Leandro Carré Alvarellos: obra inédita e esquecida
Recén cociñado, recén saído do forno, cheirando a pan novo espiritual, o amigo Henrique Alvarellos faime chegar o volume co título que antecede, que recolle peziñas de teatro, contos, ensaios e lendas do autor (entre 1915 e 1972). Leandro Carré (A Coruña, 1888-1976) foi un destacado galeguista, autor dunha extensa e variada obra (dramaturgo, ensaísta, novelista), cofundados das Irmandades da Fala, director-propietario da editorial Lar, fornecedor de proxectos históricos como a unificación da lingua, dinamizador da Real Academia Galega e das relacións con Portugal. Con todos estes avais, como está tan esquecida a súa figura na nosa cultura? O libro conta tamén cun estudo introductorio de Xosé M. Maceira Fernández e reproduce contos e ensaios tan interesantes como "Pola creación dun teatro galego do noso tempo" ou "Conceito da literatura galega". Na imaxe, unha foto do escritor na súa mocidade (ca.1910) presente no libro. Volveremos sobre el, seguro.

Un precursor do mundo dos blogs: Xan da Coba
Téñoo citado máis dunha vez como un exemplo de amor á prensa e á comunicación: a famosa anécdota de Xan da Coba, o xenio do disparate ourensán, redactando e imprimindo un xornal do que el era "único lector". Transcribo a anécdota, tal como a contaba Carlos Casares, por se algún dos meus amábeis e posíbeis lectores/as aínda non a coñecese. E pensei eu nestes días: el non sería, o Xan da Coba, un precursor da blogosfera? De feito cumpriu co soño de facer "o seu" periódico, como facemos tanto a cotío. Nós temos máis sorte, iso si, porque recibimos a voz escrita e o apoio dos nosos lectores cando nos escriben, cousa que el non puido gozar. Pero o seu amor pola comunicación, malia que fose só con si memso, é indiscutíbel e envéxabel:

Tamén parece probado que don Xan editaba un periódico chamado “El Gracioso”, do cal aseguraba que era propietario, director, redactor, impresor, distribuidor e único lector. Tiña o poeta na casa unha pequena imprentiña de man, na que traballaba toda a noite compoñendo de caixa a única folla, impresa por un só dos lados, de que constaba o periódico. Cando remataba a composición, imprimía un só exemplar, circunstancia que viña coincidir coa hora do almorzo. Entón saía da casa para dirixirse a un dos cafés elegantes da cidade, pechaba a porta e por debaixo dela metía o periódico. A continuación marchaba e non volvía ata media mañá, despois de pasar por un par de tertulias e de atender á moita xente que o paraba pola rúa.
De volta, abría a porta, vía o periódico no chan e exclamaba “¡Ah, xa chegou a prensa!”. Entón collía a folla de “El Gracioso”, acomodábase nun sillón e púñase a lelo. Don Xaquín Lorenzo aseguraba ter visto un par de exemplares daquel semanario na casa de don Julio Cuevillas, tío de Florentino, e Marcos Valcárcel cítao no seu coñecido estudio sobre a prensa ourensá. Por outro lado no famoso debuxo de don Xan que publicou “Galicia Moderna” o 15 de agosto de 1897, entre os atributos do poeta figura escrito o nome de “El Gracioso”, sen que aquel protestara, cousa que si fixo, en cambio, pola presenza no debuxo da figura de San Roque.
Hai que concluír, polo tanto, que aínda que non chegara ata nós ningún exemplar do periódico, este debeu existir. O escrúpulo con que don Xan examinou o citado debuxo de “Galicia Moderna” explícao o feito de que non só se queixou a Labarta da inclusión do San Roque, senón que tamén le recriminou que noutra parte da mesma viñeta aparecese unha coroa de homenaxe cunha cinta na que figura como remitente Paco Roque, o célebre poeta de Celanova, contemporáneo de don Xan, con quen este compartiu o parnaso do disparate. Eso quere dicir que don Xan estaba de acordo co resto dos elementos que figuraba no debuxo, incluída a mención de “El Gracioso”.
(Carlos Casares, “Vida, obra e milagres de Xan da Coba” (libro compartido con Xesús Alonso Montero), en Biblioteca de Autores Galegos, Diario 16 de Galicia, 1992.)

No Hospital Materno-Infantil de Ourense
Foi unha experiencia ben fermosa e enriquecedora.
Estiveron connosco (non saen todos na foto) Verónica, Francisco Xavier, Cristina, Andrea, Paula, outra Andrea, Noemi, Alejandro e Rubén, todos nenos e nenas de 8 a 14 anos, e Antonio David, que ten catro, e un bebe coa súa nai. Algúns tiñan febre, a algunha tiveron que pinchala no medio da nosa visita, outras tiñan colocado o suero, pero estiveron alegres e pasárono ben; algúns ata sabían rematar algún dos poemas que limos, algún outro leu connosco, todos respostaban cando preguntabamos algo. Tamén andaban por alí (sequera en espírito e coas nosas voces) Ramón Cabanillas, Luís Amado Carballo, Manuel María, Celso Emilio Ferreiro, Xosé Neira Vilas, Rafael Alberti, Federico García Lorca, Juan Ramón Jiménez e "o demo coxo" e uns cantos lobos dos nosos contos populares. Tereixa Devesa e Loli Conde, que na foto están agachadas en medio dos nenos, coma sempre maxistrais. E Delfín Caseiro emocionounos a todos rematando co anaco de "O Principiño" de Saint-Exupèry do seu diálogo co raposo: o certo é que quedamos todos "domesticados", nenos e adultos. Graciñas a todo o persoal do Hospital, enfermeiros, médicos, profesores, ao amigo David Simón, director do SERGAS e entusiasta deste encontro e a Carlos Bermello Arce que se ocupou da infraestructura e foi quen tirou as fotos. Non esqueceremos esta experiencia. Creo que haberá que repetila máis veces...

PAN POR PAN (La Región 31 marzo)
Hai uns días fallouse a VII edición do Premio Risco de Creación Literaria. O gañador foi Xurxo Sierra Veloso, con Os mércores de Fra. Non teño a sorte de coñecelo en persoa, pero si a través dese novo espazo virtual que é o mundo dos blogs, desde o que dialogamos de cando en vez: el é o responsábel de rei de copas, onde nos deita uns suxestivos textos literarios baixo a rúbrica Os de Silvaoscura: un territorio mítico para o escritor que ten raíces nas terras familiares de Ramirás. Antes deste premio tiña publicadas dúas novelas, Os ollos do rei de copas (1994) e Licor de abelá con xeo (2005). Lin nestes días a súa segunda novela, que me gustou pola súa capacidade narrativa, a axeitada construción dos personaxes e un simpático sentido do humor con moito de ironía sobre o propio mundo literario: precisamente a trama xira arredor dun premio en nome dun escritor egrexio da vila de Pousadoiro.
(Imaxe: debuxo de Laxeiro)

2 de abril, Día da Literatura Xuvenil e Infantil
Celebrarémolo un pouquiño antes en Ourense...

De verdade todos temos un prezo?
(Andoliña xoves 30 marzo)
"Moza, ti vales moito", "tanto tes, tanto vales", "todos temos un prezo", "hai lugares onde a vida non vale nada" e outras semellantes son expresións que se usan a cotío como se todo se puidese avaliar a prezos de mercado, incluídos no paquete os seres humanos. Pois ben, na tolería deste mundo ultracapitalista en que vivimos xa se pode saber "canto valemos": hai unha páxina web que che facilita un cuestionario de 40 preguntas no que tes que responder desde o teu estado físico e profesional ata os vicios que padeces ou datos tan relevantes como se tes estrabismo, moita peluxe no corpo ou se perdes pelo. Adiviñen qué se pregunta respecto ao tema xenital e outras perspectivas relacionadas co sexo: www.humanforsale.com.
En fin, segundo leo no suplemento cultural de La Vanguardia (por certo, para min un dos mellores da prensa do Estado), seica tamén conta para ben o ter sentido do humor, certa sensibilidade artística ou facer actividades benéficas e solidarias. Cubertas as citadas 40 cuestións, o programa da web dáche en segundos a posibilidade de saber o teu prezo exacto en dólares. Si, a min tamén me pica a curiosidade, pero eu non o vou cubrir: temo pola miña autoestima.
(Tomo prestada esta imaxe dun blog portugués: www.100-stress.blogspot.com)

Pois eu alegreime
Despois de publicar o post sobre o laicismo na escola, pasoume algo curioso. Onde traballa o cronista auriense, hai varias mozas que levan sempre veo, inmigrantes, que se están a integrar con gran esforzo no noso mundo (cun labor encomiábel dos profesores de apoio que traballan con elas). Hoxe, casualidades da vida, unha delas e por primeira vez deixouse ver sen veo (cando menos na escola). E eu alegreime...

Da necesidade do laicismo na escola (Pan por Pan mércores 29 marzo)
O sociólogo francés Alain Touraine é un dos ensaístas máis relevantes do noso tempo, autor de obras como “¿Qué es la democracia?” ou “¿Cómo salir del liberalismo?”. A revista “Cuadernos de Pedagogía” publicou unha entrevista con este pensador na que di algunhas das verdades do barqueiro: “A escola é a célula fundamental da nosa sociedade. O resto son apéndices”. Explica as causas da revolta das “banlieus” de París como “unha situación de desintegración dos integrados; son persoas integradas pero nunha sociedade tan desintegrada que viven do roubo, a droga, o traballo informal. É unha situación case de suicidio”. E pronúnciase no debate do veo con radicalidade: non ao veo, si ao laicismo. Sen negar a diversidade cultural na escola, este é o momento da laicidade, a cidadanía e a independencia de todos os poderes relixiosos
(Na imaxe, a Flora de Tiziano).

Por fin!, en marcha unha escolma dos poetas da Costa da Morte
Os meus amigos poetas da Costa da Morte contarán en moi pouco tempo cunha ampla escolma dos poetas daquelas terras, cun amplo abano de 26 poetas que van desde Pondal (1835) ata María Lado (1979), segundo informa unha nova publicada na Voz de Carballo. A entidade comarcal Neria vaise facer cargo da súa elaboración ou financiación e na andaina participan poetas como Miro Villar e Modesto Fraga. Noraboa aos poetas fisterráns por esta xoia que arelamos todos os galegos amantes da poesía. (Na imaxe, retratos de tres grandes voces fisterrás: Alexandre Nerium, Modesto Fraga e Miro Villar).

Sobre ETA e as "organizacións armadas"
Interesante, provocador e polémico o artigo do amigo Monxardín hoxe en GALICIA HOXE.

Blanco Amor nas aulas (PAN POR PAN martes 28 marzo)
Levo máis de 20 anos dando clases de Literatura Galega a alumnos de ensino medio. Nesa longa andaina teño utilizado textos de escritores de todo tipo: de autores clásicos xa falecidos, de autores de hoxe e aínda vivos, de escritores estranxeiros traducidos ao galego, etc. Entre todos eles, sempre que acudín a Eduardo Blanco Amor (“Os biosbardos”, “A esmorga”, algún anaco de “Xente ao lonxe”) nunca me defraudou. Quizais porque sexa un escritor que eu trate con maior empatía, non o nego. Pero tamén porque é moi doado entrar no seu mundo auriense: os alumnos len na clase a aventura da arrasadeira e ás veces escoitan na casa esas mesmas historias en primeira persoa, vividas polos seus pais ou avós. Ou recoñecen os tempos en que o pan centeo era o pan dos pobres. Ou recuperan ese tesouro da lingua: lampantín, pequeneiro, feituco, lerchona, churriana, carafuncho, acrequenarse, esfurricando, etc. (Imaxe: debuxo de Xohán Ledo para a edición de "Os biosbardos" en Galaxia).

QUE NINGUÉN ESTRAGUE A ESPERANZA
(Publicado en La Región, 27 marzo 2006)
O comunicado. O comunicado de ETA abriu fiestras de esperanza e ilusión en moitos sectores da sociedade vasca e española. Hai indicios dunha nova linguaxe, alentos que permiten albiscar un camiño novo para o futuro, sen armas nin extorsión nin chantaxes. Oxalá poida ser posíbel canto antes. De certo, hai varios factores que levan a este resultado e nos últimos anos habería que falar, sen dúbida, da presión policial, do apoio do Estado francés, da mobilización da sociedade (sobre todo tras o mafioso e cruel asasinato por entregas de Miguel Ángel Blanco), da propia consolidación da autonomía vasca no seu marco político co nacionalismo do PNV no goberno durante tantos anos. Pero todo iso, teño eu esa convicción, non houbese chegado para rematar con ETA. A banda podería sobrevivir, aínda nun nivel de baixa intensidade, provocando sufrimento e dor a varias xeracións máis. Foi o 11 de marzo (e antes o 11-S en Nova York) o que amosou ata para as mentes máis fanáticas que o terrorismo non só é un camiño asasino, dunha crueldade sen límites, senón que ademais é por definición absurdo e inútil. O monstro etarra debeuse ver no espello do espanto producido polo integrismo islámico e quizais así recoñeceu unha parte das sombras do seu propio horror.
O proceso. O proceso non será nada doado. O IRA pechou a estratexia violenta en 1994, van aló doce anos, e aínda hai problemas moi graves na comunidade do Ulster, difíciles de cicatrizar. Pero hai sinais positivos. Por exemplo, a firmeza e prudencia que amosa Rodríguez Zapatero (onte mesmo na entrevista de “El País”): semella claro que ten unha folla de ruta definida, interlocutores dispostos e imaxinación suficiente para levar a bo termo todo o proceso. Pode ser Zapatero o que consiga o que non logrou nin Felipe González nin José María Aznar (que tamén quixo negociar, estes días os xornais lembran as súas palabras abertas a falar “con el movimiento vasco de liberación, y quiero que los españoles lo sepan”). Cómpre, ademais, o concurso de todas as forzas políticas, incluído o Partido Popular: Rajoy non pode facer outra cousa que amosar o seu apoio ás negociacións que dirixa o goberno (sería suicida calquera outra estratexia), aínda sabendo que un final feliz, tan arelado por todos, sería unha baza electoral para o PSOE.
O problema humano. Será moito máis difícil resolver o problema humano para o día despois da paz. Quedarán demasiadas feridas abertas, que non poden cicatrizar sen grandes doses de xenerosidade e intelixencia. O escritor Andrés Trapiello, antes aínda do comunicado etarra, reflexionaba sobre isto e daba unhas pistas sensatas de por onde se debe encamiñar a futura convivencia. Paga a pena reproducir as súas palabras: “Non sabemos se os presos de eta estarán na rúa antes do 2010, como aseguraba con repulsiva xactancia un dos seus secuaces. Parece pouco probábel, pero en todo caso non debería preocuparnos se nos acordos se inclúen uns cantos parágrafiños de letra pequena, deste tipo: como nalgúns países de Europa respecto do xenocidio, perseguirase por lei a quen negue a natureza e pasado criminais da banda (non foron gudaris, nunca foron heroes). Os excarcerados, convictos de asasinato, non poderán ser obxecto de homenaxes e exaltacións políticas ou municipais (nin dantxaris nin imposición dos seus nomes a rúas da localidade). Tampouco poderán desempeñar cargo público ningún, nin beneficiarse de axudas estatais. Nin exercer o ensino, agás que medie expresa condena do terrorismo, e non poderán instalar os seus negocios nas mesmas casas das vítimas. Calquera cidadán poderá recordar libremente como, cando e onde queira as vítimas, así como o nome dos verdugos e o historial delictivo da banda (extorsións, negocios suxos, conivencias, chantaxes, crimes propios de toda mafia). Etcétera. Ou sexa, nada, a letra pequena”.
(Imaxe: V. Zubiarre, "Figuras").

POETAS (Carlos Reigosa)
ASISTÍ el viernes en Vigo a un recital poético organizado por el PEN Club de Galicia y Caixanova Literaria. El resultado no pudo ser más esplendoroso. Una extraordinaria hornada de poetas en gallego y en portugués ofrecieron una muestra singular de talento y ambición nada comunes. Sobre todo los gallegos. Sus voces se sucedieron sin desentonar en un nivel alto, granado, preciso y vigoroso. Sus versos -tres poemas por cabeza- siguen sonando aún en mi memoria. El verbo exacto y sin corsés de Vicente Araguas, el brío lozano y prometedor de Modesto Fraga, la sabiduría polifónica de Luis González Tosar, la densidad cardinal y medular de Román Raña, la profundidad rítmica -contenida y esencial- de Xiao Roel, la intensidad versátil y el dominio poético de Gonzalo Navaza, la sencillez honda y penetrante de Domingo Tabuyo, el poso ilustrado y juicioso de Manuel Vilanova, la amplitud oceánica de Miro Villar y la frescura luminosa de la jovencísima Yolanda López. Disfruté de verdad. Como pocas veces. Xosé Luis Méndez Ferrín, el grande, disculpó su ausencia, pero sus espaldas estuvieron bien cubiertas por este grupo intergeneracional que nos regaló con una poesía que sonaba a música. Un placer superior.
(Remataron en Vigo as Xornadas sobre Xornalismo e Literatura organizadas polo PEN. Brétemas publica unha breve crónica da mesa redonda sobre Xornalismo electrónico, foros, e-books e blogs. E Carlos Reigosa, que tamén participou neste encontro, publica hoxe na Voz esta columna sobre o recital de poetas que tivo lugar o venres).

A habitación do fillo (Nani Moretti)
Dramática, conmovedora, nada melodramática (no mal sentido da palabra), auténtica... Quizais o máis que pode chegar o cine de hoxe ata o territorio da autenticidade: falo de "A habitación do fillo", de Nani Moretti, unha película chea de verdade, para o meu gusto. Vina aínda hai uns meses en DVD e tíñalle gañas porque lera moi boas críticas cando a estrearan. Se alguén aínda non a viu e ten o aparato de video en bo estado, que aproveite: a TVG vaina botar a esas horas prohibitivas ás que estamos xa acostumados (00,40).

PARA A HISTORIA DA MISOXINIA (Pan por Pan domingo 26 marzo)
A escritora Anna Caballé, autora de múltiples estudos sobre a muller e a literatura, vén de publicar unha Breve historia de la misoginia (Lumen). Libros coma este serven para comprobar, unha vez máis, que ata persoas intelixentes e creativas poden dicir babecadas xigantescas. Como Valle Inclán cando afirmou que “en la presente civilización no tienen nada que hacer las mujeres”. Ou Afonso X o Sabio, o gran poeta, que consideraba a muller “a confusión do home, besta que nunca se farta, perigo que non garda medida”. A misoxinia é consubstancial ao fascismo, velaí a Pilar Primo de Rivera: “las mujeres nunca descubren nada. Les falta, desde luego, el talento creador reservado para Dios a inteligencias varoniles”. A escritora catalana optou por unha “Breve historia” pero podería publicar varios tomos. E deles habería varios con opinións de santos e altas autoridades da Igrexa de todos os tempos.
(Imaxe do pintor David Alfaro Siqueiros)

Noraboa a Xurxo Sierra Veloso, premio Risco de Creación Literaria
O compañeiro do mundo blogueiro Xurxo Sierra Veloso vén de facerse co VII Premio Risco de Creación Literario, concedido na miña cidade e por un xurado do que formaban parte os profesores e críticos Anxo Tarrío e Camiño Noia, entre outros. O orixinal premiado leva o título "Os mércores de Fra" (véxase a información que publica GALICIA HOXE) e antes xa publicara as novelas "Os ollos do rei de copas" (Ed.do Cumio, 1994) e recentemente "Licor de abelá con xeo" (Ed. Sotelo Blanco).
Está é a súa ficha literaria na web da Editorial Sotelo Blanco:
Xurxo Sierra Veloso (Caracas, 1969). Licenciado en Filoloxía Galega, traballa na Escola de Maxisterio de Zamora. Foi director e presentador de Os mundos de Horacio Oliveira, programa radiofónico de contidos literarios, e responsable da edición de “Era un son de buguina”, escolma poética do escritor muradán Agustín González López. Publicou a novela Os ollos do rei de copas (1994). Con Licor de abelá con xeo foi finalista do Premio Lueiro Rey de Novela Curta no ano 2005.
Noraboa de corazón por ese de seguro merecido premio.

FALANDO SOBRE O XORNALISMO LITERARIO
Na miña columna de GALICIA HOXE (Andoliña sábado 25 marzo) falo tamén dos encontros de xornalismo literario e conto algunha cousa mais (na imaxe, o inmortal J.Pla):
Na tardiña do xoves, cando Galiza quedaba asolagada polas augas que caían a cachón, estiven en Vigo, nas xornadas do PEN Clube sobre Xornalismo e Literatura. Compartín mesa redonda con Xosé Carlos Caneiro, Tucho Calvo e Jose Viale Moutinho e foi un encontro moi agradábel. Falouse alí de moitas cousas, pero houbo plena coincidencia en afirmar que un autor é tan escritor cando escribe nun xornal como cando constrúe as súas obras de ficción narrativa. Antes Margarita Ledo delimitara moi ben as lindes entre o xornalismo e a literatura, mesmo acudindo a clásicos como Jack London: a verdade é norma no xornalismo e debe trasladarse con testemuñas directas ao lector, cousa que non se esixe no territorio da literatura. Tamén criticou a profesora de Xornalismo o papel dos medios que eluden o tratamento informativo rigoroso dalgúns temas conflitivos, desprazados para ser abordados polos seus columnistas: pensaba, creo, na prensa de Madrid.
Eu lembrei, entre outras cousas, aquelas palabras de Pla sobre o labor dun escritor, nos seus libros ou nos xornais: o que debe facer un escritor, máis que dar opinións, é describir a atmosfera do seu tempo. Para opinar, dicía Pla, xa temos abondo co bispo e co gobernador.

Xornalismo literario: unha lembranza de Antón Villar Ponte
A tardiña do xoves estiven en Vigo, nas xornadas sobre Xornalismo e Literatura que organizou o PEN Clube e que continúan ata o sábado. Tocoume compartir mesa redonda con Xosé Carlos Caneiro, o escritor portugués Jose Viale Moutinho e Tucho Calvo, que facía de moderador, pero que tamén interveu a cotío. Falouse de moitas cousas: de xornalismo, de literatura, de censura, da invisibilidade do libro galego, da indiferencia dos responsábeis dos medios respecto dos seus propios columnistas, da diglosia nas páxinas de opinión, etc. Moitas cousas sobre as que se poderá volver en calquera momento.
Na sala predominaban os escritores: estaban alí (por reproducir a atmosfera do lugar) Modesto Fraga, Luís González Tosar, Gonzalo Navaza, Luciano Rodríguez, Ursula Heinze, Carlos Reigosa, Arturo Lezcano, Margarita Ledo (que inaugurou cunha conferencia as xornadas), María Xosé Queizán (que se amosou no coloquio moi cabreada porque xa non a deixan escribir na "Voz", ela di que por censura), e varios escritores portugueses que non tiven a honra de coñecer (perdón polos inevitábeis esquecementos).
Na miña intervención, creo que moi crítica sobre as relacións da prensa galega co feito cultural, botei man dun vello artigo de Antón Villar Ponte, de 1923, que, con matices, case se podería publicar a respecto de moitos dos medios que temos hoxe. Por certo, a presenza de varios xornalistas e escritores vencellados á "Voz" fixo que saísen en defensa ardorosa do medio no que traballan/colaboran, afirmando que non se séntían aludidos polas críticas de Villar Ponte que eu reproducín alí. Ben, pois imos ver ese texto que non gustou a todos. Vostedes dirán se é excesiva a miña afirmación anterior sobre a "actualidade" deste texto:

Un último exemplo chega para constatar a intelixencia analítica e a persistencia de Antón Villar Ponte nesta loita contra o xornalismo máis mediocre do seu tempo. É o artigo “Los defectos de la prensa gallega”, publicado nun especial do Galicia de Vigo (25-VII-1923), facendo balance do primeiro ano do diario de Paz Andrade, “uno de los diarios más imparciales y hasta ahora más modernos entre todos los de nuestra tierra”. Expoño en esquema os seus argumentos básicos contra o modelo de xornalismo dominante naquela hora:
· Falta de independencia (“pocos son los periódicos de nuestra tierra que no están entregados a la devoción de un hombre o a la disciplina de un partido político...”)..
· Mimetismo e dependencia dos xornais madrileños (“hay que esperar los juicios de la prensa madrileña para saber los juicios de la prensa gallega”).
· Dominio no estilo xornalístico do “verbalismo huero” e da mediocridade: “El periodismo lleva aquí al adocenamiento”.
· Rexeitamento a todo o que é novo e moderno, imposición dos xornalistas vellos: “siguen considerando maestros de periodismo a fósiles de la pluma”.
· Falta de personalidade e de carácter no xornalismo galego: “Tener personalidad en Galicia es lo peor que puede ocurrir a quien aspire a vivir del periodismo. (...) La elocuencia del lugar común y la ductilidad del léxico al servicio de los intereses creados son las principales bases para el éxito del periodista gallego”.

Galería de personaxes de hoxe
(Andoliña venres 24 marzo)
Velaí unha galería de personaxes de hoxe. O primeiro deles é un home brután, machista, que cuspe un taco tras doutro mentres corta anacos de xamón entre berros. O segundo, un mozo que é consumidor de sexo impulsivo, incapaz de controlarse, curtiño de entendedeiras e ao que lle sae mal todo aquilo no que se mete. O terceiro dos nosos convidados vai de chulangueiro que presume do seu dominio coas mulleres, que, por outra parte, se burlan del canto queren. O cuarto, un home indeciso, incapaz de seguir a velocidade mental da súa compañeira, que pasa os días no psicólogo consultando os seus múltiples problemas emocionais. O quinto, un froiteiro de longos mostachos, que só pensa en explotar aos traballadores e estafar os clientes, ademais de ser racista contumaz e odiar aos inmigrantes...
A lista podería seguir con outros 30 personaxes máis: vostedes recoñecerían varios arquetipos masculinos en populares series de televisión actuais. Xa sei que a televisión non é a realidade, pero... Para moita xente a TV si é un espello da sociedade. Polo que resulta inevitábel preguntar: Todos os guionistas deste país son mulleres a exercer algunha demorada vinganza polos agravios doutrora?

UNIVERSITARIOS, A FUE DE COMPOSTELA
(Andoliña xoves 23 marzo)
Hai períodos na historia especialmente dinámicos e por iso atractivos para os historiadores: velaí os anos 30, aínda que aquela arela de esperanza rematase nun dramático asolagamento de sangue. Pouco antes da Segunda República os estudantes de Compostela máis ideoloxizados xa berraban “¡Viva Unamuno!” e loitaban contra a dictadura de Primo de Rivera. Logo fixeron campaña para galeguizar a Universidade e en pro dunha escola laica e pública. Moitos eran poetas, escribían sobre a música galega, estudaban a Galiza medieval e se apaixonaban coa figura de Prisciliano. Ese era o espírito daquel tempo.
Toda esa experiencia quedou plasmada na revista “Universitarios” (1932-1933), a revista da Federación Universitaria Escolar (FUE), reeditada hai uns meses polo Centro Ramón Piñeiro, e que dirixía daquela o mozo galeguista Francisco Fernández del Riego. Pero aí estaban tamén Luís Seoane e Carlos Maside coas súas magníficas ilustracións, e Ricardo Carballo Calero, Arturo Cuadrado, Fermín Bouza Brey, Xosé Outeiro Espasandín, Antonio Fraguas, Xurxo Lourenzo, Carlos Martínez Barbeito e moitos outros nomes: outra xeración de luxo da nosa historia cultural, sen dúbida. (Debuxo de Luís Seoane na portada do n.2, o último, desta revista).