XVIII ENCONTROS LITERARIOS DO LICEO

Venres, 18 de xaneiro. 20.15 horas. Salón Nobre.
Conferencia-coloquio de JUAN CRUZ ,
co título: " La búsqueda de un libro en la biblioteca"

Luns, 21 de xaneiro. 20.15 horas, Salón Nobre.
Conferencia-coloquio de LUIS MATEO DÍEZ
co título: " La novela y la vida"

Martes, 29 xaneiro. 20,15 horas. Salón Nobre.
Conferencia-coloquio de MANUEL RIVAS
Co título: “A corpo aberto”

Como nos últimos anos, organizados coa colaboración da Universidade de Vigo (Cátedra Carlos Casares) e a Deputación ourensá, onde hoxe os presentamos. Non foi nada doado axuntar estes tres primeiros espadas das letras españolas e galegas (tomen nota nas súas axendas, se lles parece pertinente). A miña noraboa a José Luís Troitiña, que foi quen se encargou da pesada tarefa da xestión concreta dos convites.

O mundo do traballo en Galicia

Pan por Pan mércores 16 xaneiro

Entre as temáticas menos abordadas pola historiografía galega está a evolución do mundo artesanal e obreiro na nosa historia contemporánea. Por iso é ben oportuno o libro “O mundo do traballo en Galicia”, editado por Ramón Villares e realizado por Margarita Barral e Antonio Míguez e promovido pola Consellería de Traballo. Cunha edición moi coidada e abundante documentación gráfica, ofrece unha síntese da historia do traballo dende o século XIX (a primeira folga xeral galega data de 1872 nos arsenais ferroláns) ata os nosos días. Subliñan os autores algún fenómeno específico no mundo obreiro galego como a forte presenza da muller en sectores como a conserva ou a Fábrica de Tabacos coruñesa. Pero a estrutura das directivas obreiras, nesas sociedades, seguía unha xerarquización machista e prestaba escasa atención ós temas laborais que só afectaban ás mulleres.

O gaiteiro de Texas, Afonso Monxardín (GH 15 xaneiro)
(na imaxe, Gaiteiro, de A. Bloemaert, pintor barroco do século XVI-XVII

Cando o 14 de xullo de 1981 gardamos un minuto de silencio nas escavacións de Castromao para facerlle unha tan insignificante como inmerecida homenaxe a Billy o Neno no centenario da súa morte, eramos case adolescentes e mesturabamos o traballo no castro coa diversión. O que non nos podiamos imaxinar era que andando o tempo habiamos de atopar, noutro tipo de arqueoloxía, un resto que vinculaba o far west coa tradición galega.
Pois cadrou que un día, ás voltas coa "arqueoloxía do son", nos saudosos tempos en que impulsabamos no Consello da Cultura o Arquivo Sonoro, fun á casa de Segundo Pampillón en Bos Aires, en Belgrano, xusto ao pé de onde vivira Castelao. Don Segundo fora alcalde de Mos por Izquierda Republicana -e daquela, no primeiro exilio, esquerdista, amigo de Luís Seoane e afastado do Consello de Galicia, ata que o paso do tempo e a nova realidade, borraron marcos e foron todos un. E entre as cintas de carrete aberto que recollemos, o seu fillo Henrique e eu, de actos e discursos, había unha ben curiosa; a copia dun disco no que soaba a canción dos vaqueiros Oh Susana e outra tamén de onda oeste, tocada cos instrumentos tradicionais destas películas -banxo, piano, violín, coro...- e sorpresivamente unha recoñecible e ben tocada, gaita galega. En canto llo contei e lla fixen oír a Antón Santamarina lembrou a cantiga que recollera nas súas terras luguesas que dicía: "Vino de Texas un famoso gaiteiro/ era Domingo, Domingo Ferreiro./ Toca la gaita Domingo Ferreiro/, Toca la gaita, "non quero, non quero"/ y si la gaita no quieres tocar/ entonces la gente no podrá bailar". Tiñamos pois unha gaita en contexto vaqueiro e unha cantiga que apuña a Texas, un gaiteiro. Iamos ben. Pois pouco tempo despois, Norberto Pablo de Cirio, un mozo musicólogo de orixe italiana achegado á nosa colectividade en Arxentina, topou o disco orixinal que puña "El gaiteiro de Texas/ The texas piper e incluía as dúas cantigas: Two facer heart de Canton Nagy e Oh Susana de Foster. Era o orixinal físico. Na Arxentina, contaba Norberto, fora moi famosa unha rumba coa cantiga que chegou a Lugo e o escritor arxentino Raul González Tuñón dedicoulle un poema a Domingo Ferreiro parafrasendo a copla e apoñéndolle ao músico unha morte tráxica na guerra civil; Luar na Lubre, musicou o poema. Desde logo o Gaiteiro de Texas é un fío polo que turrar: a orixe da "música celta". Nin máis nin menos.