Fobia á Memoria

Andoliña 24-9-08

A película de Cuerda, Os xirasoles cegos, resucitou un debate cultural que vén de vello. Refírome ás posicións que non xulgan a calidade da película, discutible como todo, senón a escolla dun tema relacionado coa guerra civil. Así, insisten algunhas voces no repetitivo da trama argumental, posición un tanto sorprendente. Primeiro, porque crítica e público recibiron ben historias sobre a guerra española como “Ay, Carmela”, de Saura; “As bicicletas non son para o verán”, de Chávarri; ou “A lingua das bolboretas”, de Cuerda e Rivas.
En segundo lugar, non é esa trama argumental a que define a oportunidade dunha película calquera. Cantas veces nos contaron a historia dos Estados Unidos no cine clásico a través do western? Cantas adaptacións literarias de Jane Austen e doutros autores nos levaron unha e outra vez ata o século XVIII en Inglaterra ou en Francia, en boas películas polo xeral? Ninguén protestou por iso. Así pois, a xenreira contra o subxénero da guerra civil só se entende se se pensa que a nosa historia máis achegada é secundaria e non merece ser levada ó cine. Ou, outra posible razón, se se padece unha curiosa fobia á Memoria.

Cando os xirasoles se murchaban
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 16-9-08

(a foto de Martiño Rivas vai dedicada ás posibles lectoras mozas, que algunha haberá...)

O outro día fun ver, claro, ‘Los girasoles ciegos’. Eu, coma todos, buscaba nos extras e figurantes a coñecidos. E coma todos, non vin a ningún. Entre Salvador -Raul Arévalo-, Maribel Verdú e Cámara enchen a pantalla. Só por xenerosidade e simpatía dese ourensán que é Cuerda xa -pode ir escollendo entre Corda ou Sedeño- grazas a el, a cidade aparece como fermoso telón de fondo, incluso co inhabitual detalle de sinalar explicitamente a localización nun texto ao comezo.E logo do cine, cunha cervexa na terraza sobre o río, xulguei a presenza do Cara al Sol no filme excesiva, e pensei nas veces que eu o cantara. Bastantes, por certo. Creo que os nacidos en 1960 e incluso algúns dos anos inmediatamente seguintes que estudamos no Curros Enríquez fomos os últimos en entoalo de forma regular. (...)
O artigo completo

Cidade de cine.

Pan por pan 9-9-08

(na foto, o actor Raúl Arévalo, un os soportes básicos da película, xunto con Maribel Verdú)

Seguro que moitos espectadores de “Los girasoles ciegos”, a película de Cuerda, se sorprenden ó encontrarse na pantalla coa súa cidade. Vimos eses decorados cando a rodaxe e agora constatamos que están perfectamente integrados nun espazo urbano marcado pola Praza Maior, a Praza do Trigo e os seus arredores, ademais do poderoso plano do retablo de Santo Domingo que abre e pecha a cinta. Hai que agradecerlle a Cuerda traer o relato de Alberto Méndez, ambientado na rúa de Alcalá de Madrid, ata a vella Auria romana, pechada cidade de posguerra. O traslado funciona. O clima represivo no Ourense de 1940 non foi diferente. Aquí tamén houbo mozos poetas e comunistas, como Manuel Gómez del Valle, fusilado o 11 de agosto do 36 en San Francisco: nin puido intentar escapar polos montes da raia. E habería algún diácono como Salvador, nome ben irónico por certo?

Os xirasoles cegos (Andoliña martes 9 set.)

Hai escenas da famosa película de José Luis Cuerda que provocan o riso en moitos espectadores: por exemplo, eses diálogos tan peculiares entre os cregos da historia ou de Miguel de Lira, tamén de sotana, dirixindo o izado da bandeira e os nenos cantando o Cara al sol antes de entrar na escola. Nunha película dura, dramática, de temática moi triste, agradécense esas pausas. E eses risos merecen que nos felicitemos todos: por sorte, o público de hoxe xa non sabe responder máis que co riso ás absurdas situacións e opinións que eran obrigadas nos tempos do nacional-catolicismo. Imos avanzando.
"Los girasoles ciegos", o espléndido libro de relatos de Alberto Méndez, empeza onde remataba A lingua das bolboretas. En concreto, continúa dalgún xeito a escena final da historia de Rivas, cando o neno corre detrás do camión dos presos, detido o seu mestre republicano, insultándoos e botándolles pedras. Velaí a educación no odio que marcou o réxime franquista. Agora Cuerda sinala co dedo os axentes educadores dese odio durante décadas. E, si, de certo as cousas foron así: saen nesta película moitas sotanas e moitos uniformes.

Felicitaciónssss

Polo que xa todos saben, as miñas felicitacións ben sinceras ó da segunda fila, aquí de pancarteiro de Nunca Máis (a foto está colgada en Arroutadas: non sei quen é o autor). Cal é a película en que máis lles gustou como actor? (contesten, se lles parece).

Javier Bardem. Pan por Pan 27 febreiro

Chamou a atención dende o principio pola súa versatilidade como actor: dende que o vimos facer esa especie de chulo hispano de “Jamón, jamón”, de Bigas Luna. Reencarnouse logo no poeta cubano Reinaldo Arenas; no Ramón Sampedro que loita por unha morte digna; nun parado vigués da reconversión (“Os luns ao sol”); nun perturbador inquisidor en “As fantasmas de Goya”, de Milos Forman, e nese tipo sórdido e criminal de “Non é un país para vellos”, papel co que gañou o Oscar. Un grandísimo actor: ninguén o discute xa. E tamén amigo, con moitos amigos aquí, de Galicia. Algo de acenos galegos hai en “Mar adentro” e tamén en “Os luns ao sol”. E anda por Internet (tamén no meu blog) unha súa foto de hai anos, ó carón de Luís Tosar e outros artistas, na marcha de Madrid de Nunca Máis: un dos pancarteiros que berraban a súa xenreira polas esquinas, lembran?

en poleiro alleo

Goya Pataki, de X.M. Piñeiro (La Región 8 febreiro): sobre a sorte dos galegos nos premios Goya

O pito do Carrabouxo, de Xavier Limia de Gardón (LR 8 febr.)

Momentos de verdade

Andoliña martes 5 febreiro

Seguín a gala dos Goya na noite do domingo por TVE. Aínda que non vin a maioría das películas que concursaban, as referencias que tiña de cada unha delas servíronme para facer a miña quiniela de premios, que ó cabo foi bastante atinada: non houbo grandes sorpresas. Como se agardaba, El orfanato saíu ben parada, pero non arrasou. Por parte galega, un novo éxito para Filmax: a miña noraboa. Non me convence moito o humor do señor Corbacho coas súas parodias nestas galas, pero quizais sexa problema meu: o discurso da falsa González Sinde, cos datos sacados do Google, si que estivo ben simpático.

Na gala houbo algúns momentos de verdade, por riba do artificio escenográfico. Por exemplo, o discurso de Alfredo Landa, inconexo e incoherente: oxalá fose só pola emoción. E a entrega do premio a Invisibles, o documental patrocinado por Javier Bardem e impulsado por Médicos Sen Fronteiras: as súas últimas vítimas en Somalia foron tamén relembradas e o escenario encheuse de verdade e dignidade. E a emoción chegou tamén ó remate da gala, co premio á mellor fotografía, cando o galardoado, José Luis Alcaine, recitou de memoria trece nomes de muller: vítimas inocentes, as Trece Rosas.

en poleiro alleo
"El guionista descalzo", de Gonzalo Suárez (El País 17 xaneiro)
El guión es la partitura, lo demás es música. Una cadencia que concatena 24 imágenes por segundo proporcionándonos la engañosa sensación de haber capturado una sucesión de instantes, confiriéndoles un orden narrativo y un sentido literario. Mientras exista una temática y un argumento sustentado por situaciones dramáticas y actores parlantes, el cine no se habrá emancipado de la novela ni del teatro. La vida tampoco. Vivimos para interpretar o contar lo vivido, o nos lo contamos a nosotros mismos mientras lo vivimos. Somos los guionistas de nuestra propia vida. Con una fatal diferencia con respecto al cine. La vida no se adecua a guión previo, y la película sí. Es más, sin guión no se podrían convocar los actores ni reunir los elementos que el rodaje requiere. Para bien o para mal, todas las películas tienen el sentido que el guión les da. Ese sentido que, a posteriori y prosopopéyicamente, llamamos en la vida Destino. Es curioso comprobar que la palabra destino y la palabra sentido constan de las mismas letras. Como en causalidad y casualidad, basta una simple traslación para alterar el significado. Aunque sospecho que, en este caso, ambas palabras quieren decir lo mismo y la casualidad es sólo una circunstancia cuya causalidad desconocemos. Puede que incluso tras todo acontecer casual se esconda la mano de un guionista oculto.

Entrevista a Gonzalo Suárez: "Só avanzamos en tecnoloxía, no demais seguimos sendo uns animais" ( EP 1 decembro 2007).

Cine, Cine, Cine...

Bos días estes para ver cine. Mellor, bo cine. Diario dun escándalo, de R. Eire (o director de Iris), non defrauda: pode lembrar nalgúns momentos A calumnia, de William Wyler.

Lejos del cielo, de Todd Haynes (xa a vira en DVD, revisámola en TV) non é Douglas Sirk, pero fai todo o posible por achegarselle. E conta con Julianne Moore, garantía de estar pegados á pantalla, creo que é unha magnífica actriz, mesmo nestes papeis aparantemente "con pouca substan

cia".

E anda polos quioscos, por se alguén aínda non se decatou, unha oferta (só 10 euros) desas dúas xoias que son Million Dollar Baby, de Clint Eastwood (outra vez), e Mi vida sin mi, de Isabel Coixet: a escena en que o médico lle comunica a protagonista, sentados nun corredor do hospital, sen atreverse a mirarlle a cara, que ten un tumor, xa é antolóxica da historia do cine. Digo eu.

Vanse os nenos republicanos

Esperabamos a nova, pero vainos encher igual de tristura. Hai un tempiño foise o seu amigo Eduardo Haro Tecglen. Agora vaise el: Fernando Fernán Gómez, un dos xenios do noso cine, na direción e na interpretación. Vímolo en moitos grandes papeis, pero para moitos será sempre o mestre de A lingua das bolboretas, de José Luis Cuerda, sobre o texto de M. Rivas.

86 anos ben aproveitados, sen dúbida; un destino cumprido no mundo: axudarnos a soñar.

P.S. : Do lido nos xornais, o artigo que máis me gustou foi o de Antonio Muñoz Molina, en El País, "Querido Fernando".