Lembranza de Sebastián Martínez-Risco. Xustiza e lingua galega.
(Da serie OURENSE, UNIVERSO LITERARIO (39), de M. Valcárcel)
Desempeñou durante 17 anos a presidencia da Academia Galega nun período moi relevante (1960-1977): institucionalización do Día das Letras Galegas, creación do museo Pardo Bazán, etc.; nun traballo recente lembraba Alonso Montero os esforzos de Sebastián Martínez-Risco para homenaxear, en anos ben difíciles, a figura de Castelao. De feito, con el de presidente, a RAG editou a conferencia do rianxeiro sobre o “Humorismo”, adicoulle en 1964 o segundo Día das Letras Galegas, publicou un número monográfico sobre Castelao do seu Boletín en 1975 e textos como o discurso de ingreso de Fole, en 1963, sobre “Castelao i a tradición galeguista”. O labor de Sebastián, como sucede en moitas figuras do galeguismo desta hora, foi poliédrico: poeta, novelista, ensaísta, xurista, animador cultural, etc. Foi, sen dúbida, un dos artífices do proceso de restauración cultural na Galicia da posguerra, como demostra X.R. Freixeiro no seu estudo Sebastián Martínez Risco na cultura galega (Laiovento, 1994); mesmo cedeu o seu despacho profesional para a reunión fundacional clandestina que preparou a creación do Partido Socialista Galego (PSG), andaina da que andaban perto xentes como Fernández del Riego e Fermín Penzol. Tamén fixo xestións importantes para emendar as acepcións pexorativas da voz “gallego” do diccionario da Real Academia Española. Home de elevada formación intelectual, foi poeta modernista de novo, cando colaboraba en La Esfera de Madrid, e despois publicou volumes líricos como Nadaliñas ou Trebol Poético (Recuerdo de Compostela) (Roel, 1943), que conta cun gabancioso prólogo de Santiago Amaral (Otero Pedrayo). Publicou tamén a novela La tanza negra (1943), que narra o conflicto planteado a un xuíz nunha vila sometida ó dominio dun cacique contra quen ten de dictar sentencia; Carballo Calero, que estudou esta novela, vía no seu estilo pegadas de Azorín e Valera. A súa obra ensaística e xurídica é moi ampla, pero cómpre destacar estudios como O sentimento da Xustiza na literatura galega (discurso de ingreso na Academia, 1953); Presencia da lingua galega (1973); Las ideas jurídicas del Padre Feijóo (1973); Valores espresivos da obra de Castelao (1975), Raíz galega de Valle Inclán; Jurisconsultos gallegos: Paz Nóvoa, etc.
Paga a pena ler con atención os estudios de Sebastián Martínez-Risco. Por exemplo, Presencia da lingua galega, que non só recolle a evolución histórica e literaria do noso idioma e defende a identidade substancial do galego co tronco luso-brasileiro, senón que plantea os seus principais problemas á altura de 1973: a súa necesaria presencia na didáctica e na escola, na igrexa e nos medios de comunicación social, mesmo a imprescindible introducción do galego na función notarial e nos Tribunais. O seu discurso de ingreso na Real Academia Galega en 1953, que fora respostado por Manuel Banet Fontenla, é outro texto excepcional: un rigoroso e exhaustivo traballo sobre “O sentimento da Xustiza na literatura galega” que viaxa ata os trobadores medievais e a literatura popular para reflectir cómo viron os galegos a función da Xustiza ó longo dos séculos. Polo estudio do erudito pasan os escarnios medievais (Xohán Airas, Esteban da Guarda, etc.), Valle Inclán, o Padre Sarmiento, Curros Enríquez, Rosalía, Ramón Cabanillas, Lamas Carvajal, Pérez Placer, as coplas populares, etc. Por certo, abundan as opinións moi críticas sobre xuíces, escribáns, avogados, alguaciles e testemuñas. Fálase tamén dos preitos (“O preito do pobre na proba morre”). Velaí esta fermosa copla da voz do pobo: “Tres cousas che fallan, Vila,/ si o preito queres gañar:/ ter razón, saber pedila/ e máis que cha queiran dar”.
Paga a pena ler con atención os estudios de Sebastián Martínez-Risco. Por exemplo, Presencia da lingua galega, que non só recolle a evolución histórica e literaria do noso idioma e defende a identidade substancial do galego co tronco luso-brasileiro, senón que plantea os seus principais problemas á altura de 1973: a súa necesaria presencia na didáctica e na escola, na igrexa e nos medios de comunicación social, mesmo a imprescindible introducción do galego na función notarial e nos Tribunais. O seu discurso de ingreso na Real Academia Galega en 1953, que fora respostado por Manuel Banet Fontenla, é outro texto excepcional: un rigoroso e exhaustivo traballo sobre “O sentimento da Xustiza na literatura galega” que viaxa ata os trobadores medievais e a literatura popular para reflectir cómo viron os galegos a función da Xustiza ó longo dos séculos. Polo estudio do erudito pasan os escarnios medievais (Xohán Airas, Esteban da Guarda, etc.), Valle Inclán, o Padre Sarmiento, Curros Enríquez, Rosalía, Ramón Cabanillas, Lamas Carvajal, Pérez Placer, as coplas populares, etc. Por certo, abundan as opinións moi críticas sobre xuíces, escribáns, avogados, alguaciles e testemuñas. Fálase tamén dos preitos (“O preito do pobre na proba morre”). Velaí esta fermosa copla da voz do pobo: “Tres cousas che fallan, Vila,/ si o preito queres gañar:/ ter razón, saber pedila/ e máis que cha queiran dar”.
(Engádese unha ficha biográfica en COMENTARIOS).
Entradas
