María do Cebreiro (entrevista de Lupe Gómez, hoxe, en Galicia Hoxe)

(A entrevista completa. A foto é de Cris Tobío)

De que cor é a túa Compostela?

É amarela. A cor da pedra, do mofo, é amarela. Hai que rebelarse contra os tópicos, como o de que Galicia é chover, hai que reinvidicar imaxes diferentes. O amarelo-laranxa do sol. Gústanme os días de inverno, fríos, nos que podes pasear, non chove, ves as cousas con moita nitidez.

De que cor é Lisboa?

Lisboa é branca. Cheguei a Lisboa a finais de agosto, o verán estaba acabando, a luz era cegadora, xeraba uns reflexos que parecía que estabas nun soño, rodeada de luz. A miña experiencia en Lisboa foi preciosa, apaixonante.Barcelona é unha cidade distinta?A Barcelona ámoa. Son moi parecidas Lisboa e Barcelona. Teñen unha luz moi similar. Barcelona foi a miña primeira experiencia de vivir nunha cidade grande, entrar en contacto con xente distinta, abrirme á lingua e cultura catalás, con poetas como Gabriel Ferrater, que me apaixona.

Prefires unha Galicia urbana?

Hai unha especie de identidade en conflito. Temos que ser conscientes dese conflito e encaralo. Paréceme interesante que unha muller urbana como Margarita Ledo reinvidique a dignidade do rural. O que non me gusta é a manipulación do rural. Como un idilio, créase un paraíso perdido, minimízanse as sombras, defórmase a realidade.

Que son ‘Os hemisferios’?

Os hemisferios cerebrais, as diferenzas entre o esquerdo e o dereito, e están unidos, e teñen que convivir. Interésame moito a mente, o cerebro. Con esas circunvalacións que ten, o cerebro paréceme fermoso e amoroso. Tamén é calquera cousa que pode ser dividida, unha laranxa, unha esfera. O home e a muller. A diferenza entre xéneros.A muller escribe diferente?Somos diferentes, aínda que non queiramos. A sociedade imprime en nós esas diferenzas. Non creo na diferenza biolóxica, paréceme conservadora. Sería difícil que esas diferenzas de carácter social non callaran no que facemos, escribimos. Pero existen tamén as diferenzas de clase, a raza, a orixe rural ou urbana....

A poesía é emoción?

Joan Brossa dicía que o que lle interesaba era a poesía que estaba fóra dos libros de poemas. Hai poesía no cine, na vida, na música, en moitas situacións e lugares. Os poetas cazan, atrapan ese movemento que ás veces non sabemos como nomear. Ás veces encóntraste coa poesía, saúdala, senta contigo e queda xunto a ti.

María Mariño era radical?

Elude os camiños fáciles. A radicalidade é fuxir do lugar común, dos tópicos, do tradicional, das opinións categóricas que ten a xente sobre as cousas. Ela fai unha poesía diferente, non é nada compracente, e é radical. Fai poesía case terminal, e nesa revolución da lingua que fai hai un afán de achegarse aos límites da experiencia. Por iso é avanzada, moderna.

TRABALLANDO, EN GALEGO
(La Región, 5 marzo)

O venres celebrouse no Liceo, convocado pola súa Sección de Literatura, un debate titulado “Experiencias concretas de galeguización na sociedade civil ourensá”. Tratábase de avaliar entre todos aquelas experiencias que dende hai anos apostan pola inserción profesional do galego, ás veces case sen axudas e sempre con moito esforzo persoal. Para iso convocamos a Antonio Piñeiro, técnico de cultura do Concello de Celanova e xornalista; Xavier Paz, libreiro e empresario; Manuel Suárez, médico; Francisco Nóvoa, empresario da Academia Postal; Xulio César Iglesias, xerente de Amencer; e Xosé Lois Brea, avogado.
Normalidade. Os amigos Piñeiro e Xavier Paz reivindicaron a normalidade no emprego do galego. Ese é o idioma habitual na maioría dos procesos que se desenvolven no Concello de Celanova, institución comprometida ademais nun papel normalizador da nosa cultura na vila de Curros e Celso Emilio. A mesma normalidade reclamaba Xavier Paz: “na miña librería falan en galego, portas para dentro, o 95 por cento dos clientes”. Como libreiro Paz nunca tivo problemas para desenvolver o seu labor cotián en galego, en todas as súas actividades, pero tamén advertiu: “outra cousa sería se falase como pai”. Manuel Suárez fixo unha emocionada defensa da lingua e do plus que significa para un médico actuar en galego (perdendo pacientes ás veces), pero tamén a recompensa de comunicación inmediata que se establece no ritual de relación médico versus paciente galego-falante.
A mocidade. No campo xuvenil, onde o galego perde falantes cada día, traballa dende hai a asociación xuvenil Amencer, dos centros Bosco de Galicia. A defensa do idioma e da nosa cultura é un dos seus eixes de actuación e o labor da asociación quere ser un contrapeso á desgaleguización que noutras parcelas sofre a mocidade. Tamén se botaron en falla actuacións específicas para a mocidade en espazos propios dela como o mundo do cine, televisión, videoxogos, etc. Pola súa banda Francisco Nóvoa defendeu o papel formativo en galego da Academia Postal: 142 libros de texto en galego publicados nestes anos e 163 profesores insertos nun plan interno de normalización que pretende en catro anos galeguizar todas as actividades da Academia.
A Xustiza. O máis pesimista, non sen razóns, foi Xosé Lois Brea, que partiu da súa experiencia na Audiencia Provincial. A realidade do galego na Xustiza é cero, isto é, non existe, limítase á obra dun par de avogados e á comprensión dalgún maxistrado (por certo sobre todo dun nacido en Ávila). Brea afirmou que mesmo existe belixerancia contra o galego na Xustiza e denunciou a desaparición no Pazo de Xustiza do Servizo de Normalización Lingüística e a escasa importancia do noso idioma na formación dos avogados (en Dereito estúdase de forma obrigatoria, inglés xurídico, moito menos útil que o alemán ou o francés para a profesión). Quizais a solución sexa, é ben certo, a que sostiñan Piñeiro e Paz ó comezar o debate: traballar en galego, con plena normalidade, ó servizo da sociedade. Sempre que nos deixen e, se non o fan, reclamar ante a autoridade todos os nosos dereitos lingüísticos como galegofalantes. Dereitos que son de lei. (Imaxe da pintora brasileira Tarsila do Amaral).