27 may 2007


DA MIÑA NACENCIA COMO LECTOR (1)
(Imaxe: Tetis implorando a Zeus, por Ingres. Museo de Aix-en-Provence)

Lin dende pequeno, con entusiasmo de converso a unha nova relixión, e as miñas lembranzas do neno que fun lendo son pracenteiras e ben fermosas. Como a todos os nenos léronme contos e contáronme historias: difícil relembrar cales eran, pero recordo unha preferencia grande, dende moi noviño, polos contos de terror. Poucos anos despois, unha fermosa colección de contos, que viñan ordenados por nacionalidades (Cuentos Rusos, etc.), creo que de Anaya.
Moi neniño aínda, cando baixaba á casa do tío Exmelin ou cando mos deixaba levar, devoraba os tebeos de todo tipo que el mercaba, comics e historietas (“Hazañas Bélicas”, todos os tebeos tradicionais da época, tamén lembro moi vagamente un personaxe cunha Zarpa metálica ou algo así). E na casa dos meus avós de Ourense, a miña avoa gardaba, dos anos de mocidade da miña tía Olguita, a colección da revista “Chicas”, ben encadernada en tomos. Linos e relinos vinte veces cada un e quizais aí naceu a miña paixón polo cine: copiaba e debuxaba todos os días as caricaturas que viñas coas críticas das estreas do cine clásico: Gary Cooper, Spencer Tracy, Katharine Hepburn, James Dean, Liz Taylor, etc.
Estou falando aínda dun neno moi pequeno, antes do ingreso. O meu pai, que tiña un taller de xoiería na Avda. da Habana, usaba para o seu traballo un “Diccionario Gráfico de Artes y Oficios Artisticos”, Lapoulidt, publicado en Barcelona, J.Montesó editor (gardo aínda un tomo): debullei aqueles catro tomos con paixón gargantuesca, canto aprendín alí da arte, da historia, da mitoloxía, ata da haxiografía (vidas de santos, advocacións das virxes,etc.). E debuxaba todos os deseños, case sen excepción, e clasificaba, e ordenaba (una teima miña de vello)
. O meu pai usábaos para sacar deles modelos de letras e deseños para gravar nas medallas ou nos arranxos artísticos de pulseiras e xoias varias. As imaxes dese Diccionario irán comigo ata o final dos meus días.
Na miña casa, ata daquela, non había moitos libros. Supoño que os primeiros que entraron foron para favorecer a nosa educación, a miña, a do meu irmán maior e os dous que viñeron detrás. Os meus pais subscribíronse ó “Monitor” de Salvat, a unha Enciclopedia de Ciencias Naturais e, anos despois (1973), á “Gran Enciclopedia Gallega”, que usaba eu case en monopolio e non me avergoña dicir que cheguei a subliñar en moitas ocasións: obra todo o discutible que se queira, pero na que moitos aprendemos moito.
Os meus pais, como digo, facilitaron a nosa educación mercándonos os libros que pedíamos. Moi neno aínda mercáronme unha magnífica Enciclopedia de Fauna, que aínda gardo, en varios tomos, e outra extensa, en oito tomos, de Mitoloxías do mundo, ademais de “Mitología Clásica Ilustrada”, de Otto Seemann (Barcelona, Ed. Vergara): esta aínda está a man, aínda que só sexa pola calidade das reproducións artísticas e o moito que aprendín nela. A primeira edición española é de 1958, cando nacín: mercáronme a quinta edición, 1968, cando eu tiña 10 anos. Rapaz ensoñador e fantasioso, vivía eu máis no mundo de Zeus, Venus e Hércules que na propia realidade. Cando ía á aldea de Ervedelo, ás matanzas ou ás vendimas, o neno ía cos pais e toda a familia a traballar: pouco traballaría, digo eu, pero non calaba un segundo. “Ai, carallo, este vergallán, cantas cousas el sabe...!”, dicía o avó Benxamín, que en paz descanse. E as mulleres rían da miña verborrea infinita e de todos aqueles personaxes mitolóxicos tan raros e ó tempo tan literarios. (Seguiremos con este fío: na seguinte entrega, os meus primeiros libros de carácter estritamente literario).

6 comentarios:

Roque Soto dijo...

É una ledicia saber que moitos dos lectores adultos saiban recoñecer a importancia da banda deseñada (cómic ou historieta) na súa evolución como persoas. Eu tamén disfrutei de Zarpa de Acero (The Steel Craw) que a editorial Vértice editou en castelán a partir de 1965, dacordo ca axencia británica Feetway. O guión desta serie de superheroe foi de Tom Tully -non confundir co actor ianqui dos mesmos nome e apelido- e os dibuxos dun dos mellores ilustradores europeos da segunda metade do século pasado: Jesús Blasco (1919-1995), creador ademáis de, entreoutros, Cuto. Tamén disfrutei coas aventuras de Hazañas Bélicas, en especial coas dibuxadas por Boixcar.
En canto a contos populares rusos, Anaya (colección Laurin) publicou nos anos oitenta tres tomos da autoría de Alexandr Nikoláievich Afanásiev e con rechamantes ilustracións de Ivan Y. Bilibin.

Anónimo dijo...

Exacto: "Zarpa de Acero". Lembro que tiña un punto inquietante e unha certa estética tenebrista. En branco e negro, por suposto.

Eu, de pequeno, lin TODOS os cómics habidos e por haber. E non o digo por presumir.

Anónimo dijo...

Cómics, banda deseñada, que é iso? Eu non lin nada. Eu dáballe aos tebeos, aos mortadelos e a estela plateada e cousas da Marvel. Pero non eran comics nin BD. Eran contos. Así, sen máis. Claro que para darlle cousa intelectual houbo que meterlle nome de alcurnia. E logo din que somos antiamericáns: se todo o bó viña dalí.

Marcos Valcárcel López dijo...

Zarpa de Acero: moitas grazas por axudarme a completar a miña memoria infantil.
Eu tamén lles chamaba tebeos e creo que non lin "comics" de adultos, por así dicilo, ata os 16 anos: os que había daquela, Tótem, El Víbora, etc. Hai uns anos fixemos unha mesa redonda en Ourense con varios escritores sobre BD: entre eles estaba Ferrín e dixo o mesmo que agora Arume. Eran só tebeos, moitos de orixe americana, e non se vían como obxecto de culto nin nada diso. Por certo, Ferrín logo debeu ser un lector habitual de comics, polo menos durante unha tempada: lembro algún dos seus artigos (Hoja del Lunes de Vigo, 1981) falando de Moebis, p.ex.

Marcos Valcárcel López dijo...

Para Sam Rock: visitei nestes días os seus blogs e mesmo quixen escribir alí algo sobre o bo de Armando Fdez. Mazas, a quen tiven a sorte de tratar algo. Pero vin que non se poden incluír comentarios nos mesmos, así que algún día falaremos por aquí do bo de Armando.

bouzafria dijo...

Ervedelo, tan aldea e ao mesmo tempo tan pertiño de Ourense: dous mundos distintos practicamente no mesmo espazo.
Estiven hai menos dun mes na casa do meu tío en Madrid e lembrábase das visitas do seu pai pola súa casa madrileña ao rentes da Dehesa de la Villa, cando ía por traballo á capital do Estado. Supoño que daquela, ¿canto haberá, coarenta ou cincoenta anos? ter un veciño da aldea na capital do Reino era moi boa cousa, non como o de agora, que viaxas de ida e volta no mesmo día.