Caricaturas en Ourensanía

Esta noite tivemos unha invasión de Caricaturas na Ourensanía. Se teñen un momentiño de vagar e lecer, pasen por alí.

E vanse encontrar con Antón Losada Diéguez, Basilio Álvarez, Xesús Alonso Montero, Eduardo Blanco Amor, Adolfo Domínguez, Xoaquín Lorenzo, Otero Pedrayo, Xavier Casares, Mani Moretón, Xaime Quessada, Manuel de Dios, José Luís Baltar, Victorino Núñez, etc.

Os debuxos son de Siro López, Carlos Quesada, Xosé Lois, Castelao, Omar Pérez, Pepe Carreiro e Antonio Amado Lorenzo e proceden dos catálogos da I e III Bienal de Caricatura (1993 e 1996), que organizaramos dende o Clube Alexandre Bóveda e a Casa da Xuventude, con Benito Losada como artista maior do evento.

Díganme, se lles parece pertinente, cal lles parece a mellor caricatura das colgadas (e, se queren, cal a peor?).

Bienal da Caricatura: homenaxe ó Carrabouxo

por Afonso Vázquez-Monxardín Fdez.

Fagamos un repaso a 1982. Seguía a lentiña guerra entre Iraq e Irán; outra veloz– cheguei, vin, vencín, derrotáronme, caín- promoveu, inxénua, a ditadura militar arxentina nas Malvinas; Maradona veu ao Barça; celebrouse o mundial de fútbol na “naranjita” España; caeu por un barranco e espichouna a Grace Kelly; gañou as eleccións o PSOE de Felipe González e o Nóbel de literatura foi para García Márquez; suicidouse Romy Schneider; morreron Ingrid Bergman e Leónidas Bresnev... E en Ourense houbo un suceso extraordinario que ecoou e ecoa na prensa todos os días desde hai décadas: naceu un home fumando. Como o oen. Veu ao mundo un adulto, cangallón retranqueiro e anfibolóxico. ¿Anfi... que? An-fi-bo-ló-xi-co. Que gusta xogar cos dobres sentidos das palabras e das cousas. Ou como dirían os medievais no tempo das cantigas, coa “equivocatio”. El sería intelixente xograr de escarnio máis que de maldizer. Este home-paisano-bebé naceu entre as follas de La Región –a nai que o acolleu sempre con cheiro de tinta e papel- e estendeu o nome ao pai que o pariu. Así, Xosé Lois González Vázquez foi mutando en Xosé Lois “o Carrabouxo”, como se dixeramos “o ferreiro”, “o capador”, “o Buciños”, nesa liña de bautismo tradicional que é aporlle oficio, procedencia ou realizacións ao nome propio. Seguramente foi esta invasión do éxito por saber beber golosamente na esencia íntima da tradición galaica –unha anfiboloxía retranqueira e divertida- que desde o primeiro momento alumeu a súa presenza diaria. Empatou directamente, pois, sen intermediarios, coa xente. Pero o Carrabouxo non é simplemente un personaxe humorístico. Ca. Eses duran só unha temporada de moda e falamos aquí de 25 anos seguidos. El é é moito máis. É un arquetipo popular que leva dentro, na cerna, onde parece que é máis mol, unha mosca. Igual que a Disholcaspis quercusglobulus inxecta a semente da súa estirpe na cortiza das poliñas de carballo e fai nacer alí bugallo -que nós chamamos en Ourense sempre carrabouxo- o Xosé Lois traspásalle ao seu personaxe a vontade de transmitir sobre todo humor e logo conciencia social ou ideoloxía. Algo semellante –popularidade, humor, intención- achanzou o camiño para que outro humorista se convertise na figura máis importante do século XX desta Terra, e digo Castelao e todos me entenden. Se cadra pensando no de Rianxo, di Xosé Lois con ironía que o Carrabouxo é o único nacionalista vivo cunha estatua. É certo desde logo e non había ser menos. Primeiro choutou das páxinas do xornal á pantalla, alá polo ano 2000 e logo clonou en estatua no 2002. E desde ese momento asumiu tamén o rol de meeting point de boa parte da xuventude ourensá. “Quedamos no Carrabouxo” é unha das frases que máis se oe nas noites de festa entre uns adolescentes e mozos que xa o coñecen tamén dos libros de texto. Atallando, o Carrabouxo é o primeiro que se le no xornal, pasou á pantalla, converteuse en estatua metálica, entrou decidido nos corazóns e nos costumes dos cidadáns... ¿que máis se pode pedir, logo? Ah! A homenaxe dos seus compañeiros, dos debuxantes amigos e das forzas vivas da caricatura e o deseño. Pois velaquí está esta bienal e esta exposición. Graciñas e dálle.

IX BIENAL DA CARICATURA: OMAR FIGUEROA TURCIOS

O caricaturista do mundo convidado na IX Bienal é Omar Figueroa Turcios (Corozal, Sucre, Colombia, 1968). Déixovos unha mostra da súa obra, de indiscutible calidade: Ronaldinho, Hillary Clinton, Pavarotti, Obama.

Podedes ver máis cousas del en Turcios Animal e en Caricaturcios.

IX Bienal da Caricatura de Ourense: Caricaturas a esgalla
(colgo un texto meu que está no catálogo da Bienal)

Chega a Bienal da Caricatura de Ourense á súa novena edición e a cidade auriense convértese por varias semanas na capital da caricatura e o humor gráfico en Galicia. Hai xa unha pequena tradición consolidada nestas nove convocatorias e a confirmación dunha vocación que vén de vello: hai agora 25 anos iniciaba as súas viñetas en La Región Xosé Lois González, co seu popular personaxe O Carrabouxo, e nas mesmas datas, aínda un pouquiño antes, celebrábase nesta mesma cidade a primeira exposición sobre caricatura e humor gráfico galegos. Foi na Agrupación Cultural Auriense, comezos de 1983, e dende alí puxemola en marcha o propio Xosé Lois, que presidía a Auriense, e o cronista que asina estas liñas. E non eran aqueles malos tempos para o humor en Galicia: en febreiro do ano 1983 saía tamén á venda o primeiro número da revista Can sen dono, xa desaparecida.
Dende aquela, 25 anos de distancia, choveu moito. Cambiaron as cousas, a realidade política, o mundo social, os estímulos da vida cultural, pero a caricatura e o humor seguen aí presentes: sobre todo nos xornais, tamén nalgunha revista (Retranca), sen ningunha tentación de marchar cara ningures. Moi pola contra, mantense moi viva a vocación de crónica social e denuncia das imposturas que os humoristas gráficos manteñen en Galicia dende hai varias décadas (empezando polos pioneiros de finais do franquismo: Siro López, Xaquín Marín, Fernando Quesada, etc.). Das moitas lecturas que a andaina recente deste país pode ofrecer ós galegos do futuro, a dos humoristas é, sen dúbida, unha das máis creativas e simpáticas, das máis orixinais e contundentes tamén. (...)
(O texto completo en COMENTARIOS).

Bienal da Caricatura 2008

O mércores vaise inaugurar en Ourense unha nova Bienal da Caricatura, da man intelixente da Casa da Xuventude e Benito Losada. O xornal Galicia Hoxe adianta xa o programa, no que estarán tamén os debuxantes deste medio.