Mulleres activas.

Pan por Pan 5 xullo. Imaxe: Maternidade, de Arturo Souto.

De todo hai, insisto, no noso cancioneiro popular: por exemplo, mulleres de todos os tipos. Velaí esta irónica defensa da muller casada, pero só por horas: “Quen me dera poder sempre/ ó deitarme ser casada/ e á mañán, ó erguerme, / estar como antes estaba”.

Ou esta valente reivindicación da muller activa, mesmo no plano sexual: “Anque che son piquiniña,/ redonda como unha noz,/ teño de darche combate/ tres horas polo relós”.

Non falta a visión tradicional, máis convencional na denuncia das “liberdades” das féminas: “As rapaciñas de agora/ son pequenas como ratos;/ andan no medio dos toxos/ con barrigas como sapos”.

E hai tamén coplas que falan do maltrato ás mulleres, mesmo xustificándoo. Pero esta sería doutra fasquía ben diferente: “A muller pegoulle ó home/ cunhas cestas dun sarillo;/ xa que pode, está ben feito/ que castigue ó seu marido”.

ESCRITORES E GUERRA CIVIL (e 3)
Andoliña xoves 5 xullo

Alonso Montero leva moitos anos a traballar na recuperación da Memoria histórica, ou republicana, como el prefire. Impulsor de múltiples traballos sobre escritores republicanos e exiliados, foi tamén animador, no Día das Letras Galegas, do rescate de figuras como Luís Seoane, Rafael Dieste, Lorenzo Varela, Ferro Couselo e Blanco Torres.
No libro que comentei nestes días ten o interesado nestes temas múltiples propostas útiles: velaí a carta de Víctor Casas a Gómez Román pedíndolle a futura reorganización do Partido Galeguista, xa “cun matiz netamente esquerdista”. Ou as reviravoltas do poeta e xornalista Xulio Sigüenza ata dedicarlle os seus “Poemas del Imperio” a Jesús Suevos, de seguro para sobrevivir na nova situación política.
Creo que é bo que saían á luz pública todas estas sombras. Cunqueiro sobrevivirá como o gran escritor que foi malia estas sombras innegables. Máis difícil o ten Risco: segundo me contan os editores, aínda non está perdoado. Carlos Casares escribiu en “Un país de palabras” páxinas sensatas sobre os escritores galegos colocados no ceo e no inferno. Quevedo, Celine ou Ezra Pound tamén estarían neses infernos e non o merecen. Tampouco, creo eu, Risco nin Cunqueiro.

En poleiro alleo

"O corazón dos Ancares" (X.M. Sarille, ECG 3 xullo)
O xoves pasado, despois de tantos días a chover, o sol entrou nas árbores, na herba e na terra, coa decidida impaciencia de quen perdeu moito tempo. A abundancia da auga, como se fose abril, a luz como de agosto e a calor do verán violentaban as veigas de Pereda, as vacas, os bichos, as troitas...

"El oscuro origen de don Juan" (Xurxo Fernández, ECG 2 xullo)
En 1844, José Zorrilla escribió, en veinte días, uno de los dramas más populares de la historia: Don Juan Tenorio. Él mismo nos regala datos muy precisos sobre su gestación en sus memorias –Recuerdos del tiempo viejo, editada en 1880; el año en que se publica Follas Novas de Rosalía de Castro y Van Gogh...

"Hai outra vida nas aulas" (M.A. Candelas Colodrón, FV 4 xullo)
A educación ocupa un lugar central nas nosas vidas; sen embargo, a súa importancia capital atopa escasa correspondencia nos distintos medios de comunicación. Cando se fala deste tema, xorden case sempre as informacións sobre a sempiterna reforma, crónicas de sucesos referidas á venda de droga á entrada dos centros educativos ou a matonismos de variado calibre, e infinitos debates sobre a idoneidade de certas materias. Son, sen dúbida, temas ...

Mortos con prestixio (brincadeira)

Mortos de primeira categoría, nesta funeraria centenaria de Lugo, que seguro ha coñecer o amigo González. A foto é de Carmen García Rodeja. (Grazas polo envío, Tacho).

Máis sobre os ollos e o amor (na literatura popular)

Pan por Pan mércores 4 xullo. Imaxe de J.L. Gerome.

É tan inmensa e vizosa a nosa poesía popular que encontramos nela todos os temas, actitudes e rexistros. Tamén, como estamos vendo, sobre o amor e os ollos.

Estes son a imaxe que mellor representa a amada: “Olliños que ben me queren/ nesta terra non están;/ pasano a Pontesampaio/ sabe Dios cando virán”.

Pero os ollos, aínda os propios, son tamén os culpables do castigo do amor, por eles entran os desexos e as paixóns: “Os meus ollos ten a culpa,/ a eles m’ hei de volver,/ que fun tomar amores/ a donde non deben ser”.

O mesmo laio do trobador medieval García de Guilhade: “Os olhos verdes que eu vi/ me fazen ora andar assí”.

Os ollos permiten ver a amada e non outra cousa é o que quere, por riba de todo, o mozo das nosas cantigas populares: “Quérote tanto, meniña,/ quérote tanto, rapaza,/ que o día que non te vexo/ eu non sei o que me pasa”.

(P.S.: a maioría das coplas que uso nestes miniartigos están sacadas da excepcional escolma de DOMINGO BLANCO, A poesía popular en Galicia, 2 vols., Xerais, 1992, que recolle case catro mil breves cantigas galegas)

Galegos de Ourense (III): Política, Literatura e Igrexa

Aínda que en teoría xa estou de vacacións, seguimos traballando... E estes días bastante liado, por dúas cousas. A primeira, arranxar temas de intendencia: a estancia da filla en Santiago dende outubro (xa está solucionado). E a segunda, polo que segue máis abaixo. (A foto é do 20 de maio de 1994, cando a homenaxe a Casares do Clube Cultural Alexandre Bóveda en Ourense: presentes M.V., Benito Losada, Carlos Casares, José L. Outeiriño -responsable de Protocolo do Concello- e Afonso V. Monxardín).

Galegos de Ourense (III): Política, Literatura e Igrexa
(Curso de Extensión Universitaria. No Mosteiro de San Salvador, Celanova. Dirixido por Jesús de Juana, Julio Prada e Domingo R. Teijeiro)

Mércores 4 xullo. O Bispo Quevedo (Ponente: Jesús de Juana)
San Rosendo (Segundo Pérez)
Marcelo Macías (Miguel Ángel González)

Xoves 5 xullo. Antón Losada Diéguez (Xosé R. Quintana)
Carlos Casares (Marcos Valcárcel)
Florentino López Cuevillas (Domingo Rguez. Teijeiro)

Venres 6 xullo. Manuel Suárez e Benigno Álvarez (Julio Prada)
Xaquín Lourenzo (Luis Domínguez)
(Curso de Extensión Universitaria. No Mosteiro de San Salvador, Celanova. Dirixido por Jesús de Juana, Julio Prada e Domingo R. Teijeiro)