fotos, 1863-1963, que abría este camiño na fermosa vila valdeorresa. Na mesma liña saiu agora O Barco, 1885-1969. Memoria Fotográfica, coordenado polo amigo Gustavo Docampo Paradelo e publicado polo Concello do Barco e a Deputación Provincial, a través do Centro de Cultura Popular Xaquín Lorenzo que dirixe o tamén amigo Xulio Fernández Senra. Hai moitas fotos magníficas, unhas anónimas, outras asinadas, das xentes e paisaxes da comarca, da vida no río, da emigración, dos traballos, das formas de lecer, etc. Creo que as dúas que escollín aquí son ben representativas: nunha delas (cara 1920) faise a parodia do oficio do barbeiro; noutra ("Cuba, 1921") Manuel Blanco Pascual fai un orixinal autorretrato dacabalo e nunha típica facenda cubana.

VAGALUME, ARDORA, ANDOLIÑA
(Andoliña venres 28 abril)
Seguindo o fío de onte, tamén se fixo en galego o concurso sobre a palabra máis fermosa e diso quedamos en falar hoxe. Foi iniciativa do escritor Francisco Castro desde a súa bitácora “A canción do náufrago”. Houbo máis de cen propostas e quero recoller algunhas ben fermosas: aloumiño, andoriña, ledicia, chorima, brétema, caluga, bufarda, folerpa, axóuxere, escaravello, poalla, solpor, luscofusco, donicela, bolboreta, améndoa, vichelocrego, gorentar, fiúncho, mainiño, borboriño, pardal, costro, lóstrego, etc. Nos blogs galegos está vivo este debate (tamén no meu) e un amigo fisterrán mándame estas xoias do mundo do mar: ardora, rompente, marusía, ronsel, vogar.
Pero a gañadora foi “vagalume”, ese bechiño (Lampyris noctícula) que disque lle brilla o cu, sobre todo á femia, en medio da escuridade da noite. Si, merecía gañar. E ademais ten unha ampla gama de sinónimos de beleza non menor. Escoiten: lucecú, luceiro, lucerna, corcoño, coroceiro, ferriño, vella do caldo, verme da noite...
E moi preto do vagalume, compartindo a súa levidade e a súa fugacidade, está a miña querida “andoliña” que recollera nos vellos tomos verde do seu dicionario don Eladio Rodríguez González. (Ilustración: unha das deliciosas mariñas de Urbano Lugrís, o noso gran artista e fillo de Manuel Lugrís Freire).