ARREDOR DE CURROS (1-2-3)
Andoliña 22, 23, 24, outubro

Mediados os anos 90 do pasado século celebrouse nesta cidade, no Teatro Principal e organizado polo Clube Alexandre Bóveda, o primeiro Encontro de Escritores Ourensáns; anos despois, pasou a celebrarse no Liceo, da man da súa Sección de Literatura. O venres pasado tiña lugar o VI Encontro, que xirou arredor do poeta Curros Enríquez, no centenario da súa morte. Varias comunicacións xiraron arredor da vida e personalidade do celanovense, Antonio Piñeiro esculcou na familia da nai de Curros, descubrindo na súa xenealoxía remota ata un parente que traballou na Corte de Fernando VII e houbo algunha alusión a unha curiosa lenda familiar que aínda cinguiría máis o poeta coa monarquía; republicano convencido como era, non sei se Curros non se revolvería na súa tumba de coñecela.
Afonso Monxardín confrontou dúas épocas diversas da vida do escritor e as súas vivencias en Ourense e na Coruña; perseguido pola xerarquía eclesiástica na primeira e silenciado logo pola prensa católica auriense; coroado e gabado sempre na cidade herculina, onde contou co apoio entusiasta da opinión liberal, republicana e anarquista. Por iso dedicou á vila coruñesa algúns dos seus versos máis entusiastas.

Poeta rebelde, civil e comprometido, na personalidade de Curros Enríquez hai facetas de relevo descubertas nestes anos, sobre todo dende o Congreso Internacional de Celanova de 2001 coordenado por Alonso Montero (as actas están accesibles en Internet). No VI Encontro de Escritores Ourensáns falouse tamén da relación de Curros coas igrexas evanxélicas, tal como apuntara Patrocinio Ríos no 2001, e Francisco Xosé Fernández Naval relacionou isto co pulo evanxelista na comarca Celanova-Bande e co compromiso coa solidariedade destes colectivos, tan perseguidos daquela polo poder e polo catolicismo.
Outra clave coñecida foi a súa militancia masónica e arredor desa realidade interveu o presidente do PEN Club Galego, Luís González Tosar, que relacionou a Curros co destacado masón Romero Ortiz e explicou a súa etapa cubana e o seu destino final na Habana en base á forza da masonería na illa nos comezos do século XX. Sempre admirador das causas máis progresistas, Curros sería bolxevique de vivir uns anos despois, segundo Tosar, quen tamén revelou que entre as múltiples homenaxes currosianas celebradas neste ano, houbo unha, no cemiterio coruñés, apadriñada polas loxias galegas.

Remato hoxe esta crónica do VI Encontro de Escritores Ourensáns, dedicado a Curros e celebrado no Liceo ourensán. Despois de falar do Curros rebelde, masón e evanxélico, houbo tempo para ocuparse da súa lingua. E fixérono dous especialistas, o filólogo Serafín Alonso Pintos e o escritor Bieto Iglesias, que definiron a do noso poeta como unha lingua culta, literaria, aínda que compartise o poeta crenzas erradas da época como unha imposible orixe celta do noso idioma: daquela mandaban nisto os mitos dos historiadores sobre os filólogos.
Bieito Iglesias chamou a recuperar a cerna do galego ourensán, que conserva expresións propias como “Pan e coitelo” ou “Pensar na morte da becerra” ; vocábulos deste galego currosiano poden encontrarse na obra de autores portugueses de hoxe como Lobo Antunes ou Saramago. Sempre brillante, Bieito ten que afondar nestas teses e poñelas por escrito. Finalmente, Manuel Guede Oliva achegouse a ‘‘O meu Curros Enríquez’’, abondando na pegada do poeta na súa formación teatral, desde os tempos de Histrión 70 e a Auriense. Deixou sobre a mesa o reto, imaxinado por el mesmo cando dirixía o Centro Dramático Galego, de facer unha versión teatral de “O divino sainete”.