EN POLEIRO ALLEO


Nacer en Galicia (Miguel Suárez Abel en ECG)
Unha axuda económica coma a anunciada pode ser criticada pero non deixa de ter a súa miga. É un paso. Insuficiente e talvez criticable por algún lado, pero, máis ou menos oportunista, é unha medida que tódolos gobernos autónomos deberían complementar, e o galego de maneira especial. Hai unha liña que parece clara: ter un fillo esixe unha dedicación e atención especiais. Se queremos favorecer as nais, estas e os pais deberán contar con todo tipo de facilidades para que as empresas poidan prescindir deles. Garderías, axudas e atencións médicas, permisos ben regulados e amplos, facilidades ás empresas para que contratar unha futura nai non lles supoña o máis mínimo prexuízo, eses si serán complementos adecuados para que nacer en Galicia sexa un auténtico regalo. Porque o emprego da muller e o desexo de ser nai non deben resultar incompatibles como o demostran os países nórdicos, onde máis traballan as mulleres e onde máis desexan ser nais. Iso é mirar pola familia e facer país. Así daría xenio nacer en Galicia.


César Antonio Molina (V. Freixanes en LVG)

É A PRIMEIRA vez que teño un amigo ministro. Un amigo da mocidade, quero dicir. Un deses amigos que veñen de atrás, que nos acompañan ou acompañaron durante etapas da nosa vida e que, dun xeito ou doutro, acaban sendo coma pequenos capítulos ou epígrafes da nosa crónica sentimental. Somos nós e somos os nosos amigos, a xente que nos quere e á que queremos (incluídos os libros). Non sei moi ben o que significa isto: se é que nos imos facendo maiores ou, simplemente, que o mundo cambia, que as oportunidades existen, e que ás veces as cousas van para mellor. (...)

Máis coplas.

Pan por Pan 7 xullo. Imaxe de Leonardo.

Vexamos algunhas coplas máis sobre a presenza estética da muller nas coplas. Hai cantigas que eloxian os corpos delgados e outras que satirizan sobre os menos esveltos: “Dícenme que estou gordiña,/ que non me fai xa o refaixo;/ almas que vos condenades,/ que traio outros dous por baixo”.

Os cabelos, dos que xa falamos aquí respecto do seu simbolismo, teñen un amplo abano de posibilidades: “Moza do peliño rubio/ que tes conta do gando: / irás á noite á fiada,/ bailaremos o fandango”.

Ou esta tan simpática, chea, cómo non, de carga sexual: “Paxaro mixiriqueiro/ que estás na punta do toxo: / moito che gustan as mozas,/ aquelas do pelo roxo”.

Tampouco faltan os sarcasmos da fealdade neste rico tesouro do saber popular. Velaí un abondo cruel, ó meu ver: “Non te quero por bonita,/ tampouco por colorada:/ sólo che faltan os dentes,/ que é a fror de toda a cara”.

ENTRE HORTAS E PORTAS (de Xosé Manuel González)

4. A máis animada.

A Porta da Estación, arestora

Pois verán: nova, o que se di nova, non son. Fixéronme, que diga, reedificaron no 1921, cando tamén se abriu a do Hospital; iso si, eu de mellor maneira, que non dinamitaron un cacho de muralla. Don Ángel López Pérez, ben saben, Fillo Preclaro e Alcalde Honorario (un animal, dirá algún); pero deixemos os mortos, sobre todo se teñen monumento no Parque, de Mallo e Asorei.

Aquí primeiro houbo poterna, a ela iría dar o canellón do Gato Mouro, supoño; ben andado o século XIX construíron porta e xa se ve unha rúa por dentro: vía de diversos nomes, depende do tempo e o acontecemento. Agora chámanlle General Franco pero igual podía ser do Teatro, xa que hai un. Que en que ano estamos? Non lle dou palabra, nin a pedra mide ben por esas categorías humanas nin a pátina dá fe cabal; teño idea de 1967, que moito falan os pasantes e á forza dos días e o costume unha vai descifrando signos. Entender é cousa de hábito e interese, tamén ler pode selo. De tempo, e eu tempo teño.

En min, desde dentro, acaba General Franco e fóra, cruzando a Ronda, comeza General Mola. Esa vai dar ao tren, curva á esquerda e non me amosa máis ca oito ou nove casas, boa construción de pedra, balcón, galería. Unha pensión, tenda de ultramarinos, outra de electrodomésticos, un café, tres administracións de transporte. Que lles parece? Tiña que ser eu así, aberta, airosa, sinxela: de todo Lugo, o máis bulinte e dinámico ámbito é o que domino.

O meu ollo mira sen esforzo adiante e atrás. Fincada estou, e de esguello só vexo parede: á dereita a do “Garaje Americano”, pola esquerda a farmacia “La Salud”, dous edificios xemelgos que son do musicólogo Bal e Gai. De oídas coñécese o que hai para aló: na garaxe remata a Ronda de Castela e coa farmacia empeza a Ronda dos Caídos; na beirarrúa de enfronte e nas costelas da muralla, reas de edificación dobre, como dobre era o sentido da circulación viaria ata hai ben pouco. O bulicio tráeo, sobre todo, a parada dos coches.

Aí diante está a empresa Ribadeo, que ten pinta de ser a máis potente; aparece agora o Xosé Manuel González, debe vir esperar o seu medio primo, Marcelino de San Cibrao. Esta compañía ten liña con case toda a Costa, e á Coruña; chegan os mariñaos coma astronautas nun espazo, asfáltico, cheo de buratos negros. Acarón a Freire, que leva a Palas, Melide e Santiago; Miguel Cancio usará ambos servizos (da Veiga a Compostela, cinco probables horas e o que toque agardar polo medio); departe ao mellor Camilo Flores con Felipe Arias e andará por alí o Carlos Villanueva, todos tres dunha quinta; pode que tamén se faga presente o amplo feitío de Xosé Manuel González Reboredo, co pouso de quen leva carreira ben avanzada. Os señores universitarios.

Cabo de min, en castelán non moi desenvolvido contéstalle un garda municipal á señora que vive catro ou cinco casas para arriba; a filla dela, oito ou nove anos, mira, escoita e aprende. Un zunido vén da esquerda. Onda a farmacia, na esquina do mesmo edificio está a Gómez de Castro, Lugo-Vigo con parada e descanso en Lalín. Dous números para alá, os Veigas, que van e volven de Viveiro e A Fonsagrada; fonsagradinos son os boureantes que baixan do autobús, con Hortensio Gómez -sosegado- a ponderar: “Comprei unhos pantalois e salíronme bois”. Pola palabra os coñeceredes e non falan moi distinto os de Becerreá e Navia, chegando pola dereita do outro lado da rúa: “Autocares La Directa, para llevar la espalda más recta”. En local diferente, explota a mesma firma a liña de Ourense; “con ises nós non timos nada que ver” afirma reservado un de Chantada, que cruza e entra no Viveiro botar unha perrita de augardente.

Bares. Cafés: o España, de barra longa, onde Fole vira o Grilo a punto de ser “erradicado” por manda dun aparente falanxista; o Metropol, amable estronicio; o Mónaco, elegancia chic da novidade. Onde comer e durmir: Fornos; a Madrileña; Casa Gerdiz, propietario don Emilio Reigosa Ladra -Amilio, di el-, sempre ás ordes do Caudillo. Tapiceiros, talleres, Armando Rodríguez Castro co butano. E o edificio de Sindicatos, moito cristal, placa escura, tres corpos, seis plantas: Empire State local poderían declaralo os que máis len o Progreso, Almanaque Mundial ou, se cadra, seleccións do Reader’s Digest.

Vai pasando a tarde e hai xente que empeza a achegarse ao cine. Non vexo ben que botan no Gran Teatro, e iso que o encerado amosa -branco de xiz sobre negro- letras ben grandes e claras. Logo virá algunha compañía teatral, quizá Carlos Larrañaga e María Luísa Merlo; o señor Gallego Tato ha de facer cumprida crónica da obra e posta en escena. No Kursal igual dan algo de moita acción, vaqueiros ou policías, porque catro ou cinco mozos acaban de meterse en Pastor Díaz con algunha présa; se cadra queren entrar antes no Bar Taller, polos bocadillos de xamón cocido.

Sempre hai movemento. O garda pensaba en retirar, pero aquel señor que vive catro ou cinco casas máis para arriba chega e dálle fala, en galego, liberal; o fillo deste, dez ou once anos, mira, escoita e ao mellor aprende. “Quen seica non anda nada ben é don Jesús Rof Codina...”.