Recuperando o disco duro…. Raíces. As primeiras fotos (FÍRGOAS 2)

Algunha vez téñome laiado, para min mesmo, de non gardar demasiada memoria da miña infancia. Foi unha infancia sinxela, quizais aburrida, tranquila dende logo. Pero non é certo: só que tire un pouquiño do fío da memoria, o disco duro empeza a activarse e as lembranzas e anécdotas van aboiando, ensarilladas unhas noutras. E a iso imos agora.

A Granxa
Nacín na chamada estrada da Granxa, un tres de marzo de 1958. Moi perto do cimiterio de San Francisco. Dende o balcón da miña casa víanse as cruces e as tumbas e os nenos xogabamos por alí perto. Aínda está en pé a miña casa natal, facendo curva, xusto onde remata a rúa que pasa por diante do cimiterio e fai a curva para subir cara Barrocás, a casa da esquina, metida un pouco para atrás. Lembro ben as cores azuis e verdes, suaves, das habitacións. E o piso de madeira, con algún buratiño: por alí se me escoaban os monequiños de plástico que viñan nos deterxentes de Omo, elefantes, leóns, tigres, xirafas (velaí o meu Rosebud).
Din que fun un neno tranquiliño, que non molestaba a ninguén. Podía pasar horas xogando con eses animaliños ou ensimismado no meu mundo. Tamén era falador, iso si, cando me deixaban. Daquel barrio lembro pouco, pouco tempo debín estar alí. A primeira escola estaba moi perto da casa e nada lembro dela, agás xogar no patio a coller lombrices e metelas en latiñas de metal. Tamén lembro que me daba por rachar e comer os papeis das marxes dos primeiros libros e enciclopedias, encantábame mastigalos e alguén me chamaba O Ratiño ou algo así. Eu ía á escola co meu irmán maior, Félix, que me leva ano e medio, e un día seica nos deu de esguello unha furgoneta cando cruzabamos a rúa: a min non me pasou nada, el un pouco magulladiño, creo.
O meu pai chamábase Félix Valcárcel Martínez e tiña un pequeno obradoiro de xoiería, xa o tería daquela, na rúa de Santo Domingo (despois foi tenda de xoieiría atendida polos meus tíos Olga e Exmelin); o seu pai, José Antonio, e el mesmo, viñan de Armariz, das terras de Nogueira de Ramuín, e a avoa paterna, Rosalía, dun pobo moi perto, Verdefondo. O José Antonio andou nos anos mozos, teño entendido, de ambulante polas feiras con artigos de xoiería e outros produtos. A miña nai, Carme López Vázquez, viña de Ervedelo, pobiño próximo ó Seminario, nos arredores de Ourense: os meus avós maternos, Benxamín e Carme, pasaran a experiencia da emigración, en Cuba e na Arxentina. O Benxamín era das terras de Barra de Miño (un seu irmán chamábanlle “O Lobo” e contábase que matara un cabalo dunha puñada na cabeza). A miña nai ten dúas irmás, as miñas tías Dorita e Pura, esta vive hai moitísimos anos en Francia (ven nos veráns), aló foi traballar o seu home, Manolo, ós asteleiros de Marsella, levan xa anos xubilados.
Os meus pais casaron moi novos e din que, cando a data da voda, a miña nai andaba enferma. Pero o meu pai insistiu diante do Benxamín en respectar a data: se facía falta, casaban con ela na cama. Moi cedo tiveron o primeiro fillo, o meu irmán Félix; ano e medio despois cheguei eu. Tamén me contaron que a miña nai lera daquela a popular novela “Corazón “ de D’ Amicis e gustáballe este nome para o seu fillo: por sorte, alguén, quizais o meu pai, sacoullo da cabeza e escolleu o “Marcos”, que daquela non era un nome moi habitual.
Pouco despois de nacer eu deberon empezar a facer a casa da Avenida da Habana, n.111 no seu día. Lembro, aínda na casa da Granxa, un día de choros e tristuras e loito: se non estou errado, morrera un obreiro, un albanel, nas obras da casa nova. Os nenos fomos apartados, para non enterarnos de nada, pero vimos o ambiente luctuoso, claro. Na casa da Habana viviríamos no terceiro piso (o resto da familia, avós paternos, tíos paternos, tíos maternos, etc., nos outros). O meu pai rexentou durante moitos anos un xigantesco obradoiro (dicíamos “taller”) de xoiería, de fabricación (medallas, pulseiras, etc.) e de arranxos para a tenda de Santo Domingo. A miña infancia está chea de imaxes de medallas, Virxes dos Remedios ou dos Milagres, máquinas monumentais e espazos escuros nos sotos do taller. Xa lles contarei. Por certo, unha curiosidade: na casa de enfronte, aínda que non nos tratamos moito daquela, vivía un tal Afonso Monxardín, cos seus pais e irmáns.

As primeiras fotos
Na casa da miña nai hai algunhas caixas con fotos. En tempos estaban gardadas naquelas caixas metálicas tan bonitas do Cola-Cao, lembran? Estou vendo agora, dende o fío da memoria, algunhas desas fotos. Nunha delas estamos tres irmáns: Félix, eu mesmo e no medio Fátima. Ela aínda é un bebé e collémola cos nosos braciños. Podería ser unha foto do Screchk. Os dous estamos perfectamente peiteados, cos nosos flequillos milimétricos (ó estilo Mireille Mathieu) e unhas camisetas de liñas grosas. Noutra estamos espidos, ensinando o pito, Félix e eu, no fouciño dun impresionante Delahaye (como se escriba) que tiña o meu pai daquela, quizais nunha viaxe, quizais en Extremadura. Outras son de Ervedelo, da casa dos avós maternos, e temos tamén a típica foto montados nun burriño, en medio das vides que nos agarimaban nas vendimas.
Xa lles contei, en entrega anterior, do Colexio do Pilar. Quero engadir agora que os nenos daquela vivíamos nun ambiente de bastante liberdade. Pasamos moito tempo no Parque de San Lázaro, xogando as canicas, con longos ríos de area movida, e outras cousas. Había un postiño de baratixas e trapalladas na parte superior (perto de onde hoxe está a estatua do Carrabouxo) e por alí andabamos os nenos a rebulir sempre. Os meus pais estaban moi preocupados, con razón, polas amizades que tiñamos. Do resto, gozabamos de bastante liberdade. Por exemplo, lembro nunha ocasión coller as bicicletas e ir durante horas pola estrada de Alongos e entrar en varias leiras a subir as cerdeiras e o gran banquete de cereixas da nosa infancia. Na casa non sabían nada, por suposto. Doutra, con qué compañías andaría eu?, deille os meus pais un bo desgusto: andabamos a coller cobres e metais de fincas e casas abandonadas e logo as vendíamos nalgún almacén de xoiería da cidade. Non sei se sería a primeira vez que eu fun pero o dono do almacén recoñeceume e chamou de inmediato ó meu pai: entre as ferrallas que levabamos ían algunhas virutas de prata e ouro que eu collera no taller do meu pai, de seguro pensando que non tiñan maior valor. A bronca debeu ser monumental, pero o disco duro da memoria xa a borrou hai moitos anos.