A SALA RESERVADA DO PRADO
La Región 31 decembro 2007

A visita do Rei. “La habitación prohibida correspondía a una torre, la del norte-este. Estaba a oscuras. Tanteando, halló una ventana y la abrió. La habitación carecía de muebles, pero de las paredes colgaban cuadros. Cuando sus ojos se habituaron a la luz escasa, pudo ver que en todos ellos había mujeres desnudas, solas o en compañía. Se hallaba ante las mitologías que su abuelo había coleccionado, y que solo podían contemplarse con un permiso especial de la curia toledana, firmado de puño y letra del primado: privilegio de éste que el Gran Inquisidor le discutía, y que, como pleito de los que jamás se resuelven, se hallaba en Roma hacía lustros. Por fortuna, el otro rey, su padre, jamás había penetrado en aquel lugar pues de lo contrario el pleito lo habría zanjado el fuego.
- Los teólogos más sutiles, Majestad, tienen dudas de que su abuelo, el Gran Rey, se haya salvado, sólo por haber gastado en estas porquerías el dinero del pueblo”.
Así se conta, na novela de Torrente Ballester “Crónica del rey pasmado”, a visita do Rei de España á sala reservada onde se gardaban as pinturas eróticas e mitolóxicas ocultas por motivos morais. Torrente imaxina en tal situación a Felipe IV que un día pide tamén ver a súa muller espida co tremendo escándalo que iso desata na Corte. Pero o certo é que Felipe II e os seus sucesores tiveron esa cámara reservada, unha habitación privada, onde eles podían contemplar, en total soidade, tales marabillas. Tiziano escríbelle a Felipe II unha carta en 1554 informándolle de que lle envía á súa “Venus e Adonis” para ese camerino. De Felipe IV consta que se retiraba a ese lugar “despois de comer”. E alí estaban aquelas xoias de Tiziano, Durero, Tintoretto, Veronés ou Annibale Carracci, que se conservan hoxe no Prado: tamén “As tres gracias” e “O xuízo de París”, de Rubens ou “Hipomenes e Atalanta” de Guido Reni. Entre elas, obras cargadas de gran erotismo simbólico baixo pretextos relixiosos: “Susana e os Vellos” de Tintoretto ou “Lot e as súas fillas”, de Francisco Furini.

Carlos III. Que pasaría pola cabeza do Rei, contemplando tanta sensualidade, tal desbordamento de paixóns, tal esplendor dos sentidos? É difícil sabelo pero imaxinamos que aumentaría ese pracer a idea da total soidade, da transgresión da norma nunha sociedade puritana e ultracatólica, na cal o Rei se erguía como paradigma moralizante. Pero os Austrias, por fortuna, preferiron gardar aquelas pinturas. E tamén os Borbóns aínda que en 1762 Carlos III mandou queimar algúns dos cadros de espidos: por sorte o pintor Mengs e o marqués de Esquilache evitaron a queima, ocultando de novo as obras. Na galería da sala reservada chegarían tamén, no seu momento as dúas “Majas” de Goya, vestida e espida, pintadas arredor de 1800. Trinta e oito anos despois a Sala Reservada desaparecía e as pinturas eróticas que a integraban pasaban ás salas das escolas nacionais dos seus autores. Ninguén puido nunca contemplalas coa suprema liberdade e privacidade daqueles monarcas dun Reino tan católico e exemplar.
(Nas imaxes, a “Dánae” de Tiziano, 1553; "Dama que ensina o peito", de Tintoretto, e "Susana e os vellos", do mesmo artista).

Unha fascinante historia das nenas, por Apicultor

Un dos xéneros ensaísticos máis en voga nos últimos anos son os libros nos que se explica aspectos do pasado e do presente, das ciencias e da cultura, a nenos e nenas cunha linguaxe clara e sinxela. Son dúcias de libros os que posúen esta condición. Hainos mellores e peores, dependendo da capacidade narrativa e expositiva do autor. Hainos, tamén, extraordinarios.

Hoxe quero recomendárlles un excelente libro deste xénero. Agasallouno hai poucos días a historiadora (alemana de berce e galega de adopción) Henrike Fesefeldt a miña filla pequena, que o está devorando sen pausa. Henrike, toda amabilidade e simpatía, é a muller do historiador, e catedrático da universidade compostelá, Xosé Manuel Núñez Seixas, e, sobre todo, nai de dúas preciosas nenas. E fíxolle este regalo porque a autora do libro é a súa tía Wiebke von Thadden.

Nacida en 1931 en Tubingia, Wiebke von Thadden traballa como escritora free-lance e estudou historia e filoloxía latina en Göttingen. É tamén autora de varias novelas históricas. A obra en cuestión titúlase Una hija no es un hijo. La historia de las niñas desde la Antigüedad hasta nuestros días (Barcelona, Muchnick editores, 2001). En pouco máis de douscentas páxinas, a escritora establece un fluído diálogo coa súa neta Rebeca, no que lle vai relatando a condición da infancia ao longo da historia, e dentro dela o papel das nenas e das adolescentes nas distintas sociedades.

Un libro cheo de sensibilidade feminista (e feminina) e de coñecementos exactos, instrutivo e ameno, humanista e universal. Se teñen unha rapaza de máis de once ou doce anos a quen llo agasallar, sería unha boa idea. De paso, tamén o poden ler todos vostedes con total proveito e aprendendo moitas cousas, como vou facendo eu cando o libro queda libre.