O XENIO DA RÚA LAMAS CARBAJAL
Marcos Valcárcel

Un ano despois do seu falecemento, lembraremos na súa cidade natal a Xaime Quessada, en actos a celebrar no Centro Simeón e no Liceo. Cando morreu, o seu amigo Acisclo Manzano dicía entristecido que se sentía enganado porque pensaba que Xaime era inmortal. E non o foi na súa persoa física, só o son os deuses que nós mesmos inventamos, pero si na vixencia da súa obra, tan xigantesca como poliédrica, tan monumental como renovadora e imaxinativa.
Vangarda. Foi un home de vangarda o Xaime, case dende os seus inicios, cando chega con 19 anos a Madrid a estudar Belas Artes. Pero a mirada de vangarda xorde na súa obra despois dunha acaída asunción dunha longa tradición que invoca nomes como Leonardo, Velázquez, Goya, Picasso e Francis Bacon. Non se trata pois dunha falsa vangarda ou pose coxuntural, senón do diálogo estético entre o Novo e o Vello, que xa preocupara ós homes de Nós e ó movemento dos Renovadores na arte galega dende os anos 30. Con ese espírito se fundaría o Volter, nos anos 60, e creo que Xaime Quessada tivo sempre moi claro que Tradición e Vangarda eran universos paralelos, que se retroalimentan na nosa mirada. Sempre escoitei a Xaime falar ben de mestres como Vicente Risco e Manuel Prego: diso é do que falo.
Raíces. Sen ningún xeito de contradición, Quessada foi un artista tan cosmopolita como asentado nas máis fondas raíces. Aberto ó mundo e á contemporaneidade, utilizou múltiples linguaxes e estilos: expresionismo, abstracción, expresionismo cubista, realismo, surrealismo, pop art e transvangarda. Fusionándoos, mesturándoos, contaminándoos se fose preciso: tivo un bo mestre en Picasso que, por nacer antes, inventouno case todo. Pero hai na súa obra tamén, por exemplo no cálido lirismo dos seus interiores, o alento dos mestres do Renacemento e do Barroco. E todo o dinamismo, pura tensión dramática, da lectura da modernidade que fixeron as vangardas de comezos do século XX: velaí “O dictador”, entre outras moitas mostras posibles. Pero, home culto e ben intelixente, sabía da falacia do concepto de Progreso nas artes: por iso el mesmo declaraba que era un simple aprendiz das covas de Altamira. E non era unha arroutada.
Liberdade. Os ourensáns da miña quinta vivimos enchoupados nunha néboa artística que tiña na obra quessadiana un dos maiores pulos. Os seus deseños estaban nos libros, nas revistas, nos carteis máis variados, nos murais políticos, no teatro, na moda, nas estatuas e monumentos das rúas, etc. A súa obra, tan comprometida coa xustiza e coa liberdade, acabou por converterse, como os versos de Celso Emilio, nunha metáfora da rebeldía necesaria para sobrevivir contra a ignominia. O artista nunca pechou ningunha porta: quixo abrilas todas e con todas as técnicas posibles (óleo, guache, pastel, acuarela, gravado, etc.). Temos a sorte de ser fillos desa herdanza, que tanto enriqueceu o noso mundo, e tamén a obriga inesquecible de custodiar dignamente o xigantesco legado que nos deixou. (Na imaxe, “Nai”, 1979).

NOTA. Neste mesmo blog, abril 2008, hai varios artigos sobre a historia do Volter, publicados en ANT. 3-4-08 e La Región 16-4-08. E no blog OURENSANÍA, unha escolma da obra dos artistiñas.

Imaxe do acto no Simeón: máis fotografías no blog de rebolle.

A IRMANDIÑA (crónica deportiva de Xaime da Pena)

En contra tiñamos a friaxe que especialmente nestes días alanca polas noites e leva o termómetro por baixo do cero e a favor un espectáculo que só hai unha vez o ano.
A néboa aínda non chegara de Ortegal, e as pinguiñas de auga que se quedaban nas gafas viñan mesturadas do mar dos ártabros, e paseniño achégaste o estadio, olla-las luces do Nadal, as torres que compiten co Faro Romano, que cada 17’532 segundos alampa o vello Riazor e o descoñecido Monte Alto.
Os que por unha cousa ou por outra seguímo-lo tema, xa sabemos os protagonistas non están nerviosos, a camisola da irmandiña non lle é nada estraño, todos ou case todos xa estiveron na selección galega de rapaces, pero séntense ben cando ollan a bancada chea de bandeiras estreladas, de cartaces feitos para a ocasión, de adestradores que te animan máis que che esixen, unha liña de catro, ollo cos espazos, os centrais atentos ós centros pasados, aínda que menudos, din que tocan ben a bola, os dous do medio que veñan a recibir, tocar e irse, Nacho os desmarques, Pablo axuda no medio e dádelle liberdade a Iago e tanto ti, Borja, Julio e Cabanas tedes que facervos co medio.
Si xa sei que non andades ben, pero son 45 minutos, aguantade como sexa, logo xa sae Trashorras no medio, pero por favor non vos manquedes, xa sabedes o que nos dixeron.
Namentres Nacho Novo, se viste aínda escoita os berros da maña, mentres perdía en Glasgow, saúda a familia que veu a velo dende Ferrol. Os pais coma sempre, como fai anos, xuntos, os de Santiago, os de Ourense e os de Vigo, aínda teñen o formigo de velos como cadetes e xuvenís.
Escomeza Budiño, ca marcha do Antigo Reino e saen ca bandeira, temos que comparar se poderían ser un Athletic Club ou un Arenteiro.
O do himno hai que estar alí para sentilo. É especial, e como digo especial, é especial.
Sen moito aforo, pero suficiente e cas autoridades xustas, os aproximadamente dez mil seareiros da irmandiña, enbufandados, achegámonos o municipal, había policía como en tódolos partidos e palpábase un algo especial, que en calquera momento podía haber un salto, pedindo a liberdade dos patriotas galegos presos, ou xente que con pancartas pedía o boicó a GADIS, e o que por veces levou os grupos que gardaban as porterías a unha só voz ¡INDEPENDENCIA!.
Como vos dicía moita bandeira estrelada, bandeiriñas, aplaudidores repartidos a esgalla, e unha minoría que tentou da-lo espectáculo. Foinos difícil, entre tan poucos, entonar unha cantiga que enchera o estadio, pero intentouse por veces ca rianxeira, escoitábanse as gorxas dos Blues e as ánimas de Ruben Ruibal e Johnny Rötring.
Sae Nacho e entra o Chino, os puntas cumpriron, marcaron.
P.D. Os da foto somos Gonzalo Soto da Radio Galega e o cronista.

Comentarios :