Turismo. (Pan por Pan domingo 8 abril. Imaxe de Otto Mueller)
Son estes días axeitados para o repouso e o turismo, para coñecer novos lugares e xentes. Aínda que hai outras opinións. Vexan a de Vicente Risco en “Mitteleuropa”, no seu sarcasmo máis brillante: “A explotación do turista é unha das cousas máis xustificadas que hai; o turista foi creado para isto, para tirarlle os cartos. Xa que o aturamos, cómpre que pague. Porque o turista é o becho que derrama tódolos panoramas, e que emporca tódolos lugares históricos. Un turista onda un monumento é coma o produto dunha defecación riba dun sofá. O turismo é fundamentalmente profanación; (...) o turismo é o máis inmoral dos negocios; é o que máis se asemella á prostitución. Cando un monumento se abre ós turistas, cómpre lembrar aquilo de que se non deben botar margaridas ós porcos, porque o turista é por esencia a incapacidade de comprender, xa non digo a de amar.”
Entradas
51 comentarios:
É a típica e elitista distinción entre "turista" e "viaxeiro". O turista é masa amorfa, o viaxeiro é individuo singularmente capacitado. O turista só olla pero non percibe a esencia das cousas, o viaxeiro profundiza e enriquece o seu espírito.
Pero, ai!, hoxe en día, nós pouco máis podemos ser que un 90% turistas e un 10% viaxeiros!
E o Risco xa podía abrir os ollos e enteirarse un pouco da película.
Dicía Frank Mayer no congreso de VR en Ourense, que non pasara da tona. Só as cousas típicas de turistas pillara el. Que se fumaban as mulleres, que se os xudíos eran gordos, que si se puñan en bañador no Wwwww See, que si os nazis e os comunistas berraban nas rúas...
Pero un politólogo ¿Non acababa de escribir Teoría do Nacionalismo Galego?- debería ter reparado máis nas cuestións organizativas do estado, da democracia representativa, dos landers, etc. etc. Vaia, que non se enteirou moito da película.
Risco, seica, foi bastante turista.
Difícil ten xa (non digo que imposible, coidado)don Vicente abrir os ollos, señor Etxecoai...
Pois a min dame a impresión de que o tipo de diferencia que hai entre "viaxeiro" e "turista" é case a misma que entre “cabaleiro” e “patán”, e tal vez non moi diferente da que hai entre "anciano" e "vexestorio", “moro” e “musulmán”, "adolescente" e "niñato", "xudío" e "hebreo", etc. E xa lanzado, entre "barrendeiro" e "técnico na eliminación de residuos sólidos urbanos", por exemplo.
Quero dicir que a diferencia está no xuicio subxetivo do observador, que tamén se observa a si mesmo, e califícase dun xeito ou doutro según o seu grado de vaidade (aí hai que reconocer que don Vicente, tan admirable por moitos conceptos, non o é tanto ó asumir con tanto xenio isa mentalidade elitista ferozmente cursi tan propia da época e que tan elegantemente teorizaron homes tan finos eles como Ortega e mais Gasset).
Sen embargo, a min con toda humildade ocúrreseme unha posible vía de diferenciación obxectiva entre o viaxeiro e o turista: o viaxeiro vai a un sitio porque ten que ir pra facer alí algunha cousa: traballar, facer un negocio, visitar a un seu parente, mercar algo que non se pode mercar noutro sitio, recoller unha herencia, escapar da policía, en fin.
O turista viaxa polo simple feito de viaxar, de "haber estado alí", e xa está, independentemente de que o faga en grupo ou en solitario, de xeito individual ou en viaxe organizado, atravesando a pé a selva virxen brasileira ou indo nun castromil do Inserso a Benidorm...
Home, amigo Etxe, chamarlle "politólogo" a Risco é forzar bastante os termos.
A "Teoría do nazonalismo galego", penso, ten moito de "teoría" e moi pouco de "política".
Non sei se me explico!
Entón, o que viaxa sen ganas de viaxar, somentes por presión social (pra que non digan mal dél por quedar na casa cando todo quisque bota de pronto a correr en todas as direcciós da rosa dos ventos), ise, según o seu criterio, señor Okanaya ¿é viaxeiro ou turista? Porque non se pode dicir que viaxe por viaxar: ten un motivo moi concreto e razoable: manter o seu prestixio social, o seu status.
Outrosí: o señor maduro que vai a Cuba ou Tailandia en percura de rapaciñas novas (novas, digo, non minores, ollo, eso e outra cousa), porque aquí en Occidente non lle fan caso ningún, ¿ise sería sen duda un viaxeiro, non si? porque ise tampouco viaxa por viaxar: seguramente se poidera encontra-lo que busca no seu país, tampouco se marcharía.
Nunca me chistou moito Risco e, polo que vexo polas intervencións, tampouco parece santo de moitas devocións. En que xornal publicaría hoxe Risco as súas reflexións?
Pois esa definición que nos lembra Marcos acae perfectamente ao turista actual, e non hai vaidade algunha, só hai que observar mínimamente as novas formas de turismo internacional e os productos que nos venden as multinacionais do sector para decatarse de que hoxe o 90% do turistas son así, e van polo mundo como borregos, en grupo, para coñecer países dende o bus, dende o barco ou dende outra burbulla. Entran en manada aos museos para pasean coma autómatas diante das obras sen comprender e ne tan sequera sen pretender comprender nada...eu, cando viaxo, atopo máis diverdito observar turistas que ver cadros. E cantos máis cartos máis estúpidos, mudan de Meridian para o Meliá e aínda veñen dicindo que estiveron en Cuba ou Singapur, apostaría a que moitos chegan de volta sendo incapaces de situar os sitios no mapa.
Xa coñecía esas verbas de Risco porque lín con certo interés Mitteleuropa do que, por certo, quedei sempre asombrado pola descrición que facía dos xudeus. Deixando ese tema debo dicir que algo de razón non lle falta e chama a atención que xa fora visto o turismo dese xeito fai tanto tempo. No mundo actual, no que prima o consumo visual, o turismo non é máis ca unha forma de consumo de imaxes onde enteder e comprender non ten importancia. O único importante e poder contar a volta que se "viu" tal o cal lugar, que se puxeron os pes alí e acreditalo con algunhas fotos. Ah, se pode ser canto máis lonxe, mellor.
E se lle damos a volta a tortilla?
Porque hai que recoñecer que o turismo -con todos os males que se queiran apoñer- tamén xera riqueza para os lugares de recepción.
Coido que non hai que poñerse tan "exquisitos" nestes temas.
Supoño que a Dirección Xeral de Turismo da Xunta, en mans do BNG e de Rubén Camilo Lois, non pretenderá que non haxa turismo cara a Galicia. Máis ben todo o contrario, penso eu.
O turista é o que preserva eses monumentos, eses panoramas. Un monumento, unha obra de arte non existe se non hai alguén que a contempla, que a visita, que foza nela. O turista pode ser unha merda (defecación, na linguaxe de invectiva riscosa), pero xustifica a existencia da obra de arte. Que eran os museos na súa prehistoria, máis ca coleccións privadas, da realeza ou da nobleza, colocadas, coma na tribuna dos Uffizi, sen orde algún, adornando salas? Que eran, e vai por ti, Ana, as bibliotecas da antigüidade senón caprichos de coleccionistas que puxeron hai menos de dous séculos a disposición de todo o mundo os seus volumes? Só os iniciados, os homes e mulleres cultas, as persoas con privilexios, capacidade ou sensibilidade teñen dereito a contemplalas? En fin, a quen lle van vender as ostreiras do mercado da Pedra?
Exacto, Arume, exacto.
Non discuto a importancia do turismo como factor de financiamento do patrimonio pero o que critico é o turismo actual programado no que non cabe a posibilidade de saírse dun ríxido programa que inclúe só museos, restaurantes típicos e praias paradisíacas. E digo eu que non estaría de máis volver doutro país sabendo o que comen as súas xentes, cómo viven o seu día a día, cómo falan e que ritos practican, iso contribuiría moito máis ao coñecemento dese país que visitamos e teriamos unha visión máis rigorosa dos seus problemas ou do seu nivel de desenvolvemento. A maioría da xente que vén de volta dunha viaxe que lles custou máis de 1000 euros só veñen cunha pulseiriña de "todo incluído" e unhas cantas fotos exóticas. Nin unha palabra do seu idioma, ningunha actividade en común coas súas xentes...Son unha apasionada das artes, das bibliotecas, dos museos, pero malia ser maravillosas todas esas creacións, por encima están as xentes e preservar a cultura non é só protexer a cultura material senón investir no desenvolvemento dos pobos a tódolos niveis, e hai fórmulas para acadar eses obxectivos pero non renden a tan corto prazo como esixe o monstro capitalista.
Esquécese dun pequeno detalle, sra. Bande: que esas viaxes programadas -que eu deploro- son voluntarias e non obrigatorias. Daquela, imos prohibir a liberdade de elección, aínda que sexa a liberdade de facer o parvo?
Desculpen e non se escandalicen. Eu non o diría así, pero hai connotacións do aludido discurso risquián que me producen considerable satisfacción.
Primeiro, esta semana pasada falaba coa parenta do tema: persoalmente non quero ser considerado turista, senón viaxeiro. Supoño que non son único.
Segundo, gusto de ir aos sitios, basicamente, cando hai poucos ou ningún turista. Que gratificante sensación o martes 2, no Museu Nacional Soares dos Reis! Que diferenza coa enxurrada soportada no do Prado, un sábado do ano pasado!
Terceiro, o turista é un produto do noso tempo que deixa cartos e como tal debe ser atraído. Por outra banda, mellor é que a xente faga turismo -polo menos- que non que quede na casa todo o ano. Por formación e edificación; non loxicamente, por esa simpleza con altifalante de que o que vostedes saben se cura viaxando.
Non penso que o turismo sexa unha forma de democratización da cultura. Pode volverse banalización e desgaste do valioso. E non é desprezo, ben gustaría eu que progresase o gusto por viaxar, non o afán de facer turismo.
Ora ben, como din vdes., se o queren facer polo menos que non rompa nada.
Xa comentei no meu primeiro post as dificultades -chamémoslle pedantemente físicas e metafísicas- para podermos ser, hoxe, viaxeiros.
Eu tamén quixera selo, pero non chego, non chego..., por máis que o intento só acado un 10% de viaxeiro e un 90%, ai!, de turista.
A verdade que resulta ben difícil poder xa exercer coma viaxeiro no mundo actual. Estes meses que ando a percorrer de novo o románico do norte de Portugal da man dun fermoso libro de Ferreira de Almeida as veces teño a sensación de acadar ese status. Chegas só aos sitios, non hai que facer colas, ninguén molesta mentras les os apuntamentos de Almeida no adro ou no interior e de paso falas con algún veciño. Todo un luxo e tan cerca. Coido que estamos a falar dun imposible noutros ámbitos por moito que fagamos o propósito.
Eso que di Xabier pode facerse no 90% dos lugares que visitemos. Na Toscana en pleno mes de agosto un pode facer eso exactamente en case todos os pobos pequenos. Agora ben, os Uffizi, sen cita previa, son catro horas. En Venezia, a ruta estación de tren- San Marco está chea. Pero un pode tomar un café só (quero dicir coa compañía imprescindible, vostedes entenden) nos Fondamenta Zattere mentres mira como o sol se vai deitando pola giudecca. E lendo a Goethe.
Non sei se iso é ser viaxeiro. Eu creo que non. Pero pode intentarse.
Ser viaxeiro é unha pretensión e apenas un resultado.
Pois non perdamos o sentido da utopía ou pretensión especular. A min prodúceme considerable satisfacción con certa frecuencia; sobre todo nos inicios de cada Semana Santa, cando adoito parar en cámpings do Porto ou a Póvoa do Varzim, non precisamente tomados polas masas: un museíño por aquí, tal cave de Gaia que nos queda, a praia que non torra... homo viator, con certo esforzo e certas vantaxes do confort contemporáneo.
O certo é que volve un bastante mellor de como ía.
Non son da súa admirable liñaxe cavanseira, amigo González. Daquela, non frecuento moito os campings dende hai ben anos. Prefiro os hoteis confortables: cousas do aburguesamento, sen dúbida.
Claro que aínda quedan algunhas posibilidades -limitadas- de fuxir das masas e ir a lugares escasamente frecuentados. A miña vella estadía e percorrido polo Val de Boí, poño por caso, deparoume a suficiente tranquilidade e sosego.
Mais non todo pode ser sempre Póvoa de Varzim. A min tamén me apetece ir e voltar (ad infinitum se poidese ser) ás grandes metrópoles, Londres ou París ou Barcelona ou Berlín, por exemplo. E teño vacacións cando as ten todo o mundo. Daquela, como podo facer para ir á Tate ou á National, ou aos deliciosos Cluny e Carnavalet, sen que haxa xaponeses ou madrileños rondando e sen que coincidamos nos mesmos hoteis?
Velaí unha das dificultades, físicas e metafísicas, para sermos hoxe viaxieros. Non, non podo ser Bowles ou Brennan ou Terroux, e non só porque non me atraia moito o exótico.
Somos o que somos: o que en tempos do "pleistoceno" (isto é, nos anos setenta) se chamaba pequeno-burguesía. E iso ten as súas servidumes (e tamén cómodas vantaxes). Non cre, amigo González?
Plenamente conforme no da servidume inevitable. Eu aquel sábado fun ao Prado e dou grazas por poder atopar ocasión para ir, aínda co amoreados que están os cadros naquel espazo e a enxurrada humana.
Tamén eu vou de hotel no outono, inverno e primavera fría. Amais de ben gustosa demora, considéroo afortunada ocasión de exercer a civilidade e instruír a mainada en tal práctica. Ora ben, a caravana non a cambio; é outra vida. A última vez que estiven en Barcelona paramos nun cámping de Gavà; acugulado, por certo, de veraneantes, e non por iso desagradable. Somos sociais, tamén
Boto en falta ao amigo Leituga 1. Seica quedou en Catalunya?
Non descartaría que o amigo Leituga 1 quedase en Cataluña. Seny non lle falta, non.
(Carafio, amigo González, malgré moi, non vou tantas veces de ferias coma vostede!)
Moitas grazas por se lembrar de min. Non quedei alá, non, pero non por falta de ganas. Moito me gusta aquelo. Tiven chuvia pertinaz, teimuda, desgradable, pesada, todos os días menos un. Non tiña moita gracia andar pola rúa con paraugas. Metinme nun par de librerías, Laie e Catalónia, e merquei cousas sobre catalanismo, nacionalismo, lingua... que só Deus sabe cando lerei. Unha desgracia.
Fun a Fundació Joan Miró a ver unha exposición de Oldenburg e mesmo alí había cola. Co asunto da chuvia e da filla pequena metinme nos cines IMAX, no Port Vell, que teñen unha pantalla de 600 metros cadrados. Vin un documental precioso sobre a expedición de Shackelton á Antártida e logo outro en 3D e con gafas polarizadas sobre tabeiróns en perigo de extinción. Fun tamén a Empúries, que non coñecía, e a Girona, que cada vez me gusta máis.
Pero teño que recoñecer que onde máis viaxeiro me sentín foi onde menos o esperaba: en Port Aventura. Si, amigos, non é "boutade" ningunha. Alí, eu, un home feito e dereito de case cincuenta anos, montado no "Tomahawk", nas "Tea Cups", na barca que me trasladou polos rápidos do "Grand Canyon", nas canoas da Polinesia... Non me atrevín co Dragón Khan, unha montaña rusa estarrecedora, pero a experiencia foi para min senlleira, estraña e inesquecible, ademais de sumamente divertida.
A min tamén me gusta, como ao señor González, sentirme viaxeiro e non turista. Pero estou seguro de que iso mesmo lle ocorre ao 100% das persoas que escoitaron falar de semellante distinción. ¿A quen non lle gusta sentirse "distinguido"? A verdade é que, finalmente, como di o señor AP-C, a crúa realidade imponnos unhas determinadas épocas para a viaxe, unha obrigas para cos outros (fillos) e o atractivo dos destinos máis demandados. Iso non quita que o que di o señor Arume tamén sexa certo: en Venecia, por seguir co seu exemplo, non é difícil escapar do boureo turístico: só fai falta arredarse un pouco do tingaldo montado en torno a San Marco e á Ponte de Rialto. Cando eu ía con frecuencia a Venecia tiraba moito cara á parte de San Zanipolo (San Giovanni e Paolo), onde só uns poucos turistas (seguramente exercendo de viaxeiros) aparecían para ver a estatua do condottiero Colleo Colleoni esculpida polo Verrocchio. Polo camiño, atopábaste con neos xogando á pelota nun "campo", con mulleres comprando fruta na rúa ou podías meterte nalgún bareto de pouco fuste a tomar algo e escoitar falar aos homes. Turistas, practicamente ningún. ¿Convertíanme esas fuxidas do mundanal ruído sanmarquiano en "viaxeiro"? Dubídoo, sobre todo despois de terme sentido viaxeiro na masificada Port Aventura e turista na case solitaria Empúries.
Espléndido relato de Leituga 1, que xunto cos apuntes de viaxe de González, fan deste post un dos máis persoais que teño lido. Eu agradezollo de corazón. Pero fáltanme as experiencias castelo manchegas de APC e do anfitrión que anda un pouco remiso na confesión da súa condición turista-viaxeira. Onde nos foi, señor Valcárcel, esta semana santa?
A miña pruma non pode competir, nesta ocasión, coa viveza da de Leituga 1 á hora de contar as impresións das viaxes e estancias vacacionais: a miña amosaría unha faciana máis de turista ca de viaxeiro, xa o dixen.
Agora ben, non vou ser tan desconsiderado co amable requerimento do noso contertulio Arume dos Piñeiros. Daquela, non me resisto a uns leves e incompletos apuntes, aínda que, témome, non han colmar nin de lonxe as súas expectativas.
Ávila.
Nunca estivera. Xantar apresurado: excelentes potaxes e carne. Decepción xeneralizada: nin as murallas me entusiasmaron gran cousa. Clavada monumental para visitar a catedral: non entramos porque hai moita xente nese momento (un arrebato pasaxeiro de viaxeiro, pois). Unha fraude: o “Centro de Interpretación del Misticismo”, a mostra máis inequívoca que teño atopado de torpeza, indixencia intelectual, falta de proxecto expositivo e tomadura de pelo postmoderna. Con dicir que se aprende máis da mística na Wikipedia e que o único en limpo que se tira da visita é o catálogo gratuito de Trotta de “La Mística. Textos y estudios”, está todo dito. Nin os baños tiñan abertos. Pola contra, magníficas as exposicións “Vettonia. Cultura y Naturaleza” e “Ecos del Mediterráneo. El mundo ibérico y la cultura vettona”, na sede da deputación provincial da Praza del Corral de las Campanas. Moi recomendable para os que en Galicia teñen os celtas e os castros como orixe de todo.
Cuenca.
Nunca estivera. Enamoramento in crescendo da parte vella: unha iluminación de arquitectura e paisaxe (a Hoz del Huécar). Curiosa procesión de Ramos cando todos axitan as palmas e os olivos mestres o prelado as bendice cunha voz atiplada por uns altofalantes ultramodernos. En teoría non son moito de arte abstracta, pero gozo coa pulcritude do Museo de Arte Abstracta e, en especial, cun descubrimento extraordinario: a Fundación Antonio Pérez no amplo e laberíntico Convento de las Carmelitas Descalzas. Afora comeza a chover, dentro dúas horas para saborear, apreciar matices dunha colección im-pre-si-o-nan-te. De súpeto, no ático, a sala de Millares golpea coa súa materialidade e volumes desquiciados. En Cuenca non hai bares nin cafeterías decentes, nin sequera comercios: neste sentido, é semellante a aquí hai máis de trinta anos. Aínda non comezou a Semana de Música Relixiosa: programa insuperable, prezos prohibitivos. Xantar de bocadillo, cea máis que aceptable. Con pesar, hai que mudar de lugar. Pero antes de partir, aínda queda o percorrido sosegado e amable de dúas horas pola “cidade encantada”. Por que lle porían cidade a unha paisaxe kárstica?
Toledo.
Revisita, redescubrimento, dous días luminosos, hotel moi céntrico. Moita xente: somos moitos os turistas, imposible non selo. Moi boa sorte coas comidas: prezos moi axustados, calidade alta. Reubicación mental: no maxín tiña un Todelo con trazos doutras cidades diferentes (sorpréndome ao encontrar o “Enterro do Conde de Orgaz” nun lugar ben distinto ao da miña memoria: como unha aparición atopárao de súpeto nun receptáculo medio aberto á rúa!). As vallas metálicas e móbiles, que entre nós adoitan seren amarelas, aquí son dunha simpática cor rosa potente: quizais sexa un arcano que hai que descifrar? Lémbrome de Valadés, de González e de Arume namentres facemos un útil percorrido no mini-tren turístico (si señores, confésoo, aínda a costa de perder o escaso prestixio de que gozo entre vostedes!), que neste recomendable caso permite tomar os precisos apuntes topográficos para logo visitar case todo o visitable, para patealo todo (grazas ás confortables botas Chirucas mercadas no día anterior), mais algo quedará sen ollar (se habemos de ir a Viana / Ó meu amor algún dia, tamén habemos de voltar a Toledo, tamén a Toledo). En penitencia polo trenciño, non relato monumentos nin impresións ao oteriano modo, e menos ao de Barrès: “No hay en el mundo lugar más ricamente alhajado que la Capilla Mayor de la Catedral de Toledo” (e disimulen a cita de folleto e non do orixinal francés). Só apuntemos a excepcional exposición “Hispania Gothorum. San Idelfonso y el reino visigodo de Todelo” (pobres dos suevos nosos!).
Aranjuez.
Primeira vez. Chegar e xantar en “El Rana Verde” (si, “el rana”) mentres chove a mares, aínda que logo escampa. Espléndidos xardíns, o Palacio Real: nas cocheiras teñen exiliado un horterísima cadro do príncipe Felipe de neno cun cabalo que seguro teñen visto reproducido en moitas ocasións. O punto kitch chega ao cumio na sala de traxes das vodas reais: está o de Letizia, talle de avéspora. Na sala de embarcacións reais, vexo unha coa que a solícita cidade do Ferrol agasallou a Alfonso XII. Non sei que pensarían daquela as cigarreiras. Xa non hai motíns nin en Aranjuez.
El Escorial.
Revisita despois de vinte anos, día grisallo, choviñento e frío, moi axeitado ás circunstancias da mole de pedra: o imperio de Felipe II in person. Extraordinaria colección de pinturas: encontro e demoro media hora no inconmesurable “O carro de feo” do Bosco, eu que pensara que o vira no Prado, e non. A Biblioteca: quero ver os libros, cando menos os títulos dos lomos, mais están do revés e todos son iguais na súa dourada pátina. As Cantigas de Afonso X, ai, onde andarán? Mercamos na tenda unhas fermosísimas reproducións de tres gravados dun libro árabe. Están xa a enmarcar: irán para o cabezal do domitorio, cousas da pequena-burguesia!
Imprecación dende o lonxe ao Valle de los Caídos: aí vos pudrades, fillos da gran candonga.
Volta. Fin.
Esquecínme da parada de media mañá en Segovia, á volta. Pero non penso abusar máis.
Saúdos.
Señor Leituga 1, foi ao Pinotxo?
Señor APC, un amigo, que coñece as miñas veleidades viaxeiras, trouxome onte o folleto da catedral de Toledo. Transcribo as primeiras palabras, de onde tirou vostede ao mellor o de Barrés: "En el regazo de esta impresionante "Roma de España en grandeza" los sentidos intuyen y sospechan la presencia de la eternidad misma de Dios en nuestro mundo; y a la luz de la fe viva de esta "católica montaña" se transfigura, en un majestuoso altar, y sus pilares en las raíces pétreas de la Custodia". Todo esto despois de aludir en metáfora insólita ao "relicario de la Verdad Infinita de Dios". O folleto, de 1991, impreso en Salamanca, é do Cabildo toledano, en colaboración con la Consejería de Cultura de la Junta de Castilla La Mancha. E logo din que son maltratados polo Estado. Noraboa polo seu relato: viaxaba con vostede ao lelo.
Creo que debo varias respostas neste fío. Ando bastante liado cun traballo pendente (en coautoría con Monxardín, xa lles informaremos) e por iso non entrei moito estes días nos debates. Por iso tampouco houbo vacacións nesta pasada Semana Santa, amigo Arume, só unha fin de semana longa polas súas terras viguesas para cambiar de aires, sen saír de Galicia. Outra vez será. Quero tamén felicitar a APC pola súa magnífica Crónica Viaxeira por terras castelás: case parece vostede don Ramón en "Arredor de si", sequera pola erudición. Por certo, di que en Cuenca non hai comercios nin cafeterías decentes, fun aló de pequeno e xa nada me acordo; pero en Segovia, onde estivemos un verán de camping, tiñamos que facer máis de 20 quilómetros dende o camping para ir xantar e cear (de vacacións sempre o facemos fóra) por falta de infraestructuras e na metade dos sitios que íamos miraban para nós con cara rara: que farán estes por aquí perdidos? O almorzo xa o tiñamos apañado máis perto en Aguilafuente, se non lembro mal, onde houbo unha imprenta moi antiga, non?
Fun ao Pionotxo, Arume, pero era pola tarde e estaba pechado. Aproveitei para dar unha volta pola Boquería e comprar bombóns de licor, que son o meu máis triste e secreto vicio. Petro estiven vendo un partido de cricket nun "English Bar" das Ramblas, todo cheo de ingleses, agás un par de galegas que estaban alí falando coma nós e ás que non me presentei. Xentiña ben rara a tropa inglesa... Van a Barcelona para xuntarse todos nun mesmo sitio a ver un partido de cricket de Sudáfrica contra Irlanda. Quitando as pintas (as físicas e as de cervexa) parecían paisaniños nosos no Fogar Galego de Düsseldorf nos anos 60.
Moita gracia me fixo a imaxe do amigo AP-C no tren chu-chú!
Polo demais, excelente relato, no que comparto moitas apreciacións.
Por fin podo ler as súas crónicas e engádanme aos parabéns. Á moi atinada imaxe oteriá para o do AP-C sumo eu un non sei que do "Mitteleuropa" (con perdón) que me chega coa moi europea síntese do Leituga. Case me animaba a debullar algo o meu humilde percurso por terras do antigo reino, co Soares dos Reis, a particularmente grata recepción en Cockburn & Smithes e un meteórico traslado (do tipo foguetão) ata a Serra da Estrela con volta.
Lamentablemente, os exames e a inminencia de que o fío pase desaconséllano por esta vez. Outra será, ou iso espero.
Dubido moito, queridos amigos, que Otero tivese a valentía de subir ao chiqui-tren en Toledo.
(Grazas polas súas xenerosas e inmerecidas palabras)
Anímese, González. Tírelle dez minutos a esa ingrata tarefa correctora. Axúdenos a completar este impresionista cadro da Iberia que andamos a pintar entre todos.
Pois, querido amigo Apc, tampouco estou moi seguro de que Otero non subise ó chiqui-tren. Hai unha foto preciosa súa, con sombreiro e outro home detrás (non sei quen é),desas montaxes fotográficas que se facían nas Alamedas, coma se fose ó volante dunha lancha mariña que pon Coruña e ó fondo o decorado ensina un dos edificios dos Cantóns. Otero aínda novo, debe ser dos anos 20-30. Está no especial de ANT, "A sombra inmensa de OP.",p. 43. Tamén tiña o seu sentido do humor,ben se ve.
Daquela, amigo Valcárcel, a miña honra queda a salvo... de momento.
(Lembro esa foto da que fala)
Un tipo con calzoncillos abanderado; outro no tren chuchú. Esto promete.
Xa descubriremos o seu secreto máis inconfesable, Arume. Non perda conta que así ha ser.
Vostedes provócanme; e a min débeme ir a marcha. Aí o vai, veremos se o dan lido.
Domingo de Ramos, polas dúas da tarde: paramos para xantar nas aforas de Valença. A caravana ten iso: fas de comer nun momento, en calquera sitio e tes mesa posta. A muller -excelente cociñeira, non será feo que o diga- preparara empanada de vieiras e raxo asado. Outra vantaxe do caravanismo: comes ben sen pagar tanto.
Cinco e pico, cruzamos o Douro pola Ponte da Arrábida. Este Porto élles Vigo: alén do carácter da cidade en si, a máis de que Gondomar é un concello veciño, entre as praias e localidades costeiras do concello de Gaia atopa un estes topónimos: Canidelo (Canido pequeno, xa que logo), Lavadores, Valadares. Por vías semiurbanas acadamos o Parque de Campismo da Madalena (da cadea Orbitur); tempo para a instalación e paseo vespertino pola praia, se se lle pode chamar así a andar polas penas co cativo e correr co can da trela; no cámping, os portugueses aínda non chegaran: varias caravanas de franceses, algún español; os alemáns e holandeses consabidos achegarán representación nos días seguintes.
Que ben se dorme aquí... Almorzar ao aire libre, no serán anterior había un super aberto para procurar con que. Saímos sobre as once para o cais de Vila Nova e xa alí ascendemos a Rúa Serpa Pinto ata a Cockburn & Smithes, unha das caves de orixe inglesa con máis brasóns: aínda hoxe, seica o seu Special Reserve é o viño do Porto máis consumido na Gran Bretaña.
A casa é tradicional, ben se ve: non chama por turistas nin visitantes, simplemente acólleos; case nin web ten; tranquila, a longa e estensa nave -co piso en mosaico de basalto, ao estilo das vellas beirarrúas, e o escudo da casa- amosa balseiros con certa idade e pipas moi vellas: só hai madeira nova para os viños do Douro. A guía estaba doente, acompáñanos unha señora da oficina que, ao decatarse de que non era a primeira adega que visitabamos, nos introduce no lugar máis agachado: o baixo e estreito recinto onde repousan os vintages; de sete, catorce, vinte e pico, setenta anos, a máis de boas pátinas de po: non hai espazo máis nobre nin suxestivo para o enófilo mundial. Na proba dos viños, a xenerosidade abraia: un branco seco, Special Reserve, tawny de dez anos, ¡mesmo un vintage novo aínda fóra do mercado! Tamén impresiona a baratura dos prezos: os vintage custan a terceira parte dos seus homólogos da Sandeman ou a Croft, das últimas (e máis lustres) xa visitadas; o porqué sería complicado de explicar, se queren outro día falamos de viños.
Volta ao cámping, con provisión nun Pingo Doce (cadea de super e hiper) de camiño. Preparación do xantar; consumición. Pouco antes das dezasete horas, o lance máis épico da viaxe: en percurso "muito veloz mas muito engraçado" (como dixera o Antón Cortizas), cento setenta quilómetros, vía Viseu, ata Seia, ao pé da Serra da Estrela; a boa rede de IPs de dobre calzada (autovías, se queren)posibilita un desprazamento incomprensible -supoño- para vello arrieiro. Na freguesía de Pinhanços, ao ladiño da igrexa, a máis de estar unha das melloras adegas do Dão (Quinta de Saes), noutra moradía á que se accede mediante portón e patio confecciona unha señora un queixo da Serra ao que temos particular afección. A outra cousa iamos, buscando aceite: e ela tamén o ten, sua nai elabórao; excelente virxe extra a cinco euros o litro, máis caro ca no super, pero nada que ver canto a limpeza e pureza. Total, queixo, requeijão, cinco litros de aceite, viño non (xa levei ben del hai dous anos), paseíño pola aldea en canto avían o pedido, merenda e volta para a Madalena: ás dez da noite ceando.
Martes, terça feira, para o Porto. Mañá na FNAC, buscando os discos xa referidos (grazas lles dou polas pistas recibidas) e algún libriño para os nenos. Xántase na última planta de Via Catarina - centro comercial na mesma rúa (Santa Catarina)- ampla zona alimentar e convencional, barata e con oferta diversa, que nos gusta polo ambiente -masivo, máis laboral ca turístico- e a variedade; nun recantiño gourmet mercamos café, algunha mestura da casa (Nicola) particularmente apreciada chez nous. Saímos. No veciño Mercado do Bolhão hai un establecemento cuxas adustas dependentes estragan parcialmente o efecto do nome: "Comer e chorar por mais"; mercamos pan de Favaios e algunha outra cousa. Ala, para o Soares dos Reis.
Pouco tempo nos queda para esta interesante instalación museístca en edificio neoclásico (de nome popular Palácio dos Carrancas) primeiro morada e seica obradoiro de ourives -ou iso quixen entender- e despois propiedade e sitio real utilizado polos derradeiros reinantes como apousento nas viaxes e estadías no norte. Como museo é modesto: dúas plantas altas, a primeira dedicada a artes plásticas e a segunda a artes decorativas; demoramos máis na segunda, realmente interesante polo contido e o continente: mobles, decorados, algún fresco; na primeira, un percorrido case meteórico, no que entrevín interesantes cadros e puiden parar algo máis na moi interesante mostra escultórica, particularmente dúas grandes estatuas da autoría de António Manuel Soares dos Reis: del vén o nome do museo. Aínda percorremos unha mostra no soto e mercamos algo, eu un fermoso Caderno de Viaxe.
Volta ao cámping. Volvemos á praia; albiscamos a liña de costa ata a foz do Douro e, máis para aló, o que parecen ser as instalacións portuarias de Leixões. Volta para o cámping. Cea. Que ben imos durmir outra vez; aínda non o sabemos, pero nin se dubida.
Mércores á mañá: desmontar, a camiño. O panorama desde a Ponte da Arrábida, de paso, sempre é espectacular. Habemos parar en Valença e durmir en Praia América.
Máis cousas houbo, pero non os aburro. Dabondo remexido foi xa o relato que desexaría, con todo, algo suxestivo. Se o dan lido, que isto xa está abaixo de todo.
Chego a tempo para lelo. Verdadeiramente, nesta ocasión foi vostede un viaxeiro e non un turista. Obrigado por tan suxestivo e puntual relato.
Dúas cousas:
1. Voulle dar en primicia a APC o meu talón de aquiles en bandexa de prata para que non teña a ambición malsán de percurar a miña ruina: o ano pasado fun á boda de David Bustamante. Para que vexan.
2. O centro comercial da vía santa Caterina é o máis turístico que ten Porto. Síntoo moito. De viaxeiro pouco, a non ser que vexamos o tal centro como unha especie de Pueblo español barcelonés á portuguesa. Só pode salvarse o café Nicola, que como todos os cafés portugueses compiten en pe de igualdade cos italianos e mesmo gañan, agás co café de San Eustachio en Roma, insuperable.
Vou sentir moito que este post pase páxina.
Vaia, vaia, vaia! Coido que vostede superounos a todos con creces, amigo Arume. O de asistir á voda do así chamado David Bustamante é de matrícula. Incontestablemente.
Pois véxome na obriga de puntualizar, e sen sentilo: a "Área de alimentação" de Via Catarina (http://www.viacatarina.pt/mainsite/stores/stores_directory.aspx?ctype=1&menu=8&submenu=5&id=1#Alimentação) aparenta moito máis laboral ca turística. Vense por alí, sobre todo, portugueses (non digo portuenses, porque moita, a maioría da xente da área metropolitana vive xa fóra da metrópole) mozos e de idade meá probablemente buscando a mantenza no medio da xornada escolar ou doutra maneira produtiva; tamén algún maior, habitualmente solitario e xubilado.
Nós adoitamos ir directamente a esa última planta, e se cadra damos unha volta polas propiamente comerciais, onde rara vez mercamos algo. Non é, probablemente, onde atopariamos repondo forzas un Néstor Luján destes días. Tampouco non pretendín nin pretendo eu andar só por lugares de requinte e carestía; ora ben, o engado do espazo, reproducindo unha praza tradicional portuguesa en realidade virtual (case a xeito de trampantojo toledano), non a teño atopado eu noutros lugares.
A verdade é que resultan máis suxestivos, verbi gratia, o restaurante "A Regaleira", na Rua do Bonjardim e a súa nada cara açorda de marisco. Pero na casa non só vota un. E Vía Catarina, para o prezo que custa, non dá cattivo pranzo; por certo, Arume, a máis do café e chocolate de Nicola, os xeados de Olá! son tamén de distinguir: o espazo non é elegante, iso non.
Puntualizo, así e todo: o café, o día de autos, foise tomar ao Majestic. Supoño que o mellora, ou Arume?
A novia, por certo, guapísima. Todo hai que decilo en honor á verdade é á familia.
O Majestic é boa cafetería, das mellores do mundo mundial, e o café é excelente, pero eu co ánimo de manter este post agonizante aconsello para viaxes romanas unha parada, brevísima pero excelsa porque non é cafetería de quedar senón de tomar de pé co meñique en ristre mirando ao ceo, no san Eustachio. Os xeados de Olá para mín que son de Alacant, pero non vou rifar por cousa na que os italianos, aquí si, son os mestres con diferencia abismal.
A última afirmación non pode ser discutida; dá fe dela unha lembranza aínda presente, da Via Roma de Torino, datada nada menos ca no 1998. Os de Alcant, así mesmo extraordinarios; cando meus pais ían a Calp de vacacións adoitabamos tomalos nunha absolutamente turístico e absolutamente satisfactorio establecemento en flagrantísima primeira liña de praia, igual có edificio onde paraban eles e durmimos nós varias noites. Os de Olá de cornete, alí no Porto, non me parecen de tal orixe, pero tampouco non discuto. Por certo, se van unha noite por Panxón -no verán cando menos- o Lalo dáos ben bos.
Estiven en Roma só nunha excursión escolar. A mesma na que entramos nun café da Piazza San Marco de Venecia e non lembro o que cobraron, só o abraio ao constatalo: parecía imposiible que unha infusión puidese cotizarse á par dunha comida.
O xeados de Alacant e os de Olá son moi mediocres, bastos, carentes de matiz, pouco aptos para paladares exquisitos e esixentes.
O que pasa é que cando González os toma faino proustianamente, pois o que en realidade está retomando a súa infancia, a verdadeira patria.
Daquela, mesmo un gusto culinario tan esixente como o seu sucumbe inexorablemente perante un sabor ordinario.
E nós, claro, non llo podemos reprochar.
... é a súa infancia, ...
(As présas fixeron que comera o verbo)
Pois é de ver que non lle cadro conforme. Mire, a máis do dito, da escola alacantina deben ser os de "La Ibense" (de Ibi, supoño, tamén centro xogueteiro), que no Paseo daban (dan?), os que debían ser os mellores xeados de Ourense.
Canto aos de Olá!, obviamente non me refiro aos polos e produtos de conxelador, senón aos "artesáns" de Via Catarina. Ora que, desde logo, prefiro os de Fiordilatte (Rúa Nova de Lugo), a Xeladaría Italiana (Mariña da Coruña) ou un pequeno establecemento do fondo dos Restauradores (Lisboa), que tamén loce as cores tricolores na mostra.
Contra Italia non lle hai, xaora. Debe ser tamén, con todo, boa a tradición suíza. A Suíza (Rúa da Raíña) era na miña infancia e mocidade -con Salvador- a mellor fábrica-expendeduría de Lugo. E supoño que coñecen a pastelaría homónima (Suíça) no Rossio lisboeta, que despachaba os xeados cara atrás, con entrada desde a Praça da Figueira.
Non hai dúbida de que o amigo González é un ecléctico verbo do xeados. E iso está ben, está moi ben.
E concordo nos xeados (en concreto, dos "batidos") da Ibense de Ourense: o seu "batido" de turrón, ben mesto e con anacos, é (ou era) dos mellores do mundo mundial.
Vexo que é mágoa despedirmos deste post e prolongamos o asunto. Pois ben: para romeiros: o Giolitti, perto do Parlamento en Monte Citorio, Via degli Uffici Del Vicario. Para ser libado polas rúas camiño do Panteón e da Basílica di Santa Maria sopra Minerva. Alí é onde o mundo se para o tempo que dura un xeado.
Tamén eu lamento moito a caída da páxina (segue en arquivo: abril 2007)deste post sobre Turismo e Viaxeiros, que xa superaba as 50 entradas. Como alternativa vou abrir, hoxe mesmo, un novo post falando de Literatura de Viaxes e alí pode seguir este debate. Se lles parece ben, claro.
Publicar un comentario