Deseño de Isaac Díaz Pardo

Unha suxerencia dun amigo (que prefire a forma "graciñas")
Sobre "Grazas".A forma "grazas", soanos forzada.Por falla de uso, obviamente, pero non só.A forma tradicional galega (fóra de arcaismos "beizón" ou semellantes que usan aínda catro vellos polo rural ourensán) é, sen dúbida, "Graciñas".¿Diminutivo? En absoluto. Expresivo sobre todo, pero tamén afectivo -a quen lle estás dicindo isto, estalo achegando a ti, obviamente.Lembremos que os portugueses, dada a pouca entidade da forma "só", levan décadas usando como normal e de case único uso a forma "sozinho" ou "sozinha" desposuíndo a forma de calquera outro matiz. "Estou sozinho" e xa está.Coa nosa forma afectiva-expresiva de "Graciñas" non é mester usar o "Moitas" diante (obviamente "moitas graciñas" é espantoso, só o diría o veciño de Bart Simpson).Ademais normalmente non se usa o "moitas" en case ningunha lingua: Thanks, merci, grazie, obrigado/a...Eu quedome con que digamos simple e normalmente algo tan estritamente galego como "graciñas"."Moitas grazas" creo que, dalgún xeito, é un castelanismo encuberto como "Gracitas" podería ser, de ter existido, un galeguismo camuflado en castelán."Graciñas" é vivo, rico, intraducible, incluso popular e entrañable.Así pois, promovo, o uso normal e habitual da forma "Graciñas"Graciñas por ler isto.Afonso Vázquez-Monxardín

O EPISTOLARIO DE CARBALLO CALERO
Empecei a ler o epistolario de Carballo Calero a Fernández del Riego. Grazas sexan dadas a don Paco polo seu esforzo de devolución da memoria a este país publicando os seus epistolarios con Ramón Piñeiro, con Álvaro Cunqueiro e agora con Carballo Calero. Neste último hai 50 anos de vida e historia: dende 1932 ata 1984. Dende os seus tempos de estudantes universitarios e militantes das Mocidades Galeguistas ata os días do repouso, tras dunha vida chea de dificultades e proxectos: con páxinas, para don Ricardo, como o seu paso pola prisión militar de Xaén trala guerra ou o seu papel, dende 1972, como primeiro catedrático de galego en Compostela.
Recomendo ao lector que se achegue a estas cartas coma quen le unha novela epistolar: o protagonista, xa verán, tiña unha mente sistemática, minuciosa, perfeccionista. Xa de novo aconsella coma un mestre a Del Riego e recoméndalle que non imite o barroquismo literario de Otero e que copie a Víctor Casas que “sempre di cousas, inda que non literaturice”. E amosa unha dureza espectacular nos seus xuízos: “os teus artigos son palla frorida, sen migalla de gran”, dille ao mozo Del Riego. Por sorte don Paco seguiu escribindo toda a súa vida.

UN CONSELLO DE CARBALLO CALERO
Cando se proclamou a Segunda República, Carballo Calero tiña só 21 anos. Dende Ferrol incorpórase ao galeguismo con capacidade de liderado e maxisterio mesmo sobre os mozos da súa idade, como demostran as cartas que agora publica Del Riego. Era tan minucioso na organización (especifica o tempo que debía durar cada conferencia) como duro nos seus xuízos. Chámalle “ignorantón” a Lugrís Freire, o vello galeguista da Solidaridad e das Irmandades que festexaremos este ano, e protesta por unha subvención concedida a un cursiño impartido por el. A Salvador Cabeza de León cualifícao, nos conflitos do Seminario de Estudos Galegos, de vil, traidor e covarde.
Pero tamén exercía o realismo na definición das estratexias do galeguismo, velaí o que dicía ante unha das “aventuras” de Álvaro das Casas: “O peor que lle pode pasar ao galeguismo é converterse nunha xuntanza de esaltados visionarios sen método nen mesura. Non vos concitedes odios. Sede nemigos cordiás. Sobre todo, derretédevos de cortesía. E deixade en paz todo o que lembre fouces. Atacade os problemas concretos, con inxenuo ár de técnicos, aparentando frialdade científica. Eisí vos escoitarán”. Un consello que non perdeu vixencia.

Por que "As uvas na solaina"?
Pois, así de sinxelo: como homenaxe a un dos grandes mestres do xornalismo literario na Galiza:
"Una casa en que hay uvas colgadas da idea de una felicidad tranquila y un poco rústica, sin nada que sobre ni que falte, en que no falta ni siquiera la pachorra, ni la parola.
En toda casa donde hay uvas colgadas da gana de quedarse. Cuando uno no puede quedarse, se va mirando para atrás, lleno de saudade".
"Las uvas de cuelga", nesa marabilla que se chama LIBRO DE LAS HORAS, Ourense, 1961.

Mineke Schipper: "No te cases con una mujer de pies grandes", refráns sobre a muller mundo adiante
PAN POR PAN 1 marzo
Mineke Schipper leva anos recollendo mundo adiante refráns populares sobre a visión da muller, segundo leo nunha revista dominical. Como era de temer, abondan as formas de afirmación machista cando non misóxina: “Nin o diaño pode manexar unha muller con bigote” (refrán brasileiro), “A falsidade soe ocultarse baixo o pelo louro” (danés), “As mulleres son como os dátiles, que os lavas e os comes” (alxeriano), “Se a lingua da muller fose máis curta, a vida do seu marido sería máis longa” (moldavo). Moitos reflicten o sentimento masculino de posesión e a discriminación das mulleres na sociedade e no mundo laboral: “Más vale bien quedada que mal casada” (mexicano), “O coitelo e a muller non se prestan” (arxentino), “A filla debe ser bela e o fillo, hábil” (nepalí). Outros lembran algunhas cantigas populares, de forte carga sexual: “Cando os figos están maduros, todos os paxaros queren peteiralos” (refrán mandingo, de Guinea).
PAN POR PAN xoves 2 marzo
Faleilles onte dun estudo sobre os refráns arredor da muller en todo o mundo e esquecín contarlles dúas cousas. Primeiro, que Mineke Schipper é muller, novelista, crítica literaria e profesora de Estudos Literarios Interculturais na Universidade de Leiden. No 2005 gañou o premio Eureka Intermediair por este libro, publicado un ano antes pola Universidade de Yale. E segundo, que o libro se titula “No te cases con una mujer de pies grandes” e editouno en español Océano. Estudou tamén os problemas da identidade cultural e a pertenza en África. Foi no Congo onde quedou fascinada coa carga metafórica dos proverbios. De certo, é sorprendente a proximidade dalgúns ditos en contextos culturais ben diversos: “Unha muller en busca dun home é como se un cabalo buscase o pasto”, din en Indonesia. Pois en Holanda tamén pensan que “Cando a herba seca vai tras do cabalo é que quere que a coman”.

DESPOIS DO 8 DE MARZO

O máis triste de celebracións tan necesarias como a de hoxe, Día da Muller Traballadora, é comprobar a lentitude con que se move o mundo: os xornais publican resumes de informes presentados por sindicatos ou grupos feministas que son case idénticos aos xa presentados hai un ano (velaí as hemerotecas cos titulares repetidos). Algún día cambiarán as mentalidades, por suposto, e daquela non veremos novas con encabezados coma este: A metade das mulleres maltratadas sente compaixón polo seu agresor, ás veces tamén con amor ou afecto. Como tantos escravos que amaban, de seguro, aos seus señores noutras épocas. O río da historia móvese de vagariño e o futuro están nas mans desas nenas que estes días debaten na escola sobre a muller e a igualdade. Algún día verán estas miserias coa distancia coa que hoxe vemos na TV unha película de escravos na afastada Roma do mundo clásico.

ANDOLIÑA venres 10 marzo
COLUMBARIOS NAS IGREXAS E NOS ESTADIOS
Marcos Valcárcel
Santi Bach é o xerente de Marcs Urnas Bach, unha empresa funeraria catalana, de Terrasa, que fabrica columbarios para gardar as cinzas dos seres queridos. É un mozo aínda novo, con cara de espabilado, a xuzgar por unha foto que vexo en “La Vanguardia”. Dedícase a isto de preparar os mortos na súa despedida e afirma que o 80 por cento das persoas incineradas non queren ir parar a un cemiterio. E está a fabricar columbarios para instalar no interior das igrexas: xa está autorizado, di el mesmo, polo arcebispado de Oviedo.
Así, a Igrexa recupera o culto ás exequias cristiás dos defuntos, ademais de lograr unha relevante (e seguro que necesaria) fonte de ingresos. A compañía fará columbarios murais con escenas cristiás axeitadas á decoración de cada templo: seica xa os instalaron na cripta da parroquia de Santa Bárbara en Madrid. Tamén planean facer o mesmo en estadios de fútbol de Madrid, Barcelona e Sevilla, pois hai moita demanda ao respecto: son moitos os afeccionados que queren repousar ao carón das colores do seu equipo de toda a vida.
Agora si que se pode dicir que o fútbol é unha relixión. Os pregos que alí se escoitan poden ser un pouco subidos de tono, pero ...