OS MICRORELATOS COMO XÉNERO
La Región 25 xuño

Que é exactamente un microrelato? Fixéronme esta pregunta estes días e paso a responder. Para empezar, un relato moi breve, por baixo do folio e que pode oscilar en canto á súa extensión: o máis famoso microrelato da historia, o de Augusto Monterroso, ocupa só unha liña: “Cuando despertó, el dinosaurio todavía estaba allí”. Ademais de breve e como sucede no conto en xeral, o microrelato debe vir marcado polo seu pulo narrativo, o predominio formal da condensación e a supresión do superfluo e a súa capacidade para emocionar dende a intensidade, asolagando ó lector na atmosfera da historia que conta e suxerindo moito máis do que se conta.
Despois diso, hai microrelatos de todos os tipos, temáticas e sensibilidades. Todos os estudosos do xénero insisten en saber retratar un microclima narrativo. Algúns apuntan a comenencia de empezalo e rematalo co mesmo suxeito e situación. Outros, mirando para Cortázar, engaden que non ten por qué ter principio nin final explícito. Todos valoran a importancia de suxerir, de actuar como unha chamarada de luz ou unha polaroid fotográfica. “Hai que ser exactos e breves”, dicía Pushkin do conto: con moita maior razón no miniconto ou microrelato.
Hai moitas receitas, pero na literatura non funcionan as receitas. Pero si os consellos dos grandes escritores. Como Horacio Quiroga: “Non empeces a escribir sen saber dende a primeira palabra cara onde vas. Nun conto ben logrado, as tres primeiras liñas teñen case a mesma importancia das tres últimas”. O xenial contista uruguaio dixo tamén: “O conto é un mecanismo case perfecto; xa que logo, esixe o dominio do oficio. É unha frecha disparada cara un branco”.
Unidade emotiva. Con outras palabras deixouno formulado o noso mestre Rafael Dieste, na súa introdución a “Dos arquivos do trasno”: “A unidade emotiva conséguese no conto pola obsesión do que ten de sobrevir. O remate ha de te-la virtude de facer simultáneas no espírito as imaxes que foron sucesivas. A presenza do remate debe estar atafegada pero latexando con forte resonancia en tódolos currunchos do relato. O remate é unha imaxe que fai estoupar o conto nas verbas derradeiras, despois de inzalo poderosamente.” Todo o escrito por Dieste en 1926, data da primeira edición do seu libro, é plenamente válido tamén para o xénero do microrelato.

(Imaxe: Hans Baldung Grien, “Aristóteles dominado pola súa esposa Filis”, 1513).