Periferias.
A xeración de poetas españois dos 50, á que pertence Caballero Bonald, tivo moi boas relacións cos escritores cataláns daquela hora. Nos anos finais da ditadura de Primo de Rivera houbo un importante encontro de escritores españois e cataláns. Os poetas galegos tiñan as portas abertas en “Papeles de Son Armadáns”, a revista de Cela que se editaba en Palma de Mallorca. Son só tres datos: hai moitos máis semellantes.
Despois de 30 anos de democracia e do Estado das Autonomías, o panorama cambiou e quizais non para ben: mesmo intelectuais progresistas asinan na prensa madrileña furibundos artigos para denunciar temas tan absurdos como un suposto “imperialismo” das culturas periféricas. É tan difícil entender dende o centro a pluralidade lingüística e cultural das diferentes comunidades das Españas?
(Pan por Pan 2 febreiro. Imaxe: W. Bouguereau).
Insistindo: Creo que se podería facer moito máis por favorecer as relacións cordiais e mutuamente enriquecedoras entre a literatura castelá e todas as literaturas periféricas. Hai relacións máis ou menos estables entre as letras galegas, catalás e vascas (velaí os Galeuscas). Pero debemos buscar, creo, tamén aliados entre as letras en castelán. E iso non é imposible. Unha experiencia: por Auria, polo Liceo e por outros lugares, teñen pasado moitos dos máis relevantes escritores leoneses de hoxe, nomes como Julio Llamazares, Luis Mateo Díez ou José María Merino (nacido na Coruña, pero formado en León). Poden engadir, se queren, a Antonio Gamoneda (aínda que creo que nunca veu por Auria). Á marxe do tema da lingua, teñen moitísimo en común, na súa sensibilidade, na forma de entender a paisaxe, na apertura á fantasía, con moitos escritores en galego. E creo que comprenden ben o noso xeito de ser e de pensar dende a periferia. Non se deberían intensificar estas relacións letras galegas e escritores en castelán (os de León e todos os demáis)? Non serviría iso para rachar moitos tópicos e estereotipos caricaturescos como os que agora aparecen nos medios de comunicación? É unha utopía?