.jpg)
Cen anos de historia cultural. Os 70, cambio de rumbo.
07.10.2007 Foron anos nos que xurdiron novas liñas renovadoras na nosa poesía: Ferrín, López-Casanova, Pexegueiro, Rompente, Manuel María, García Bodaño, entre tantos outros
07.10.2007 Foron anos nos que xurdiron novas liñas renovadoras na nosa poesía: Ferrín, López-Casanova, Pexegueiro, Rompente, Manuel María, García Bodaño, entre tantos outros
Morreu Franco e veu a democracia. E logo a Autonomía. E polo camiño unha progresiva galeguización da socied
ade. Velaí a prensa: Teima, A Nosa Terra, nacidas nos 70. Puxéronse en marcha novas iniciativas e institucións culturais: o Instituto da Lingua Galega, o Museo do Pobo Galego, o Seminario de Estudos Galegos, a mostra de teatro de Abrente, as Xornadas do Cine das Nacionalidades en Ourense, os premios da Crítica de Galicia en Vigo, etc. 
ade. Velaí a prensa: Teima, A Nosa Terra, nacidas nos 70. Puxéronse en marcha novas iniciativas e institucións culturais: o Instituto da Lingua Galega, o Museo do Pobo Galego, o Seminario de Estudos Galegos, a mostra de teatro de Abrente, as Xornadas do Cine das Nacionalidades en Ourense, os premios da Crítica de Galicia en Vigo, etc. 
Foron anos nos que xurdiron novas liñas renovadoras na nosa poesía: Ferrín, López-Casanova, Pexegueiro, Rompente, Manuel María, García Bodaño, entre tantos outros. E novas voces que consagraron, tras os clásicos de preguerra, novas carreiras literarias na narrativa galega: Carlos Casares, Xavier Alcalá, Alfredo Conde, Víctor Freixanes, Rey Ballesteros, etc. Anos tamén en que se marchaban os grandes mestres das letras; podemos simbolizalos en catro nomes falecidos na década: Otero Pedrayo, Celso Emilio Ferreiro, Luís Seoane e Eduardo Blanco Amor. Deixáronos antes algunhas das súas obras mestras como Xente ao lonxe ou Onde o mundo se chama Celanova.
E libros que marcan época, só citarei, dende perspectivas moi plurais, O atraso económico de Galicia, de Xosé M. Beiras; Olladas no futuro, de Ramón Piñeiro; o Informe dramático da lingua galega, de Xesús Alonso Montero, e Conflicto lingüístico e ideoloxía na Galiza, de Francisco Rodríguez. (o artigo completo)
Entradas
51 comentarios:
OS LIBROS QUE MÁIS NOS MARCARON:
moitos dos que escribimos aquí creo que somos fillos intelectuais dos anos 70, a época na que nos formamos, para ben e para mal. Cales foron os LIBROS GALEGOS que máis lles marcaron neses anos? Gustaríame sabelo. Ou non foron libros galegos e si doutras áreas culturais?
Pode resultar curioso,pero eu o primeiro libro que lín que tiña algo que ver coa identidade galega era un que se chamaba "Los gallegos", i estaba en castelán.Prestáramo a mediados dos setenta un amigo que hoxe é un dos impulsores do reintegracionismo,X.M. Barbosa.O seguinte,"Sempre en Galiza".No plano das ideas políticas de entón esa foi a miña influenza,xunto có "Capital".Pero viñeron moitos máis libros e a vida deu moitas máis voltas...
O primeiro que lin con contundencia sobre a identidade galega, foi nas paredes, firmaba un grupo político cunha espiral.
Moito me gostaba esa espiral,aínda que non coñecía exactamente o seu senso,ó principio.Dunha vez,chamóume unha vez o director da escola ó seu despacho,pra facerme unhas preguntas.Trataba,seguro,de ver a influenza das incipientes mesaxes políticas nos nenos(eu tiña 14 anos).Preguntóume qué partido me gostaba i eu dixen "UPG".A súa cara era un poema.Preguntóume por qué.Respondín: é que queda moi bonita a espiral pintada nunha pedra fronte a igrexa da Asunción...
DE LIBROS E ESPIRAIS.
Tamén eu lin de moi novo o libro que cita XOAN DA COBA, no meu caso collido na Biblioteca do Instituto ou na Pública. LOS GALLEGOS estaba publicado pola Editorial Itsmo, de Madrid, e nel escribían, entre outros Basilio Losada (quizais o coordenador do tomo?), Xosé R. Barreiro Fernández, Taboada Chivite, Paz Andrade, Gustavo Fabra, etc. Publicouse en 1976 e era case unha enciclopedia da cultura galega para non galegos (e tamén para galegos). Non o teño agora a man, pero creo lembrar que a parte de lingua facíaa Francisco Rodríguez?? Se así fose, por aí viría a recomendación, seguro.
E das espirais: tamén eu as vin moi novo nas paredes e algunha que outra debuxei despois en carteis e pancartas (no chan dunha pensión de Compostela, rúa Doutor Teixeiro, compartida co Bieito Iglesias, o Xoán Guerra e o "Roi", Bieito Alonso). Polo que vexo o sr. Xoán da Coba case é da nosa quinta ou algo máis novo, porque os seus 14 anos non serían moito antes do 1973-1974, non?
Se non lembro mal,esa espiral que me gostaba estaba xa pintada cando nos dixeron que había que voltar prá casa,que non había colexio,que a un tal Carrero Blanco non sei que lle pasara...
Pois pode ser, pero as datas son as que eu indicaba, máis ou menos. O atentado de Carrero foi o 20 do XII 73. Ata pode ser que esa espiral que vostede viu na igrexa da Asunción a pintase algún contertulio habitual desta casa...
En decembro do 73 estaba eu aínda no Colexio Marista. Por non sei que motivos eu e un compañeiro tivemos que baixar ó despacho dun crego que facía de secretario, subdirector ou algo así. Estaba todo serio e circunspecto. Díxonos algo do atentado (nós non sabiamos nada, claro, nin teriamos moi claro quen era Carrero: eu tiña 15 anos) e engadiu esta frase:
"Siempre cae la mancha en el traje más blanco". Franquismo sociolóxico, que si que existía, si.
Ese "Los gallegos" que cita Xan da Cova debe ser o publicado pola Editorial Istmo, obra colectiva e coordinada, se non lembro mal, por Xosé Ramón Barreiro Fernández. Tamén fixeran un sobre "Los vascos", coordinado por Julio Caro Baroja. Aínda se atopan os dous nalgunhas librarías.
Eu inicieime na lectura en galego nos primeiros anos 70, a través de libros dos que xa se falou aquí: as antoloxías de poesía galega de Basilio Losada, González Garcés e Alonso Montero, ademais da obra poética de Celso Emilio, omnipresente na miña casa por razóns familiares; os relatos de "Dos arquivos do trasno", "Os biosbardos" e "O crepúsculo e as formigas". Tamén daquela, antes de acceder á Universidade, lin "Os dous de sempre". Xa nos primeiros anos na USC lin, entre outros títulos, o moi meritorio "Memorias dun neno labrego" e o "Sempre en Galiza", que me pareceu un libro emotivo e irregular, a medio camiño entre a literatura, o ensaio político e o xornalismo urxente. Nunca chegou a impresionarme, por dicirlles toda a verdade, aínda que hoxe lle vexo, por diversos motivos, máis interese do que lle apreciei daquela. Quedei prendado para sempre da Rosalía de "Follas novas" e "En las orillas del Sar", non así de Pondal nin de Curros Enríquez, a pesar de que este último me foi recitado e aprendido pola miña nai dende cativo.
Naqueles anos, como nos anteriores e nos posteriores, lin moito máis en castelán que en galego. Gardo un recordo imborrable de todo Valle-Inclán, do Pérez Galdós de "La Fontana de Oro", de "Miau", de "Zumalacárregui"; do Azorín de "Pueblo", de Machado e do García Lorca poeta e dramaturgo. Unamuno, pola contra, nunca conseguiu interesarme. Máis tarde cheguei a outros tres grandes: Garcilaso, Quevedo e Cernuda. Dos sudamericanos frecuentei a Cortázar, a Sábato e a Carpentier. Só entraría máis tarde en García Márquez, Vargas Llosa e Borges. E entre europeos e americanos do norte prevaleceron Dostoievski, Flaubert, Shakespeare, Withman, Kerouac, Conrad, Proust, Ionesco, Beckett, Patrick Modiano e moitos outros... E polo medio cousas de historia (Tuñón de Lara), arte (Hauser, Read, Dorfles, De Michelis, Eco) e marxismo, dende o fundador ata Gramsci, Lenin, Martha Hanecker, etc. E moita, moita, moita literatura política do momento.
Xa rematada a carreira metinme máis forte na literatura galega. Creo que o lin case todo. Atoopeime coa estimulante tolería de Risco, coa enxeñosa e inspiradora faramalla oteriana e con media ducia de espléndidos escritores: Blanco-Amor, Carlos Casares, Manuel Antonio, Manuel Rivas, o Castelao dos "Retrincos"... Agora son lector de Rivas, de Miguel Anxo Murado, de Marcos Valcárcel, de González Tosar, de Pepe Cáccamo, de Riveiro Coello, de Bieito Iglesias... pero xa non podo estar ao tanto de todo, como nalgún momento estiven.
Entre a "media ducia de espléndidos escritores" esquecín citar a Cunqueiro. Queda dito e devandito.
Nun esforzo evocador, con pouca adición de causa: "Cantigas d' escarnho e mal dizer" de Rodrigues Lapa (sempre accedido puntual e fragmentariamente); "O divino sainete" e "Longa noite de pedra" (descubrindo a literatura de combate); "Sempre en Galiza", o galego na prosa e descubrimento do país político; "Antoloxía popular de Heriberto Bens".
Esta evocación non segue demasiado parámetro consciente, é fragmentaria e refírese a diferentes momentos da década. Engadiría un abraio de moito maior impacto literario, aos dezaseis ou dezasete anos: "Cien años de soledad".
As "memorias dun neno labrego" tamén me impresionaron daquela.Moitos dos títulos galegos que se citaron aquí lembráronme unha desaparecida librería ourensá,"Nadal",que os tiña expostos no escaparate i eu compréi alí moitos deles.Eran a novidade daquela,libros en galego a esgalla.¿Cando pechóu "Nadal",Marcos,lémbrao vostede?
Lembro tamén o libro "debían non medrar",pero puxen o título en google,e non sáe nada.¿Soñaría que o lín,e non existe? Vaia,se poño "non debían medrar",sí que aparece.Fallóume a memoria...
Como son de natural preguiceiro, deixei que todos vostedes puxeran os titulos e os autores que, mutatis mutandis, eu tamén lin naqueles tempos.
Mais, a risco de perder o meu xa escaso creto, quero citar un libro (glups!) cuxa lectura me convertiu en "comunista" da noite para a mañá (literalmente!): "Principios elementales de filosofía" do húngaro-francés Georges Politzer.
(Logo, claro, deixei de ser comunista e nacionalista, convertíndome nun desprezable liberal tinguido de socialdemócrata e de galeguista, cunha acendrada tendencia ao escepticismo... e aos mundanos e efémeros placeres).
Del (de Politzer) di unha biografía que atopo na rede:
"La obra filosófica de Georges Politzer ha inspirado a y ha contribuido en la formación de varias generaciones de intelectuales tanto en Francia como en el extranjero, sobre todo marxistas. Sin embargo, los historiadores "oficiales" y académicos no parecen apreciar su compromiso militante y su crítica decidida, y han tratado su obra con cierto desdén".
Glups, glups e requeteglups!
Onde deixaron a Marcuse e a Sartre,e a S.de Behavoir,...XDD?
En homenaxe ao vello e querido Georges Politzer velaí vai o seu libro Principios elementales de filosofía.
Non lle lin moito a Sartre ou a Simone de Behavoir, as cousas como son (sónlle máis de Camus: que predecible!). A Marcuse si lle lin máis cousas.
Mais sería ben longa a lista de libros de contido ideolóxico e/ou politico, pois, como ben dixo Leituga 1, daquela líase, "... moita, moita, moita literatura política do momento".
Saíu o Politzer. Sairá a Marta Harnecker?
Xa a citou o Leituga 1, polo que me aforra nomear a aquela -aínda viva, coido- epígona latinoamericana de Althusser, autor de desgrazado final de quen lembro a noción de "ruptura epistemolóxica" verbo do xove e do vello Marx, que hoxe xa non mantén ningún analista, coido. Ademais, claro, da súa máis interesante tese sobre os "aparatos ideolóxicos do Estado". Tamén a althusserina "determinación en derradeira instancia" era algo que nos puña teoricamente cachondos, se se me permite tan mundana e impropia expresión neste contexto.
Tiempo de silencio.
Non entendín nada, pero marcoume.
Eu tamén lera algo dun tal Feuerbach
Joer,tiempo de silencio.¿E fíxose psicólogo skinneriano?
Mande? Psicólogo que?
A de Martín-Santos lina algo máis tarde. O Feuerbach directamente non, porque Marx o puxera a parir (ou iso me parecera entender daquela) e iso era palabra de deus. Por culpa de Lenin tamén tardei en ler a Kaustky: e é que o de "renegado" era moito, moito.
Pois ten razón, Apicultor, e despois quéixome de que me len mal a min.
Fixéstemes afondar na miña memoria, chego a conclusión que as miñas primeiras lecturas en galego tiveron que ser Rosalía e Manuel María, porque lembro gañar un premio de poesía no 82 cun texto que é un remedo dos dous (daquela viviamos en Monforte). A Simone de Beauvoir (por favor, Sr. Xoan da Coba!) cheguei xa de vella.
Lourixe, tamén eu gañei un premio de poesía (tres eramos os presentados e os outros dous eran seudónimos meus) e gracias a iso lin con atención Sempre en Galiza e Longa noite de pedra. E ao revés que a Leituga 1, o primeiro non son agora quen de aturalo: o segundo aínda me entusiasma. Ás veces, creo que debo reler menos, deixar os libros en paz para non darlles unha segunda oportunidade na terra.
No setenta eu dábame atracóns de chistes na casa dun bó amigo, lía aquela colección branca de clasicos xuvenís de Bruguera, London, M.Shelley....Logo comezei a mercar libros de Alianza, psicoanalase socioloxía, Kafka na librería Meiga. Sen saber tamén moi ben como caín nunha pequena librería de portal, a do Clemente, que me recomendaba libros políticos, sobre todo marxismo, logo veu Tanco. Nunha viaxe a Compostela presentáronme a Ferrin, cando estaba mercando catro exemplares de Elipsis e outras sombras. Daquelas alternabanse os Canles da UPG con acercamentos a Kant,Kropotkin co Atraso Econòmico de Galicia, incursións na Recherche con Memorias dun neno Labrego, Terra e Tempo co Viejo Topo, teatro de histrión 7O con Grotovsky ou Becket. Así saimos.
O señor Da Coba tivo a culpa de que eu puxera tamén mal o apelido da Simone. Bótelle a el a culpa, señorita Lourixe, e perdóeeme a min.
E tampouco saimos tan mal,amigo Jimmy de Rairo, tendo en conta que moitos tivemos unha información autodidacta: as novas de libros que nos daba un amigo ou un profesor progresista e galeguista... Hoxe consta que non están de moda o Politzer nin Marta Haenecker, que na última etapa devoramos en caderniños (culpable: son dos que teño os libros subliñados, incluídos estes). Que lerán hoxe os mozos de 17-18 anos equivalente a estas nosas lecturas xeracionais? A maioría dos autores aquí citados resisten unha segunda ou múltiple lectura. Outros, moitos deles na clave política, mellor non retomalos: para non caer na frustración.
Que lles parece este spot de Gadis que remato de ver no blog de Perfecto Conde (moi recomendable este blog)?
Vivamos como galegos!
Isto é o que se di do spot en Chuza! Moi recomendábel esta web-de-noticias-non-xerárquicas! (Eu ainda non o puiden ver, porque non teño tele e a miña conexión a 58,6 kB non me permite baixar vídeos coa axilidade necesaria).
Vino o outro día a toda pantalla antes de "Promesas del Este", con medio cine escarallado de risa. Paréceme do mellor que teño visto últimamente: pero ollo que é de Tojeiro, o de Reganosa.
Beau-voir.Behaivour.Behavior.Menudo barullo mental me fixen...(:P
Non lle fagan moita publicidade a este spot que nos van subir os impostos
Jimmy,coincido con vostede en varias cousas,incluida a libreria Clemente.Voulle contar un segredo de infancia:
Un ano fún a unhas colonias de vran,e non gastéi nin un peso dos cartos que me deran,por que quería comprar un libro que vira no escaparate do Clemente.Cando volvían daquelas pequenas vacaciós,estiven esperando desde as oito da mañá (era no vran) a que abrira o Clemente.Cando chegóu e me víu sentadiño,esperando por él desde tan cedo,quedóu asombrado cando lle dixen que éra por comprar un libro.Desgraciadamente,xa o vendera.Qué decepción.Recomendóume outro similar,compreino,pero funme triste.Non digo que libro era,por que agora parece ridículo...
Tamén xoguéi moito ó xedrez con él,porriba do mostrador.
Era un vello entrañabel, a librería no portal trasladaba a un a outro tempo, o mostrador semellaba dar testimonio de asuntos até de entón velados, outra realidade, a realidade das victimas da guerra, dos perseguidos, dos contestarios, e aquela pequena vitrina na rua parecía gardar xoias, é verdade.
Se teño que imaxinar un burato no tempo polo que colarme até a guerra civil, indudabelmente faríao dende a libraría de portal do Clemente.
Por ser alumno de Xesús Alonso Montero as leituras ata os 70 foron completamente dirixidas.
Dende Fole a Otero Pedrayo, Blanco Amor, Iglesia Alvariño, Celso Emilio e moito Castelao, a poesía dos lugueses, Pimentel, Novoneya, Manuel, Rábade Paredes, Rodríguez Barrio, os irmáns Valcárcel.
Logo na estadía en Compostela, novela, Casares, Freixanes, o Crime de Reigosa, e historia, moita historia, Murguía, Otero, Fdez. del Riego, Risco e moita prensa diaria e as revistas semanales.
Recordan vostedes aquel suplemento da Voz de Galicia dos domingos dos anos 70 sobre las letras galegas cas ilustracións de Seoane, e o Taboa Redonda de Fole no Progreso de Lugo. Eran imprescindibles.
Hoxe aínda leo en alto a Cunqueiro teatralizado e os meus din que estou tolo, e a miña pasión: Dario Xoán Cabana, amigo e irmán.
En castelán todo empeza e acaba no parente de Xosé Manuel e en inglés nun tal John Lennon
Preguntaba o señor Valcárcel polas lecturas xeracionais dos mozos de hoxe, cousa sobre a que nos podería informar mellor algún deles, no raro caso de que lesen este blog. Eu creo que lles gusta moito, polo que teño visto e oído, un xaponés que lle chaman Huraki Murakami. A miña filla é tola del, sobre todo dunha novela titulada "Tokio Blues" ("Norwegian wood" no orixinal xaponés). Tamén xente de maís idade me ten falado moi ben del. Eu vouno ler en canto teña algo de tempo.
Sei do éxito desa novela de Murakami que cita Leituga 1. Tívena nas miñas mans dúas veces: na versión máis cara e na de peto. Pero despois púxenme autocrítico e díxenme: neno, non te disperses, que tes outras prioridades. Daquela, non a collín. E sospeito que fixen mal.
E xa que o vexo dubidoso e, con perdón para a filla de Leituga1, non estaría tan seguro de que os seus aprazamentos non estarían guiados polo bo olfato. Eu, teño que confesar, deixeino aló pola páxina 20. E alí quedou o Murakami.
Pois non sabe o peso que me tira de enriba, amigo Arume. Grazas por aforrarme unha compra e unha lectura.
Eu vou arriscarme.Como dixo non seí quén,sempre facemos listas dos mellores literatos con europeos ou americanos i esquecemos ós chinos,indios, xaponeses...
Tokio blues,non dimenticar...
(Vaia,todas as versiós de "non dimenticar" de youtube están en inglés.Eu quería atopala en italiano pra Arume d.p....)
Non dimenticaaaaar
t´ho voluto tanto beeeneeee
t´ho saputo amaaaaar
non dimenticarrrr
(Ejem)
Se o eurocentrismo aínda agora marca, nos setenta resultaba complicado desfacerse del; porque a ampliación á literatura americana pode supor unha especie de eurocentrismo ampliado (isto queda como provocación, que non vai ser o Apicultor só).
Nas lecturas de mocidade, de feito, aínda o panorama se vía máis restrinxido a oito ou nove ámbitos lingüístico-literarios, incluíndo o galego e o catalán. Excepcionalmente xurdía algún autor doutra área, entre eles tres que estimei bastante Mika Waltari, Milovan Djilas e Halldór K. Laxness (cada un unha obra, "O etrusco", "Montenegro", "A campá de Islandia").
Nos oitenta cheguei a un gran autor árabe-africano que non se mencionou aquí, Naguib Mafouz; "O canellón dos milagres" é unha gran novela.
boas! eu son fillo dun dos contertuliantes deste Webblog... a peticion de meu pai, escribo aqui, para poñer aos meus escritores favoritos:
mark twain, H.p. lovecraft, ... despois lin unha cantidade de libros de aventuras... un par de libros historicos... e algun ensayo que outro. a miña idade é 17... weno... cumpro o 28 deste mes. encantamea as novelas de aventuras, e desprecio un pouco a narrativa actual galega, e española, pois calificoas de dexenerantes en canto aos temas, e en canto á forma de escribir. Son da opinion de que a literatura galega deberia olvidarse de toda a narrativa de posguerra e voler a comezar de novo dende os tempos de castelao. Ainda asi algun que outro libro desta epoca salvase... pero a maioria enchenme dunha sensacion de claustrofobia cultural... sinto como se ó autor xa se considerase a si mesmo unha "estrela" por escribir un libro.
Pola miña parte, recoñezo que os libros que máis me marcaron non foron en lingua galega. Máis ainda, debo admitir que, dende o punto de vista do que se entende por "alta cultura", síntome moito máis europeo ou americán que español ou galego. E iso porque as miñas lecturas decisivas foron, no seu momento, Kerouak, Ginsberg, Marx, H. Miller,K. Lorenz. Carpentier e Heidegger, por citar as primeiras que me veñen á cabeza. E teño a sospeita de que a moitos galeguistas e nacionalistas pásalles o mesmo, pero non o din. Cousa distinta, claro, é a miña cultura no sentido antropolóxico-cultural, digamos. Aí si son galego e encantado de selo.
Vaia,Jim Morrison,penséi que era eu o único que lera a K.Lorenz de noviño e me influenzara moito.Aparte dos máis coñecidos,tamén me gostara moito "A outra cara do espello"
Por outra parte,a Kerouac e Gingsberg tamén os lín,máis que nada porque era a moda,pero non me influenzaron nada de nada,non séi se porque non me levaba ben con xente (concreta) que os admiraba.
Esta tarde caín polo "Corte Inglés" e estaba na mesa de "novidades" a novela "Como Dios manda", de Niccolò Ammaniti. Crendo lembrar que era a recomendada con tanto entusiasmo polo Arume dos Piñeiros, fíxenme con ela. Quero dicir que a comprei, non vaia ser que me interpreten mal. ¿Podería confirmarme o señor Arume se é esa mesma que tanto lle gustou?
En efecto, amigo Leituga 1. Esa é. Non me sorprende a relativamente rápida traducción. Non o sabía. Que editorial?
Editorial Mondadori. Traducción de Juan Manuel Salmerón.
Publicar un comentario