24 feb 2009

Clientelismo en Oia
XOSÉ MANUEL SARILLE, ECG. 24-2-09


Quintana pediu perdón polo mitin de Oia. Ao acto asistiron anciáns enganados e carrexados por unha asociación que non ten vínculo orgánico co partido do vicepresidente. Nestes tempos, nos que os presuntos ladróns saen nos medios informativos con cara de vítimas porque a xustiza os persegue -fíxense nos comisionistas do PP- hai que valorar a humildade de Quintana, e a capacidade, aínda, de recoñecer erros. Porque se non emendase, moitos dirían que era unha proba de forza política e de valentía.
Mais o problema non queda resolto. Cómpre saber como se produce algo así, un desprezo tan grande polas persoas, por cidadáns que son ademais especialmente débiles.
O carrexo é unha práctica que tradicionalmente levaron a cabo os partidos da dereita, o PP e Coalición Galega mentres funcionou. O día das votacións van buscar á casa aos paisanos maiores e entréganlles o sobre coa papeleta. E co voto xa secuestrado apéanos diante do colexio electoral. Pagan co voto. Tanto os carrexantes como os ­carrexados consideran que o ­carrexado está en débeda co partido ou co cacique porque lle fixo favores, que non son tales, ­senón beneficios aos que ten ­dereito como administrado. O odio ao carreto foi un sinal de identidade do nacionalismo.
Cando Quintana di que o seu partido non carrexou para Oia, cre que atenúa o problema, porque son outros os que carrexan, pero está agravándoo. Os responsábeis da asociación de maiores declararon que non levaban os vellos a un mitin, senón a un acto onde o vicepresidente explicaría os avances do seu departamento. É dicir, que con trapacería dialéctica paiola pretenden ocultar a intención do carrexo, que é transportalos ao mitin partidario. Pero ollo, porque a asociación non forma parte da administración pública nin tampouco do movemento nacionalista. Actúa por tanto pagando os favores recibidos da administración, facendo desaparecer a fronteira entre o tramado institucional, o asociacionismo e o mundo partidario. Todo esvara por fóra das normas. Nunha palabra, a maneira de relacionarse do nacionalismo gobernante cos colectivos cidadáns é a mesma que a do PP.

ANDOLIÑA 24-2-09
Miradas alleas (I)
Imaxe de Luís Seoane

Hai un par de semanas celebrouse en Compostela un ciclo ben interesante sobre as relacións con Galicia dalgúns dos máis grandes escritores do mundo. Non puiden asistir ás charlas, pero por fortuna a Secretaría de Comunicación da Xunta editou con ese motivo unha colección de libros sobre o mesmo tema, que si me fixeron chegar.
Velaí o caso de A Galicia máxica de García Márquez, do que se ocupa con xeito o xornalista Carlos G. Reigosa. Nun coñecido artigo en El País, titulado Viendo llover en Galicia, maio 1983, o nobel colombiano deixou pegada dunha serie de referencias galegas (a beleza de Santiago, a chuvia e os poetas, Cunqueiro, a arte de comer, etc.) e do mito da súa avoa de posible ascendencia galega, que sería moi relevante no seu xeito de contar e na conciencia das complexas relacións entre a realidade e a fantasía que marcan os seus libros.
Reigosa tira do fío e esculca nas biografías do Nobel e a través de contactos co escritor a concreción desa hipotética ascendencia galega da que se gaba o propio García Márquez. No volume non se desatan os nós do misterio, pero a viaxe resulta agradable. "Que investiguen", seica dixo o escritor ó respecto. O tema queda aberto.
Eloxio da infidelidade
Afonso Vázquez-Monxardín
la región 24-02-2009

Non me volvín tolo nin quero que me deixe a muller, non crean. O que pasa é que lles estou plenamente convencido dos prexuízos que causa a fidelidade excesiva. Ao principio pode ter un remordementos e pensar que todos o miran cando vai pola rúa e nin se atreve a comentar o seu desexo de infidelidade nin cos íntimos. Pero claro, se un non dá opción non coñecerá algo que pode abrir portas ou acabar só en aventura ocasional. Tranquilícese e abandone o desacougo e os prexuízos. Sexa infiel, xa verá como ninguén se dá conta e como goza. Os infieis -políticos, dos que falo, claro-, créanme, somos a esencia do sistema democrático. Somos os que permitimos que as cousas cambien e evolucionen. Por iso os partidos, en realidade, diríxense case en exclusiva a nós e non ás mesnadas de piñón fixo -2que enchen de bandeiras, aplausos e berros os seus mitins. Por esa atención excesiva habemos de padecer constantemente o alcume de ‘indecisos’, e non é iso; simplemente nós pensamos o voto ata o último día, que para iso nos esmagan coa propaganda.Imaxinen que todo o mundo votase sempre o mesmo. Chegaría facer unhas eleccións cada vinte ou trinta anos. Cada xeración, cando o acúmulo de incorporacións de mozos de 18 anos fose relevante, e non serían precisas estas abouxantes campañas de cada catro anos. Pero, menos mal, existimos nós, os infieis.Señor e señora potencialmente infiel, o mundo ferve e vostede sabe que tamén pode cambiar. E como vostedes son os importantes de verdade eu quero pedirlles o voto. Se votou nas anteriores PP, pero está satisfeito de como se están facendo as cousas, pois vote a unha das gallas do Goberno e non se faga mal sangue, xa verá como se sinte máis libre. Se vostede botou ao PSOE e cre que a xestión da crise se está facendo de forma improvisada e cre no dos gastos supérfulos en despachos e coches, pois déalle o voto aos de antes ou á outra póla do goberno. Se votou BNG e cre que existe un escándalo na contratación de xente para Vicepresidencia e pensaba que ían facer cousas distintas, non se corte, aí están o PSOE e o PP desexosos de que se fixe neles. Se votou a algún dos grandes partidos estatais e cre que a Galicia precisa unha voz nacionalista e ten envexa da presión que exercen os nacionalistas vascos e cataláns, pois vote ao BNG. Se pola contra, é da idea de que hai que reforzar o estado central, meter caras novas en política e deixarse de tanta autonomía, pois vote á UPyD. Se está cheo dos tres grandes e quere facer un voto ético e inútil, como de ONG cristiá, pois vote ao PUM+J, que a pesar de parecer sigla terrorista relacionada co estourido de bombas é o entrañable Por un mundo más justo. Se está contento con como o están facendo ‘os seus’ -ao góberno cómprelle máis tempo, ou a oposición debe converterse de novo en goberno-, pois claro, déalles de novo o voto. Se quere dicir que tanto lle ten, bote en branco. Se é que ningún o convence, pois vote nulo. En fin, se o que quere é só botar son unhas risas, aí está a simpática, inútil e atolada ‘Democracia Ourensana’. Para que a liberdade non sexa só unha palabra do mundo político, non debe sentirse atado. Vostede é libre. Pénseo ben e vote o que lle pete. E benditos sexan os infieis (electorais) porque deles depende a democracia.

23 feb 2009


La Región 22-2-09

Bieito Iglesias: “Non creo nunha identidade baseada na música celta, o caldo, o hórreo e os cruceiros”
“Está en perigo o galego, que pasou dunha situación de inferioridade diglósica
, padecida ata hai pouco, a verse ameazado por un proceso galopante de substitución polo español”
Entrevista de MANUEL VIDAL VILLAVERDE, galicia hoxe 23-2-09

Antroido de onte, LA REGIÓN 23-02-2009

O tío Marcos.
Da vitalidade do vello antroido ourensán, mesmo no marco urbano, fala esa extraordinaria fonte da nosa memoria cotiá que foi ‘O Tío Marcos d’a Portela’, o primeiro xornal en galego, da man de Lamas Carvajal. Por el sabemos dun costume habitual daquela hora (1877): unhas mozas que viven na rúa do santo que ten o demo ós pés, dinos, botábanlle auga de colonia ós que por alí pasaban. O poeta fala da sambesuga que lle roe o fol ante o aceno das feiticeiras rapazas e dános a clave de cómo levar aquelas bromas: ‘Xa cho creo, iste bautizo/ séntalle ben a calquera,/ ¡Dios lles encha de millós/ as mansiñas distas nenas!/ Alá vai unha pregunta:/ ¿por qué ó botarme auga elas,/ sen o poder remediar/ me tremaron moito as pernas?’.

Velaí noutro parrafeo a antroidada de 1899: ‘Estamos no antroido,/ nas carnestolendas,/ no tempo en que as xentes/ se rin e troulean/ inda que nin chavo/ nas faltricas teñan./ Os mozos das vilas/ andan tralas nenas/ dicíndolles gromas,/ tirándolle almendras,/ e si non as teñen/ beilando co elas’. A copla devén logo denuncia da miseria e da fame moura nas aldeas: os agros quedan desertos, as chouzas sen pan nin carne, foise o humor dos agros.

Ou estoutro exemplo do mellor humor corrosivo de don Valentín, na sección ‘Casos e cousas’: ‘No antroido sairá polas rúas de Vigo unha comparsa de labregos. Facerse labrador de groma, pase. Tanto se queren divirtir as xentes que non teñen que facer, que cando un menos se pense van a sair algús vestidos de axusticiados’.

Vicente Risco. Hai moito de estética carnavalesca na narrativa e no teatro de don Vicente. Segundo contaba o seu fillo Antón, o autor de ‘O porco de pé’ era un gran amante da festa do carnaval e aínda nos anos da posguerra, cando estaba prohibida, o escritor facía o seu antroido particular en casa, que ás veces só consistía en poñer un tocado deses que levan os sijs sobre a cabeza ou algo similar. Esta querenza viña de vello, como se amosa cando Risco lle escribe en 1917 unha carta ó seu curmán Sebastián Martínez-Risco, entón en Zaragoza, invitándolle a gozar ‘a loucura do Carnaval baturro e estentóreo’. Esta carta explicita ben a súa persoal filosofía ó respecto: ‘Agora vén o carnaval ¡cousa misteriosa e escura e rara o Carnaval! ¡cousa antixermánica, cousa santa! Porque anque tanto se escribiu sobre o Carnaval ninguén sabe o que é... O día en que os homes o expliquen, transformarase o mundo. Hai que carnavalear, hai que facer o antroido, é case un deber... Eu, cando menos, merquei unha careta. Todos debiamos ter unha careta sempre perto de nós, non para poñela, senón para mirala; porque a careta... Digo unha careta, non un antefaz; a carauta non é o antefaz, o escondite de veludo; ten que ser unha carauta de cartón, ou de arame, ou de esteira, unha das carautas máis feas, das máis raras. Debes mercar unha; escóllea grotesca, estraña, estrambótica, case tráxica. Verás que alivio para os teus pesares, para o peso insensible e tremendo da vida. É maxia’ (en castelán no orixinal, publicada por Freixeiro Mato en ‘V. Risco. Arredor de Nós’, 1993).
Votar ou non votar, M.A. FERNÁN VELLO, Galicia Hoxe 23-2-09

Debo confesar que nos últimos días foron varios os amigos -residentes todos eles en países de Europa e con dereito a voto en Galicia- que, dunha maneira ou doutra, en conversa directa ou a través do correo electrónico, me interpelaron sobre o acaído do voto e das opcións existentes, unhas e outras, pois é ben certo que a distancia -e non é tanta esta, nestes casos- crea certos problemas de "axuste fino", digámolo así, á hora de exercer o voto en circunstancias como as presentes. Eu, que penso votar, por suposto, faleilles a todos eles coa máxima claridade e convencemento. Teño ben decidido o meu voto -madia leva- e tratei de argumentar, aínda dende certa decepción política que me afecta, sobre a conveniencia de levar a cabo a acción de votar, e de votar aínda por unha determinada opción en concreto. Mais vaiamos por partes. En primeiro lugar, sen ningún xénero de dúbidas, é fundamental a participación. O abstencionismo, chamémoslle "consciente", de raíz política esquerdista na súa posición, supón abrirlle as portas de novo ás forzas políticas retardatarias -así se expresaría o amigo Isaac Díaz Pardo- que durante tantos anos ostentaron o poder. Por iso resulta fundamental votarmos, superándomos calquera decepción puntual, por un país que avance e que progrese, por unha perspectiva de esperanza en todas as ordes sociais, por un futuro de construción democrática e nacional da nosa Terra. Aínda que a cabeza pensante e fría -expresáballe eu isto aos meus amigos- teña en conta o peso dunha desilusión creada e dunha certa descrenza nos foros políticos actuais, debe imporse aquí a sabedoría -polo menos nesta convocatoria- do corazón de sempre, o que sinala a liña dun porvir anceiado no tempo. Non votar, ou votar nulo, é un exercicio profundo de desamor a unha causa política que debe estar por riba do nocivo e estéril individualismo que medra, aos poucos, aquí e acolá. Por sorte, algúns dos meus amigos indecisos decidiron, finalmente, votar. E todos clarificaron o seu voto. O futuro construímolo nós.
Os "glotófagos", ou "Galicia bífida"
XOSÉ M. BEIRAS, Galicia Hoxe 22-2-09

"Glotófagos", escribín, non "lotófagos". Así que non se non trata do famoso episodio dos "comedores de lotos" na Odisea. Inda que mellor sería, se cadra. Os "lotófagos" eran inofensivos e hospitalarios habitantes nativos das costas das actuais Tripolitania e Túnez suroriental. Alí situou Victor Bérard, hai cousa de cen anos xa, o episodio narrado por Ulises no Canto IX da Odisea. Na illa de Djerba, conforme a Estrabón. Relembrareivolo, queredes?: "Enviei tres dos meus homes a exploraren aqueles lugares. Mais, logo de pórense en camiño, toparon ben axiña cos Lotófagos que, lonxe de pretenderen matalos, déronlles a comer lotos. Ora, des que calquera deles probaba eses froitos, doces coma o mel, xa non quería volver nin traguernos novas; todos querían ficar ali, saciárense deses froitos, e adiaren para sempre a data do seu retorno". O Ulises conta que tivo que os embarcar á forza, e facérense ao mar todos a escape. "Temía -di- que os outros compañeiros, comían dese dátiles, esquecemse a data do retorno tamén eles". Os gregos da época clásica chamábanlle "loto", amais de aos nenúfares de Exipto, a un froito que se daba nas terras costeiras de Libia, que segundo Herodoto "tiña o sabor doce do figo e do dátil" -ou támara- e a lenda aseguraba que facía perder a memoria. Na Odisea xógase coas palabras "loto" e "leté", que significa esquecemento (...)

O artigo completo

Na edición en papel, o artigo saiu coa caricatura que me fixo O Carrabouxo e esta dedicatoria de Beiras (moitas grazas):
Para Marcos Valcárcel,
entrañábel compañeiro,
perseverante loitador na
defensa da nosa cultura
e do noso idioma.

22 feb 2009

FÍO MUSICAL, vía Tacho

Xa pasou a Chuvia, pero Dizzy e Louis teñen algun problema coa Umbrella.
3 minutos deliciosos



Leuter González Salgado
A MIRADA RETIDA 22-02-2009
Dúas imaxes de Leuter González Salgado, nunha foto dos anos 30 e unha caricatura realizada por Carlos Maside, publicada en ‘Galicia Emigrante’, 1958, a revista bonaerense de Luís Seoane. Tiven aínda a sorte de coñecelo nos 70, en actos da A. C. Auriense e na súa propia casa, pois era o avó do amigo Xosé Lois Carrión, que me facilitou a foto. Nos anos 30 militou no Partido Nazonalista Republicano de Ourense e logo no Partido Galeguista de Otero e Risco. Coa chegada da República foi o primeiro concelleiro nacionalista da cidade e tamén obxecto de escarnio dos socialistas, que chegan a pedirlle ó alcalde que lle prohiba falar no Concello no ‘dialecto regional’. Mestre de profesión, tamén estivo nas orixes da Caixa de Aforros e presidiu a Cruz Vermella. Nos anos 60 e 70, como outros vellos galeguistas, militou no Partido Socialista Galego de X.M. Beiras. Na revista ‘Galicia Emigrante’ publicaban o debuxo de Maside con este texto: ‘Eleuter González Salgado, notable pedagogo gallego al que se deben además numerosos estudios breves dedicados a temas de Galicia, en una pose suya en la asamblea de municipios de Compostela, recogida en rápido apunte por el magistral lápiz de Maside’.

UNHA NOVA HOXE EN La Región
O historiador Marcos Valcárcel é nomeado ‘Socio de Honor’ na Asemblea do Liceo

La Asamblea General del Liceo nombró ‘Socio de Honor’ al historiador y escritor ourensano Marcos Valcárcel, en virtud de los ‘relevantes servicios prestados a la sociedad como director de la sección de Literatura, habiendo alcanzado el más alto nivel cultural y prestigio para la entidad’. Además, la sociedad aprobó los gastos del 2008 y el presupuesto para el 2009. (Foto: José Paz)
El Liceo celebró el pasado viernes su Asamblea General Ordinaria de Socios, con la asistencia de numerosos asociados que aprobaron entre otros acuerdos nombrar ‘Socio de Honor’ al historiador, investigador y escritor ourensano Marcos Valcárcel López, por su compromiso con la entidad y por su destacada labor al frente de la Sociedad como director de la Sección de Literatura.La constitución de la sección de Literatura en el marco de la sociedad ha sido la principal aportación de Marcos Valcárcel a la vida social y cultural de la ciudad, continuando la labor iniciada por Carlos Cásares y aumentada con el Ciclo ‘Visións de Galicia’, el ‘Encontro de Escritores Ourensáns’, los roteiros sobre Curros Enríquez y Blanco Amor, y la constitución del Premio de Microrelato.Durante la asamblea, los socios de la entidad liceística calificaron a Marcos Valcárcel como ‘una verdadera fuente de conocimiento de la historia contemporánea, que mantiene viva la comunicación con el resto de los intelectuales de Galicia, por lo que es un orgullo para esta sociedad que él forme parte decisiva de nuestras actividades literarias, con las que el Liceo ha alcanzado en estos años el mayor nivel de prestigio cultural’.

21 feb 2009

A proposta do ministro de Cultura
Isaac Díaz Pardo e Juan Antonio Porto, galegos galardonados
coa Medalla de Ouro ó Mérito nas Belas Artes 2008
(nota do Ministerio de Cultura, en Comentarios)
ESCRITOR DO MES, DA AELG
Entrevista en Culturas, La Voz de Galicia, 21-2-09, realizada por Camilo Franco

- Vostede combina historia e xornalismo. É unha mestura que moitos consideran unha contradicción. ¿Hai puntos de encontro?
- No meu caso nunca observei esa contradición. Obviamente, a metodoloxía é diferente, pero calquera saber, tamén a historia, ten que comunicar con xeito as súas reflexións. Na miña xeración houbo revistas modélicas ó respecto, como “Triunfo” ou “Tiempo de Historia” que fixeron un labor digno de aplauso nos estertores do franquismo. Medios de comunicación e historiadores deben ser cómplices neste aspecto.

- ¿Queda espazo nos medios para a historia e para a divulgación?
- O espazo é moi limitado, agás en suplementos ou promocións complementarias. Por outra banda os medios non ofrecen ós historiadores galegos as mesmas facilidades que a pseudohistoriadores españois, na liña de Pío Moa e outros, sostidos por fortes presións do mercado. A competencia é desigual.

- Ten estudado os medios de comunicación galegos nuns anos de moitos cambios. ¿Como describiría a evolución dos mesmos?
- Creo que os cambios foron máis no plano da renovación tecnolóxica que na propia concepción informativa dos medios. No mercado da prensa escrita, por exemplo, sobrevive unha forte presenza dos medios locais e o localismo é dominante en todos os xornais galegos. A nivel de opinión e no seu ton reivindicativo, seguen sendo modélicos os proxectos máis ambiciosos da Galicia republicana, como El Pueblo Gallego, o Galicia de Vigo ou La Zarpa ourensá.

- ¿Foi unha evolución parella á da sociedade?
- A sociedade cambiou quizais máis e basta comparar un xornal de 1977 con outro de hoxe. Pero nese cambio social os medios tamén foron decisivos, sobre todo as televisións.

-Incorporouse de maneira intensa á tribo de blogueiros galegos con As uvas na solaina. ¿Cre que a rede e os medios físicos son complementarios ou pensa que competirán polos mesmos lectores?
- De momento son complementarios e aliméntanse mutuamente. No futuro os medios tradicionais imitarán, xa o están a facer, recursos dos blogues, loitarán pola interactividade e terán que ser máis creativos e imaxinativos para conquistar unha mocidade pouco receptiva ás formas máis convencionais de comunicación.

¿Escribir no blog supuxo algún cambio na maneira de escribir nos outros medios?
Sobre todo supuxo a posibilidade de contrastar as miñas opinións de forma directa cos lectores. Ademais, dos debates que xorden a cotío en As Uvas na Solaina, nacen de cando en vez temas de interese para os meus artigos nos xornais.

- A historia local é outro dos xéneros nos que traballa. ¿É a parente pobre dos estudos académicos?
- Cada vez é menos parente pobre e en Galicia conta cunha forte tradición dende o século XIX. A historia local é decisiva na construción de referentes de identidade e, cando se afronta con rigor científico, ten a mesma validez que calquera outra parcela da historiografía.

-Acaba de publicar unha “Historia de Ourense”. Arredor da cidade hai unha certa mítica cultural. ¿Cre que a importancia cultural é maior en Ourense que en outras cidades?
- É unha mítica cultural que, como tal, remite ó pasado. Os dous grandes momentos do Ourense cultural foron a Xeración Nós e o Rexurdimento de Lamas Carvajal e O Tío Marcos da Portela. Neses dous momentos históricos, interconectados entre si, a cidade, sen renunciar á súa personalidade, abriuse ó mundo e constituíuse nun referente para unha Galicia dona de seu. Isto pasou tamén noutras cidades. A vantaxe ourensá foi contar con figuras tan xigantescas como Vicente Risco, Otero Pedrayo ou Blanco Amor, que en conxunto cobren toda a historia cultural do século XX e seguen dialogando connosco. Otero ou Blanco Amor teñen aínda moitas cousas que contarnos.

A pesar de escribir moito e de estudar aos autores de ficción, ¿non se sentiu tentado pola ficción?
- A mesma pregunta fíxoma dúas veces Carlos Casares animándome a dar o salto á ficción, pero creo que o meu territorio é o xornalismo e a investigación. A Galicia de hoxe ten excelentes escritores de ficción e moitos deles son amigos meus. Prefiro que os lean a eles, que paga a pena.
Tocamentos extremos
Afonso Vázquez-Monxardín
la región
21-02-2009

Non por ser un terreo común, algo dito e asumido globalmente, deixa de ser unha verdade como un templo: os extremos tócanse. Se cadra ten que ver a cousa con iso de ser a terra redonda.
Ou sexa que, como nos ensinaron Magalláns e Elcano, se un anda sempre cara á esquerda, chega pola dereita ó mesmo sitio onde estaba antes, e viceversa. Debe ser iso.

Hai casos políticos moi tráxicos e outros que, andando o tempo, deixan un regusto divertido. O asasinato de Ysaac Rabín, en 1995, feito por un fanático relixioso xudeu, foi un éxito tamén para os fanáticos relixiosos musulmáns. Para que vexan como anda o patio por alí, hai incluso xudeus integristas -o Naturei Karta- que son declaradamente pro iranís e bendicen o holocausto por ser un castigo divino contra os intentos de establecer un estado xudeu na terra. Hai xente para todo. Tamén aquí, cando entraron os gardas civís no Congreso, aquel 23-F, ao principio non se sabía ben se eran extrema esquerda etarra ou extrema dereita golpista.

En fin, xa sen traxedia, aos nacionalistas españois éncheselle a boca usando o termo ‘español’ para a fala orixinaria das terras castelás, e algo semellante lles ocorre aos máis arrichados nacionalistas periféricos (galaico-euskaro-cataláns) que sempre utilizan o mesmo vocábulo, e parece así que os que dicimos máis ben ‘castelán’ vimos quedando en posicións intermedias, con vocación de acougo e tranquilidade. Seguramente.
Pero se antes os radicalismos extremos viñan con moito da cousa política, arestora van por outros camiños. ‘Galiza non se vende’, dixo o lema dunha manifestación ecoloxísta que advertía a calquera goberno futuro e que supoño terá a súa parte de razón, pois sabemos que a razón é como un grandísimo queixo emmental: normalmente non o leva todo o mesmo comprador. Pois ante esta grandilocuencia extrema, retrucaba un paisano irónico: ‘Certo, non se vende. E que non se vende nada. Está todo parado’.

E extremos tócanse tamén cousas dos costumes. É máis fácil pasar de demo a anxo -ou viceversa- por conmutación da chave, que dun deles a xente do común. Ou todo é hiperconsumismo de compra-compra-compra, ou chegan os contrarios e fan campañas alucinadas como a de ‘Os reis non existen’.
Pois esoutro día algúns deberon pensar que andaba eu mal da cabeza -cousa que non desboto plenamente- porque me parei diante dun longuísimo texto explicativo, radical que argumentaba sesudamente o seu publicitario título: ‘San Valentín mata mulleres’ e botei a rir. ¡Mi madriña, que fío de disparates ensarillados e irrebatibles! Despois, ao día seguinte, xa non rin tanto ao ver que en Pakistán houbera manifestacións islamistas contra a mesma celebración por razóns opostas, curiosamente, ás do grupiño universitario que, con pleno orgullo, reivindicaba para si o nome con que asinaban, ‘As lerchas’. E daquela lembrei a disparatada visita das ‘mulleres artistas’ capitaneadas pola inefable Cristina del Valle a varios líderes de Hamás, entre eles ao xefe máximo, Khaled Meshal, en Damasco o día 15 de xaneiro pasado. E pensei, xa serio, se non estaremos escorregando da razón embaixo.

Cabalos azuis

ANDOLIÑA 21-2-09


Hai agora cen anos, Franz Marc, un pintor de Múnic que viviu poucos anos, pintaba unha vaca de cor amarela. Formado no impresionismo, asimilou elementos do expresionismo e do fauvismo para chegar a un estilo propio. Eran os tempos das vangardas e Vicente Risco comentaba o movemento futurista, que agora celebra o seu centenario, dende as páxinas do xornal ourensán El Miño.
Obsesionado polas colores e polo movemento, Franz Marc pintou logo vacas amarelas, vermellas e verdes, e cabalos azuis e vermellos, e corzos e cans e gatos multicolores. Non era só un xogo: detrás estaba o rico debate intelectual de Der Blaue Reiter (O Xinete Azul), con figuras da talla de Kandinsky, que revolucionaron as bases teóricas das artes no tempo das vangadas-
Franz Marc prefería pintar animais antes que persoas, quería descifrar a parte interior e espiritual da Natureza. Nas súas palabras, tentaba sentir o tremor e o bulir do sangue na natureza, nas árbores, nos animais, no aire. Creo que o logrou, como Chagall : aínda hoxe nos sorprende a tenrura e a forza expresiva das súas vacas e cabalos. De certo, a realidade é algo moi complexo, non menos que a arte.

19 feb 2009

VERGOÑA

Remato de ver os telexornais da Primeira e da Cuatro. Gabilondo entrevista a Touriño e información abondo de Rajoy e Pepe Blanco, na Cuatro. Na outra, idem. E así varios días, o ideal bipartidista. E o BNG cogobernante non existe?

E tamén nos está a perxudicar ós galegos a coincidencia coas vascas, das que se informa con máis detalle.

Unha enquisa.
pan por pan 19-2-09. Imaxe de Bacon.

Esoutro día chamáronme por teléfono para facerme unha enquisa sobre as eleccións. É a primeira vez que tal cousa me sucede e respondín disciplinado. A enquisa era ampla e pedía moitos matices sobre a miña ubicación ideolóxica. Tamén solicitaba unha nota concreta para varios políticos do goberno e da oposición. Cando vaia votar, non poderei matizar tanto. Nin moito menos. O sistema obríganos a espremer a utilidade do voto e moitos cidadáns acaban por votar o menos malo. Ou por votar tapando o nariz, expresión que vexo repetida nos blogs. Moitos outros votarán contra un partido, máis que a favor do outro. E todos eses votos valerán igual: convencidos, escépticos, cabreados, resentidos, etc. Si, xa sei que non é o sistema perfecto, pero quen inventou a democracia, con todo, solucionou moitos problemas. Oxalá os deputados electos afonden nesa democracia imperfecta. Xa sería moito.
To!
Bieito Iglesias, El Correo Gallego 19-2-09

Imaxe: Vacas amarela, vermella e verde, de Franz Marc - 1912 -

Que as universidades se ocupen da onomástica do gando vacún en lugar de investigar -por exemplo- as causas da crise económica dá que pensar. Quizais na era do baleiro que nos tocou vivir, os outrora templos do saber estean abocados a entreter as masas con chilindradas, en dura competencia coa televisión.Desde logo o telexornal da TVG fíxose eco de certa pescuda da universidade de Newcastle que constatou empíricamente como as vacas con nome propio baixan o leite mellor que aqueloutras non baptizadas. Os experimentos realizados durante miles de anos polos camponios galegos xa tiñan chegado a conclusións moito máis precisas. Como se sabe, nas cortes das nosas aldeas de antes, o gando bovino tiña nome mentres que porcos e ovellas, burros e eguas ficaban no anonimato da denominación xenérica; do mesmo xeito que se nomeaban os cans (Merola, Petís, Café, etc) e non se distinguía con ese privilexio a outros animais domésticos tales como gatos ou galiñas. As vaquiñas galegas todas tiñan a súa graza, así fosen rubias, marelas ou de raza limiá, caldelá e vienesa (tres castes que os cursidosos peritos agropecuarios inclúen entre as "morenas del norte"). Chamábanse Vermella, Pinta, Cabana, Marquesa, Linda, Barrosa?con nomes puramente descritivos da cor da súa capa ou encomiásticos. Agora ben, por máis que quixeses lisonxear a vaca chamándolle, coma tal, Bonita, ás veces ofrecía un ubre inchado e outras veces o leite púñaselle nas cornas en lugar de nos tetos. Querse decir que, baptizadas ou non, había vacas de leite (frisona holandesa), animais de carreto (as razas barrosas) e rubias galegas, boas para a carne, esclavas da canga ou da molida de mellor dente que as suízas ou holandesas. Que a TVG non saiba nada disto e se guíe por nonadas pseudocientíficas de Newcastle demostra que o mundo actual despreza a cultura labrega, un patrimonio milenario vivo aquí na Galiza ata antonte. Só se me ocorre exclamar "to!", voz usada no agro para tornar ou deter o gando.


Románico
ANDOLIÑA 19-2-09

A segunda cadea de TVE está emitindo polas mañás unha serie documental moi recomendable, Rutas del Románico, conducida polo humorista gráfico Peridis. Tras percorrer nunha xeira anterior boa parte do románico en Castela e León, Peridis segue o seu camiño, lapis e lámina en man, pola montaña palentina, Álava, as grandes colexiatas de Cantabria, a arte tardía de Pontevedra, as pinturas murais das igrexas catalás, o final do Camiño de Santiago, os antigos condados de Sobrarbe e Ribagorza (Aragón) e os grandes mosteiros cistercienses e bieitos de Cataluña.
Unha completa visión do Románico dende a clave artística e monumental, que remata sendo tamén unha crónica da época, do estilo de vida e da historia social e relixiosa nos séculos nos que floreceu esta arte. Un acerto da serie é que non se centra só nas grandes catedrais e colexiatas, senón que ademais esculca nas igrexiñas do románico rural.
Tamén un modelo do documental sobre patrimonio a imitar polo audiovisual galego e a Televisión de Galicia: para cando unha serie semellante sobre o Románico galego, que se deteña tamén con agarimo nas pequenas ermidas e capelas que enchen a Galicia rural?

18 feb 2009

Santoral político
LUÍS GONZÁLEZ TOSAR, El Correo Gallego 1-2-09

Ideoloxías á parte, un grupo de politólogos logrou descubrir, despois de moitas e moi variadas pescudas, que as tres principais forzas políticas de Galicia depositan as súas esperanzas, seguindo nisto a tradición popular, en dous santos e unha santa.
Guñedo foi, ao parecer, antes de se converter ao cristianismo, un centurión romano do século III chamado Aulus. Denunciado por un veciño da porta que lle envexaba o rabaño das ovellas, decapitaríano na súa vila, preto do actual Prevediños (Touro), e posteriormente sería declarado martir polo Papa San Eutiquiano, no 280. Seica vén protexendo o Partido Popular de Galicia desde a terceira visita de Xoán Paulo II a Compostela. Un alto dignatario vaticano encargaríase de lle entregar a Don Manuel, no máximo segredo, unha reliquia de San Guñedo, a primeira falanxe do dedo furabolos. Ignórase o paradeiro da reliquia e da única imaxe do santo.
En canto a San Prizón, descoñécese o lugar de nacemento e os apelidos deste beato que, a comezos do XVIII, aparece rexentando unha misión xesuítica de tres mil indíxenas guaraníes á beira do río Paraná. Os oficios mediadores do santo Prizón deben remontarse aos tempos do cainitismo socialista. Está claro que foi Paco Vázquez o seu introdutor e custodio. Disque Touriño só lle pide favores a través de Antón Louro.
E por último a guía benefactora do nacionalismo, Santa Bruña. Aínda que fóra do santoral, Bruña segue a ter autoritas no BNG. As malas linguas alcúmana " A coronela", porque cinxe espada e mostra arrogancia no rostro. Para pesar dos seus siareiros, Bruña veu de fóra, tróuxoa Castelao da Bretaña. Os que saben destas cousas sitúana como advocación de Xoana de Arco. A pobre Santa Bruña botou décadas no faiado da casa do autor de Sempre en Galiza, en Rianxo. Tivo paciencia, liberárona das tebras Quin e os seus fieis de Allariz.