31 jul 2008


Preguiza.
Pan por pan xoves 31 xullo. Imaxe: Paul Lafargue.

Releo un libro curioso. Que empeza así: “Unha estraña paixón invade ás clases obreiras dos países nos que reina a civilización capitalista; unha paixón que na sociedade moderna ten por consecuencia as miserias individuais e sociais que dende hai dous séculos torturan á triste Humanidade. Esa paixón é o amor ó traballo, o furibundo frenesí do traballo, levado ata o esgotamento das forzas vitais do individuo e a súa proxenitura. En vez de reaccionar contra esta aberración mental, os curas, os economistas e os moralistas sacrosantificaron o traballo. Na sociedade capitalista, o traballo é a causa de toda dexeneración intelectual”. Teses radicais e discutibles de Paul Lafargue. Pero é certo que grandes civilizacións como a Grecia de Fidias, Aristófanes e Aristóteles desprezaban o traballo: iso era só para os escravos. Pensarei nisto, exercendo o meu Dereito á Preguiza: ata setembro.

30 jul 2008

Microrrelatos Concurso Carlos Casares Liceo de Ourense

Dende hai unha semana o xornal La Región, de Ourense, está a publicar algúns dos microrrelatos presentados neste 2008 ó concurso Carlos Casares do Liceo de Ourense. Publícanse cuns interesantes debuxos de Xoán Baltar (fillo de XLG, O Carrabouxo).
Por suposto, pedímoslle permiso previamente a todos os escolmados e algúns preferiron manter o carácter inédito do seu relato e non publicalo. Eu mesmo fixen a escolma dos que sairán en LR.

Como mostra, deixo aquí, en COMENTARIOS, algúns exemplos dos xa publicados. Estes:

VUELA LIBRE, por LIDIA GREGORIO SELAS, de VIGO (accésit)

EL OTRO, por GUILLERMO MASCARÓ LLINÁS, de PALMA DE MALLORCA

ADEUS, BOLBORETA!, por RAFAEL LASO LORENZO, de VIGO

Novo ensaio sobre a cegueira, por JORGE EMILIO BÓVEDA ÁLVAREZ, de OURENSE

Histórica cuántica de Röos, de Mariña Pérez Rei. por MARIÑA PÉREZ REI, de SANTIAGO
Os mariñeiros de Xinzo, de Afonso Monxardín

GH. 29-7-08
en poleiro alleo

Paratextos para LG Tosar, de Anxo Tarrío (GH 30-7-08). Poden dar datos para desvelar importantes claves con que explicar a nosa historia contemporánea.

Congresos.
pAN por Pan 30 xullo. Debuxo: Otto Dix.
Se vostedes se molestan en revisar a información sobre o congreso do PSdG-PSOE da fin de semana, en todos os xornais, comprobará dúas cousas. Primeira, o 80 por cento do publicado refírese ós cargos e responsabilidades: quen foi elixido, quen non, quen entrou na dirección ás tres da mañá, etc. Segunda, a abraiante ausencia de novas sobre os debates ideolóxicos e programáticos do congreso, que tivo que haber, pero que se descoñecen. O mesmo vale para un encontro do PPG ou unha asemblea do BNG, aínda que, por filtracións dunha banda ou doutra, dos nacionalistas acaba por saberse todo. Ou sexa, que do que queren que nos informemos é de quen manda a partir de agora no partido. O cidadán ignora as diferenzas estratéxicas entre Pachi Vázquez e López Vidal, se é que as hai. O cidadán case está a pensar que os congresos só serven para fixar como se reparte o poder interno.

29 jul 2008


Ava.
Pan por Pan martes 29 xullo

O meu tempo de cine combina as estreas de películas recentes e a revisión dos grandes clásicos, que xa vin hai máis de 30 anos. Dedícolle máis tempo a estes. Por unha sinxela razón: nunca me defraudan. Un exemplo, “A noite da iguana” . Que se pode agardar da encrucillada de John Huston e Tennessee Williams? Só a xenialidade. Un intenso drama espiritual e poético (non só relixioso, aínda que o protagonista sexa un pastor protestante). E un recital de bo facer actoral: Richard Burton, Deborah Kerr, a Sue Lyon de “Lolita”. Pouco importa a orixe teatral do texto, tan evidente. Ou o catálogo de mulleres: dende a nínfula perversa (alguén falaría de misoxinia) ata o anxo redentor. E sobre todo, Ela: Ava Gardner, a encarnación da Deusa Nai en formas de extrema sensualidade. Alguén dixo desta actriz que era o animal máis bonito do mundo: velaí, non esaxeraba.

28 jul 2008

Luís González Tosar: “É o momento de levar a cabo unha alianza, un gran Pacto polo Idioma”
Profesor e escritor, cre que o sistema literario galego necesita unha reorganización
POR MANUEL VIDAL VILLAVERDE, en Galicia Hoxe 28-7-08

Curros en ‘El Correo de Celanova’ (e 2)
27.07.2008, Galicia Hoxe

Ó longo do século XIX o mundo da prensa vaise convertendo de forma lente nunha profesión, pero sen deixar de ser tamén, moitas veces, unha vía para a carreira política ou para o éxito literario. Era, desde logo, unha profesión reservada para xentes con paixóns literarias e políticas, dispostas a soportar difíciles condicións de traballo e presións moi fortes das empresas e editores. Os medios máis destacados podían preparar o camiño para acceder ó poder político, mesmo desde posicións progresistas como sucedería nos anos da Segunda República, pero os xornais máis humildes eran tamén a miúdo refuxio de fracasados noutras profesións, ó prezo de sacrificar por un sustento económico outro tipo de ilusións máis nobres. A iso era ó que se refería Alejandro Lerroux en 1901 cando afirmaba que o xornalismo adoitaba ser "refugio de fracasados en la literatura, hospital de inválidos de otras carreras, o camino por donde marchan en carrera desenfrenada las ambiciones políticas" (citado por Mª Cruz Seoane e Mª Dolores Saiz na súa Historia del periodismo en España, 1998).

Outras veces a necesidade dun soporte económico mínimo ou as presións das autoridades explicaban viraxes políticas tan sorprendentes como as dun Lamas Carvajal partidario incondicional dos liberais de Vicente Pérez cando sae á rúa El Eco de Orense para, poucos anos despois, transformarse en inimigo frontal desas mesmas posicións políticas e abrirse, pola contra, ás teses dos antes moi criticados conservadores (situación esta estudada no seu día polos historiadores Jesús de Juana e Xabier Castro).
Curros volve aparecer no xornal El Correo de Celanova, de forma indirecta, meses despois, nun artigo de redacción titulado "Variedades. La ... Pardo Bazán" que é unha crítica desaforada á decisión de designar unha rúa da vila co nome desta escritora, da que o redactor afirma descoñecer os méritos que legou á mesma para honrar a súa memoria. O texto é claramente denigratorio da escritora ("hace unos cuantos años que la señora de Bazán vino a Celanova a correr una "juerguecita"...) e mesmo contén de-sagradables alusións machistas; ademais sublíñase o agravio da designación cando carecen dese honor figuras máis vinculadas ás rúas de Celanova como o médico Fernández Losada e "el inspirado poeta" Curros Enríquez, "dos hombres que juguetearon en ellas en su infancia y que han dado fama y nombre al pueblo que las vió nacer, el uno con sus celebradas poesías, y el otro manejando el escalpelo para mitigar los sufrimientos de la humanidad paciente" (5-XI-1893).
LAICISMO. E TRES FOTOS.
La Región 28 xullo 08


Laicismo. No recente congreso federal do PSOE anunciáronse unha serie de medidas laicistas que logo quedaron en nada. Os alcaldes de Santiago e Lugo, socialistas os dous, opuxéronse ás mesmas, por exemplo. Aínda máis, supoño que para xustificarse, Sánchez Bugallo, o alcalde compostelán, declaraba nunha entrevista que el non percibía que a sociedade demandase máis laicismo. Pois depende onde se mire. Como todo. Nestes días as Xuventudes Socialistas de Galicia sacaron un comunicado reclamando que non se participase, dende instancias políticas, en cerimonias relixiosas. O concello vigués, da man do concelleiro de cultura (nacionalista), o ourensán Xesús López Carrera (fillo de Anselmo L. Morais), vén de desvincularse tamén da procesión oficial do Cristo da Victoria. E hai moitos datos estatísticos (matrimonios relixiosos e civís, etc.) que indican que un sector cada vez máis numeroso da sociedade non quere que a vida política siga subordinada ás mitras episcopais. Dende logo un partido progresista como o PSOE debería atender estas demandas e non outras máis inconfesables. Unha sociedade plenamente democrática casa moi mal con rituais que fan depender dun Apóstolo ou dun santiño calquera a solución do paro, do terrorismo ou do cambio climático.
Dúas fotos. Dúas fotos foron noticia estes días. Polo seu valor expresivo, a foto do monarca collendo a Adolfo Suárez polos ombros está cargada de significado: en calquera persoa minimamente sensible, esperta un sentimento de empatía co líder político da Transición castigado pola enfermidade. A outra foto para a historia foi a da recuperación do pazo de Baión. En tempos vimos os colectivos antidroga loitando contra as mafias do narcotráfico ó pé da porta dese pazo: a escena recreouse con xeito na película “Heroína”, de Gerardo Herrero. Agora vemos a Carme Avendaño, en nome dos que loitaron con tanto esforzo e intelixencia, atravesar fachendosa esa porta como símbolo da vitoria da sociedade civil contra Oubiñas e similares. Ó seu carón, o presidente da Xunta e o ministro de sanidade, Bernat Soria, e outras autoridades: se eu fose responsable de protocolo pediríalles que se quedasen tres ou catro pasos por detrás nese momento. O impacto da foto sería aínda maior no recoñecemento dunha xusta causa.
Karadzic. A outra foto da semana pode ser a da detención do criminal de guerra e exlíder dos serbios de Bosnia, Radovan Karadzic. Algúns autores matinan niso tan clásico de que a cara é o espello da alma: dende logo a fisionomía do carniceiro de Saraxevo hai anos, con vestimenta militar, non inspiraba para nada confianza. Pero un sinxelo disfrace con longas barbas brancas e lentes xa o converteron nun xeito de místico e curandeiro case bonachón. A Xustiza chega con 13 anos de retraso, pero chegará e Karadzic será xulgado polo Tribunal Penal Internacional da ex-Iugoslavia: as vítimas non merecen menos. En fin, tamén hai aquel dito de non fiarse nunca das aparencias.

27 jul 2008


C´est la vie´(Fío Musical 30)

Antes de marchar de vacacións, o amigo Tacho deixounos, para todos/as, esta cantiga:
"Como dia a canción de Chuck Berry, e eiqui canta Emmylou “C´est la vie” . Unha grande aperta a todos e até a volta"
http://www.youtube.com/watch?v=ZGJHhFYI9ww&feature=related

congreso do psdeg-psoe
Touriño ve aos socialistas "parte central" de Galicia e proclama que "xuntos" gañarán ao PP
17.03h. Asegura que "pasarán" as dificultades da "crise económica", á que se referiu así porque "así é como o perciben os cidadáns" (Galicia Hoxe 27-7-08. Foto: R. Escuredo)
Gustoume especialmente isto:
O PSdeG acusa ao PPdeG de usar a língua para desprezar a Galicia.
Collendo unha achega de Arume máis abaixo, aquí queda noticia do congreso dos socialistas galegos: "que logo din que aquí só se pode dar caña ó BNG".
en poleiro alleo
Para Arume e para todos/as

Preguntaba Arume, nun fío que xa non encontro, polos meus problemas médicos, creo que citados de pasada un día destes. Ben, o tema é que levo case dous meses co brazo e man esquerda con pouca mobilidade e flexibilidade, coa man bastante agarrotada. Consultei xa unha chea de médicos e o que máis precisou (nun 95% apostou o seu diagnóstico: plexopatía) dixo que podía ser consecuencia ata dunha mala postura a durmir e que tiña para rato (falou dun ano). O martes fago unha nova proba en Santiago (electromiografía): mentres, levo días xa indo a rehabilitación e con medicación para o que parece, agardo, un problema nervio-muscular quizais serio, iso si. Con todo isto noto unha melloría moi lene e agardo que a cousa vaia mellorando. Xa veremos…

P.S.: eu estou case seguro que a cousa puido ter que ver cun medicamento que viña tomando contra o colesterol (Liplat). Pero non podo demostralo. Pero o abano de contraindicacións con problemas nervio-musculares do mesmo é inmenso. De feito, tamén tiña calambres nos pés durmindo e pasáronme dende que deixei de tomalo.
A MIRADA RETIDA (27-7-08). O FINAL DE BASILIO.

Recupero esta foto inédita, cedida polo amigo fisterrán Modesto Fraga. O terceiro pola dereita, coa paxarela, é Basilio Álvarez. A foto é de 1937, tomada en Buenos Aires, cando publica o libro “España en crisol”: na foto están tamén os galeguistas Rodolfo Prada e o fisterrán Castro Insúa. Antes de 1936, Basilio foino todo. Orador de raza e principal impulsor do movemento agrarista con Acción Gallega. Profesor de periodismo e xornalista en varios medios, fundador e propietario de “La Zarpa”, voz da República para os ourensáns. Avogado de prestixio en Madrid. Deputado e líder do Partido Radical. Vocal do Tribunal de Garantías Constitucionais. Recibe os máximos honores nesta cidade en 1928 e en 1935. En xullo de 1936, os franquistas quítanlle a placa da súa rúa, pechan e espolian o Centro Basilista, arrastran polo chan o retrato que lle fixera Lloréns e que presidía o Círculo, toman a imprenta de “La Zarpa” e editan o xornal, quince días, co xugo e as frechas. Exiliado en Arxentina, en 1938 está nunha cadeira de rodas, case mudo. Morre no Hospital do Centro Español de Tampa (Florida) en 1943. De seguro, abafado pola tristura.

O sexo.
Pan por pan sábado 26 xullo. Imaxe: Otto Mueller.

Na súa “Historia da vida cotiá en Galicia” fala tamén Xavier Castro das prácticas sexuais. Que podía empezar nos xogos infantís e onde os papeis estaban repartidos así: o mozo ía de caza e a moza tiña que resistirse, por medo a quedar preñada e que os pais a botasen de casa. Nas aldeas da montaña os mozos eran máis rudos e brutáns que nas da costa. Pouco disto pasou ás letras, porque os nosos clásicos eran pudorosos: esqueceu Castro o exemplo do poeta Pondal con algúns poemas machistas e misóxinos. Pero estes respondían ás ideas do pobo naquela altura. Velaí o relato dunha conquista por un labrego: “Eu ventaraa como un can. Sentín un lóstrego no sangue. Boteille a mao. E seguiu o conto”. Tamén podería ser un poema de Pondal esta copla da Limia, recollida nos anos 30:
Como te pille no campo,
como te pillei máis veces,
heiche de meter no corpo
erba para nove meses”.

25 jul 2008


Paga a pena lelo...

(23 xullo 2008)

Os costumes.
Pan por pan 25 xullo
Imaxe: Van Dongen.

Moito cambiaron os costumes e xeitos de vida, digamos nos últimos 90 anos. Por exemplo, Castelao vai a París en 1921, a estudar a arte europea e volve escandalizado ó ver como as “couples” se bicaban con descaro na rúa á luz do día. Lembra isto Xavier Castro na súa historia da vida cotiá en Galicia. Nesa época había por estes lares as profesión de “dama de compañía” e dela quedaron algúns restos literarios. Era o que vimos chamando unha “carabina” que acompañaba á moza noiva e casadeira para que o mozo non tivese ningunha ocasión de sobrepasarse. Nos anos da ditadura de Primo de Rivera unha muller anunciábase para esa función nun xornal e daquela cobraba dúas pesetas diarias polo desempeño. Adoitaba ser unha solteirona de familia ben vida a menos. Pasarían aínda anos, cunha guerra polo medio, para que a muller conquistase o seu dereito a saír soia á rúa.
P.S.: supoño que é obvio que me encantan os expresionistas alemáns. E mañá, no PAN, seguindo este fío, falaremos de sexo.

24 jul 2008



Roupa interior,
de Bieito Iglesias
(ECG 24-7-08.
Imaxe: Caetano Veloso)

Por aproveitar papel e atenuar a deforestación do mato amazónico, acostumo escribir a man no envés de folios mecanografados. Este artigo redáctoo nunha folla que, pola volta, ten impresas as notas dunha partitura e quizais sexa esa notación musical subxacente a que me impulse a pór en solfa o concerto dos Ten Tenors, ofrecido o sábado á noite no Obradoiro. Tamén inflúe o feito de que ceamos na terraza (dá ás Hortas e ata ela chega calquera ruído orquestrado no casco vello), abouxados por un potpurrí de temas dos Bee Gees, Abba e Beatles mesturados con arias de Verdi ou Bizet.
A falar verdade, apenas identifiquei as cantigas, se dou aquí a relación de grupos ou compositores parodiados é grazas ás crónicas xornalísticas do domingo, que informaron do repertorio e de que "o grupo fixo as delicias de popeiros e amigos non puristas do bel canto". Aseguran os cronistas que os dez tenores australianos enriqueceron a lista canora habitual cunha escolma de cantigas populares españolas (as notas de Granada rebotaron na catedral e susurraron nas pólas das árbores de detrás do pazo de Raxoi, ata penetrar nos meus oídos como eses insectos ortópteros chamados cadelas-de-frade, que segundo a superstición do pobo teñen a cisma de furgar nas orellas). Non se descarta que en vindeiras actuacións en Vigo, Pontevedra ou Coruña interpreten A Rianxeira.
The Ten Tenors seica son novos e bonitos, adornos que convidan ás féminas a guindar bragas ao palco, asimilando os seus concertos coas touradas de Jesulín de Ubrique. As fans compostelás abstivéronse así e todo de tales expansións, talvez porque o nordés que sopra estas noites desaconsella quedar co cu á recacha.
O luns tocoulle actuar a Caetano Veloso e o cantor quentou o ambiente cunha entrevista na que declarou: "A lingua (no seu caso a portuguesa) marca toda a cultura!" Proferidas na Galiza, esas palabras son case revolucionarias. Por que? Porque moitos galegos falamos case brasileiro.
Do noivado.
Pan por Pan xoves 24 xullo

No libro de Xavier Castro que citei onte hai unha descrición detallada dos xeitos e ritos do noivado na aldea e na cidade. Na aldea o “locus” profano eran a fonte, como nas cantigas medievais; o monte onde a moza ía de pastoreo ou os bailes e romarías. E os fiadeiros, por suposto: dende o século XVIII a Igrexa persegue, ata a excomuñón, ás mozas licenciosas que acudían ós fiadeiros. Se a moza acode, que vaia coa súa nai, din os cregos. Remataban moitas veces xogando todos ás apalpadelas, cando non con pelexas violentas entre os mozos por ciumes. Nas cidades había un control absoluto. Castro recolle un caso en Bilbao, a finais dos anos 30, en que un mozo é detido por darlle un bico á súa noiva nun xardín. Ou podían ser multados. Un poemiña de Edgar Neville fala así dun castigo de dous duros de multa: “Tus labios valían/ el Banco de España,/ y los dos duritos / poco me importaban”.

23 jul 2008

Presentación L. González Tosar

Onte, no Simeón: Estúrdiga Materia. O poeta axuntou un grupiño importante de amigos, contra as calores do xullo auriense. Había por alí algúns contertulios. Tamén estaban Víctor Campio, Eduardo Ananín, Mariluz Villar, Monxardín, Luís Menéndez, Xoán Fonseca, o Celso de Maceda, etc. etc.
Dos presentadores, moi emotivo o seu amigo o pintor Lamazares. Rigoroso, exacto, como sempre, Gonzalo Navaza. E Bieito Iglesias, ademais da análise literaria do poemario, todo un crack: Accatone de Pasolini, Amarcord, Buenos Aires, A Chabasqueira, a linguaxe e o non ruralismo (si visión dende dentro dunha comunidade campesiña) dos textos, John Berger, Faulkner, Cunqueiro e Blanco Amor, foron algúns dos esteos da súa intervención. Moi ben tamén o violinista armenio.

Abelardo Pérez Gabriel,
Ánimo e adiante...!!

Moitos o coñecerán pola TVG e o seu papel de cacique en Libro de Familia. O domingo o FARO daba a coñecer que está a enfrontarse co seu guión máis difícil.
Encontreime onte con el, en zona de médicos, e falamos un pouco. Pouco porque nunca sabes qué dicir nestes casos, ademais de darlle unha aperta. A situación é moi difícil, iso si puiden comprobalo.
Aproveito esta solaina, que é casa tamén de tantos ourensáns e galegos/as, para mandarlle unha nova aperta a Abelardo e unha mensaxe de ánimo, que lle fai falla, seguro.
Méndez Ferrín, profesor
Andoliña 23-7-08


Máis de 30 anos nas aulas: "un observatorio magnífico para ver a evolución de hábitos, modas, músicas, tendencias da mocidade, pero tamén para comprobar que hai cousas que non cambian coas xeracións. A rebeldía, o descubrimento do amor, os desánimos profundos e a forxa do carácter son eternos". Son palabras, no Faro de Vigo, onde escribe tres veces á semana, do noso egrexio escritor Xosé Luís Méndez Ferrín, que nestes días entra nesa etapa de xubileu ou xubilación que o arredará das aulas do Instituto Santo Irene de Vigo.
O creador de ‘Estirpe’, nacido na ourensá rúa de Reza, na vella casa que se tirou para facer agora a sede da Academia Postal, cumprirá 70 anos o próximo 7 de agosto: é da quinta do 38. Polas súas aulas pasaron centos de mozos, entre eles moitos escritores e científicos de hoxe, de memoria lembro a Antón Reixa e a González Tosar. Como sería o Ferrín profesor? Falei con el algunha vez das súas ideas sobre o ensino, para min moi sensatas: en pro dun ensino humanístico, laico, contra a titulite excesiva, crítico cunha especialización esaxerada.
Sería bo que agora algúns dos seus alumnos nos falasen do Ferrín profesor. E que el mesmo escribise sobre ese seu maxisterio.

Casar.
Pan por Pan mércores 23 xullo. (Imaxe: Boucher)

Na nosa literatura popular hai abondas mostras críticas sobre a institución do matrimonio. Velaí algunhas recollidas por Xavier Castro, na “Historia da vida cotiá en Galicia”: “Casar, bo é de amañar, pero é malo de aturar”; “Casarse é cegarse, ou afogarse”; “Casaraste e arrepentiraste”; “O que se casa por todo pasa”; “Casar, casar, sona ben e sabe mal”. Neste semella que se presenta o matrimonio como castigo, quizais pensando na muller: “Casarás e acougarás, ou amansarás, ou deprenderás”. Tampouco é un fenómeno só galego: “Ya te casaste, ya te amolaste” é un dito da cultura en castelán. Noutros faise gabanza da solteiría: “Cásate e irás ben os tres meses primeiros, mais despois cobizarás a vida dos solteiros; “Casarás en mala hora, e comerás pan e cebola”. En fin, combato a calor con libros coma este, que transmiten estas xoias do saber popular. Vaia dedicado a tantas parellas que casan na canícula.

22 jul 2008


Ramón Piñeiro y la CIA, de A. Baamonde (El País 21--08)


Siempre se ha acusado a Ramón Piñeiro de haber sido agente de la CIA. Podría haberlo sido, como el filósofo Isaiah Berlin lo fue de los servicios secretos británico. Lo más probable, sin embargo, es que el ensayista gallego no haya pisado jamás las oficinas de Langley, la sede central de la agencia en el estado de Virginia, lo que tal vez debemos lamentar. Al fin y al cabo el PNV colaboró con la OSS -la Oficina de Servicios Estratégicos, antecesora de la compañía en los años de la Segunda Guerra Mundial- desplegando una gran actividad en América Latina y en todos aquellos lugares en que los nacionalistas vascos tenían presencia. El entonces Lendakari José Antonio Aguirre puso a miles de exiliados a trabajar con los norteamericanos. Cabe indicar que Vázquez Montalbán noveló en El caso Galíndez a uno de los miembros de esta red asesinado por Trujillo, el dictador dominicano. A Galíndez también está dedicada La fiesta del Chivo, la novela de Vargas Llosa.

"La acusación contra Piñeiro es una muestra más de la frivolidad del país"
Si Ramón Piñeiro y el Partido Galeguista hubiesen hecho lo mismo habrían estado en su perfecto derecho y, desde luego, no sería malo si a través de ello se obtuviese algún resultado tangible para la causa de Galicia. Lo que les habría guiado sería lo mismo que a los nacionalistas vascos: lograr más peso e influencia en la potencia que podía derrotar a Hitler y a Franco, o condicionar el momento de su desaparición de la escena. Ramón Piñeiro que colaboró con el PNV en aquellos años y que compartió estancia en la cárcel con Koldo Michelena muy bien podría haber compartido esta visión y nada se habría podido objetar a ello en aquellas circunstancias. Lo que hay que lamentar no es que Ramón Piñeiro fuese o no agente de la CÍA, sino que el galleguismo no tuviese valor alguno a los ojos de los estadounidenses. (...)


Polo mesmo prezo, dúas columniñas (ben simpáticas), de Monxardín

Os ollos das agullas (Galicia Hoxe 22-7-08)

Malditos cargadores (La Región, 22-7-08)

Así como nos promiscuos enchufes das paredes ou nos portos USB das computadoras entra calquera cousa periférica, non sei porque cos móbiles non podían facer algo semellante. Pero non. Teñen os seus buratos -cargador, auriculares...- reservados en rigorosa exclusividade, non xa para cada marca, senón para cada modelo. E cando se derrama un móbil desaparece de forma máis ou menos rápida pero o cargador escóndese no fondo do caixón de ferranchada tecnolóxica listo para a nosa confusión posterior. Cando o descubrimos non nos atrevemos a tiralo ao lixo por medo a desfacernos do equivocado e meternos nun lío. Estou seguro que se vostede agora revisa ese maldito caixón dos cables enzerrovellados atopará polo menos un par de cargadores que non ten nin idea de a que aparello serven. Algo así como a versión moderna das putas chaves de filiación descoñecida.

21 jul 2008

Fírgoas de historia e xornalismo
Curros en ‘El Correo de Celanova’ (I)

As Fírgoas desta semana (Galicia Hoxe; 20.07.2008)

Destruid esa “raya”, que separa como una muralla de odio, una familia de hermanos, convirtiéndola en extranjera, y sobre las ruinas de esa muralla tended el puente por el cual se comunique y enlace el corazón de Galicia al corazón de Portugal, restableciendo la obra de Dios, que destrozaron los reyes; y haciendo que uno y otro se completen por justaposición, viviendo en el porvenir como vivieron en el pasado, unidos por los lazos de la fraternidad y del amor, según conviene á pueblos de la misma raza y con la misma historia”.
´Guardiamarines´

Sobre o uso do castelán (e o Manifesto) escribe hoxe Ferrín no Faro.
Por certo, onte contaba o mesmo xornal que nestes días se xubila o noso egrexio escritor no Santa Irene: velaí algunhas das súas opinións sobre o ensino, en xeral moi sensatas (sinto non poñer a ligazón, pero buscar novas atrasadas na web do Faro é insufrible).
MANDELA, O PRESO 46. 664 (La Región, 21-7-08)
90 anos. Puxo o nome de Soweto no mapa e pasou 27 anos no cárcere: con ese número, o do preso 46.664. Hai anos estaba na lista dos máis perigosos terroristas, por loitar contra o racismo e pola democracia, e hoxe a súa antiga cela é cita turística de peregrinación laica. É o nome que encarna a loita contra o apartheid. Recibiu en 1993 o premio Nobel da Paz xunto con F.W. de Klerk, o último mandatario da Sudáfrica racista que tamén deu os pasos necesarios para poñer punto e final a décadas de segregación racial implantada xa polos colonizadores holandeses.
Pero Mandela é moito máis que iso. Querido polos seus concidadáns, que lle chaman Madiba, título honorario reservado ós maiores da tribo, Mandela non é só un líder antiracista e da negritude. É en realidade un líder mundial pola liberdade e a dignidade humanas, comparado con Gandhi e situado entre as grandes personalidades do século XX, ese tempo en que foi perseguido e encarcerado: foi posto en liberdade no ano 1990.
Un símbolo. Mandela é ademais un símbolo necesario para África. Tan necesario para un continente que só aparece nos noticiarios asociado ás catástrofes e novas negativas: guerras tribais, fames e epidemias, o xenocidio da SIDA, a extrema pobreza, etc. Todos os días temos novas de líderes africanos asociados ó horror das ditaduras militares: dende o estrafalario Idi Amin ata o presidente de Sudán, Al Bashir, agora condenado pola Corte Penal Internacional por crimes de guerra en Darfur, ou dirixentes corruptos e criminais como Robert Mugabe, aferrado ó poder coas armas e a mentira ós seus 84 anos en Zimbabue.
Mandela é a outra África, que tamén existe, a que aposta pola liberdade, a democracia e o desenvolvemento. A que sabe que África merece outra esperanza. Non é fortuíto que no seu discurso do 90 aniversario Mandela se centrase na cuestión da pobreza: “A pobreza aínda afoga a nosa xente. Se es pobre, non é probable que vivas moito tempo”. A fronteira económica é moito máis poderosa que as liñas que debuxamos nos mapas: basta ver as cifras do PIB per cápita, das dúas bandas do Mediterráneo
(acaba de celebrarse un cumio euromediterráneo). Países como Marrocos, Mauritania ou Exipto teñen cifras do PIB por baixo dos dous mil euros, Alxeria un pouquiño máis. Da outra beira, a rica Europa ofrece datos moito máis alentadores: 22.300 euros en España, índices maiores en Francia ou Italia.
En galego. Todos os anos visítannos estudantes universitarios de todo o mundo que asisten a cursos de galego nas nosas Universidades, na de Compostela ou na de Vigo. Varios deles estiveron estes días en Allariz, croatas, eslovacos, norteamericanos, curdos, palestinos, etc. Todos se declaran encantados co noso idioma e a nosa cultura. Moito máis que outros galegos aquí nacidos que renegan de calquera sinal de identidade. Que andazo padeceremos neste país?
axenda (clicar para ampliar texto e imaxe)

20 jul 2008


A MIRADA RETIDA (La Región 20-7-08)
UN HAIKU EN SAN FRANCISCO
Conta unha das Cantigas de Santa María, o Cancioneiro relixioso dirixido polo rei Afonso X, que un monxe estivo trescentos anos nun xardín escoitando o canto dunha paxariña: así obtivo da Virxe, no que el coidaba só uns segundos, unha visión única do esplendor do Paraíso, vitoria sobre o tempo dos reloxos. Sospeito eu que ese poema puido ser composto nun espazo coma este, o claustro de San Francisco de Ourense, capaz de amosarnos unha imaxe do mundo nas formas e símbolos do século XIV, pero tamén de esvaecer o paso do tempo. O claustro era un dos centros do universo monástico medieval, como di Georges Duby: lugar de comunicación dos monxes cos milagres máis perfectos da natureza, o aire e o sol, as augas, as árbores e os paxaros... Lugar sagrado de meditación sobre os misterios de Deus. Toda esa beleza permanece neste claustro, que por desgraza hoxe non se pode visitar. E toda a delicadeza daquel haiku de Issa Kobayashi:
“Lusco-fusco das cerdeiras.
Tamén hoxe converteuse
en pasado”.

19 jul 2008


Nais e fillas (Andoliña 19-7-08)

Leo nun magacín da fin de semana unha extensa reportaxe sobre Christina Crawford. É unha das fillas adoptadas pola xenial actriz Joan Crawford. Cando morreu esta, en 1977, Christina escribiu un libro demoledor sobre a súa nai, Queridísima mamá, onde a acusaba de ser unha muller colérica, alcohólica e obsesionada coa limpeza, chegando mesmo a facela responsable de malos tratos físicos contra ela. Outros familiares dan versións totalmente diferentes e falan de intereses espurios naquel libro, do que tamén se fixo unha película. Christina segue insistindo na súa versión: dende logo a súa nai xa non lle pode responder: tería máis valor que publicase o libro cando ela aínda vivía.
A min sempre me cheiraron mal estas biografías resentidas. Aínda que algúns teñan motivos para facelas. Penso en Mussolini, que non era ningún santiño dende logo. A súa filla Eda, que compartía co pai militancia fascista e a admiración por Hitler, casou en 1930 con Galeazzo Ciano, co que tivo tres fillos. O ditador condenou a morte a Ciano en 1944 por diferenzas na política da guerra e a propia Eda viviu confinada en Lipari. Co tempo un fillo de Eda, Fabrizio, publicou un libro cun título abraiante pero verdadeiro: Cando o avó fusilou a papá.

18 jul 2008

Fondos da UE costearon negocios privados de alcaldes do PP
Diñeiro de Bruselas sufragou unha residencia doutro rexidor do PP (Quintela de Leirado)

El País. CRISTINA HUETE - Ourense - 18/07/2008
Tamén se fala do Museo do Entroido de Xinzo e dun embarcadoiro en Lobeira: que don Julio nos ilumine ó respecto.
Dorna en Brest, de X.L. Méndez Ferrín (Faro V. 14-7-08)

Teño entendido que onte tivo lugar (galicismo) o día de Galicia, país especialmente invitado, na Festa Marítima Internacional de Brest. Supoño que deste feito memorábel tivo moita menos repercusión na prensa de Galicia que o acontemento da visita dos reis de España á factoría de Citroën. Do que si que estou certo é de que o PP vai estar falando da Festa Marítima de Brest durante moito tempo no Parlamentiño. Falará tanto de Brest como falou, en valuto, da Habana. E a axencia EFE aplicaralle a lei do silencio ao acontemento. En ambos casos (a Feira do Libro da Habana e a Festa Marítima de Brest) Galicia estivo e está tratada como País ou Nación, e iso non pode ser dixerido pola Corte e polos que acoan en Galicia os laios malencólicos da Corte, verbo da ruptura de España. (...)
(O artigo completo)
Fotos de cando ananos...

Queda fichada a idea que nos achega nun fío Lobofritido. Dende setembro (en agosto pecha o blog, como todos os anos) recolleremos nesta bitácora fotos dos asiduos/as do blog, se teñen a ben mandarmas ó meu correo persoal. Comprométome a non revelar ningunha identidade, pero vostedes poden dar algún título ou pista, se queren. Poden envialas en canto queiran, xa dende hoxe, que quedarán ben arquivadas e sairán todas xuntas, se chegan a min, no mes de setembro.

Recordar doe (Andoliña venres 19-7-08)

A mediados dos 70, algúns alumnos comprometidos da Facultade de Historia de Compostela latabamos de cando en vez as clases dalgún profesor reaccionario e iamos, en cambio, ás aulas de Fonseca, onde daquela impartían maxisterio profesores de Economía e Pedagoxía. Así, seguimos parte dos programas de Xosé M. Beiras e López Suevos e do pedagogo Herminio Barreiro. Ando agora a ler as memorias deste último, cun título en verdade espléndido, Recordar doe (Xerais): vaia en agradecemento por aquelas clases gratuítas.
Como era de agardar, hai moito de historia da pedagoxía neste volume: de Rousseau a Montessori, pasando por Makárenko, Luzuriaga ou Carlos Lerena, entre outros. Pero son citas ben inseridas no propio discurso do seu elan vital, dende a primeira escola (1940) ata a ruptura universitaria (1965). Pero hai moito máis: evocacións de amigos e familiares, sentimento da Terra, notas de cine e libros, etc.
A pedagoxía é só o fío condutor. Velaí tamén a reafirmación da propia identidade de esquerda, dende a China de Mao ata a Cuba castrista. Sen dúbidas. Lembroume neste plano ó poeta Antón Tovar, pero este viviu desconcertado coa crise da URSS os seus últimos anos.
Actores do cambio (Luis Pousa, Galicia Hoxe 18-7-08)
Carlos Aymerich: "Hai un trasfegar de votantes do PP cara ao Bloque"


“Sería un sinal de madurez que o PSOE e o BNG mantivésemos a unidade do Goberno galego ata as eleccións autonómicas. Nos próximos comicios, aspiramos a que Anxo Quintana sexa o presidente da Xunta de Galiza. Haberá un novo pacto do PSOE”

A nosa disposición a cooperar co Goberno socialista é permanente, e non por facerlles un favor a Zapatero e ao PSOE, senin para seguir traballando, como fixemos ata o de agora, en beneficio dos intereses de Galicia. Os rendementos dese traballo do BNG están á vista. Parece que hai unha especie de lei natural, da que é difícil fuxir, que na segunda lexislatura obriga os partidos españois a dereitizarse e centralizarse. A composición do Goberno español é ilustrativa.
Entrevista completa
Historia, de Bieito Iglesias (ECG 17-7-08)

Por unha cuestión de sexenio (non precisamente do sexenio revolucionario que vai da Revolución de setembro de 1868 ao golpe do xeneral Pavía que acabou coa 1ª República en 1874) e porque os funcionarios temos que acreditar horas de formación cada seis anos se queremos percibir o aguinaldo correspondente, matriculeime nun curso de prosopografías. Igual me tería matriculado nun simposio de física cuántica, pero cadrou que falaron ilustres profesores (Núñez Seixas, Fernando Devoto ou Marcela García Sebastiani) das elites ibéricas no Río da Prata. Un tema ben interesante para os galegos, que tivemos na capital arxentina a nosa primeira metrópole, por cima da Coruña e Vigo, nun período aínda recente da nosa novela colectiva. Trazáronse no curso os retratos de personaxes españolas con certo protagonismo na colectividade emigrante riopratense (López de Gomara, Carlos Casado, etc).
Saíron a relucir algunhas biografías galegas -de Paredes Rey, Fortunato Cruces ou José R. Lence-, e as brillantes palestras dos relatores permitíronme tirar varias conclusións: 1) Somos un pobo sen historia, a maioría dos galegos, tanto emigrados como ancorados na Terra, foron historicamente escura caterva pondaliana, masa anónima que non figura nos diarios nin nos libros, polo que constitúen máis materia literaria que pasto de historiadores 2) A pesar de logros societarios como o Centro Galego, os nosos paisanos non formaron parte da elite local porteña agrupada no Club de Armas ou no Jockey Club 3) Os conterráneos nin sequera alcanzaron un estatuto de mediadores coa oligarquía local, cousa que si conseguiron outros emigrantes peninsulares como o asturiano Rafael Calzada 4) Os países de acollida actúan como verdadeiras trituradoras de perfís étnicos, de maneira que os galegos de alén mar veñen sendo arxentinos con trazos deferenciais case imperceptibles.
Corolario final: o galego mantense na Galiza, a identidade cultural precisa unha reserva xeográfica.

17 jul 2008



VIRXILIO VIEITEZ.
Andoliña xoves 17 xullo

Eu non tiven a fortuna de coñecer a Virxilio Vieitez, antonte falecido. Vexo o seu retrato e vexo a cara dun home que viviu moito, traballador, quizais un algo escéptico. Non sei se el sabía tamén, se o soubo sempre, que era un gran artista. Tivo a sorte, a finais dos 90, de toparse co fotógrafo Manuel Sendón, que foi quen nolo redescubriu como creador: logo a súa obra foi exposta, admirada, estudada.
Fotógrafo de pobo ou de oficio, formado en Cataluña, coas súas imaxes deixounos unha das visións máis profundas da Galicia de posguerra. Cando deseñaba os seus retratos, con tanto detalle, estaba a falarnos con extrema sensibilidade da emigración, dos soños frustrados, da miseria dun tempo e das feridas a cicatrizar dun pobo tantas veces enganado. Supoño que os retratados non o chamaban como artista, pero quedarían satisfeitos dunha imaxe que ofrecía para o mundo, para os familiares emigrados en América ou Europa, o mellor das súas vidas.
Nas súas fotos, ó carón das flores e dos automóbiles da época, hai moito amor e moito coñecemento do país e das súas xentes. Quizais el tardou en saber que era un artista. De certo un creador non é o que o vai por aí proclamándose como tal, por moitas performances que asine.

16 jul 2008


























Lembranza dun gran artista (de oficio, fotógrafo)

ARMAS E SUBDESENVOLVEMENTO
Andoliña mércores 16 xullo

Hai uns días varias organizacións non gobernamentais, Amnistía Interrnacional, Greenpeace, Interpón Oxfam e Fundació per a Pau, denunciaban publicamente que o goberno español segue vendendo armas a estados nos que se violan os Dereitos Humanos como Paquistán, Marrocos, Colombia ou Israel: GALICIA HOXE informaba con xeito dese comunicado, no que reclamaban do goberno que aplicase de xeito correcto a Lei do Control do Comercio de armas e material de dobre uso aprobada no 2007 e que evitase contribuír a esas violacións dos Dereitos Humanos facilitando armas a tales países.
O tema é complexo, sen dúbida. Vemos a Zapatero todos os días dando consellos éticos sobre os males do mundo e os seus posibles remedios. Ofrecendo as cidades españolas como sede de grandes encontros internacionais pola paz e a convivencia das civilizacións. E todo iso está moi ben e sae en grandes titulares, pero as notas das ONGs quedan, agás excepcións como GH, nas marxes dalgunha páxina par, onde case non se vexan. A razón é evidente: o negocio de armamento move cada ano máis de 900 millóns de euros. Algúns producidos dende fábricas galegas. E en tempo de crise, ademais.
Las palabras inofensivas, de Alfredo Conde (El Periódico de Cataluña)

Pensé en ello hace unas semanas y recordé a Schniztler, mientras escuchaba atentamente la esperanza del presidente del Gobierno de España de que la derecha no haga un uso de la lengua, de la lengua española y castellana semejante al que lleva hecho de la palabra España y por ende de la bandera que la simboliza. Razones tenía para ello. Esas palabras están sirviendo, y trazas tienen de seguir haciéndolo, para que muchos golfos callejeros las maltraten con el uso que hacen de ellas, las insulten con sus actitudes y las vejen al aderezar los conceptos que encierran en adorno de sus intereses. Hay palabras y conceptos que, o son de todos, o no son de nadie. Por eso cuando alguien se las apropia y las instrumentaliza de modo partidario, adscribiéndolas a este o aquel sistema de ideas, a izquierda o derecha del arco parlamentario, qué más da uno u otro, si lo que cuenta es el uso, la manipulación o la apropiación indebida, merece cuando menos la calificación que Arthur Schnitzler le otorga.La última expresión manchada de amarillo, aparentemente patriótico, es lengua española. Quien les escribe vive en Galicia y, cuando lee que en Galicia la lengua común está en regresión, amenazada gravemente y poco menos que desmenuzada a mordiscos por la gallega, no puede sino pensar en llamar golfos a los que tal afirman.

(o artigo completo)

15 jul 2008


Un tema do que se falou nesta casa varias veces:
a Xunta e os cartos ós medios
na revista TEMPOS (sobre os contidos, ver Comentarios)
Lugar do canto (Andoliña 15 xullo)

Xesús Rábade Paredes axuntou poemas escritos con case trinta anos de diferenza, dende Xuntos cara ó mañán (1969) ata Poemas do aire (2007): un reto difícil pois son moitos anos para manter a unidade dun rexistro poético. Pero Rábade supera o reto. A súa voz mantén a fidelidade ás raíces, no ronsel daqueles novísimos dos 70 que reivindica no limiar o seu amigo Darío Xohán Cabana.
‘Lugar do canto’ (Hipocampo Amigo) resulta, ó cabo, un libro unitario. Un libro onde o amor ten presenza substancial, no apartado A cerva branca, con poemas tan fermosos como Ronsel quixera serche de esperanza ou Porque así te aprendín e así te quero. Versos de acenos elexíacos (o apartado De Tristia) e poderosas imaxes como esa nai horrorizada ante o fillo que xoga na escola ó ritmo dun desfile militar. Poesía que reflexiona sobre os silencios, o paraíso da infancia e as mudanzas do vivir: velaí Onde habita o meu nome, exemplo da forza das palabras contra o paso inapelable do tempo.
Non falta a denuncia da guerra, nos ollos dos meniños de Iraq e Chechenia e o emocionado canto Execración da patria, alegato dun país que confunde, ás veces, a mansedume coa submisión.

FÍO MUSICAL 27 (envío de Tacho)

Na selección dos discos mais salientábel da pasada semana da revista EFEEME, volta aparececer un disco dunha artista galega Tratase do disco de Sr. Carmen: Na flor dos meus anos, a compoñente máis maior de Malvela. Esta e a referencia con data 11-07-08, asemade vai o enderezo da paxina coa posibilidade de escoitar dous temas. Unha aperta.

Para recuperar todo eso, el inquieto sello PAI edita un disco-libro en el que a las once canciones les añade un DVD biográfico que apuntala la emoción de las melodías. Melodías que se visten con ropajes, arreglos de músicos de Milladoiro, instrumentos de Treixadura o la voz de Dulce Pontes entre otros que dan vida al disco. Y sobre todo ello la voz de la señora Carmen que desgrana silencios de siglos en la rosaliana “Vals de Pazos” o en los aires morunos de “Ramo verde”.
Es una voz desacostumbrada y extraña, ajena a todo lo que sea convencional porque bebe de fuentes que no han sido escritas y que por tanto el consumidor tipo no conoce. Pero merece la pena acceder a ella, no sólo por la curiosidad, sino también porque es parte de nuestra memoria sentimental. La explosión de simplicidad en la canción que cierra el disco y que recuerda el género de las mayas o el intenso hedonismo que recorre la invitación de “Baila meu Manoeliño” no estaría de más que se contagiara a los grupos de más amplio calado. En otros países sucede así, ojalá que en éste también. CÉSAR PRIETO.
La La La, Carmen Marón e Garrido Collazo
X.M. Sarille en ECG 15.07.2008

Pero resultou preocupante, e hai que dicilo, o discurso da concelleira Carmen Marón, antiga vazquista. Aplicouse no pleno cunha vehemencia excesiva en contra do Partido Popular. Este partido é agora o defensor das posicións lingüísticas do embaixador e a señora Marón tirouse á iugular da dereita, proclamando que se debe cumprir a lei, o cal é unha grande e fermosa verdade. Benvido o cargo público á obediencia debida ás normas, mais amosar ese impulso case agresivo cos que ficaron atrás mentres ela se transformaba, dá lugar a un comportamento pésimo.
É difícil concederlles a razón ás persoas que viran tan bruscamente, sobre todo se deciden defender o contrario do que defendían, coa mesma vehemencia e o mesmo talante. É para cavilar. Se lles dá por botarse a correr atrás dun, o recomendábel é saír por patas.


(o artigo completo)
A intelixencia de Barreras (Miguel Anxo Fernán Vello, 14-7-08): graciñas de novo, Miguel Anxo.

Copio o título deste artigo dun outro artigo escrito por Manuel Bragado no seu "Brétemas", unha das "bitácoras electrónicas" máis interesantes ­­(e debo citar aquí tamén "As uvas na solaina", de Marcos Valcárcel: excelente) de todas cantas se escriben en galego: por diversidade de contidos culturais, literarios e informativos e polo estilo e a forma que a define. Fala Bragado da admiración que sente polo proxecto empresarial de Barreras, o primeiro esteleiro privado galego, empresa punteira pola súa capacidade construtiva e de aplicacións tecnolóxicas, e informa o editor da progresiva adopción do idioma galego na documentación interna, na rotulación e nas relacións laborais e comerciais que realiza o esteleiro vigués.

(o artigo completo)

14 jul 2008

Aloitadores, de Bieito Iglesias (ANT dixital 14.07.2008)

A medida que nos facemos grandes, tendemos a asumir un programa ideolóxico de vellos: o importante é ter saúde. De aí que a política e demais paixós xuvenilistas acaben por cansar. No entanto, cando xa estamos máis cheos de política que se a comeramos, aparecen axentes provocadores pra devolvernos á condición de “aloitadores” na rapa das bestas. Velaí por caso o Manifesto pola Lingua Común, subscrito por falsarios que declaran defender os direitos lingüísticos individuais. O liberalismo pode ser discutible neste campo, aínda que resulta plausible: se Savater e cía denunciasen a Constitución por impor o castellano, daquela empezaría un debate liberal; sucede, en troques, que queren botarnos a lingua de Cervantes pola gorxa abaixo, calcándolle co dedo do autoritarismo. Claro que consideran aceptable a protección folclórica de “otras lenguas”, pero que metan o paternalismo por onde se enfían as agullas. Máis un exemplo: certo tribunal vén de sentar doutrina sobre a consulta de Ibarretxe e seica a soberanía vasca deben acordala os españois todos. De crermos aos tribunos, o Estado sería como un marido que, abandonado pola esposa, recorre á chamada violencia de xénero. É do xénero tonto pensar que a autodeterminación de Euskalherría ha de votala a España cañí. A este paso, como letra do himno español adoptarán aquel estribillo que moito cantaba o amigo Temes nas troulas universitarias: "¡Qué tontería, pensaba que tú eras mía!”

3.588 nomes a rescatar
Marcos Valcárcel (La Región, 14-07-2008)
Foto, enviada por X.L.Carrión: monumento ás vítimas da represión franquista no cemiterio de San Francisco.

A represión. O pasado venres presentáronse os primeiros resultados do estudo ‘As vítimas, os nomes, as voces e os lugares’, impulsado polas tres Universidades galegas e a Consellería de Cultura. Trátase dun proxecto historiográfico, iniciado no 2006, que pretende medir e definir os marcos da represión da guerra civil en Galicia. Con cifras e datos plenamente contrastados, con rigor metodolóxico, como afirma Lourenzo Fernández Prieto, catedrático de Historia Contemporánea. Para iso contouse con fontes como o baleirado das causas militares da IV Rexión Militar, de todos os rexistros civís dos concellos galegos, da bibliografía existente (nalgúns casos xa moi exhaustiva como no exemplo ourensán, estudado por Xulio Prada) e dun total de 349 entrevistas orais realizadas en Galicia, Asturias, Cataluña e varios países americanos. (...) (...)


Vidas cortadas na súa plena madureza: moitos dos executados estaban por baixo dos 45 anos. Vidas que representaban o mellor do réxime republicano, dende as súas autoridades (moitos mandos militares ou o alcalde socialista ourensán e o gobernador civil do Ourense republicano) ata humildes carpinteiros ou labregos. Todos aqueles que tiveron responsabilidade coa Frente Popular foron duramente castigados: tal era a consigna explícita do xeneral Mola e de todos os alzados contra a República. Velaí case catro mil vidas (esa é unha cifra posible cando remate este estudo) frustradas e negadas: é ben xusto, cando menos, restituír agora os seus nomes, a súa memoria e a súa plena dignidade.

(o artigo completo)

13 jul 2008

As grandes historias nunca morren
Shane (Raíces profundas, George Stevens, 1953)

Vina unhas cantas veces. De pequeno, cando non sería moito máis maior que o pequeno Joey. Onte recupereina, en DVD, e comprobo que mantén toda a súa beleza e frescura.
É unha das películas da miña infancia e supoño que de todos os da miña xeración. Como A noite do cazador, Capitáns intrépidos ou Matar a un reiseñor.
Un western inmortal, pero moito máis que un western.
"Xoias" do xornalismo

J.R. Onega, "Las lesbianas no se cortan" (ECG. 13-7-08)
Quizais un dos columnistas máis reaccionarios (e hai uns cantos) da prensa galega

"Han llegado de todos los continentes y culturas porque España, que tantas lenguas tiene, no necesita más idiomas que la canción universal del sexo invertido. Alguien definió el Día Gay como una marea humana de plumas, aceite y tacones de aguja. Pero el pensamiento humano se adornó siempre de maricones y lesbianas."
Xeito, de Luís González Tosar (ECG 13-7-08)

Reparo nunha fotografía do cumio do G8 en Toyako, illa xaponesa de Hokkaido, na que os líderes dos sete estados máis podentes do mundo, engadida Rusia -por herdeira da URSS- dispóñense a plantar cadansúa árbore. Merkel é a primeira, e como alemá afeita aos labores do xardín, semella ser a que máis xeito e traza lle dá ao choio. Ao seu carón, Bush nin disimula: a ferramenta do revés, collida cunha man soa e, sen abaixarse, con lombo de can, apenas empuxa unha pouca terra, coma con noxo. Fukuda, amo e patrón da leira, non ten parada, é un deses que fan que fan, un bule bule. Sarkozy e Medvédev óllanse, un de cara ao outro, con riso falso, as pas a media altura cara adiante, coma armas. Berlusconi traballa á toa, sen ton nin son, coñéceselle que o fai por fachendoso; acenea coma un pallaso, sua coma un porco. Aos outros dous -Brown e Baird- non lles sabemos o xeito, porque non saíron na foto. Con estas meadas andaba, esoutro día, repasando os varios significados da palabra "xeito" -s.m.- das máis completas do noso idioma: dende andar con xeito (con tino) ata pescar co xeito (arte de enmalle prá pesca da sardiña e da anchoa), pasando por "xeitosa" (agraciada) e outros sinónimos como aspecto, disposición, feitío, maneira, garbo, modo, habelencia, maña, coidado...
Nisto andaba, digo, cando dei coas declaracións, tallantes, do Secretário Ejecutivo da Comunidade de Países de Lingua Portuguesa (CPLP) Luis Fonseca, afirmando que "a Galiza deverá ser apresentada pelo Governo Espanhol se quer ser observador associado da CPLP". A categoría á que pode aspirar Galicia, nese organismo, será a mesma das antigas colonias lusas de Goa (India). Macao (China) e Malaca (Malaisa), actuais observadores. Ai, o jeitinho portugués!.
Anxo Quintana: "Se quere que o Estado cumpra, Galiza ten que comportarse como un país"

Entrevista en Galicia Hoxe, 13-7-08



Firgoas de historia e xornalismo
Tempos de cambio: Arco da vella

O artigo completo

A mediados dos anos 70, arredor da morte de Franco, a prensa galega viviu unha certa primavera de esplendor marcada pola súa apertura democrática e a descuberta dos problemas e temas galegos. A autonomía era aínda un soño e a democracia só un proxecto: houbo que loitar día a día por todas as liberdades. Por iso a carga léxica daqueles días podía ser un pouco repetitiva: amnistía, liberdade de expresión, legalización dos partidos políticos, etc. Todos os xornais puxeron entón o seu grao de area. Imos ver hoxe un exemplo: El Ideal Gallego de mediados dos 70 e, sobre todo, dende as súas páxinas culturais. (...)

EIG ofrécese como plataforma para publicar un suplemento cultural dominical titulado Arco da Vella. O suplemento, que ás veces era só unha páxina, era monolingüe en galego e estaba ó cargo da Agrupación Cultural O Facho da Coruña. Alí colabora, moi activo entre 1976 e 1977, un moi activo Manuel Rivas que se estrea como xornalista no xornal, facendo de todo, ata buscar os cafés, como el mesmo ten contado; pero alí xa están as primeiras mostras dun novo xornalismo fragmentario, de extremo amor pola palabra e pola verdade, que el asinaba nunhas columnas tituladas "Rebulidoiro". Con el encontramos outros nomes da cultura galega, próximos ó Facho como é lóxico, como Xavier Alcalá e as súas crónicas do que el xa denominaba O Impaís, Xavier Seoane, Xosé María Monterroso Devesa, Lois Caeiro, etc. Con abundante información musical: eran os tempos nacentes de Milladoiro, Fuxan os Ventos, tamén Miro Casabella, Emilio Cao, etc. Creo que alí lemos tamén algunhas columnas de Agustín Díaz, "Tintxu", xornalista de raza falecido no mes de marzo pasado e pai de Lourixe, hoxe blogueira dos fermosos Chantos na Chaira. (...)

Siro López facía cada semana un resume das novas máis importantes nunha xeira de viñetas mesturadas, ás veces toda unha páxina, coas súas extraordinarias caricaturas. Neste xornal publicou a entrega que máis problemas lle causou na súa vida: unha extensa viñeta que reproducía o discurso final de O gran ditador de Charles Chaplin, película prohibida no franquismo. Publicouna o 31 de outubro de 1976 e poucas semanas despois foi denunciado por presións militares e Siro procesado nun Consello de Guerra pola xurisdición militar, no que se lle pedían seis anos de cárcere (librouse logo pola amnistía do rei Juan Carlos). (...)

Hai moitos textos asinados con pseudónimos como Morrois, Un-do-Chan, Furateitos, Denís, Sabugueiro: sería bo que algún dos compoñentes daquela xeira de O Facho os identificase agora.
Sinaturas recoñecibles son tamén as de Manuel Riveiro Loureiro, Manuel Miragaia, X. Castelo, Xaquín do Vilar, que hai que engadir a todas as citadas antes. E nesas páxinas debeu comezar a súa andaina tamén o popular Gaspariño, de Xaquín Marín.


Continente Blanco Amor.
A Mirada Retida, La Región 13-7-08.

Achegarse á obra de Eduardo Blanco Amor é penetrar nun continente esplendoroso: a súa narrativa, poesía, teatro, xornalismo, en galego e en castelán. Tamén puido ser un gran pintor. Porque foi un fotógrafo excepcional: quedou demostrado en 1993 cando no Clube Cultural Alexandre Bóveda publicamos un volume coas súas fotografías, que se gardan na Biblioteca de Autores da Deputación. Despois houbo máis libros e máis fotos recuperadas, como esta vista das Tres Pontes aurienses, reproducida en “A ollada do desexo” (Galaxia). Tres planos espaciais, tres luces contrastadas, coa Ponte Vella envolta en húmidas néboas, tres tempos dunha longa historia: dende o mundo romano á Idade Media, dende a Ponte Nova de comezos do XX ó Viaducto do ferrocarril de mediados desa centuria. Hai toda unha filosofía da ourensanidade implícita nesta fermosa imaxe, estantía, indeleble: se somos quen de concentrarnos e entrar nela, ata poderemos camiñar polas beiras do Miño en compaña do misterioso Bartomeu, loiro e ollos azuis, desaparecido nun conto de “Os Biosbardos”.

12 jul 2008

viñeta-manifesto
Outro Manifesto, cargado de razóns: Galeusca

O texto completo

Manifesto da Federación de Asociacións de Escritores “Galeusca”
Perante o discurso pretendidamente homoxeneizador e centralista que subxace no “Manifiesto por la lengua común”, a Federación de Asociacións de Escritores “Galeusca”, da que fan parte a Asociación de Escritores en Lingua Galega, a Associació d’Escriptors en Llengua Catalana e a Euskal Idazleen Elkartea (Asociación de Escritores Vascos), quere deixar constancia do seguinte:
1. A realidade plurilingüe que conforma e dá existencia ao estado español, lonxe de ser entendida como unha “asimetría” ou deficiencia per se, está a reproducir de xeito transparente unha diversidade lingüística e cultural común á maioría dos estados que conforman a Europa plurilingüe.
2. O galego, o éuscaro e o catalán non son “inventos” recentes senón linguas que foron normais nos seus territorios e sociedades respectivas durante centos de anos. A súa desnormalización, a súa perda de usos públicos, non se produciu de forma “natural”, senón, mesmamente, por invasión da lingua que se decretou como oficial do estado, sen consulta nin acordo previo.
3. O artigo 3 da Constitución española garante a presenza desa lingua común para todos os habitantes do estado, mediante a esixencia a toda a cidadanía do deber de coñecer o castelán. Toda a cidadanía de Galicia, Euskadi e os Países Cataláns asume na práctica esa esixencia, pois non hai persoa que non teña unha boa competencia en castelán, ora a teñan como primeira lingua, ora como segunda. Porén, respecto do galego, do éuscaro e do catalán a lexislación non prevé a obriga de seren coñecidos nos seus respectivos territorios, o que establece unha asimetría nos dereitos lingüísticos da cidadanía que quere exercer o dereito, que lles é recoñecido, a usalos.

os nomes de 3.588 asasinados
As universidades presentan os primeiros datos da represión no 36
(Debuxo de Colmeiro)

en poleiro alleo. ¿Anacos de autovía abducidos?
Afonso Vázquez-Monxardín (LR: 12-7-08)

Por necesidades do servizo -levar unha filla a un campamento ou algo parecido- fixen unha reviravolta preciosa sobre o mapa a fin de semana pasada: Ourense, Zamora, Salamanca, Ciudad Rodrigo, A Guarda, Viseu, Chaves, Ourense. Ou sexa, fun ata o sur de Castela León por España e volvín por Portugal. Teño que dicir que había tempo non facía un percorrido tan fermoso. Non descubro nada a ninguén se lles falo marabillas do románico e do modernismo, ollo, de Zamora e o que queiran desa Florencia castelá que é Salamanca. Tamén, sorpresa descoñecida, Ciudad Rodrigo -cunha barbacana defensiva impresionante e unha estrutura urbana en núcleo medieval chea de vida- e A Guarda e Viseu. A primeira destas é a urbe máis alta de Portugal, a máis de mil metros de altitude -ía un frío que arripiaba- e tamén cunha parte medieval compacta ao redor dunha vella catedral gótica chea de vida e historia.Alí era fácil lembrar o laio de Afonso X nunha das súas raras cantigas de amigo, cando di muito me tarda o meu amigo na Guarda. E se cadra non era tanto a referencia ao desa cougo da moza pola marcha do amado á guerra da reconquista -que daquela andaba por aquelas beiras- se non simplemente que está nun alto de moito nabizo, duns cincocentos metros de alto. Os pobriños atacantes medievais non deberían pois loitar tanto contra os defensores senón procurar non chegar derreados aos pés da muralla a sitiar despois de arrastrar cabalos, catapultas, coirazas, espadas, armaduras, todo sempre costa arriba. Non me estraña que lle tardase o amigo. Viseu, máis adiante, noutro outeiro fermoso, ten un parque urbano central inzado de carballos e castiñeiros; un exemplo para os inimigos naturais das palmeiras entre os que, por suposto, me conto. (...)


O tempo.
Pan por Pan sábado 12 xullo. Imaxe: Venus de Willendorf.


Pois síntoo moito, de verdade. Pensando nos que xa están na praia: en Baiona, en Praia América, en Sanxenxo (por favor, non nos insulten co castrapo), en Muros ou en Fisterra. Como pasou o ano pasado, o mes de xullo anda chunguiño. Días de sol a medias, con nubeiros por todas partes, ás veces ben negros, e pequenas choivas de cando en vez. Quizais faga un tempo mellor nas praias, oxalá para os que están de vacacións. Ese tempo que vivimos pendentes da TV e dos mapas meteorolóxicos do telexornal. Eu non son ningún lagarto de praia, nin moito menos, pero nese tempo interrompido agradécese o sol para moitas cousas. Pero, que queren que lles diga? Para os que pasamos xullo na fochanca auriense, isto é a gloria. O paraíso: días fresquiños, ledos, aínda entre nubes. Nada que ver co bochorno doutros tempos. Síntoo moito, de verdade, pero ben contentos que estamos.

11 jul 2008

A mesa cósmica de Piñeiro e o HAL de Kubrick
MANUEL RIVAS 11/07/2008 (El País)


O artigo completo

Roda de opinións sobre R. Piñeiro, recollida por D. Salgado (A.Baamonde, H. Monteagudo, L.Álvarez Pousa, etc.)

E que cousa o piñeirismo? Ese home en loita co "ambiente cósmico", que viaxaba no espazo-tempo, que fixo da mesa de braseiro unha supercomputadora, era tamén un paradigma de realismo. Piñeiro tiña dúas conexións, en realidade complementarias. O ollar cósmico e o principio de realidade. Nel habitaban o día, a noite e máis a aurora. Coñeceu a aurora na adolescencia e nun período moi breve, o da esperanza galeguista e republicana. Despois caeu a noite e coñeceu a clandestinidade nos anos máis crueis da ditadura. Foi, pois, un resistente, que acabou na cadea cando era sinónimo de morte. Ao saír do cárcere, talvez viviu o máis dramático dilema. Proseguir a resistencia política directa ou tentar resistir por medio do que chamou a tarefa cultural. Sempre ficará a dúbida de se foi atinada a decisión de aplicar a eutanasia ao Partido Galeguista, en doloroso enfrontamento cos exiliados.
O nome escollido para a operación cultural foi magnífico (Editorial Galaxia, outra vez o cósmico!) e o proxecto foi realizado co esforzo dun dos mellores equipos que tivo Galicia, nos que sobrevive polo menos un prometeo, Francisco Fernández del Riego.
O piñeirismo era unha ecuación simple: democracia + autonomía + europeísmo. E logo unha técnica, sobre todo unha técnica. O traballo coas elites. A sedución das elites. Hoxe toca pesar pan. Así que no balance positivo, dous intres históricos: O movemento contra o aldraxe da discriminación estatutaria e o acadar un consenso para a Lei de Normalización Lingüística, mesmo convencendo á dereita máis de a ceacú.
Don Ramón Piñeiro ter non tivo moitos medios. Viviu sempre de xeito humilde. O asombroso é que sempre tiña tempo. E sobre todo, tiña unha mesa cósmica.
Un artigo agardado: poden vosteder interpretar, se queren...

Á espera de Ramón Piñeiro, de Xosé L. Méndez Ferrín (FV. 11-7-08)

(...) Clamamos, xa moitos, porque a memoria histórica se exerza tamén sobre a Resistencia ao franquismo en todas as súas formas e sobre a represión sobre ela. A figura de Ramón Piñeiro está implicada nesa Resistencia e padeceu esa represión e compre saber (primeiro) en que consistiu a pecularidade de Piñeiro como axente efectivo galeguista contra o franquismo. Logo, a figura de Piñeiro servirá de referencia para falar de outros e de outras: de todos os que, de Alexandro Bóveda a Moncho Reboiras, se enfrentaron á monstruosidade histórica con honor. Penso que a Academia certou, como certa sempre, ao nomear a Ramón Piñeiro como personaxe central do próximo Días das Letras Galegas.