De putas e de letras, de Luís González Tosar (ECG 10-2-08) Na imaxe, a Nana, de Manet.

Nesa impresionante arquitectura literaria que é A esmorga, elevada a obra de arte por un escritor do xenio e da valía de Eduardo Blanco-Amor, aparecen personaxes da marxinalidade social que anteriormente nin existían para o sistema literario de noso. Non me refiro á tan levada e traída homosexualidade de Eladio Vilarchao, O Milhomes, falo da inclusión das prostitutas, as churrianas "de a peso e de a peseta" das casas de lenocinio de Auria. Velaí como un asunto tan novelesco, lembremos Naná de Emile Zola, as aventuras dunha puta no París do XIX, que tamén trataron Alexandre Dumas, Arthur Golden, Nagib Mahfuz e outros moitos e que reclamou a atención de grandes escritores e poetas; desde Tolstoi, quen con máis de oitenta anos dicía que non estaba disposto a deixar os burdeis, a autores que sabían moito de putería, como Fernando de Rojas, autor de La Celestina, no XVI, Cervantes, Baudelaire e unha longa lista que chega a García Márquez, Vargas Llosa, José Donoso, Bioy Casares, Onetti, Gálvez, Augusto D'Halmar, e aos galego-cubanos Carlos Montenegro e Lino Novás Calvo.
Tense dito nalgures que non hai no mundo ningún prostíbulo que xunte a tantas "mulleres da vida" coma unha boa biblioteca. Europeas, orientais, americanas do sur e do norte, africanas, todas elas grandes señoras, vilmente explotadas, que inspiraron, ao longo da historia da humanidade, novas palabras; abonda coa súa propia designación: putas, chicas fáciles, visitadoras, geishas, meretrices, mulleres da rúa, cortesanas, jineteras, rameiras, furcias, pelandruscas, fulanas, busconas... Así até encher páxinas; libros enteiros.

en poleiro alleo
¿Queda alguén ahí?, de Afonso Vázquez-Monxardín (La Región 9.2.08)
artigo completo

Aínda así, o filme xogaba con humor acedo sobre a realidade dunha aldeíña de Ourense na que os poucos e vellos veciños que quedaban -oito ou nove- fixeran unha corta de piñeiros nun comunal e, en vez de repartiren os cartos que lles deran, acordaran gastalos todos en facer unha obra para servizo común. ¿Que qué fixeron? Pois, lóxicamente, algo pensando no futuro de todos: un tanatorio. Enterraran nel, nunca mellor dito, dezanove millóns de pesetas. As dúas nenas -moi guapiñas, por certo- que quedaban de momento na aldea protestaban ante os vellos pola decisión e pedían que lles arransaxen a vella escola unitaria para teren un punto de encontro. Nin caso, por suposto: a desafección do lugar está asegurada. En canto teñen posibilidade liscan, pois séntense estrañas nese ecosistema de vellos en que se convertiu a súa aldea. O local dos maiores, o teleclube, fantástico: un gran crucifixo rodeado de moitos posters de mozas en coiros, bufandas do Barça, Madrid e Deportivo, un televisor, un feixe de películas porno, un retrato asinado de Fraga... en fin, un poema vangardista.

Cen anos de historia cultural
1994: ‘O Correo Galego’

O artigo completo

O día de Reis do ano 1994 toda a sociedade galega recibía como un grande agasallo o nacemento do xornal O Correo Galego, dirixido por José M. Rey Nóvoa e antecesor inmediato deste que agora nos acolle. É o primeiro diario monolingüe da historia de Galicia e informaba na súa primeira portada das inundacións do Umia en Caldas e dun comentario sobre os vilancicos de A. Cunqueiro. Xa nos primeiros días contou con colaboradores como Rábade Paredes, M. Anxo Seixas, C. Pajares, X. Ferro Ruibal, Antón Fraguas, M. Dourado ou Iago Seara entre moitos outros (tamén deste cronista, honra da que me gusta presumir). A Mesa de Normalización Lingüística pediu máis subvencións para a prensa en galego e editou 8.000 postais con bicos ó galego e ó novo xornal, coa lenda "Múa!" e con deseño de Suso Otero.
Foi tamén bo ano para as letras. Na narrativa Darío Xohán Cabana gañaba o premio Xerais, ditaminado no Ferrol, cunha das súas mellares novelas: O cervo na torre.Outras entregas do ano foron En salvaxe compaña, de Manuel Rivas; A cidade das chuvias, de Xosé Fernández Ferreiro, dende a voz reflexiva dun vello docente compostelán; o relato de terror A neve e a cadeira e A biblioteca da iguana, ámbolos dous de Xosé Miranda, recolleita de relatos que abanean entre a verosimilitude e o fantástico; Diário de inverno, novela lírica e sorprendente dende a voz narrativa dos escritos do diario dun demente. A novela negra seguía nunha etapa de esplendor, con títulos como Criminal, de Xurxo Borrazás, ou A man dereita, de Aníbal Malvar, e Xesús Rábade Paredes volvía ó mundo do barroco (despois de Branca de Loboso) coa novela As sombras do barroco. Da mesma andaina son Contos de indianos, de Olegario Sotelo Blanco; Polas rúas de Padrón, colección de relatos de Úrsula Heinze; e Trabalhos e paixôes de Benito Prada, novela tamén policíaca do escritor e xornalista portugués Fernando de Assis Pacheco, ambientada en terras ourensás. Manuel Riveiro Loureiro gañaba o premio Modesto R. Figueiredo e Carlos Casares publicaba O galo de Antioquía, logo reeditado varios veces, a primeira na serie dos Contos do Castromil. Xosé Cid Cabido gañaba o premio Blanco Amor con Panificadora, novela de denuncia do capitalismo dende unha aparencia irónica e despreocupada (DLG). No rexistro temático da ciencia-ficción movíanse tanto A sombra cazadora, de Suso de Toro, como Hipogrifo, de Antón Risco. (Segunda imaxe: debuxo de Gonzalo Araúxo, para Estirpe, de Méndez Ferrín)

Gioconda Belli. Pan por Pan domingo 10 febreiro.

Hai uns días fallouse o premio de novela Biblioteca Breve na súa edición número 50. A gañadora, cunha novela que mesmo fabula as andainas de Adán e Eva, foi a autora nicaraguana Gioconda Belli (Managua, 1948). Sígoa como poeta hai bastantes anos, en libros como “El ojo de la mujer”, “Apogeo”, “Mi íntima multitud”, etc. É unha das grandes voces femininas do noso tempo, cuns poemas cheos de sentimento e erotismo, pero tamén de identificación coa Terra e de conciencia da nosa incerteza. Versos tan ousados como estes: “El Big Bang fue el orgasmo primigenio. / Orgasmo de los Dioses amándose en la Nada./ Cada vez que te amo repito la Génesis Universal”. Ou esa fermosa imaxe da distancia do amado (“Como tinaja”) na metáfora dunha ola seca, carente da auga do amor, que se vai quebrando na súa pel nos días secos da ausencia.