Literatura de cintura para arriba

(Xabier Castro, en Galicia Hoxe, 2 marzo)

Non resulta doado documentar a historia das relación sexuais por medio das fontes literarias tradicionais xa que esta cuestión omitíase pudicamente por puritanismo moral, ou recibía un tratamento moi superficial, velado e tanxencial. Con razón sinalaba Blanco Amor que a galega era unha literatura soamente "de cintura para arriba". Tales reservas tardaron moito tempo en desaparecer, de xeito que xurdiu un desfasamento moi marcado, entre as letras galegas e as doutros países do noso contorno, nos que os escritores se sentiron menos constrinxidos á hora de plasmaren con liberdade esta esfera da conduta humana. A franqueza coa que se expresaron Proust, Joyce ou Gide, a principios do século XX, non se albisca en Galicia ata as últimas décadas desa centuria. O franquismo, cunha censura que respaldaba a versión integrista, contrarreformista e trentina, da moral católica, pode constituír un principio de explicación. Pero parcial, nada máis. En verdade, a mentalidade da maioría dos cidadáns era bastante pacata e puritana, se a comparamos coa que estaba vixente en sociedades máis abertas e nas que existía maior tolerancia e liberdade de costumes. Castelao, cando visitou París no ano 1921 quedou abraiado coas licenzas que se permitían as parellas na rúa, como xa temos indicado, e tamén outro intelectual, que estableceu vínculos con Galicia na década dos cincuenta, quedou sorprendido, cando cruzou os Pirineos, coa: "(...) desenvoltura, chocante para quien venía de una sociedad represora, de las parejas, besándose en los bares y cafés, en las calles y jardines y de las mujeres vistiendo novedosos pantalones". Sendo así as cousas, poderiamos preguntar se sería concibible que Otero Pedrayo traducira na revista Nós algunha das pasaxes eróticas do Ulises, que profusamente aparecen a través da novela? ¿Aceptarían isto Vicente Risco e os restantes promotores da relevante publicación?
Vexamos algúns aspectos referidos á historia das prácticas eróticas en Galicia. En ocasións, os mozos iniciaban o cortexo, ou levaban a cabo tentativas eróticas, sen moito requilorio previo. Trataban de aproveitar para os seus arranques as oportunidades nas que unha moza se encontraba soa. Nunha ocasión, estaba unha muller nunha fonte algo afastada, na zona rural do concello de Marín, aló polos anos corenta, e achegóuselle un mozo, quen, sen que mediaran palabras nin formalidades previas, púxose a apalparlle os peitos. Ela, que era muller casada, aínda que o home estaba bastante impedido de resultas dunha embolia, revolveuse e díxolle: "Ti non me apalpas". Breixo de Gosende refería así un encontro erótico decisivo na súa vida: "-Eu viña de rozar monte aquil mediodía de vrao, i atopei a rapaza na fonte. Iba unha fogaxe que Dios nos libre, e viña candia min o can da casa. Non había ninguén arredor, en todo canto se vía en volta enteira. Eu ventara-a coma un can. Sentín un lóstrego no sangue. Botei-lle a mao... E seguiu o conto...". Ánxel Fole, como adoitaba ser habitual, omite pudorosamente mergullarse na descrición erótica, pero polo que refire despois, enténdese ben que tiveron unha relación sexual, como consecuencia da cal a moza quedou embarazada e tivo un fillo.

(Imaxe: Encontro de dous, de Olga Sinclair)