O esplendor do mundo do fado é hoxe indiscutible. Nos últimos anos unha nova xeración de grandes voces portuguesas está a ter presenza internacional con nomes como Mariza, Dulce Pontes ou Mafalda Arnauth (na foto; a súa música na súa web), que estivo en Auria o xoves pasado presentando o seu último disco Diario. Un concerto excepcional, cheo de quentura e complicidade. Din que o fado é tristura. Pero non sei. É, si, saudade, melancolía, desacougo. Unha forma singular de estar no mundo.
Tristura é, iso si, ver a roda da historia virar cara a atrás: de novo bandeiras franquistas e falanxistas en Madrid: a dereita española está a enlamarse nas augas máis toldadas dunha paixón política rancia, perigosa e desestabilizadora. Disque non asumiu, esta nosa dereita, que está na oposición: que seguirán tensando ata volver ó goberno. Sempre sobran motivos para pancartear. E a Igrexa outra volta a condenar o aborto e o divorcio, vinte anos despois de aprobarse no Parlamento as súas leis respectivas: máis tristura. Polo medio deste panorama, a constatación de que estar na oposición é bo para crear ideas: velaí o PP galego empeñado en controlar a posible manipulación do voto emigrante.
Si, as boas ideas nacen cando un está lonxe do poder.
Entradas
32 comentarios:
Alguén ten insinuado (establecido con firmeza?) que o fado viría de mouros, disociado da matriz galego-portuguesa (chámolle eu, en xeral, galega histórica ou orixinaria) e polo tanto de nós. Cando foi o debate sobre o himno e a guitarra, houbo quen se manifestou parcial do flamenco mesmo en comparanza vantaxosa con respecto ao xénero luso.
Pois eu son moi parcial do fado. Se ben unha boa parte da súa estética ten notorio aquel meridional, encontro eu unha conexión cultural transcendendo nalgún sentido o lingüístico; que, de por si, xa non sería pouco.
En substancia, é a canción popular urbana (plenamente urbana, diría eu) que a nosa nación nunca tivo, ata onde eu coñezo. As/os fadistas actuais (e relativamente novos) constitúen elenco soberbio: aos propostos engadiría eu -coma exemplo- os nomes de Mísia, Camané ou Katia Guerreiro; e a referencia histórica concretada en tres figuras -que non se pretenden síntese estrelar- de xeracións sucesivas: Alfredo Marceneiro, Amália Rodrigues, Carlos do Carmo.
Estilo, facultades, saudade... Nada que ver con esa insistencia turrona do PP que, porén, se me abstraio da letra impresa e opinións radiadas, percibo como eco máis ben tenue, se ben amplificado.
Supoño que quixo, amigo Valcarcel, dicir o contrario: "Si, as boas ideas nacen cando un non está lonxe do poder". Saiu así na Andoliña? Creo que hai un pequeno lapsus.
Non quero meter baza pero cando Marcos fala das bandeiras franquistas venme a memoria as verbas de Salazar dicindo que os portugueses son precisaban as tres efes, a saber: Fútebol, Fátima e Fado. De que tempos máis escuros vimos todos, en fin...
Os portugueses son sabios: o futebol, o fado e Fátima, a veciña de enfrente, non están nada mal. Todo xunto, unha tarde gris de inverno pode ser unha festa. Con efe.
Visto así non hai nada que obxetar. Estiven a rir un rato coa idea. E que un en certos temas está sempre a pensar no negativo.
Entro na web desta belísima muller e vexo as mensaxes que lle deixan. E dous cousas entre elas: esta mensaxe dun erasmus portugués
"So para dizer que todos nos os portugues que estiveram a viver o Erasmus em Parma....a ligação mais forte que tinhamos a portugal era atrave da musica da mafalda. Parabens e obrigado.
21 de Fevereiro de 2007 - 19:33 - Porto
E a certificación de que desde Extremadura aparecen varias mensaxes.
Dende hai pouco máis dunha década está a rexurdir un novo fado dunha calidade excepcional. Sobre todo voces femininas. Eu son, como o amigo González, moi partidario do fado.
Ademais das cantantes que el cita, tamén podemos falar de Joana Amendoeira ou do peculiar grupo masculino Mario & Lundún, que practican un curioso fado con toques caribeños.
De entre as novas cantantes de fado que coñezo, Mafalda Arnauth é unha das máis extraordinarias. Mafalda non ten o dominio nin a presenza escénica da incomparable Mariza (que pertence por dereito propio ao Olimpo das mellores cantantes do mundo), nin tampouco unha produción de luxo como a da anterior, pero é, certamente, unha gran voz e unha gran sensibilidade, con moi boas cancións.
Dos seus catro discos, posúo tres, todos excelentes, pero quizais o que máis me guste sexa o penúltimo.
Nel hai, entre outras xoias, unha canción redonda musical e poeticamente, da que colo aquí a súa letra:
NO TEU POEMA
(José Luís Tinoco)
No teu poema
Existe um verso em branco e sem medida
Um corpo que respira, um céu aberto
Janela debruçada para a vida.
No teu poema
Existe a dor calada lá no fundo
O passo da coragem em casa escura
E aberta, uma varanda para o Mundo.
Existe a noite
O riso e a voz refeita à luz do dia
A festa da Senhora da Agonia
E o cansaço do corpo que adormece em cama fria.
Existe um rio
A sina de quem nasce fraco ou forte
O risco, a raiva, a luta de quem cai ou que resiste
Que vence ou adormece antes da morte.
No teu poema
Existe o grito e o eco da metralha
A dor que sei de cor mas não recito
E os sonos inquietos de quem falha.
No teu poema
Existe um cantochão alentejano
A rua e o pregão de uma varina
E um barco assoprado a todo o pano.
Existe a noite
O canto em vozes juntas, vozes certas
Canção de uma só letra e um só destino a embarcar
O cais da nova nau das descobertas.
Existe um rio
A sina de quem nasce fraco, ou forte
O risco, a raiva e a luta de quem cai ou que resiste
Que vence ou adormece antes da morte.
No teu poema
Existe a esperança acesa atrás do muro
Existe tudo mais que ainda me escapa
E um verso em branco à espera... do futuro.
Non vou opinar do fado porque nese tema esou en coiros.
Sorprende,ou xa non, a petición de Nuñez Feijoo con respecto o voto emigrante despois das chanchulladas que fixo o PP durante tantos anos como gobernou esta terra.
No mes de decembro do ano 2000 uns amigos portuguesés leváronme unha noite a un restaurante no barrio de Alcántara en Lisboa, chamado CAFE CAFE, para ao remate do "jantar" escoitarmos a unha nova cantante de fados que gababan moito. Era a Mariza, e a verdade foi un pracer escoitala naquela pequena sala. Con todo aquel día non cantou fados, cousa que os amigos que alí nos levaran lamentaron. Gozara moito coa súa actuación, principalmente de cancións americanas e de pop británico, ademais de descubrir unha cantante escepcional da que até aquela non sabía da súa existencia. Como dirían por Andalucía, Mariza dalle a "todos los palos". Como fadista tiven logo oportunidade de escoitala en directo e tamén en disco ("Fado en min", "Fado curvo", "Transparente") e non vou dicir nada que non se teña dito xa.
Naquela cea acompañounos outra "cantora" que acababa de colaborar nun disco con Carlos Núñez, Anabela, outra bonita voz portuguesa.
Ten razón o amigo Arume: había un lapsus no meu artigo e saiu mal tamén na Andoliña. Xa está corrixido no blog: a última liña dicía "Si, as boas ideas nacen cando un está lonxe do poder" (Onte escribín un pouco apresurado e nun dos retoques do artigo colouse ese adverbio de negación que sobraba. Excusas).
A min tamén me encantou esta: poden escoitala na web da cantante:
MEUS LINDOS OLHOS
(3:02) Mafalda Arnauth - à memória de Zé Nunes
Meus lindos olhos, qual pequeno deus
Pois são divinos, de tão belos os teus.
Quem, tos pintou com tal feição
Jamais neles sonhou criar tanta imensidão.
De oiro celeste,
Filhos de uma chama agreste
Astros que alto o céu revestem
E onde a tua história é escrita.
Meus lindos olhos, de lua cheia
Um esquecido do outro, a brilhar p´rá rua inteira.
Quem não conhece o teu triste fado
Não desvenda em teu riso um chorar tão magoado.
Perdões perdidos
Num murmúrio desolado
Quando o réu morava ao lado
Mais cruel não pode ser.
Este fado que aqui canto
Inspirou-se só em ti
Tu que nasces e renasces
Sempre que algo morre em ti
Quem me dera poder cantar
Horas, dias, tão sem fim
Quando pedes só pra mim
Por favor só mais um fado.
Para poñer dentes longos ao amigo RAF, quizais dentro dun par de horas me cheguen cun agasallo imprevisto, pero que eu, espelido, xa intúo.
Coido que se vai tratar do CD/DVD do memorable concerto que Mariza deu en setembro de 2005 en Lisboa nos xardíns da Torre de Belém, ante vintecinco mil persoas, e acompañada, alén do seu grupo habitual, da Sinfonietta de Lisboa dirixida por Jaques Morelenbaum, o produtor do seu máis recente álbum, “Transparente”.
Falar de Mariza, amigos, non é falar só de fado, do mellor fado.
É falar, ante todo e sobre todo, de que os deuses existen e que, só moi de cando en vez, tocan coa súa man a un(ha) mortal, convertíndoo(a) en Único(a).
Pois, coa atención debida ao poderío da Mariza, vou militar eu aquí na hoste da Mísia. E amoso as miñas armas: entren vostedes en http://www.misia-online.com/, en Discografia seleccionen "canto", do 2003 e percorran as gravacións; de escolmar suxiro "Presságios da Alfama", "Tia minha gentil" e a estarrecente versión de "Verdes anos". De raza.
Fágano, iso si, outro día, porque agora non funcionan os enlaces. Se teñen o disco, non esperen. De raza.
Os povos alegres precisan de cancións tristes.
Estou a ver e escoitar o concerto de Mariza en Lisboa. O agasallo chegou por fin...
Convídoos tamén a que ollen a web de Mariza: http://www.mariza.com/, que ten cancións e vídeos, ademais de moitas outras cousas. Coido que o amigo Arume ha ficar fascinado.
Entre as moitas cancións absolutamente perfectas de Mariza, e maxistralmente interpretadas, está esta "poesía inédita" de Pessoa, que pego aquí:
Há uma música do povo
Fernando Pessoa
Há uma música do povo,
Nem sei dizer se é um fado
Que ouvindo-a há um ritmo novo
No ser que tenho guardado...
Ouvindo-a sou quem seria
Se desejar fosse ser...
É uma simples melodia
Das que se aprendem a viver...
E ouço-a embalado e sozinho...
É isso mesmo que eu quis ...
Perdi a fé e o caminho...
Quem não fui é que é feliz.
Mas é tão consoladora
A vaga e triste canção ...
Que a minha alma já não chora
Nem eu tenho coração ...
Sou uma emoção estrangeira,
Um erro de sonho ido...
Canto de qualquer maneira
E acabo com um sentido!
Por se alguén non se decatou, ademáis do libro de visita do que fala Arume, postos a descubrir, e afondar, nesta artista, fedellando atopei nese mesmo sitio un vencello a un bloggue sobre ela, paga tamén a pena :
http://www.fadiario.blogspot.com/
Cometín o imperdoable erro de non citar outra excepcional nova cantante de fado: Ana Moura.
Recomendo os seus álbumes "Aconteceu" e, sobre todo, "Guarda-me a vida na mão".
Véxoos a vostedes, sr.APC, Dixomedixome, XMG, Arume e todos os demáis, moi ó día no mundo do fado. Está claro que teño que actualizar a miña discoteca ó respecto: os seus consellos vanme ser moi valiosos, dende logo. Graciñas.
Non, a mín non me conte entre eles: eu non chego nin a afeccionado. E máis: paréceme un xénero un pouco autoparódico. Eu prefiro o flamenco, e con moito.
Eu son un simple afeccionado. O meu coñecemento do mundo do fado é, a pesar meu, bastante incompleto. Entre outros motivos, porque o salario non dá para demasiadas alegrías, e os CDs custan o seu.
O fado é moi portugués; non sei o que quero dicir exactamente, pero sei o que digo. Os portugueses e o que portugués é resulta a miúdo obxecto de parodia; esta pode vir de calquera lado (véxase o moi celebrado -na miña casa polo menos- lusitano de "A residencia dos deuses", unha aventura de Astérix e Obélix), pero moi singularmente de parte española, onde resulta a miúdo bastante despectiva, en sintonía coa actitude nacional aínda, probablemente, moi maioritaria.
O fado, a súa estética, motivos e, en xeral, carácter fornecen amplo material para tal angueira minusvalorante. Os portugueses son ben dados ao barroco e romántico en certas manifestacións que permanecen no tempo; outra fonte caudalosa para os burlóns.
Vén este comentario meu dun do Arume máis arriba. Non pretendo incluílo a el na nómina de desprezadores por sistema. Ora ben, non encontro precisamente autoparodia nos mellores intérpretes do fado. Como gran fenómeno cultural, ten as súas figuras maiores, a mesocracia e probablemente avultado elenco de maneiristas; e onde a exhibición sentimental nos aparece excesiva podemos pensar que se esaxera a mantenta. Eu penso que será, máis ben, aterse ao tópico.
Con todo, seguro que se fan en Portugal parodias do fado. A manchea.
Ben sabía eu que o meu comentario ía levantar angüeñes, como dicimos poles Asturies. O que quero dicir é que un xénero tan específico corre o risco, como así ocorre a cotío con outros moitos (a chanson française ou a canzone italiana tipo san remo, da que son grande afeccionado), da autoparodia (que non ten por que ser necesariamente negativo), a maioría das veces inconsciente. O mesmo ocorre, ao meu xuízo, coa copla española, o poppie inglés, o country, ou as cantareiras galegas. E, por suposto, nada ten que ver co desprezo cara a Portugal, aínda que un, que é iconoclasta (e mitómano noutros escasísimos casos) non ten moito respeito por case nada: todo é susceptible de chanza e bulra, empezando por un mesmo. E ademáis, se non temos esa posibilidade, estamos acabados.
O que pasa é que, o fado, específico é, pero non precisamente limitado en rexistros. Está a saudade, un certo sentido tráxico do que sexa, dramas individuais... e cousas ao mellor menos comentadas, por menos tópicas, coma a autopoética lírica (que coisa é fado?). Estilo e melodía presentan tamén variantes.
Acontece, ademais, outra cousa: os/as fadistas (polo menos os que gravan) adoitan incluír no seu repertorio pezas que propiamente non son fado; nomeadamente cousa cercana ao popular. Diga (se quiser) o AP-C, tan entusiasta, que lle parece da "Feira de Castro" e a executoria da súa intérprete favorita en tal episodio.
Sobre as cantadeiras, mellor outro día.
“Feira do Castro” está no extraordinario CD de Mariza “Fado Curvo”, como ben sabe vostede, amigo González. E refírese a unha tradicional feira do Alentejo, non de Lugo, obviamente.
Pois que quere que lle diga? Eu non son lle un “filósofo” nin un “musicólogo” do fado, condicións máis apropiadas para vostede que para min, xaora. Eu son tan só un afeccionado cun coñecemento incompleto do vasto mundo do fado.
Con todo, penso que a versión marizá é, sen ser canónica, acaída para o tema: o contrapunto (non sei se é o termo preciso) das percusións e o ritmo algo acelerado dan unha óptima sensación de festa e de picardía, e invita a mover os pés.
Estimo moi positivamente as tentativas de Mariza que, dende un estrito respecto á tradición, é quen de innovar o fado e a música popular portuguesa.
Máis xa digo: a miña opinión vale o que vale.
Agora agardo o seu retrucamento. Non me sexa cruel en exceso.
Canción esta que, obviamente, non é fado propiamente dito. Obvio é dicilo.
"Quem vai à feira de Castro
e se apronta tão bonito
não pode deixar a feira
sem entrar no bailarico.
Sem entrar no bailarico
a modo de bailação.
Ai, que me deu o fanico
nos braços dum maganão".
De Lugo non é, xaora, pero o maior centro feiral cercano a esta cidade é xustamente o de Castro (de Ribeiras de Lea), como sen dúbida o Arume ben sabe. E cando escoito a canción xogo eu mentalmente coa duplicidade.
É de feitío ben popular e alegre, festiva e tradicional, como vostede ben apunta. Amosa a versatilidade da intérprete.
Hai outras cantigas nese disco, máis "fadistas", que demostran tamén a variedade temática do xénero actualmente: "Poetas do meu país" podería ser unha delas.
Eu tampouco non paso de afeccionado: algunha das súas citas, AP-C, non teño o máis ca probable gusto. Espero corrixir a deficiencia a partir do martes da semana que vén: FNAC do Porto, prepárate!
Andamos a falar do fado e van os portugueses e elixen a Salazar persoaxe histórico do século XX. En fin:
http://www.elpais.com/articulo/internacional/telespectadores/Portugal/eligen/dictador/Salazar/figura/historica/importante/pais/elpepuint/20070326elpepuint_10/Tes
Uf, pois se vai pola FNAC de Porto -cun gran surtido discográfico- e dispón dun pecunio acaído, a cousa é para botarse a tremer.
Verbo do doutor (en leis) Oliveira Salazar, qué lle vou dicir, Arume. É o problema que ten que os ditadores non morran fusilados por partisanos e logo colgados dun pau, como aconteceu na súa benamada Italia, que non o impediu o amor amosado ao Duce durante bastantes anos.
Se len vostedes a información correspondente, en La Voz de Galicia, de hoxe, poderán ver que o caso de Porugal non é único en materia de admiración a líderes autoritarios e conservadores: http://www.lavozdegalicia.es/se_mundo/noticia.jsp?CAT=104&TEXTO=5664958
O caso de Holanda resúltame especialmente rechamante. Por outra banda, ¿que pasaría en Alemaña de non teren posto a venda antes da ferida?
Salazar, o máis admirado en Portugal... O mesmo país cuxa Assembleia Nacional aínda debe ter maioría absoluta do PS. Pois xa ven. Con todos os reparos e dúbidas que poida suscitar unha enquisa televisiva de xeito tal.
Para Valcárcel:
Acabo de enterarme que, contra finais de maio, vai actuar na súa cidade (no Auditorio, coido) a extraordinaria cantante mexicana Lila Downs.
Todo un luxo, dígollo eu. Recoméndolle que non a perda.
Mesmo eu, se poidese, achegariame moi gustosamente a vela.
Graciñas, amigo APC, pola súa reconmendación de Lila Downs: tentaemos non perdela. Tamén vexo na prensa que o 25 de abril, no mesmo foro (Auditorio), teremos música brasileira: Toquinho. O certo é que, se non é polas Caixas (caixanova e caixagalicia), o panorama de concertos en Ourense sería penoso (agás no jazz e na música clásica, que xa teñen outros promotores).
Publicar un comentario