ESTEREOTIPOS NA LITERATURA (RECICLANDO)

Lembro que toquei este tema, o dos estereotipos literarios, moitas veces nos meus artigos. Recupero dous deles, os dous anteriores ó nacemento do blog.

PAN POR PAN xoves 13 febreiro 2003
Andan cabreados os hispanos de Estados Unidos, 35 millóns, por un artigo dun tal Humphries na revista “Vanity Fair” despreciativo coa lingua española. “Olvídese do español” dille o columnista ós lectores, “nada hai nese idioma que pague a pena ler agás o “Don Quijote” que pode escoitar no CD do Home da Mancha”. E engade: “¿Con quen quere falar español? ¿Co servizo doméstico? ¿Cos xardineiros?”. Esta ristra de babecadas desvea como son os prexuízos de clase os que constrúen os estereotipos. Esa era a imaxe que daban tamén dos galegos os poetas do Barroco castelán: xente rústica, suxa, pouco de fiar, falsa, ladroa, etc. O xenial Quevedo escribiu das mulleres galegas: “Muy góticas de facciones/ y de pelo muy espín;/ virginidades monteses/ aman a lo jabalí”. ¡Que pouco cambiou o mundo”.

ANDOLIÑA mércores 22 decembro 2004. Galiza no espello exterior

Co mesmo título que encabeza estas liñas, Xosé M. Núñez Seixas publicou un interesante ensaio na revista “Tempos Novos” que subliña o descoñecemento absoluto que existe mundo adiante sobre Galiza como colectividade etnocultural e histórica de seu. É coñecida a anécdota da confusión entre o noso país e a Galitzia centroeuropea a disputa entre Ucraína e Polonia, como é habitual que os turistas galegos nas súas viaxes teñan que referirse a Santiago de Compostela para que os seus interpelantes sexan capaces de situar estas terras no mapa.
Os tópicos e estereotipos teñen raíces tan fondas como difíciles de arrincar: chega con viaxar ata a literatura castelá do Século de Ouro para encontrar a xénese de moitas dos perfís despectivos aplicados aos galegos, sobre todo aos dos oficios máis humildes en Madrid ou en Lisboa, como xa comentou Castelao no seu día e como estudou X.Caramés Martínez nun volume de Galaxia. Estes tópicos sobreviviron, confundíndose coa caricatura máis infame, e marcaron os os novos emigrantes a América do século XIX, fenómeno que Núñez Seixas ten analisado nos seus libros. É certo todo o que di o historiador ourensán ao respecto, pero o máis triste é que moitos destes prexuízos e estereotipos son tamén a imaxe interior da Galiza para moitos galegos.

MEMORIA HISTÓRICA. Un coruñés de 87 anos denuncia o alcalde por non suprimir "os ofensivos" símbolos franquistas nos lugares públicos. Expón que para os que viviron nesa época "a simboloxía trae moitos recordos desagradables" (Galicia Hoxe, 21.5.08. EUROPA PRESS. A CORUÑA)

Ovidio Bao, un coruñés de 87 anos, decidiu denunciar o alcalde da cidade da Coruña, Javier Losada (PSDEG), despois de que, pasados cinco meses da aprobación da Lei de Memoria Histórica, "aínda non retirase a simboloxía franquista dos lugares públicos". Bao sinalou que Losada "comprometeuse" a retiralos "en cumprimento da lei e en canto se aprobase" e recordou que esta simboloxía "é moi ofensiva para os que sufriron a represión do réxime". "Vostedes leno nos libros e veno como unha parte da historia, pero para os que o vivimos non é o mesmo, tráenos moitos recordos desagradables e este home non fixo nada por eliminalos, eu xa estou moi vello , vou morrer pronto e non teño ganas de aguantar máis, quero deixar isto solucionado", sentenciou. Este coruñés tomou a decisión de acudir ós xulgados porque cada vez que pasea pola rúa ou ve a estatua de Millán Astray, situada nas inmediacións da súa casa, recorda a situación que sufriu o seu pai despois de que en agosto de 1936 saquearan a súa casa coa intención de matar o seu pai que tivo que estar escondido de Franco durante ó redor de tres anos, para terminar encarcerado por oporse ideolóxicamente a el. Finalmente, tras estar no cárcere, o pai de Bao puido arranxar a súa situación grazas á axuda dunha monxa de Lugo que era irmá dun xeneral. "Se non non sei que pasaría porque estes non se andaban polas ramas", recoñeceu. Neste sentido, Bao lamentou que na Coruña "a única lei que se cumpre é a de prohibir a entrada a cans en bares e autobuses, mentres que en Londres e París poden ir a todos os sitios". "Eu teño un caniche e non podo levalo a ningún sitio e logo o importante déixase nun segundo plano", criticou.

Na frente unha estrela, de X. L. MÉNDEZ FERRÍN (Faro Vigo 19.5.08)

Foi inaugurada na Casa dos Poetas de Celanova unha conmovente exposición sobre recordos e pertenzas de Curros Enríquez, no centenario do seu pasamento e enterro na Coruña. Boa nova que conxugaremos co traslado do monumento a Curros dendesde seu desterro ao centro de Vigo de onde un alcalde franquista o tiña expulsado. A exposición de Celanova leva o rubro dun poema dedicado a Rosalía por Curros: NA FRENTE UNHA ESTRELA. A estrela, como símbolo da Liberdade, do Xenio, da Enerxía Criativa, da Emancipación. Trátase seguramente da estrela vermella de cinco puntas que Castelao puxo onda unha fouce de ouro no escudo republicano de Galicia, deseño que, obviamente, non figura entre os símbolos oficiais hoxe, por non ser de substancia autonómica senón nacional e popular. De modo que a exposición de Celanova chámase NA FRENTE UNHA ESTRELA. Ordenou de facer a exposición a Academia Galega e executouna, co concurso do Patronato Curros Enríquez, X.L. Axeitos. Beizón aos leais e pertinaces! (...)
(o artigo completo)

Avisos.
Estaba mal a ligazón do Fío Musical 15: A voz, instrumento máxico, de Xabimusic (máis abaixo).
Agora xa está ben. Non deixen de ver o video: paga a pena.
Máis avisos: amigo don Xohán da Coba, xa ten no Trampitán os dous libros dedicados. E amigo Xosé Manuel González, graciñas polo seu envío: daremos conta del aquí, home claro.

Sen ficar pequena, de Rosa Aneiros (GH. 21.5.08)
Podería eu dicir con Fernando Esquío: "Amor, a ti me venh´ira queixar/ de mia senhor, que te faz enviar cada u dórmio sempre m´espertar/ e faz-me de gran coita sofredor./ Pois m´ela non quer veer nen falar,/ que me queres, Amor?" E tamén con Curros Enríquez "Ai vén o maio de frores cuberto... ¿Queredes castañas dos meus castiñeiros?... Cantádeme un maio sin bruxas nin demos; un maio sin segas, usuras nin preitos, sin quintas, nin portas, nin foros, nin cregos. Claro, da man de Manuel Antonio, "...A noiva goleta... enloitada de branco... que cose con roitas esquencidas... acena no vento as súas velas como ese pano das despedidas". E, como non, Pondal: "Nobre e harmoniosa fala de Breogán, fala boa, de fortes e grandes sen rival; ti do celta aos ouvidos sempre soando estás como soan os pinos na costa de Froxán; ti nos eidos da Celtia e co tempo serás, un lábaro, sagrado que ao triunfo guiará, fala nobre, harmoniosa, ¡fala de Breogán!". E con Novoneyra: "Chove, para que eu soñe?". Da pluma de Celso Emilio: "Por enriba de tódalas fronteiras, por enriba dos muros e valados, si os nosos soños son igoales, como un irmau che falo.Común temos a patria, Común a loita, ambos. A miña mau che dou, Coma un irmau che falo." Ou con Pilar Pallarés: "Amei-te tanto esta tarde, cando ti non estavas, e estava o ceo como un atlas de auséncia, esvarando nas horas!" Ou con Marica Campo "Falabamos da praia e das gaivotas, dos cabalos de mar e de Alfonsina, o ecoar misterioso da buguina levounos por areas ben remotas....". Podería eu dicir milleiros de palabras e nesta celebración tardía das Letras Galegas sempre ficar pequena. Por iso, e abonda, parabéns pola nosa lingua.

en poleiro alleo
Xenofobia en Italia, de M. A. Fernán-Vello (Galicia Hoxe 21.5.08)

Rajoy e os estereotipos

Andoliña 21.5.08

Supoño que son un dos moitos galegos e galegas cabreado pola crise do Partido Popular. Non pola crise en si, que xa entrou nos terreos do esperpento político, senón polo tratamento informativo que se lle dá da mesma nalgúns medios. Os medios que agardaron ata este barullo de declaracións, contradeclaracións e mensaxes crípticas para descubrir que Rajoy é galego e que todos os seus movementos son, así editorializa un xornal de Madrid, "habilidades de un gallego".
E xa estamos asolagados no imperio dos tópicos: a súa astucia galega, a súa indecisión porque non sabe se sobe ou baixa da escaleira, a súa ironía e desconfianza etc. Todo vale no esquema. Se en Madrid lesen a Santiago Lamas agora estarían a falar da "crise borrosa" do PP, porque o seu máximo dirixente procede da ancestral Galicia Borrosa.
Que digan o que queiran, penso. Pero resulta abafante este abuso dos esterotipos que, como indican algúns estudos, veñen de moi lonxe, de varios séculos atrás sen dúbida: velaí os poemas que nos dedicaron algúns poetas españois (moitos) do Século de Ouro. Curioso que caian nestes retratos simplistas, aqueles que logo se fartan de dicir que eles están por riba dos argumentos identitarios. Curioso de verdade.