Beiras Torrado
“Continuamos a estar sometidos ao colonialismo lingüístico”
A entrevista de M. Vidal Villaverde en Galicia Hoxe.
Entradas
Hace 5 días
2 jun 2008
O Xesteira e os números, de Afonso Vázquez-Monxardín
Rescato este artigo de Monxardín, publicado hai días en La Región, que saiu asinado con outro nome e quizais pasou desapercibido (eu mesmo non o lera, porque a asinatura que levaba non presaxiaba nada bo...) :-
Rescato este artigo de Monxardín, publicado hai días en La Región, que saiu asinado con outro nome e quizais pasou desapercibido (eu mesmo non o lera, porque a asinatura que levaba non presaxiaba nada bo...) :-
PALABRAS PARA CAMBIAR O MUNDO, de AGUSTÍN FERNÁNDEZ PAZ.
Pregón da Feira do Libro. Ourense, 31 maio 2008. (Ilustración de Pablo Auladell, debuxante do libro O único que queda é o amor, de AFP).
1. Autoridades, organizadores desta XXIV Feira do Libro de Ourense, amigas e amigos que vos achegastes hoxe á Rúa do Paseo para nos acompañar neste acto de inauguración da Feira.
Unha Feira que veño hoxe presentar coas miñas palabras, cun aquel de desacougo ante a responsabilidade que supón. Quen son eu para falar hoxe aquí, cando tantas persoas máis ligadas a Ourense poderían facelo ben mellor? Aínda que me gusta estar ao tanto do que ocorre na cidade, sobre todo a través das miñas frecuentes visitas a As uvas na solaina, o blog imprescindible de Marcos Valcárcel, o único mérito claro que podo achegar é que, como a inmensa maioría dos escritores galegos, hai unha parte poderosa do meu ADN literario que me liga directamente a Ourense.
Todas as persoas que escribimos en galego debémoslle moito “á cidade con máis densidade literaria e cultural da Galicia contemporánea”, por dicilo con palabras do meu paisano Ramón Villares. Os nomes queridos acoden a min en fervenza poderosa e inacabable, de Curros Enríquez a Álvarez de Nóvoa, de Vicente Risco a Otero Pedrayo, de Blanco Amor a Carlos Casares, de Pura e Dora Vázquez a Antón Tovar, de Bieito Iglesias a Xosé Carlos Caneiro, de Riveiro Coello a Diego Ameixeiras, de José Ángel Valente a Méndez Ferrín...
O listado podería ser exhaustivo, as obras de todos estes autores deixaron pegadas inesquecibles na miña vida de lector. Sírvame de paradigma a Auria que Blanco Amor recolle en Xente ao lonxe, un libro que lin con devoción e abraio nos meus anos mozos, un libro ao que volvo moitas veces, pois é unha desas poucas novelas que permanecen gravadas para sempre na cabeza e no corazón.
Por riba, debo repetir aquí o que confesei noutros lugares: a miña débeda coa xente do grupo Nós, do que, dalgún xeito, me considero herdeiro. Non da súa potencia literaria, xaora, pois son ben consciente das miñas limitacións, mais si do seu empeño por soñar a cultura galega como célula de universalidade, a súa vontade de ser unha peza máis, en pé de igualdade, no mosaico mundial das culturas, a súa conciencia de que só se pode ser universal desde as propias raíces. “A Coruña fita as brétemas de Irlanda / Vigo os rañaceos de Nova York”, escribiu Risco para indicar que tamén Galicia podía ser o centro do mundo. Os homes de Nós abriron un camiño que prefiguraba o tempo actual, estes anos nos que Internet e a globalización nos abren a posibilidade de facer real o seu soño.
2. Hoxe estou aquí como escritor, un oficio que, en palabras de Paul Auster, “é un estraño xeito de pasar a vida: pechado nun cuarto coa pluma na man, hora tras hora, día tras día, ano tras ano, esforzándose por encher unhas follas de palabras co obxecto de dar vida ao que non existe, agás na propia imaxinación. Esta necesidade de facer, de crear, de inventar, é sen dúbida un impulso humano fundamental”.
Eu sei que se escribo é porque son lector. Porque a lectura e a escritura son como dúas caras dunha moeda, e que todos os que temos o vicio de ler acabamos sentindo algún día a necesidade de escribir. E, se falo como lector, debo lembrar aquí a meu pai, que tan vivo segue dentro de min. Pois foi el, cos escasos libros que tiña na casa e nas poucas horas libres que lle deixaba o traballo, quen nos transmitiu a meus irmáns e a min o desexo de ler.
Neses mesmos anos en que eu me facía lector, en Mondoñedo, a pouco máis de trinta quilómetros da miña casa de Vilalba, Álvaro Cunqueiro escribía as súas primeiras novelas. E escribía tamén un breve ensaio, "Imaxinación e creación", ao que pertencen estas palabras: “o propio dun escritor é contar claro, seguido e ben. Contar a totalidade humana, que el pola súa parte ten a obriga de alimentar con novas olladas. E se hai algo que estea claro nesa dieta, é que o home precisa en primeiro lugar, coma quen bebe auga, beber soños”. Beber soños como quen bebe auga. ¿Pódese facer unha definición mellor da necesidade, básica coma a auga, da lectura?
Todas as persoas necesitamos de historias, de soños, de palabras. Para entender o mundo e para entendernos a nós mesmos. Para soñar outras vidas, para loar todo o que a vida nos dá, para vencer o espanto da morte. É curioso: as vellas palabras de Cunqueiro volvémolas atopar hai pouco en boca do estadounidense Paul Auster ao recibir, hai agora dous anos, o premio Príncipe de Asturias: “Necesitamos historias case tanto coma o comer, e sexa cal sexa a forma en que se presenten –na páxina impresa ou na pantalla da televisión- resultaría imposible imaxinar a vida sen elas”.
Coma o comer, como beber auga, xaora que si. As persoas non poderiamos vivir sen o alento da imaxinación e dos soños. E, aínda que unha boa parte desa sede, desa fame, a saciamos a través das múltiples pantallas coas que convivimos, non podemos esquecer que a orixe de todas as historias está nos libros. Pois os libros conteñen os soños, as paixóns, os medos, as risas: neles están a imaxinación, os sentimentos e experiencias das persoas, das que viven agora en calquera lugar do mundo e das que desapareceron hai moitos anos. José Ángel Valente escribiu, nun poema memorable, "el que da una palabra, da un don". Pois iso son os libros, ríos de palabras que se nos ofrecen con xenerosidade para axudarnos a aprender mellor o oficio de vivir.
Unha Feira que veño hoxe presentar coas miñas palabras, cun aquel de desacougo ante a responsabilidade que supón. Quen son eu para falar hoxe aquí, cando tantas persoas máis ligadas a Ourense poderían facelo ben mellor? Aínda que me gusta estar ao tanto do que ocorre na cidade, sobre todo a través das miñas frecuentes visitas a As uvas na solaina, o blog imprescindible de Marcos Valcárcel, o único mérito claro que podo achegar é que, como a inmensa maioría dos escritores galegos, hai unha parte poderosa do meu ADN literario que me liga directamente a Ourense.
Todas as persoas que escribimos en galego debémoslle moito “á cidade con máis densidade literaria e cultural da Galicia contemporánea”, por dicilo con palabras do meu paisano Ramón Villares. Os nomes queridos acoden a min en fervenza poderosa e inacabable, de Curros Enríquez a Álvarez de Nóvoa, de Vicente Risco a Otero Pedrayo, de Blanco Amor a Carlos Casares, de Pura e Dora Vázquez a Antón Tovar, de Bieito Iglesias a Xosé Carlos Caneiro, de Riveiro Coello a Diego Ameixeiras, de José Ángel Valente a Méndez Ferrín...
O listado podería ser exhaustivo, as obras de todos estes autores deixaron pegadas inesquecibles na miña vida de lector. Sírvame de paradigma a Auria que Blanco Amor recolle en Xente ao lonxe, un libro que lin con devoción e abraio nos meus anos mozos, un libro ao que volvo moitas veces, pois é unha desas poucas novelas que permanecen gravadas para sempre na cabeza e no corazón.
Por riba, debo repetir aquí o que confesei noutros lugares: a miña débeda coa xente do grupo Nós, do que, dalgún xeito, me considero herdeiro. Non da súa potencia literaria, xaora, pois son ben consciente das miñas limitacións, mais si do seu empeño por soñar a cultura galega como célula de universalidade, a súa vontade de ser unha peza máis, en pé de igualdade, no mosaico mundial das culturas, a súa conciencia de que só se pode ser universal desde as propias raíces. “A Coruña fita as brétemas de Irlanda / Vigo os rañaceos de Nova York”, escribiu Risco para indicar que tamén Galicia podía ser o centro do mundo. Os homes de Nós abriron un camiño que prefiguraba o tempo actual, estes anos nos que Internet e a globalización nos abren a posibilidade de facer real o seu soño.
2. Hoxe estou aquí como escritor, un oficio que, en palabras de Paul Auster, “é un estraño xeito de pasar a vida: pechado nun cuarto coa pluma na man, hora tras hora, día tras día, ano tras ano, esforzándose por encher unhas follas de palabras co obxecto de dar vida ao que non existe, agás na propia imaxinación. Esta necesidade de facer, de crear, de inventar, é sen dúbida un impulso humano fundamental”.
Eu sei que se escribo é porque son lector. Porque a lectura e a escritura son como dúas caras dunha moeda, e que todos os que temos o vicio de ler acabamos sentindo algún día a necesidade de escribir. E, se falo como lector, debo lembrar aquí a meu pai, que tan vivo segue dentro de min. Pois foi el, cos escasos libros que tiña na casa e nas poucas horas libres que lle deixaba o traballo, quen nos transmitiu a meus irmáns e a min o desexo de ler.
Neses mesmos anos en que eu me facía lector, en Mondoñedo, a pouco máis de trinta quilómetros da miña casa de Vilalba, Álvaro Cunqueiro escribía as súas primeiras novelas. E escribía tamén un breve ensaio, "Imaxinación e creación", ao que pertencen estas palabras: “o propio dun escritor é contar claro, seguido e ben. Contar a totalidade humana, que el pola súa parte ten a obriga de alimentar con novas olladas. E se hai algo que estea claro nesa dieta, é que o home precisa en primeiro lugar, coma quen bebe auga, beber soños”. Beber soños como quen bebe auga. ¿Pódese facer unha definición mellor da necesidade, básica coma a auga, da lectura?
Todas as persoas necesitamos de historias, de soños, de palabras. Para entender o mundo e para entendernos a nós mesmos. Para soñar outras vidas, para loar todo o que a vida nos dá, para vencer o espanto da morte. É curioso: as vellas palabras de Cunqueiro volvémolas atopar hai pouco en boca do estadounidense Paul Auster ao recibir, hai agora dous anos, o premio Príncipe de Asturias: “Necesitamos historias case tanto coma o comer, e sexa cal sexa a forma en que se presenten –na páxina impresa ou na pantalla da televisión- resultaría imposible imaxinar a vida sen elas”.
Coma o comer, como beber auga, xaora que si. As persoas non poderiamos vivir sen o alento da imaxinación e dos soños. E, aínda que unha boa parte desa sede, desa fame, a saciamos a través das múltiples pantallas coas que convivimos, non podemos esquecer que a orixe de todas as historias está nos libros. Pois os libros conteñen os soños, as paixóns, os medos, as risas: neles están a imaxinación, os sentimentos e experiencias das persoas, das que viven agora en calquera lugar do mundo e das que desapareceron hai moitos anos. José Ángel Valente escribiu, nun poema memorable, "el que da una palabra, da un don". Pois iso son os libros, ríos de palabras que se nos ofrecen con xenerosidade para axudarnos a aprender mellor o oficio de vivir.
PALABRAS PARA CAMBIAR O MUNDO (SEGUNDA PARTE)
3. A lectura non só nos axuda a medrar como persoas, senón que tamén é imprescindible para construírmos unha sociedade mellor, máis xusta, con cidadáns críticos e responsables. Mais a lectura é unha conquista que require tempo e enerxía. Por iso se precisan políticas activas de promoción do libro. De pouco valen as boas palabras como as que eu podo pronunciar hoxe aquí. Precísase dunha rede de bibliotecas atractivas, precísase que os poderes públicos aposten pola lectura, precisase recoñecer e apoiar o papel que os mediadores fan nos distintos ámbitos, desde as librerías, desde as bibliotecas, desde as aulas, desde as casas.
Hai coincidencia xeral en afirmar que vivimos tempos difíciles para o libro e a lectura. Sobran razóns para dicilo, mais eu prefiro salientar os moitos síntomas que nos invitan á esperanza. A infancia e a mocidade nunca tanto leron coma hoxe; Internet está a ser un inesperado aliado na extensión da lectura; desde os poderes públicos comeza a haber algo máis que medidas propagandísticas. E, malia todos os agoiros, o mundo do libro segue con forzas anovadas, non hai máis que velo hoxe aquí.
Manuel Bragado explicaba nun dos seus artigos por qué ler é unha urxente necesidade pública e privada. Unha persoa que non le limita as súas posibilidades de apropiarse das claves da linguaxe, indispensables para a construción do coñecemento e para a comprensión do mundo. Unha sociedade onde a lectura non estea estendida está limitando a súa liberdade e a súa vitalidade democrática, dicía o meu editor e amigo.
Por iso a promoción da lectura ten que formar parte das prioridades estratéxicas de calquera goberno democrático. Por iso é importante que as administracións apoien dun xeito decidido leis e medidas que favorezan a biodiversidade cultural, tanto a través do libro tradicional como a través da Rede. Por iso é urxente e necesaria esta revolución silenciosa na que tantas persoas andamos embarcadas. A revolución da lectura, coas librarías abrindo camiño, pois elas son canle imprescindible para que se produza o encontro entre os lectores e os libros. Unha canle necesaria para conseguirmos unha sociedade máis democrática, máis xusta, máis feliz.
4. Podería determe aquí, mais o certo é que non podo esquecer a miña condición de escritor galego e as dificultades coas que nos enfrontamos os que usamos como ferramenta esta lingua de noso. Non as atopamos ao crear, pois a creación é o reino da liberdade, mais si cando a nosa escrita se converte en libro. Aí é onde comezan as dificultades para podermos chegar aos nosos destinatarios primeiros, os lectores e lectoras deste país.
Precísase que haxa medidas de acción positiva a prol do libro galego, tantas veces marxinado e desprazado, oculto socialmente coma se fose un parente pobre que non queremos ensinar. É certo que nos últimos anos hai avances significativos que alegra recoñecer, mais non o é menos que se precisa un esforzo continuado e persistente, pois cómpre superar as moitas décadas de abandono que sufrimos.
Gustaríame que se me entendese ben: non quero privilexios, só pido podermos competir en pé de igualdade cos outros libros. Pido que buscar un título galego en segundo qué lugares non se converta nunha aventura digna de Indiana Jones, pido abandonar o recuncho onde están amoreados “los de gallego”. Pido que os lectores tamén poidan ver as capas dos meus libros nas mesas de novidades e nos escaparates e decidir por si mesmos se queren mercalos ou non. Busco saír do gueto onde ás veces se nos encerra, porque a cultura galega, desde a Xeración Nós, se algunha vocación ten é a de ser universal, pois só se pode ser universal desde a asunción plena das propias raíces.
Finalizo xa: Nesta Rúa do Paseo está hoxe a humanidade enteira. Os soños, as ilusións, as teimas, as fantasías, as descubertas, as paixóns... A fervenza inesgotable que é a vida atópase nestes libros que nos rodean, agardando a que os collamos e a que, deste xeito, todas as voces que albergan nas súas páxinas volvan soar tan cheas de vida como cando outra persoa as escribiu. Están a esperar por nós, porque só nós podemos facer posible que, coma nun xogo infinito, ese milagre íntimo e cotiá que é a lectura se produza unha vez máis. Para, como dicía o meu admirado José Ángel Valente, axudar a cambiar o mundo por medio das palabras.
Hai coincidencia xeral en afirmar que vivimos tempos difíciles para o libro e a lectura. Sobran razóns para dicilo, mais eu prefiro salientar os moitos síntomas que nos invitan á esperanza. A infancia e a mocidade nunca tanto leron coma hoxe; Internet está a ser un inesperado aliado na extensión da lectura; desde os poderes públicos comeza a haber algo máis que medidas propagandísticas. E, malia todos os agoiros, o mundo do libro segue con forzas anovadas, non hai máis que velo hoxe aquí.
Manuel Bragado explicaba nun dos seus artigos por qué ler é unha urxente necesidade pública e privada. Unha persoa que non le limita as súas posibilidades de apropiarse das claves da linguaxe, indispensables para a construción do coñecemento e para a comprensión do mundo. Unha sociedade onde a lectura non estea estendida está limitando a súa liberdade e a súa vitalidade democrática, dicía o meu editor e amigo.
Por iso a promoción da lectura ten que formar parte das prioridades estratéxicas de calquera goberno democrático. Por iso é importante que as administracións apoien dun xeito decidido leis e medidas que favorezan a biodiversidade cultural, tanto a través do libro tradicional como a través da Rede. Por iso é urxente e necesaria esta revolución silenciosa na que tantas persoas andamos embarcadas. A revolución da lectura, coas librarías abrindo camiño, pois elas son canle imprescindible para que se produza o encontro entre os lectores e os libros. Unha canle necesaria para conseguirmos unha sociedade máis democrática, máis xusta, máis feliz.
4. Podería determe aquí, mais o certo é que non podo esquecer a miña condición de escritor galego e as dificultades coas que nos enfrontamos os que usamos como ferramenta esta lingua de noso. Non as atopamos ao crear, pois a creación é o reino da liberdade, mais si cando a nosa escrita se converte en libro. Aí é onde comezan as dificultades para podermos chegar aos nosos destinatarios primeiros, os lectores e lectoras deste país.
Precísase que haxa medidas de acción positiva a prol do libro galego, tantas veces marxinado e desprazado, oculto socialmente coma se fose un parente pobre que non queremos ensinar. É certo que nos últimos anos hai avances significativos que alegra recoñecer, mais non o é menos que se precisa un esforzo continuado e persistente, pois cómpre superar as moitas décadas de abandono que sufrimos.
Gustaríame que se me entendese ben: non quero privilexios, só pido podermos competir en pé de igualdade cos outros libros. Pido que buscar un título galego en segundo qué lugares non se converta nunha aventura digna de Indiana Jones, pido abandonar o recuncho onde están amoreados “los de gallego”. Pido que os lectores tamén poidan ver as capas dos meus libros nas mesas de novidades e nos escaparates e decidir por si mesmos se queren mercalos ou non. Busco saír do gueto onde ás veces se nos encerra, porque a cultura galega, desde a Xeración Nós, se algunha vocación ten é a de ser universal, pois só se pode ser universal desde a asunción plena das propias raíces.
Finalizo xa: Nesta Rúa do Paseo está hoxe a humanidade enteira. Os soños, as ilusións, as teimas, as fantasías, as descubertas, as paixóns... A fervenza inesgotable que é a vida atópase nestes libros que nos rodean, agardando a que os collamos e a que, deste xeito, todas as voces que albergan nas súas páxinas volvan soar tan cheas de vida como cando outra persoa as escribiu. Están a esperar por nós, porque só nós podemos facer posible que, coma nun xogo infinito, ese milagre íntimo e cotiá que é a lectura se produza unha vez máis. Para, como dicía o meu admirado José Ángel Valente, axudar a cambiar o mundo por medio das palabras.
A MIRADA RETIDA (4). Novas tecnoloxías.
La Región 1 xuño 2008
Encántame esta foto, cedida por Javier Martínez Randulfe. Miren os pupitres dos cativos, ben cativiños dende logo, pequeniños pero modernos. Moderna tamén, de formica, a mesa do profesor. Tras dela don Ramón Otero Pedrayo, nunha pose habitual nel, agarda para pronunciar unha conferencia. Preséntao don Xoaquín Lourenzo e, do outro lado, don Ángel Martínez Doval, director do colexio. De pé, María Teresa Cortón e, supoño, a moi noviña profesora deses pícaros. Corre o ano 1969 e estamos no Colexio Concepción Arenal: quizais don Ramón vai falar das floriñas do ermo de Noriega Varela, que foi o seu amigo e a quen se lle dedicaba o Día das Letras Galegas. Polo camiño evocou tamén, ben seguro, os peregrinos medievais a Compostela, os trobadores de amor como Macías o Namorado, a música das campás da Catedral, a melancolía dos outonos nas bocarribeiras: don Ramón, infinito. Preside a escena, como nun altar, un televisor, nos tempos que xa eran populares nas casas de Auria: na xerga de hoxe, don Ramón convivindo coas novas tecnoloxías.
Aclaración
Por problemas de conexión, estiven dende o sábado pola tarde desconectado. Quédanme, pois, moitos comentarios por ler hoxe (uns 200) e textos por pegar de onte, tamén o discurso de Agustín Fernández Paz, que tivo a xentileza de mandarmo. Xa solucionados os problemas, iremos incorporando todo de vagar...
Por problemas de conexión, estiven dende o sábado pola tarde desconectado. Quédanme, pois, moitos comentarios por ler hoxe (uns 200) e textos por pegar de onte, tamén o discurso de Agustín Fernández Paz, que tivo a xentileza de mandarmo. Xa solucionados os problemas, iremos incorporando todo de vagar...
Suscribirse a:
Entradas (Atom)
