A Venus de Milo e a centola de Van Gogh

(Afonso Monxardín en GH 25 set.)

Os cativos miran as cousas con ollos de estrea e por iso nos fan preguntas incómodas. Daquela sorrimos e pensamos que que listos son. Cando as fillas eran máis novas, sufrino moitas veces en propia carne; unha delas hai cinco ou seis anos en París. No Louvre ao chegarmos onda a Venus de Milo preguntoume a maior -nove ou dez anos daquela- que por que aquela estatua era tan famosa e todos lle facían fotos -miles de fotos- e, pobriñas, por que as outras que estaban alí ao lado, igual ou máis fermosas e incluso completas e con brazos, pasaban desapercibidas. Pedíame que lle explicase quen decidía cal sería famosa e cal non. Sorrín, pensei, que lista me é a nena que xa se alía cos perdedores, e empecei un discurso baralleiro sobre a popularización do coñecemento da arte do mundo antigo? e dime: Ou sexa que nin idea, ¿non papá? Touché. Non.
De alí a un par de anos fomos á National Gallery de Londres. Lembreime do caso e rin desinhibido con ela lendo o letreiro dun cadro de Van Gogh que estaba pegadiño a unha das máis famosas versións dos "xirasoles". Tratábase dun óleo titulado Two crabs, dous centolos, ou máis propiamente, dous bois... pois os ingleses andan algo escasos de vocabulario para as cousas do mar. Un dos bois, patas arriba, demostraba ser saborosa femia e o outro retratado cara a baixo ocultaba pudicamente o sexo. O fondo verde cubría todo o lenzo con grosas pinceladas moi soltas e predominaban nos animais uns difusos tons laranxas. O comentario do letreiro da National Gallery á obra do pintor holandés translucía un experto coñecedor da pintura europea da época: "Débese tratar do mesmo boi, posto cara arriba e cara a baixo porque lle falta a mesma pata da dereita en ambos casos". Mirei. Era certo. Se cadra Van Gogh tiña fame cando o pintou e encetou o modelo.
Ese descoñecido cadro tiña unha estética compositiva semellante aos cadros de bazar ou de afeccionado dos que vemos colgados na maioría das tascas, e, seguramente, non se daría vendido, de ocultármoslle a identidade do autor, nin na feira de Sabarís. E como os xirasoles están máis vistos cá ruda, viva pois, a centola de Van Gogh!