Roteiro Poético Lamas Carvajal
Celebramos onte, polas rúas do Ourense histórico, un Roteiro Poético no centenario da morte de Valentín Lamas Carvajal. Teresa Devesa e Loli Conde, da sección de Literatura do Liceo, leron varios poemas alusivos, moitos deles facendo referencia a lugares da súa biografía vital. Afonso Monxardín e eu mesmo contextualizamos algúns dos encontros da cita: o seu mausoleo no cemiterio, o monumento no Posío, etc. Asistiu tamén unha representación da familia Malingre-Lamas. Pódese seguir o desenrolo do acto na crónica da edición local de La Voz de Galicia; non encontro na rede as informacións que tamén dan La Región e Faro de Orense. Ademais, a Voz, en edición papel só, dá unha foto do conxunto dos asistentes, entre 40 e 60 persoas segundo os momentos. Algo sorprendente porque esoutro día o Concello, nun acto semellante, máis breve e mal convocado, non logrou pasar das 10-12 persoas. Como é sabido, as institucións consideran estes actos protocolarios e fanos daquela maneira...

Da crónica de Cándida Andaluz na Voz (completa aquí), entresacamos isto:

Ante su sepulcro, el historiador Marcos Valcárcel fue claro: «gracias que en Ourense o Liceo e o Concello fixemos este recordatorio porque creo que é inxusto que non haia máis actos de recoñecemento da figura de Lamas Carvajal». Es, según indicó, «o cuarto pé do rexurdimento, despois de Rosalía, Curros e Pondal, aínda que non tivo unha importancia menor que eles», destacó. O tío Marcos da Portela y O Catecismo del labrego -en periodismo y en prosa- son tan importantes, según indicó Valcárcel, como Cantares Galegos o Follas Novas de Rosalía.«Foi un dos grandes galeguizadores da sociedade», destacó el historiador.Tras una ofrenda floral en el cementerio de San Francisco y la lectura de uno de sus poemas titulado «No cemiterio de Ourense» que el autor dedicó a García Mosquera la comitiva partió al jardín de O Posío. Entre el bullicio de los niños y ante el busto del homenajeado, el profesor Alfonso Vázquez Monxardín, dirigió unas palabras a los presentes en las que relató la importancia de Lamas Carvajal en el Ourense de su época. El siguiente destino, la rúa Lepanto. Allí, desde el pasado día 9 de septiembre, una placa indica el lugar en el que se editaba O tío Marcos da Portela, primer periódico en gallego. La marcha finalizó en el Liceo, no en vano Valentín Lamas Carvajal fue socio de la entidad cultural. El roteiro celebrado ayer fue más que nada un acto reivindicativo. Una manera de poner en valor a un ourensano que se convirtió en uno de los ejes vertebradores de Galicia y de su lengua.

A escola de O tío Marcos…
(Andoliña venres 29 setembro)
No ano 1972, cando se celebraba o Día das Letras Galegas dedicado a Valentín Lamas Carvajal, Filgueira Valverde deu unha valiosa conferencia en Ourense arredor do poeta cego. Afirmou naquela ocasión o egrexio intelectual que a aparición do xornal O Tío Marcos d’ a Portela, na Auria de 1876, significaba para a prosa galega o mesmo que a invención dos Cantares gallegos de Rosalía para a lírica do seu tempo. Don Xosé tiña razón, dende logo, e quizais non somos demasiado conscientes do que significa esa afirmación.
Na normalización do rexistro culto da lingua, o primeiro xornal monolingüe da nosa historia ten unha importancia singular: con el nace a publicidade en galego, consolídanse novos xéneros literario-xornalísticos (parrafeos, diálogos, Casos e Cousas, efemérides, Cousas do Día, etc.), e nel escriben moitos dos grandes nomes do Rexurdimento. O Tío Marcos... é un tesouro da nosa literatura, da lingua e da antropoloxía, da historia e do xornalismo. Un xornal que ademais creou toda unha escola de fieis seguidores: A Tía Catuxa e O Galiciano en Pontevedra; A Fuliada, da Coruña; A Monteira, de Lugo; A Gaita Gallega, na Habana; O Tío Pepe, na Fonsagrada, etc.