Eduardo Blanco Amor: intruso, impertinente, imprescindíbelSUSO DE TORO
El País, 06/11/2009
(Foto: Sandra Rei.Tribune.Outono fotográfico.2009)Hai persoas de natureza tan particular que actúan como un reactivo, catalizador, lévedo ou simplemente como un grao de sal. Pode que Eduardo Blanco Amor non pertencese a ningunha desas categorías, que fose máis ben un trasno que causa revoltura na ordenada vida doméstica e deixa a casa cu para arriba. Tratar con Blanco Amor non houbo ser doado, mais foi unha presenza imprescindíbel.
Foi perturbador. Cando Ricardo Carvalho Calero escribe a súa monumental e admirábel Historia da Literatura Galega Contemporánea interrompe o texto, análises demoradas das obras literarias e das intencións de cada autor, e detense a porfiar con Blanco Amor. Éste conseguiu romper a compostura do señor catedrático, faille perder os papeis. Esa estampa das dúas figuras enfrontadas debuxa ben ao Eduardo, o titireiro que descabalga da cátedra á autoridade canónica. Blanco Amor puña medo, era desestabilizador, nacido e fundado el mesmo na inestabilidade descoloca toda orde construida con coidado e esforzo. Ante un bailarín que non para de dar voltas pode pouco o estatismo do árbitro. Ante un insolente descomponse a figura da autoridade.
Ese que leva anos dando voltas pola América irrompe definitivamente no centro desta pista de baile no 1959. Edítase alá en Buenos Aires unha novela galega que detén a música acá. Quen é o intruso, que non estaba previsto? É Eduardito, o ourensán, o fillo dunha florista; o fillo dun hospiciano de Astorga, Víctor Blanco Expósito, o fillo de varios pais, de ninguén, fillo do vento; o meniño lindo perfumado como un paxe para lanzalo ao desclasamento; o mociño amariquitado e presumido, Blancaflor, que se escapuliu da leva do servizo militar na guerra de África e liscou de contrabando no 1919 para Buenos Aires. O que alí andou no acubillo das sociedades galegas, da Federación, sempre a pedir favores, o que volta como corresponsal de La Nación pola Galiza e a España dos anos trinta. Ese con xeitos de dandi degoxado tras dos artistas e figuras famosas, o que persegue a García Lorca que seica lle escapa porque non atura as súas maneiras afectadas e, con todo, consegue arrincarlle a edición dos Seis poemas galegos.
Ese conferenciante de calquera cousa remunerada, ese que un mes é galeguista e ao seguinte españolista, o discípulo de Risco que tamén é protexido do cacique Bugallal; o pícaro imprevisíbel no que case ninguén fía; o xornalista autodidacta que funda e dirixe revistas dos galegos en Arxentina, Terra, El Despertar Gallego; o tunante, que un día lle escribe a Manuel Azaña e o outro a Perón. E aí deitou A esmorga, que rompe o curso prescrito á literatura galega que estaba a renacer, sen lle pedir permiso a ninguén nin avisar. Nin sequera era cousa esperada polo propio autor, ese autor de versos esforzados e artificiosos, unhas veces en galego e outras en castelán. Ese enredante xa ensaiara a escribir novela antes, La catedral y el niño, unha novela decimonónica con meniño, pazo e catedral. Xa apareceu alí a transgresión, a blasfemia. E con todo, ese acto blasfemo non facía imaxinar a baixada ao abismo que é A esmorga, o retrato de seres caídos a canear polas rúas da cidade, sempre a mesma Auria, até a queda final. Un libro que tería namorado a Buñuel e a Foucault e que deixa tocada a sensibilidade de quen o le. En La catedral y el niño hai unha certa impostación, mais tamén hai unha parte do Eduardiño. N' A esmorga están desatados os temores, desexos, rencores do Eduardito, con toda a súa violencia. E tamén o ventre dun Ourense terribel e verdadeiro. O libro está emparentado coas obras da literatura do seu tempo grazas a Blanco Amor ter traballado na Editorial Emecé, ter coñecido aos novos escritores porteños, aos compañeiros das tertulias do Café Tortoni... A vivir en Buenos Aires. Non se tería escrito A esmorga baixo o franquismo. Ese libro está hoxe mitificado entre nós, mais segue a ser explosivo, eficaz, brutalmente realista e ao tempo aberto á interpretación e supuxo unha refundación da narrativa galega.
O libro é como o autor, unha provocación que obriga a recoñecer a súa existencia, imponse. Esa insolencia desencadena unha resposta inevitábel, un castigo. A andanza do Blanco Amor é unha danza sadomasoquista, agresión e castigo. Aos tombos, feriu coa súa lingua de subela e foi castigado a un lado e a outro do Atlántico. Pícaro mariquiteiro, autodidacta precisado de protección, condenado ao azar.
Aínda había voltar á súa necesaria e aborrecida Auria noutros dous libros posteriores, Os biosbardos e Los miedos, libro que disque escribiu primeiro en galego e logo traduciu, asañado polo trato á súa anterior novela. Con Los miedos tentou o camiño dun premio en castelán, o Nadal, pero a súa novela foi terceira. Editada por Destino, foi denunciada ante a censura, a editorial prácticamente tivo que escondela. Non, non habería acougo nin abeiro para quen, sendo traballador incansábel, só tiña o seu talento e sobráballe orgullo. Non lle foi dada a prudencia en ningún sentido, desprezábaa; como desprezaba secretamente a tantos varóns prudentes que o condenaban sentenciosamente. Condenado por imprudente, por orgulloso, por atolado, por maricón sen vergoña de selo. Sen dúbida a súa homosexualidade non só aparece na súa obra senón que marcou todos os pasos da súa vida provocadora. Unha vida escandalosamente súa.
De volta coa paga de xubilado arxentino, no ano 65, entre Vigo, Ourense, viaxes a Madrid, Barcelona, a ofrecer artigos á prensa galega, barcelonesa, madrileña, sempre da man de amizades que o recomendan. Que ese can vello consegue ofender a petrucios e cabaleiros, ao seu redor a xente sepárase en bandos como auga e aceite, e non só ten todos eses inimigos que ve e imaxina, tamén esperta a admiración e a protección de moitos, unha rolda. Amigos que saben que no trato co Eduardo está o recibir ironías e burlas desa lingua. Son anos extenuantes, un infarto, dous infartos, coloca artigos ora aquí ora aló (tamén neste xornal, onde conta da homosexualidade de Lorca), e sempre a buscar algunha canonxía que lle protexa a vellez, sempre a esixir o recoñecemento que a súa vaidade infinita precisa e que sabe que merece. Até que a danza de feridas, coquetería, vaidades, talento, desexo remata e rebenta o corazón nun hotel vigués ás dúas e media da madrugada do 30 de Santos do 1979. Só.
Abandona a pista de baile o impertinente, o arribista, petimetre, insolente. Eduardito, bailaches de carallo. Arrasaches cos teus zapatiños de charol. Bravo!
Foi perturbador. Cando Ricardo Carvalho Calero escribe a súa monumental e admirábel Historia da Literatura Galega Contemporánea interrompe o texto, análises demoradas das obras literarias e das intencións de cada autor, e detense a porfiar con Blanco Amor. Éste conseguiu romper a compostura do señor catedrático, faille perder os papeis. Esa estampa das dúas figuras enfrontadas debuxa ben ao Eduardo, o titireiro que descabalga da cátedra á autoridade canónica. Blanco Amor puña medo, era desestabilizador, nacido e fundado el mesmo na inestabilidade descoloca toda orde construida con coidado e esforzo. Ante un bailarín que non para de dar voltas pode pouco o estatismo do árbitro. Ante un insolente descomponse a figura da autoridade.
Ese que leva anos dando voltas pola América irrompe definitivamente no centro desta pista de baile no 1959. Edítase alá en Buenos Aires unha novela galega que detén a música acá. Quen é o intruso, que non estaba previsto? É Eduardito, o ourensán, o fillo dunha florista; o fillo dun hospiciano de Astorga, Víctor Blanco Expósito, o fillo de varios pais, de ninguén, fillo do vento; o meniño lindo perfumado como un paxe para lanzalo ao desclasamento; o mociño amariquitado e presumido, Blancaflor, que se escapuliu da leva do servizo militar na guerra de África e liscou de contrabando no 1919 para Buenos Aires. O que alí andou no acubillo das sociedades galegas, da Federación, sempre a pedir favores, o que volta como corresponsal de La Nación pola Galiza e a España dos anos trinta. Ese con xeitos de dandi degoxado tras dos artistas e figuras famosas, o que persegue a García Lorca que seica lle escapa porque non atura as súas maneiras afectadas e, con todo, consegue arrincarlle a edición dos Seis poemas galegos.
Ese conferenciante de calquera cousa remunerada, ese que un mes é galeguista e ao seguinte españolista, o discípulo de Risco que tamén é protexido do cacique Bugallal; o pícaro imprevisíbel no que case ninguén fía; o xornalista autodidacta que funda e dirixe revistas dos galegos en Arxentina, Terra, El Despertar Gallego; o tunante, que un día lle escribe a Manuel Azaña e o outro a Perón. E aí deitou A esmorga, que rompe o curso prescrito á literatura galega que estaba a renacer, sen lle pedir permiso a ninguén nin avisar. Nin sequera era cousa esperada polo propio autor, ese autor de versos esforzados e artificiosos, unhas veces en galego e outras en castelán. Ese enredante xa ensaiara a escribir novela antes, La catedral y el niño, unha novela decimonónica con meniño, pazo e catedral. Xa apareceu alí a transgresión, a blasfemia. E con todo, ese acto blasfemo non facía imaxinar a baixada ao abismo que é A esmorga, o retrato de seres caídos a canear polas rúas da cidade, sempre a mesma Auria, até a queda final. Un libro que tería namorado a Buñuel e a Foucault e que deixa tocada a sensibilidade de quen o le. En La catedral y el niño hai unha certa impostación, mais tamén hai unha parte do Eduardiño. N' A esmorga están desatados os temores, desexos, rencores do Eduardito, con toda a súa violencia. E tamén o ventre dun Ourense terribel e verdadeiro. O libro está emparentado coas obras da literatura do seu tempo grazas a Blanco Amor ter traballado na Editorial Emecé, ter coñecido aos novos escritores porteños, aos compañeiros das tertulias do Café Tortoni... A vivir en Buenos Aires. Non se tería escrito A esmorga baixo o franquismo. Ese libro está hoxe mitificado entre nós, mais segue a ser explosivo, eficaz, brutalmente realista e ao tempo aberto á interpretación e supuxo unha refundación da narrativa galega.
O libro é como o autor, unha provocación que obriga a recoñecer a súa existencia, imponse. Esa insolencia desencadena unha resposta inevitábel, un castigo. A andanza do Blanco Amor é unha danza sadomasoquista, agresión e castigo. Aos tombos, feriu coa súa lingua de subela e foi castigado a un lado e a outro do Atlántico. Pícaro mariquiteiro, autodidacta precisado de protección, condenado ao azar.
Aínda había voltar á súa necesaria e aborrecida Auria noutros dous libros posteriores, Os biosbardos e Los miedos, libro que disque escribiu primeiro en galego e logo traduciu, asañado polo trato á súa anterior novela. Con Los miedos tentou o camiño dun premio en castelán, o Nadal, pero a súa novela foi terceira. Editada por Destino, foi denunciada ante a censura, a editorial prácticamente tivo que escondela. Non, non habería acougo nin abeiro para quen, sendo traballador incansábel, só tiña o seu talento e sobráballe orgullo. Non lle foi dada a prudencia en ningún sentido, desprezábaa; como desprezaba secretamente a tantos varóns prudentes que o condenaban sentenciosamente. Condenado por imprudente, por orgulloso, por atolado, por maricón sen vergoña de selo. Sen dúbida a súa homosexualidade non só aparece na súa obra senón que marcou todos os pasos da súa vida provocadora. Unha vida escandalosamente súa.
De volta coa paga de xubilado arxentino, no ano 65, entre Vigo, Ourense, viaxes a Madrid, Barcelona, a ofrecer artigos á prensa galega, barcelonesa, madrileña, sempre da man de amizades que o recomendan. Que ese can vello consegue ofender a petrucios e cabaleiros, ao seu redor a xente sepárase en bandos como auga e aceite, e non só ten todos eses inimigos que ve e imaxina, tamén esperta a admiración e a protección de moitos, unha rolda. Amigos que saben que no trato co Eduardo está o recibir ironías e burlas desa lingua. Son anos extenuantes, un infarto, dous infartos, coloca artigos ora aquí ora aló (tamén neste xornal, onde conta da homosexualidade de Lorca), e sempre a buscar algunha canonxía que lle protexa a vellez, sempre a esixir o recoñecemento que a súa vaidade infinita precisa e que sabe que merece. Até que a danza de feridas, coquetería, vaidades, talento, desexo remata e rebenta o corazón nun hotel vigués ás dúas e media da madrugada do 30 de Santos do 1979. Só.
Abandona a pista de baile o impertinente, o arribista, petimetre, insolente. Eduardito, bailaches de carallo. Arrasaches cos teus zapatiños de charol. Bravo!
Entradas
