A gastronocracia galega
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 6-12-08



Cando lle di un a outro, por primeira vez, ‘pásame o tinto’ estase iniciando un fío de conexión moi interesante. E se logo lle comentas utilizando un plural de ocultación ‘¿Queredes por aí máis langostinos que aquí sobran?’, xa está a cousa feita. Non hai tensión laboral ou política que se resista a un moderado uso da gastronomía patria. E cando digo ‘patria’ refírome eu, escasamente nacionalista, á patria galega gastronómica. Esa que nos une na nosa preferencia colectiva da empanada de zamburiñas sobre a pizza margherita ou na do caldo de grelos sobre o gazpacho; salvando o tórrido verán, que para iso a nosa tradición é ser abertos e integradores.
Nós vivimos así nunha terra de acusadas tendencias gastronocráticas, ou sexa da creación e recreación dos poderes e das relacións ao redor dunha mesa ben habitada con amigos e bo ‘material’ por riba. Nalgúns casos que sen dúbida existen, pode caerse na esaxeración do neoloxísmo pseudogrego, ‘paparotocrática’: o poder, a seducción da megapaparota como elemento de promoción social e política; sonlles esas de ‘xuntáronse a comer trinta mil persoas e come ron sesenta mil quilos de polbo’.
Pero non. Eu prefiro a cousa positiva, normal, as ceas e xantares de confraternidade. De compañeiros no traballo facémolos case todos e aínda miramos con cara rara a aqueles que non a fan no Nadal. Son os xantares colectivos ao redor de cousas comúns. A historia de Galicia está chea de ceas e xantares lembrados. O Banquete de Conxo, 1856, marca o inicio do Rexurdimento e a alianza artesáns e estudantes: o Banquete de Lugo, 1918, o impulso ás Irmandade da Fala e logo o de Monforte, de 1922, a súa madurez. O Banquete da Barxa, 1930, a refundación do galeguismo. O do Hotel Roma, en Ourense, en 1930 a homenaxe a Otero. O do Hotel Compostela, en 1950, a fundación de Galaxia. No do merendeiro da Rocha, preto de Santiago, en 1964, ideouse ao redor dun cabrito a UPG. En maio de 1966, no Hotel Roma de Ourense clamou a sociedade civil contra o embalse de Castrelo con motivo de marchar Celso Emilio a Caracas, no 1968 o xantar da xubilación de Otero foi no Hostal dos Reis Católicos.
E podemos seguir, as ceas do Premio da Crítica en Vigo; os Xantares dos Premios de Trasalba...
¿E que dicir do mundo da emigración?
O corazón sempre queda a metade de camiño entre o estómago e a cabeza. Por iso, a saudade, o pensar na terra empeza ás veces, pola evocación das lembranzas, vistas, olores e sobre todo, sabores da casa.
Pero en fin, cando a sociedade civil se xunta festiva ao redor da comida, non está facendo só un acto de alimentación física; esta é só a unha disculpa de algo sempre máis importante. Verse. Charlar. Comentar. Saber do outro. Lembrar. Rir. Vivir en positivo.Por iso, a cea do outro día, do 29 de novembro de 2008, ao redor de Marcos Valcárcel non a lembraremos porque non funcionasen ben os micros, nin sequera porque non lle pasasen ao mantedor o telegrama de felicitacións que a Conselleira de Cultura enviou ao Liceo -desculpas señora Bugallo, foi sen intencion- e sí polo esprito xeral que alí nos uniu e polo discurso de Marcos. Sen pretensións, foi un banquete para lembrar onde a todos nos gustará dicir, algún día, que estivemos. Graciñas.