COMO SE CONSTRÚE UNHA NACIÓN
(para os posibeís interesados que vivan na contorna de Ourense-O Carballiño)

O xoves 13 de xullo terá lugar unha conferencia na Casa de Cultura de O Carballiño a cargo do historiador Marcos Valcárcel co título “Galiza, 1906-1936: como se constrúe unha nación”, organizada pola Agrupación Cultural Avantar dentro dos actos conmemorativos do Día da Patria Galega.

Ao longo da mesma o escritor ourensán percorrerá un amplo roteiro da historia cultural, social e política de Galiza dende o rexionalismo ata os días da guerra civil, abordando aspectos moi diferentes da súa realidade sociocultural: a normalización da lingua, a literatura, a música e os coros populares, o teatro e o cine, os deportes, o pensamento nacionalista, a prensa republicana e agraria, os monumentos e homenaxes, os lugares da memoria, etc.

Esta charla irá acompañada dunha montaxe audiovisual en power point con máis de cen fotografías históricas relativas a ese período, moitas delas pouco coñecidas ou inéditas (procedentes da prensa e dos fondos da Real Academia Galega).

(Ilustro cunha imaxe pouco coñecida, pese ao enorme significado que tivo na nosa historia cultural: o enterro dos restos de Curros na Coruña, 1908, foto dos fondos da RAG)

Urbanismo ou abuso nas costas?
(Andoliña 12 xullo)
A Xunta de Galicia acaba de anunciar medidas contra a ocupación indiscriminada do litoral galego e a degradación da paisaxe pola masificación do turismo nas zonas de praia. De certo, as novas sobre unha posíbel ‘marbellización’ das costas galegas son cada día máis preocupantes. Fálase de milleiros e milleiros de novas vivendas para turistas, que os promotores xustifican en atención á demanda existente. Ninguén vai negar que a construción sexa un dos motores do país ou que lles dea traballo a moitos milleiros de familias, pero semella lóxico actuar con moito coidado a este respecto. Por varias razóns.
Porque a paisaxe destruída non é recuperábel. Porque sobran exemplos de prevaricación ligados ao mundo inmobiliario (non só na contorna de Marbella). Porque só 8 concellos adaptaron as súas normas á Lei do solo e abondan tamén os concellos sospeitosos de conceder licenzas irregulares. Porque mesmo se ten chegado ao atentado (velaí Nigrán) contra os que se opoñen a este modelo corrupto de urbanismo. Porque hai un mínimo de 46 puntos negros neste imperio do cemento, segundo datos de Greenpeace. E os cidadáns esiximos, co noso dereito, todos os controis necesarios para non matar a galiña dos ovos de ouro. (Imaxe do pintor "noso" Sucasas)

Parlamento Europeo.
Na semana pasada a eurocámara aceptou o emprego do galego na comunicación cos cidadáns e condenou como institución o franquismo. Xa saben quen votou en contra, contra o uso do galego e contra a condena ao franquismo: o Partido Popular Europeo. O mesmo que moveu Roma con Santiago con recursos para apear ao nacionalista Camilo Nogueira do seu escano europeo en favor dun “popular” de Cantabria: xa sabemos para qué valeu ese cambio. (Imaxe do pintor Guido Reni, “Susana e os vellos”).

Sentido común.
Hai ideas tan lóxicas, tan de sentido común, que o único estraño é saber por qué non se poñen antes en práctica. Como a que anunciou esta semana a Xunta, a través da Consellería de Política Territorial: o Noitebús, unha posibilidade de transporte barato que permitirá aos mozos no verán facer os seus traxectos ás zonas de lecer nun transporte público e sen coller o automóbil propio. Por 1,5 euros poderá moverse, entre as dez da noite e as oito da mañá, en roteiros de marcha como Baiona-Vigo, Pontevedra-Sanxenxo, Ribeira-Padrón ou Malpica-Santa Comba, entre outros. A inmensa traxedia que o alcohol e o automóbil deixan cada fin de semana nas estradas galegas esixe algo máis que o laio repetido e as condolencias inútiles. A iniciativa da Xunta é de sentido común e pode aforrar moitas vidas: con que salvase só a un só dos nosos mozos xa merecería o noso aplauso.
(Imaxe: aínda que non veña a conto, a fermosura sublime de Juliette Binoche)

Gerry Admans e os negros que se reivindican como irlandeses (fotos dende Irlanda de Afonso Vázquez Monxardín)
Dende Irlanda, onde está cos seus alumnos do Instituto nun programa de verán, o amigo Afonso envíanos estas fotos de Dublín, rigorosa exclusiva para a prensa galega e dixital. Veñen con estas liñas (eu preguntáballe "se se estaba a facer máis nacionalista..."):
Pois non creo que me faga máis nacionalista.Certamente este é un pobo nacionalista e non estou seguro de que me guste.Amables como poucos, agradables, serviciais, comunicativos, etc. Moito mellor cós ingleses, sen dúbida. Pero en canto se poñen a lembrar o feito polos ingleses... perden o norte.É verdade que os ingleses os trataron como aos cans. Unha colonia máis dentro dun imperio amplo. Negador da súa relixión, da súa esencia, causante directo de millóns de mortes de fame... con fusilamentos a esgalla nos anos dez, con historia terribles que gozan contando.Non creo que sexa san que o primeiro monumentos uqe nos levasen a ver sexa o cárcere de Kilmailham onde os ingleses prenderon e machacaron aos irlandeses e onde estes -desde o estado libre. machacaron aos do IRA mentres o IRA mataba a Martin Collins , que se podería dicir Yoyes... Menos mal que nun recuncho apartado dun parque lle ergueron non hai moito un busto a Collins... Pero o certo é que pasan cousas curiosas. Onte en Dublín encontreime con Gerry Adams. Había unha manifestación de negros irlandeses -recén chegados- que pedían diante do parlamento que non lles aplicasen a lei de estranxeiría local aos que tivesen fillos nados en Irlanda... Ver aqueles negros abaneando bandeiras irlandesas e dicindo proclamas do orgullo irlandés era simpático. Cando chegue Gerry Adams, non había máis ca un xornalista despistado e eu. Gerry dirixiuse cun megáfono de manifa aos presentes e dixo cousas bonitas... Todos somos irlandeses, de onte e de hoxe... etc. Pareceume boa xente. Iame sacar unha foto con el pero acabouseme a batería. Cousas que pasan. Mándoche as tres fotos que fixen no momento. Rigorosa exclusiva mundial para o teu blog.

Poucos nomes en galego
(Andoliña sábado 7 xullo)
Alejandro e Lucía foron, en toda España, os nomes favoritos dos pais para os seus fillos, segundo datos do Instituto Nacional de Estatística. Os antropónimos varían devagariño e os preferidos mantéñense durante varios anos. Entre os máis usados están Daniel, Pablo, David, Javier, María, Paula, Marta, Claudia, Carla, Andrea, etc. Os nomes dos culebróns televisivos aínda están nun segundo plano. Consulto a páxina web do INE, porque nela constan os resultados por autonomías. E aí xorde a sorpresa, que tampouco é tanta. En Cataluña aparecen Marc, Álex, Arnau, Jordi, Eric, Adriá, etc. No País Vasco dominan os Iker, Unai, Ander, Mikel, Eneko (nenos) e Irati, Ane, Naroa, Nahia, Leire, Uxue (nenas). Que pasa en Galiza? Seguro que o adiviñan. Á cabeza están Pablo e Lucía, o masculino leva sete anos de líder e o feminino é o favorito dende hai catro anos. Dos dez nomes máis usados no 2005 só hai dous exclusivamente galegos: Brais e Uxía, postos noveno e décimo. En cambio figuran como escollidos nomes tan fermosos como Alexandre, Hadrián ou Martiño, pero todos na súa forma castelá (Adrián tamén é correcto en galego). Un país que se nega a si mesmo? Dende logo, nada que ver cos cataláns e vascos.
("Lección difícl", imaxe do pintor W. Bouguereau)

PAN POR PAN sábado 8 xullo
Son escéptico sobre as axendas do estado do mundo que ofrecen os grandes medios de comunicación. Un encontro de diplomáticos e politólogos en Toledo desmitifica moitos dos tópicos que circulan sen reservas: por exemplo, a ameaza militar de China que, segundo din outras voces, está sendo esaxerada polos medios. Ou o problema de Irán que semella nas portas dunha confrontación. A realidade sería outra: Irán non iniciou unha guerra nos últimos 300 anos e colabora a fondo co mundo occidental en Iraq e en Afganistán. Segundo Edward Luttwack, experto en estratexia de Washington, o presidente iraniano xoga a carta nuclear por razóns electorais e o auténtico problema do país é interno: o perigo demográfico dos 20 millóns de iranianos de orixe turca que habitan o nordeste do país e queren separarse. Oxalá teñan razón os expertos e non vexamos novas operacións do deserto en Oriente Medio.
(Imaxe: "Espido con colar", August Macke, 1910)

O cosmonauta perdido.
(Pan por Pan xoves 6 xullo)
Tiven un compañeiro na mili que cría en todo o relacionado co mundo esotérico: abducións, corpos astrais, posesións diabólicas, extraterrestres, etc. Eu non son quen de entender ese grao de credibilidade, pero sen dúbida existen milleiros e milleiros de persoas como aquel meu amigo: a proba é que a SER e a Cuatro teñen programas de gran audiencia deste estilo, comandados por Iker Jiménez. Segundo leo no cultural de “La Vanguardia”, esoutro día este artista da fantasía columpiouse abondo coa historia dun cosmonauta ruso, Ivan Istochnikov, seica perdido no espazo por abdución. O simpático do tema é que, por ignorancia ou ousadía, Iker Jiménez estaba a repetir unha lenda urbana nacida dunha serie de fotografías de Joan Fontcuberta, creador hai anos da vida e morte ficticia do tal cosmonauta: velaí como sorrí contento aló onde estea “perdido”.

Corrupción, cemento, novela negra
(Andoliña xoves 6 xullo)
No xénero da novela negra hai unha serie de arquetipos case inevitábeis: o detective amargado e borracho, a vampiresa fatal que manipula as vontades dos homes, a crueldade e brutalidade do gánster e dos mafiosos, o móbil económico que conduce a acción narrativa. Diego Ameixeiras respecta estes tópicos en O cidadán do mes e trasládaos a un Ourense que nas súas novelas non é a cidade tranquiliña na que vivimos, senón unha urbe sobresaltada polos atentados dun chamado Grupo Independentista Armado e polas poutadas do exército da corrupción, con matóns a soldo para levar a cabo os seus plans.
O poder está asociado ao cemento e ao formigón e, nesta novela, ao promotor dun chamado Centro Comercial Milenio que se constrúe nas inmediacións do desaparecido Camiño do Vao e beira dos Salesianos. No mesmo lugar onde se ergueu un centro comercial hai poucos anos, co apoio do Partido Popular e do BNG e co rexeitamento dun amplo sector da cidadanía ourensá. En calquera caso, o tema é de extrema oportunidade: velaí a desfeita que se anuncia nas paisaxes da costa galega e que mesmo tivo xa episodios de violencia e atentados contra bens de concelleiros nacionalistas nas terras de Nigrán.
(Imaxe da pintora portuguesa Adriana Molder).

‘O cidadán do mes’, de Ameixeiras
(Andoliña mércores 5 xullo)
Hai unhas semanas gañaba o último premio Xerais Diego Ameixeiras, autor das novelas policíacas Baixo mínimos e O cidadán do mes, arredor das andainas do detective Horacio Dopico. Debemos engadir o seu nome á nosa serie sobre Ourense: universo literario pois ámbalas dúas están ambientadas na miña cidade e con profusión de riscos topográficos. Poderíase elaborar un plano urbano auriense seguindo os pasos do protagonista: dende a Cruz Alta ata o Parque Miño, dende a rúa dos viños ata Barrocás e o Polvorín, con incursións na Derrasa e na Chavasqueira e protagonismo para lugares de culto das novas xeracións como o Café Auriense ou o Rock Club.
Creo que ningunha obra literaria ata agora recolleu un abano tan amplo de espazos ourensáns, axuntando o Ourense histórico e medieval (o que coñeceu a Xeración Nós) cos novos barrios, froito da emigración e da especulación urbanística, nacidos de xeito ben desordenado nas décadas dos anos 60 e 70. Os espazos climatolóxicos tamén son importantes: se en A esmorga a choiva e a friaxe eran dominantes no curso da novela, agora quedamos enchoupados polas suores da calor abafante dun agosto ourensán, tan real por certo.

Vermellos e verdes nos simios

(Andoliña martes 4 xullo)

Dúas notas máis sobre os estudos do primatólogo Frans de Waal sobre bonobos e chimpancés en relación coa especie humana. Quedoume engadir esoutro día que ningunha sociedade de simios se organiza en torno á familia nuclear como as sociedades humanas: a educación nesa contorna permitiu unha infancia longa dos nenos, que o seu cerebro acade un tamaño maior que o doutros primates e que o comportamento humano se basee máis na aprendizaxe que no instinto.
Quizais lles debamos tamén algo no que se refire ás emocións e aos sentimentos que asociamos ás cores. E non se pode discutir a pegada das cores no noso mundo emocional: nos hospitais domina a cor azul, queren vendernos en verde os produtos bautizados ecolóxicos ou naturais e todo iso non é casual. Pois ben, o verde é tamén a cor da selva e o vermello a cor do sexo e o do sangue. Para os humanos o verde é un elemento sedante e, en cambio, o vermello, estimulante: bandeiras vermellas, vermellos de Van Gogh, iconas da industria do sexo, etc. Segundo Frans de Waal, as nosas preferencias estéticas estarían relacionadas tamén coa nosa primitiva historia como primates: por algo a Darwin caricaturizábano na súa época con corpo de mono.

O galego, patrimonio común, artigo de Afonso Vázquez-Monxardín
(Galicia Hoxe, Camiño do Vao, martes 4 xullo 2006)
O movemento de recuperación e actualización da identidade galega ten unhas raiceiras culturais moi fondas. Tense dito que no século XIX, coa instauración do estado moderno, Cataluña foi reinventada pola burguesía comercial e industrial, o País Vasco por cregos que defendían os seus foros e a lei vella -ou sexa o antigo réxime- e Galicia, polos homes da cultura que mergullados en arquivos e nas aldeas do país, toparon unha lingua e cultura moi viva cuxa traxectoria ignoraban, pero na que albiscaron futuro.
E eu estou tan encantado de que nos inventaran o país os intelectuais como daquelas intencións tan fermosas e avanzadas do Manifesto das Irmandades de Lugo en 1918 (voto feminino, preocupacións estéticas...) tan lonxe, desde logo, do rancio españolismo uniformista de despois da guerra de Cuba, como do pensamento racista, involucionista e clericalista de Sabino Arana, por poñer dous exemplos que non me entran polo ollo. Moitos consideramos a cultura o noso máximo sinal de identidade, e, se cadra, o único chamado a permanecer por sempre no mundo globalizado. E a lingua é, obviamente, a columna mestra á que se cingue a hedra da cultura.
Dito isto, quero, en voz alta, facer unha libre reflexión sobre lingua, cultura e nacionalismo galego, pois persoas pouco ilustradas poden confundir termos e caeren nunha sinonimia tan perigosa como errada. Permítanme que empece cunha pequena anécdota persoal. Corría o ano de 1984 e impartía eu, ilusionado, un curso de iniciación de galego no concello do Carballiño cando unha señora me atallou nun local público preguntándome se eu era o que impartía clases "dese castrapo, desa trangallada coa que a Xunta quere matar o galego...". Alucinado, pregunteille cun sorriso forzado e amable, cal era a súa graza e a que se dedicaba. "Chámome tal e son costureira", dixo. "Pois si, sonlle eu o profesor -contesteille-, pero perdoe, só lle falo do tema con profesionais. Eu a vostede non lle discutiría de corte e confección e vostede, a min, non me discute de lingua, e menos se empeza faltando". Recoñezo que fun ousado e groseiro -desculpe señora se me le-, pero direi no meu descargo que era eu moi novo e canso estaba xa dalgunhas actitudes.
Aquela sincera señora -estaba, sóubeno logo, nunha asociación desas do galego aportuguesado- obnubilada polo seu amor á lingua, cría estar en posesión dunha ciencia infusa nacida do corazón que mesmo lle permitiría descualificar traballos alleos e falar de ortografías como se fosen xogadores para meter ou sacar nun partido de fútbol. Igualmente, ata hai pouco calquera cachorro nacionalista pouco lido, e grazas á súa "coherencia ideolóxica", atrevíase a denigrar a obra literaria de Carlos Casares ou os ensaios de Xesús Alonso Montero, por citar só dúas bichas históricas. ¿Engánome?
Permítanme que lles diga, meus señores, que furgando na historia da cultura e da literatura galegas, fíxense vostedes, hai tamén escritores de todas as ideoloxías. E non me chama a atención, porque a lingua é o que é, un patrimonio común de todos: altos e baixos, gordos e fracos, louros e morenos, tolos e cordos, nacionalistas e non nacionalistas, de dereitas e de esquerdas. E todos eles teñen a súa participación no mundo da escrita galega. Desde Euxenio Montes a Álvaro Cunqueiro. Desde Celso Emilio a Manuel María. ¿Ou alguén quere unha lingua só para unha ideoloxía? Sería suicida. O galego é un código para que nos entendamos, soñemos e recreemos o mundo. Naceu hai mil anos e viviu ata nós. Agora, é a nosa responsabilidade proxectalo no futuro dos nosos fillos. Desde a historia, desde o feito nestes últimos vinte, trinta, corenta anos debemos ir con Manuel Antonio, sempre "máis alá". Co bo Plan de todos.

ETA maquilla a súa derrota
(Galicia Hoxe luns 3 xullo)
O proceso de paz. Hai uns días estivo en Auria o xornalista Gorka Landáburu, que falou no salón de Caixa Galicia sobre o proceso de paz no País Vasco. Gorka Landáburu é tamén unha das vítimas de ETA, pois sufriu un atentado con graves consecuencias nun ollo e nun brazo e, como tantos cidadáns vascos, ten que acompañarse de escoltas. Por iso a súa opinión é especialmente importante e, en primeiro lugar, revela que as vítimas de ETA son un colectivo plural e tamén diverso nas súas posicións ideolóxicas: Landáburu apoia o proceso de paz iniciado por Rodríguez Zapatero e confía en que chegue a bo fin.
A orixe do proceso. Destacou algunhas cousas singulares na súa intervención o xornalista vasco, sobre todo no coloquio. Por exemplo, a constatación de que este proceso, que será lento e traballoso, non vén de agora: ETA tomou xa esa decisión no 2005 e na mesma tiveron un protagonismo fundamental Arnaldo Otegi e Josu Ternera, este cun peso simbólico moi forte na estrutura etarra. Nos últimos anos houbo arredor de 70 xuntanzas clandestinas entre Batasuna e o PSOE vasco, dixo Landáburu, e logo Zapatero non fixo máis que ratificar o proceso. Tamén ten moi claro Landáburu por qué ETA inicia agora, á marxe do que digan os seus comunicados máis duros, un proceso negociador: a banda está convencida do abandono da loita armada, pero, como é lóxico, quere saír desa espiral de violencia sen unha imaxe total de fracaso. Noutras palabras, ETA quere maquillar a súa derrota e isto é moito máis significativo que a chulería de individuos como Txapote (o asasino de Miguel Ángel Blanco).
As dificultades. As dificultades serán moitas, niso todo o mundo está de acordo. Dificultades entre as partes negociadoras, entre os apoios políticos e entre a propia sociedade vasca e os militantes abertzales: hai arredor de 300 mozos novos no País Vasco francés, exiliados por accións de kale borroka, dispostos a volver en calquera momento se son chamados para reiniciar a violencia. No plano social, non convén esquecer que o País Vasco é moi pequeno e non hai unha soa familia que non conte con vítimas do terrorismo ou con presos etarras: será imposíbel (non se debería tampouco) esquecer todo iso. Abondo sería que nun prazo medio (unha ou dúas xeracións) eses mundos fosen quen de dialogar e convivir en paz. As outras dificultades tamén son coñecidas: o principal partido da oposición, con moitos votos detrás, está a facer todo o posíbel para que fracase o proceso. Landáburu foi moi crítico con Rajoy e o Partido Popular, lembrando que tamén Aznar negociou no seu momento, sen que daquela o PSOE fixese outra cousa ao respecto que apoiar o Goberno.
Que se vai negociar? Por parte de ETA é obvio: só pode ofrecer o abandono da violencia e das armas, no camiño da integración na vida política democrática do mundo abertzale. Por parte do Goberno, dixo Landáburu, non haberá nin negociación nin prezos políticos. Pero si se falará dos presos: do achegamento ao País Vasco dos máis de cincocentos presos etarras en cárceres españolas e logo tamén dos 150 presos en Francia e dun milleiro de exiliados en diferentes países. Logo, en función de como vaia o proceso, haberá excarceracións tamén, de xeito gradual pero inevitábel. Esa é a opinión de Gorka Landáburu, que me limitei a transmitir como intermediario: el aposta pola esperanza. Se así o fai el, que foi vítima de ETA, comprometido coa sorte do pobo vasco na historia, haberá que darlle un voto de confianza aos que cren que é posíbel rematar coa barbarie etarra.

Da conduta dos bonobos e chimpancés
(Andoliña sábado 2 xullo)
O primatólogo Frans de Waal, da Universidade de Atlanta (Estados Unidos), anda a estudar o comportamento dos bonobos e dos chimpancés para logo comparalos coas propias condutas do ser humano. E, segundo leo na revista Magazine, seica non somos tan diferentes. Coma eles, somos animais grupais, capaces de ser educados na tolerancia e sometidos a enfrontamentos habituais para definir unha xerarquía masculina: nisto parecémonos aos machos do chimpancé, "se non temos motivo de conflito importante, pelexamos por babecadas". En cambio, a xerarquía feminina dalgunhas sociedades, onde por exemplo se valora máis o papel das avoas, estaría máis perto do mundo dos bonobos, que se organizan en sociedades matriarcais.
A dos bonobos é unha sociedade pacífica e hipersexual, máis aínda que nos humanos: os machos non compiten polas femias, compártese a comida e as tensión se disipan con contactos sexuais. A estratexia da nosa especie ao respecto foi reducir as tensións entre os grupos recluíndo a vida sexual á esfera privada para facela menos visíbel. Polo menos era así ata os últimos tempos. Un mundo ben curioso este: o dos primates. Case tanto como o dos seres humanos.

O PATRIMONIO DOS NOSOS AFIADORES
(Andoliña venres 30 xuño)
Florencio de Arboiro, de nome Florencio Martínez Vázquez, debe ser o maior coleccionista de rodas de afiar de España. Dende hai 30 anos colecciona e restaura rodas, das que posúe unha magnífica colección de máis de 150 exemplares, algunhas do século XIX. No ano 1999 exhibiu en Ourense a mostra “Afiadores polo mundo”; ademais, preside e promove a asociación Ben-Cho-Shey, que traballa dende hai varios anos na investigación dos nosos oficios tradicionais.
Vén de inaugurarse en Albacete, no Museo Municipal de la Cuchillería, unha ampla mostra desta colección, acompañada dun breve pero suxestivo catálogo. No mesmo recóllese a historia do oficio dos afiadores, vinculados ás terras ourensás de Nogueira de Ramuín, e a descrición técnica dos seus elementos de traballo fundamentais (roda, chifro, etc.), así como algunhas notas sobre a súa xerga, o barallete (que estudara o propio Ben-Cho-Shey) ou sobre o proceso de dignificación deste oficio-símbolo que nos representa aos galegos no Hermitage de San Petersburgo a través do cadro de Antonio de Puga. Unha iniciativa digna de aplauso, que chega agora ata terras da Mancha e que amosa canto queda aínda por facer na salvagarda do noso patrimonio popular.
(Imaxe sacada do catálogo: Afiador español. Século XIX (Pagé, Camille, La coutellerie depus l' origine jusqu' à nos jours).

ANTES DE NACER MILLADOIRO
(Andoliña xoves 29 xuño)
No ano 1994 o grupo Milladoiro recibiu o premio Casa dos Poetas de Celanova. Tocoume daquela facer a súa “laudatio” na vila de Curros e, ademais de consultar algúns papeis, tiven que remexer no faiado da memoria, o mellor arquivo. E lembrei as orixes do grupo (aquel memorábel concerto no Auditorio da Salle) e algúns detalles da súa prehistoria, que esoutro día compartía eu en Trasalba con Manuel Bragado. Por exemplo, a lembranza de Roi Xordo, grupo constituído no ano 1976 na liña da canción rebelde daqueles días, que só durou uns meses. Estaba formado por músicos de “Bem-Virá” e do Movemento da Canción Popular Galega; velaí: Antón Seoane e Rodrigo Romaní, a cantante Pilocha, Pi da Bahía e Quico de Cariño e o brasileiro Ze Luiz.
Cantaban poemas de Méndez Ferrín, Manuel María, Neira Vilas e Cabanillas. Eles mesmos (a memoria volve de novo á Salle compostelá) escribiron e musicaron un Himno da AN-PG (Asemblea Nacional-Popular Galega), que por algures teño traspapelado e que comezaba “Galego, é hora xa/ labrego, pra ti tamén; / que pide a patria/ todas as mans”. Tamén reclamaban “berros de luz” e “bandeiras en pé”. E remataban contundentes: “A loitar! A loitar! A loitar!”. Que tempos!
(Imaxe: Jolie Coeur, de Dante Gabriel Rossetti, 1867)

Aracataca non será Macondo
(Andoliña mércores 28 xuño)
Que pensarían os meus veciños se alguén propuxese mudar o nome da miña cidade polo de Auria, tal como a chamaba Eduardo Blanco Amor e tal como logo usamos, de prestado, outros autores? Ou mesmo suxerir unha rolda de topónimos posíbeis con denominacións literarias como Ouréns, Augas Quentes ou Serenou, entre outras? Non creo que os meus veciños aceptasen e farían ben. Como fixeron os habitantes de Aracataca, o pobo colombiano que inspirou o Macondo literario dos Cien años de soledad de Gabriel García Márquez.
O alcalde do lugar, barallando que iso sería bo para o turismo, someteu a referendo o cambio de nome, pero só acudiu a votar a terceira parte dos electores, aínda que apoiaba o cambio a maioría dos votantes catacas, que é o seu xentilicio. Aracataca é a raíz do universo literario do Nobel colombiano, que inmortalizou así un espazo que hai un par de séculos aínda estaba ocupado polos indios chimilas, como conta Dasso Saldívar na súa biografía de García Márquez, El viaje a la semilla. Pero Macondo é moito máis que un lugar concreto do mapa e xa ten turistas abondo, turistas entusiastas, dispersos por todo o mundo, que seguiremos a viaxar polas páxinas desta novela inmortal. (Imaxe do pintor manierista Domenico Becafumi)

Milladoiro (e Castelao) en Trasalba
(Andoliña martes 27 xuño)
Estivo brillante o profesor Xesús Alonso Montero o domingo pasado en Trasalba, coa súa evocación das cartas entre Castelao e Otero: sublime, moi especialmente, a imaxe que nos ofreceu de don Ramón e da súa nai dona Eladia camiñando co sacho cara ó lugar máis querido da súa horta a coller un saquiño de terra para mandar a Bos Aires e enterrala no sartego de Castelao. Magnífica igualmente a "laudatio" que fixo Manuel Bragado da ampla historia de Milladoiro, premio Trasalba 2006: moi ben documentada, certeira na recolleita de datos, profunda en subliñar o significado do grupo na nosa cultura onte (dende 1978) e de hoxe (e de mañá). Moi ben tamén Víctor Freixanes, mestre de cerimonias (nalgún momento semellaba un clon do finado Sixto Seco), e Anxo Quintana, dende o plano institucional, que demostrou sen complexos que lle gusta a música de Milladoiro.
En nome do grupo homenaxeado, que ten paseado o nome de Galiza por todo o mundo, Antón Seoane preparou unha intervención reivindicativa, densa e reflexiva, como diagnóstico (algo lle axudou a súa profesión de psiquiatra) dun país doente de hipersomnia e desmemoria. Esperanza e galeguidade: as voces de Trasalba no 2006.
(Hoxe vai a foto enteira de Blanco Amor, realizada en Compostela en 1958, con Luis Meneses, o neno violinista, no medio)

Ciclo da Terra, de Millán Picouto
A Sección de Literatura do Liceo de Ourense e Edicións Linteo
comprácense en convidalos á presentación da obra de
Millán Picouto
Ciclo da Terra.
Nun acto que terá lugar no Liceo ourensán o martes 27 de xuño do 2006, coa participación do editor e profesor Manuel Ramos e do propio poeta.

Desde hai varios anos Edicións Linteo está a publicar, en volumes como adoita esta casa ben fermosos e coidados, a Obra Completa do poeta e dramaturgo Millán Picouto. O presente volume tivo como antecedentes os titulados Ciclo de Venus e Ciclo de Mercurio.
Pola súa banda, Ciclo da Terra contén as obras
Prisciliano en Tréveris, Os corvos, As andoriñas e María Soliña.

Trasalba 2006

Mañá contareivos da magnífica xornada de Trasalba 2006, o domingo, en homenaxe ao grupo Milladoiro.
Hoxe só quero agasallarvos con este anaco dunha coñecida foto feita por Eduardo Blanco Amor en 1958, en Compostela, foto que reutilizou Milladoiro na portada dun seu disco (e a Fundación Otero Pedrayo nos convites deste ano). Como xa contou algún xornal, o neno do violín, que tocaba co seu pai e cun irmán chámase Luís Meneses e hoxe ten moitos máis anos, claro: a sorpresa é que apareceu o domingo en Trasalba e alí mereceu un cálido e moi merecido aplauso.
Hai xa bastantes anos (1993) o Clube Cultural Alexandre Bóveda
publicamos un fermoso volume de fotos de Blanco Amor (hoxe creo que esgotado), acompañado de textos que contextualizaban cada unha das fotos (e diso encargámonos Ángeles Fernández, da Biblioteca da Deputación de Ourense, e eu mesmo).
Para esta foto dos músicos ambulantes, escollimos un texto do xornal arxentino no que escribía Eduardo Blanco Amor, que reproduzo agora (permitídeme tamén dedicarlle esta cita á amiga do blogomillo en Buenos Aires, que defende a súa galeguidade coa forza da súa poderosa palabra, Débora Campos (Fíos Invisibles):

En medio de la plaza del Obradoiro, flanqueado por los pétreos encajes del hospital plateresco, por la acuñada música del arco de San Jerónimo, por la elegante lógica neoclásica del Seminario de Rajoy y por el vuelo de las torres gemelas, advertí que se me habían terminado las palabras interiores y comencé a sentir la ciudad como una dulce y potente música, como si todo yo flotase en una torrencial y unánime melodía, como si fuese a diluirme en ella, a perderme en sus sofocantes túneles sonoros de lejanos acordes simultáneos que nacían de cada una de las piedras nocturnas... ("Mi invención de Compostela", de Blanco Amor, en LA NACIÓN, Buenos Aires, Domingo 3, agosto, 1941.