Metamorfose dos anxos, de X.L. Méndez Ferrín

(Faro Vigo 12-9-08)

Nas fotos Gerardo Diego, Blas de Otero e Cunqueiro: este último si que sabía de anxos aínda que o esquecera aquí Ferrín.

De neno, contáronme a estoria da sublevación de Luzbel, o máis belo dos anxos, contra Deus. Impresionoume a súa grandeza máis ca épica e o relato serviume para imaxinar nitidamente a invención do Inferno e aparición de Satán no mundo e no trasmundo. Anxos, Arcanxos, Serafíns, Querubíns, Dominacións, Tronos, Virtudes e Potestades son as diferentes castes de anxos ou espíritos puros que conseguín manter na memoria. Logo estaban o Anxo da Garda e os anxiños consistentes na cabeza dun pícaro con dúas aliñas apegadas que poboan os retábulos barrocos. O pior dos meus pesadelos infantís foi un no que me vin acosado por un enxamio de tales mostros cativos, que rían perversos. Mahoma veneraba estas figuras incorpóreas, que el herdara da Biblia, e nada menos ca o Corán lle foi transmitido por Deus a través dunha delas. De mozo, poucas veces me divertín tanto como o día no que lin no Padre Feixóo unha humorística distinción racionalizada ao modo tomista entre a natureza dos anxos e a dos trasnos, co fin de deixar en ridículo coido que aquel Padre Laínez que defendía a existencia dos segundos.

Eu teño moita máis simpatía polos tardos ou trasnos galegos ca polos anxos inconsúteis e sobrehumanos. Unha extrañísima afección dos anxos revelouse en certos poetas do século XX, entre os que non se contan certamente Pound nin Maiakovski, afección producida pola irradiación que un día exerceu Rainer Maria Rilke. É certo que poetas crentes coma Gerardo Diego escribiron bonitas bagatelas sobre os Angeles de Compostela. Pro tamén contumaces materialistas (Alberti) foron capaces de convocalos como tal no libro Sobre los Ángeles. O comunista cristianizante e unamuniano Blas de Otero é autor dun duro libro titulado Ángel fieramente humano. En canto a Lorca, este poeta máximo meteu, entre ciganos inesquencibeis, figuras andróxinas ou asexuadas de arcanxos belísimos representados en estatuas públicas de Granada. Estes anxos literarios non deben, digo eu, de provir de Lost Paradise, o poema perfecto de Milton. Como tampouco pensaría nel Ricardo Carballo Calero cando deu á luz na Benito Soto o libro titulado Anxo de Terra, nin tampouco Aquilino Iglesia Alvariño, castelanizante ocasional, ao poñerlle ao seu, cuase contemporáneo do anterior, Contra el Ángel y la noche. A moda dos anxos literarios debeu de se ir cando Ánxel (tamén) Rei Ballesteros deu á luz a súa novela Dos anxos e dos mortos, coa cal o espírito da nova narrativa pareceu ter unha continuidade do máis esixente. De meniño non tiven demasiada fe na existencia dos anxos (había tantísimos seres invisibeis nos que crer!) e de maior nunca sentir a necesidade de xogar á fantasís fabricando anxos poéticos. Un día non lontano durmín incómodo nun hotel alemán debido a que este estaba situado nunha Engelstrasse. Coidei ao principio que se trataba dunha rúa á memoria de Federico Engels; pro non: era só a Rúa do Anxo.Vexo apegado nun farol da Porta do Sol, Vigo, un carteliño no cal calquera de esas sectas modernas que andan polo mundo captando diñeiro dos inocentes anuncia un curso sobre "Metafísica de los Angeles". Xa non se trata, ai, de anxos poéticos senón da nova relixión dos anxos que, procedente dos EE UU, irrumpeu con forza na cultura de masas hai anos. Por iso, na actualidade, cando me falan en anxos non penso en San Miguel, nin no da Garda, nin nos das cabeciñas aladas, senón na cara de apalambrado que pon Nicholas Cage cando fai de anxo no cine.

"El Heraldo Gallego’: crer no país

hoxe en Galicia Hoxe: o artigo completo

A MIRADA RETIDA (14-9-08)
A CAPELIÑA DOS REMEDIOS

Á beira do Pai Miño, encontrámonos cun dos meirandes símbolos de devoción popular e esperanzas votivas ourensás, a capeliña dos Remedios, que garda ben vivo todo o seu sabor campesiño doutrora. Na novela “Vento de seda”, o escritor Bieito Iglesias recreou neste lugar a chegada dos feirantes á capela fuxindo da poeira para pregar á Virxe avogosa pola curación de todo tipo de males e tamén unha boa venda na feira. Nacido o século XX, cada Primeiro de Maio estoupaba nos arredores a maior concentración operaria da cidade, que Blanco Amor recolleu de forma maxistral na monumental “Xente ao lonxe”. Na súa contorna, hoxe inzada de instalacións deportivas, aboian os cheiros do polbo cocido e as risadas francas de Aser Vilar e os seus camaradas. O cronista cando mozo lembra moi vivo ese ambiente de feira e presenza campesiña que se mantén nos días iniciais de setembro. Na foto que ilustra esta Mirada velaí outra marca da época: na entrada do Pavillón, o xigantesco xugo e as frechas daquel Movimiento que nunca se movía, desaparecidos nos inicios da democracia.

ourensáns no seu recuncho gloria vidal suberbiola

«Unha cousa é a educación e outra o ensino. Un profesor de matemáticas pode dar valores»

Antonio Nespereira publica hoxe esta interesante entrevista cunha miña amiga e antiga compañeira do Instituto (a foto é de Miguel Villar).

Viaxe no tempo
Afonso Vázquez-Monxardín, La Región 13-9-08

(a foto do Parque de San Lázaro procede da web fotografiasdegalicia.com, e vai dedicada, se mo permite, a Chesi)

Uns científicos israelís construíron un modelo teórico polo cal seica sería posible viaxar no tempo, pero con limitacións. Ou sexa que só se podería ir ao futuro ou para atrás desde o futuro ata o momento de construción da máquina. Moi complicado parece todo, pero quen nos ía dicir hai trinta anos que queceriamos o leite dentro da cunca nun aparello con aparencia de televisor no que non habería lume, que o televisor parecería un cadro no salón ou que mocosos de 10 anos andarían con teléfono encima. Vai ti ver o que, con sorte, veremos.Pois como é difícil viaxar no tempo máis alá dese desprazamento lento e inercial que vai arrincando as follas do calendario sempre no mesmo sentido e que nos vai adornando pouco a pouco con cicatrices de vida, pois como é moi difícil, á xente dálle por viaxar no espazo, ir dun lugar a outro a coñecer paisaxes, xentes e cidades.Claro que se non nos movemos dun sitio, poñamos o Parque de San Lázaro, ese desprazamento lento vai facendo que cambiemos tamén de cidade e podemos viaxar no tempo de memoria coa propia ou coa pres tada. Podíamos, pero non é cousa, achegarnos ao século XII no que había unha leprosería cunha capela no comezo de Bedoya e un grande espazo por onde vagaban os lazarados. Ou achegarse a fins do XIX en que ao abrir Bedoya e chimpar a vella capela, o concello constrúe unha nova na esquina oposta. Podiamos pensar en 1911 en que a apertura da travesía cara á proxectada nova ponte esgaza o campo da feira en dúas metadas (ao leste as vacas, ao oeste, con perdón das súas caras, os marraus). Ou voltar ao 1923 en que marcha gando e feira para os Remedios. Ou a 1929 en que, sometida a un proceso de redución como as cabezas dos xíbaros, baixa a Igrexa de San Francisco á súa localización actual. Podiamos pensar en 1948 cando se fai o Goberno Civil, ou 1951 cando Asorey nos deixa o seu Monumento aos Caídos a ver se non lle dá a ninguén por dinamitar o anxo-, ou no tránsito do 50 ao 60 cando marchan as pedras da capela municipal a Peliquín pouco anos antes de erguer a Torre, entre o 1963 e 65, creo.Pero non é preciso tanto. Chega para esta viaxe ter máis de cincuenta anos anos e ter saudades do Bar Azul. Ou para xente aínda máis nova, lembrar o Alaska cos seus entrañables camareros e centro da nosa mocidade que daquela tiña oculto tras das chapas de madeira o valiosísimo mural de Quesada, restaurado eficazmente non hai tanto. Chega para ese percorrido moverse polas lembranzas iniciáticas da discoteca 3A, ou pensar no ‘Paxaro’ sentado na entrada do Dímax xogando ás cartas e charlando consigo mesmo a dúas voces. Ou pensar no Bar da Sindical... Ou na penultima grande puñalada, a desaparición da Confitería Ramos... E se collemos polo Paseo... acabo por maldicir a nosa historia. ¿Por que nos fan isto? ¿Cando lle demos nós as costas? ¿Cando deixou o público de encher o Miño, o Cortijo, o Alaska, a Ramos, o Hotel Parque? Se cadra ten que ser así a cousa. Pero dáme a impresión de que se non somos capaces de establecer tránsitos no de cada un de nós, debemos reinventar a cidade a cada xeración. E en en vez de sumar, subsituímos. O Latino, o Real, o Miudiño,o Moucho... demostran que o sabemos facer. Pero Ibense, por favor, ti resiste. Ti es o que nos queda de antes. Parte da nosa alma

DON LIMPO

Pan por pan SÁBADO 13 setembro.

Están situados, cando se fan enquisas, nos peores postos da consideración social. A costa de moito traballo, estrés continuo e o móbil sempre na man. Falo de políticos en exercicio e non lles teño, poden crerme, ningunha envexa. Todos os días teñen vinte xuntanzas para repetir o mesmo, unha presión excesiva de protocolo e propaganda e ata algunha cea inevitable na que lles poden poñer vieiras amnésicas ou coquinas contaminadas. A algúns ademais tócalles cada cousa!

Por exemplo, no Parlamento Europeo hai unha comisión que estuda como regular a publicidade sexista. Ata aí todo vai ben. Pero o xornal “Público” informa que entre os anuncios considerados como discriminatorios están os de marcas como Dolce & Gabanna e Don Limpio por usar “un físico musculoso que podería implicar que só os homes fortes son abondo poderosos para acabar co lixo”. Sen comentarios.

en poleiro alleo
Enterrar de vez os mortos, de Helena Villar Janeiro (ECG 12-9-08)

Tras do accidente de Barajas, aconteceu algo parecido á dor de milleiros de persoas que perderon seres queridos en circunstancias tráxicas e non os deron recuperado. Mutatis mutandis, a todos nos conmocionaron as palabras do portavoz que agardaba a identificación dunha familia: "Temos que nos alegrar de que nos entreguen un morto". Daquela a pescuda estaba moi próxima no tempo e os afectados moi cerca do corazón de todos, e foi doado entender o significado paradoxal da frase. Fixéronse esforzos para lograr as identificacións e aqueles restos permanecerán enterrados onde decidiron os seus, que poderán visitalos e levarlles flores cando o desexen. Por iso a devolución dos restos dun cadáver produce alegría no medio do desconsolo. (...)

O artigo completo

A felicidade

(Andoliña 12-09-08)

A felicidade: é o único realmente importante. Semella obvio, pero convén repetilo, mesmo con insistencia. E iso non ten outra faciana que o amor ós seres queridos e o que recibimos deles mesmos, a capacidade de convivir en harmonía, de compartir con amigos e amigas horas de alento e desalento. Levamos séculos de Historia vivida e escrita e sería moi doado encontrar centos de definicións de grandes personalidades sobre a felicidade. Todas as que gardan algo de verdade teñen que ver co que escribín antes e pouco conta niso, de certo nada, a acumulación de poder ou de riqueza ou de calquera outra falsa ilusión.

Da noite para a mañá o mundo tal como o coñecemos pode confundirse nos seus perfís, esvaecerse nos seus absolutos ou perder todos os adobíos que nós mesmos lle colocamos. E a vida mantén o mesmo sutil ritmo de inestabilidade, como un xogo entre infantil e absurdo repetido por inercia, sen coñecer ben as súas claves máis fondas. Por iso é necesario invocar, coa regularidade metódica dun mantra oriental, a forza das palabras primixenias: Amor, Amizade. Sen falso pudor a que nos acusen de cursilería estilística. Cando menos así o sinto hoxe, cando escribo nesta tardiña dun xoves solleiro de setembro.

Realidades

PAN POR PAN xoves 11 setembro (Foto de Dorothea Lange: emigrante na recollida do algodón, 1940)

Case a diario os xornais informan de estudos socioeconómicos sobre as familias españolas. E non son alentadores. Hai unhas semanas este xornal publicaba un traballo que demostraba que case a metade das familias ourensás sostén a súa supervivencia sobre pensións e axudas públicas. Os informes habituais de Cäritas e outras ONG tamén poñen en evidencia a existencia de fortes bolsas de pobreza reais, sobre todo entre mulleres e persoas maiores. Outro estudo destes días indicaba que aumenta a fractura social de pobreza entre españois e inmigrantes; o problema é aínda maior nas familias inmigrantes con menores dependentes, con cifras superiores ó 50 por cento de pobreza nestes casos. Un duro reto para o Estado de benestar e o mesmo clima social de convivencia. Que a crise económica vai agudizar sen dúbida. E que pode provocar conflitos desesperados.

Camilleri.

pan por pan mércores 10 setembro

O escritor, director teatral e guionista italiano Andrea Camilleri (1925) gañou o segundo Premio RBA de novela negra con “O crimen de Garlasc”. Lin hai unhas semanas unha das súas novelas máis famosas “A pensión Eva”, traducida ó galego en Galaxia hai dous anos e moi recomendable.

Ambientada na Italia da segunda guerra mundial, é unha historia de adolescentes (novela de iniciación) con todo o sabor da literatura e o cine neorrealistas: o “Amarcord” de Fellini podía ser un referente. “A pensión Eva” trata da vida nunha casa de prostitutas, pero os personaxes que a habitan non están faltos de dignidade. Mesmo están vistos cunha mirada humanista, moi propia do neorrealismo.

Nada que ver, dende logo, con esa muller que inicia agora a súa carreira na tele contando as glorias do seu mozo maltratador e que deixou en coma ó home que quixo defendela: non pagaba a pena facelo, non.

Cidade de cine.

Pan por pan 9-9-08

(na foto, o actor Raúl Arévalo, un os soportes básicos da película, xunto con Maribel Verdú)

Seguro que moitos espectadores de “Los girasoles ciegos”, a película de Cuerda, se sorprenden ó encontrarse na pantalla coa súa cidade. Vimos eses decorados cando a rodaxe e agora constatamos que están perfectamente integrados nun espazo urbano marcado pola Praza Maior, a Praza do Trigo e os seus arredores, ademais do poderoso plano do retablo de Santo Domingo que abre e pecha a cinta. Hai que agradecerlle a Cuerda traer o relato de Alberto Méndez, ambientado na rúa de Alcalá de Madrid, ata a vella Auria romana, pechada cidade de posguerra. O traslado funciona. O clima represivo no Ourense de 1940 non foi diferente. Aquí tamén houbo mozos poetas e comunistas, como Manuel Gómez del Valle, fusilado o 11 de agosto do 36 en San Francisco: nin puido intentar escapar polos montes da raia. E habería algún diácono como Salvador, nome ben irónico por certo?

Moi agudo...

López, Galicia Hoxe, 9-9-08

en poleiro alleo: vacacións, lingua, plantas acuícolas ...

Balcóns e vacacións, de Afonso Monxardín (GH. 9-9-08)

Os recursos da lingua galega, de Xosé M. Sarille (ECG. 9-9-08)

Afectados pola planta acuícola de Laxe Brava acusan de 'Xudas' ó BNG
Séntense traizoados polos conselleiros nacionalistas que aprobaron o plan e eloxian a Lobeira (ECG. 9-9-08)

Os xirasoles cegos (Andoliña martes 9 set.)

Hai escenas da famosa película de José Luis Cuerda que provocan o riso en moitos espectadores: por exemplo, eses diálogos tan peculiares entre os cregos da historia ou de Miguel de Lira, tamén de sotana, dirixindo o izado da bandeira e os nenos cantando o Cara al sol antes de entrar na escola. Nunha película dura, dramática, de temática moi triste, agradécense esas pausas. E eses risos merecen que nos felicitemos todos: por sorte, o público de hoxe xa non sabe responder máis que co riso ás absurdas situacións e opinións que eran obrigadas nos tempos do nacional-catolicismo. Imos avanzando.
"Los girasoles ciegos", o espléndido libro de relatos de Alberto Méndez, empeza onde remataba A lingua das bolboretas. En concreto, continúa dalgún xeito a escena final da historia de Rivas, cando o neno corre detrás do camión dos presos, detido o seu mestre republicano, insultándoos e botándolles pedras. Velaí a educación no odio que marcou o réxime franquista. Agora Cuerda sinala co dedo os axentes educadores dese odio durante décadas. E, si, de certo as cousas foron así: saen nesta película moitas sotanas e moitos uniformes.

Xosé Miranda: “A nación é unha estrutura temporal: non existiu sempre nin sempre vai existir”
"A palabra nacionalismo non me gusta, crea confusión. Nacionalistas tamén eran os fascistas"

Chamo a atención sobre esta entrevista co escritor Xosé Miranda, responsable tamén do blog "A vella da manta". Pertence á xeira de longas entrevistas de M. Vidal Villaverde no xornal GALICIA HOXE.

ao raiar o sol
Infame condena

Luís González Tosar (ECG 7-9-08)

Coñecín a Ernesto Cardenal en setembro de 2002, en Tromso, Noruega, preto do Ártico. O autor da Oración por Marilyn Monroe era un dos convidados especiais a aquel congreso no que o vento, a friaxe, o lazo e mailo carambelo protagonizaron tanto coma poetas, novelistas, dramaturgos e demais literatos reunidos. Confeso a miña curiosidade por un home rebordante de paixón, fiel ao Evanxelio, mais tamén a Marx, como tantas veces ten dito. Quizais por iso, cando o vin baixar dun autobús, aterecido, tremelicando de frío, vestido de branco, a penas unha camisiña -a típica cotona-, calzado con sandalias, a cabeleira voándolle e a pucha negra metida até os ollos, semelloume un espírito despistado, recén chegado do alén. Alí, en Tromso, merquei o seu irónico libro de memorias Vida perdida, que fun debullando mentres seguía ao crego revolucionario por recitais e intervencións públicas. Souben así que nacera rico pola casa, que vivira a bohemia, de mozo, que participara na revolución de 1954 contra Somoza. Tralo fracaso ingresou en Gethsemani (Kentucky, EE.UU) nun grupo de trapenses contemplativos.
Ordenado cura, con 40 anos, marchou ás illas Solentiname, onde fundou unha comunidade vencellada ao FSLN. Co triunfo sandinista chega a súa etapa de ministro de Cultura, até que en 1987 tivo que pechar o ministerio, por falla de orzamento. Cardenal foi quen de aturar, de xeonllos, a mala hostia do pontífice da cristiandade que, rubio de xenreira, maldicía contra a Teoría da Liberación. Agora, con 83 anos, suspendido ad divinis, o escritor está sendo perseguido por Daniel Ortega e a súa muller, Rosario Murillo, sátrapas no poder no país dos lindos lagos, o que chora coa dor. Un xuiz "danielista" impúxolle, ilegalmente, á multa de 20.000 córdobas (694 euros). Non pensa pagar. "Si me quieren echar preso (...) estoy listo para ir a la cárcel". Díxolles sorrindo.

FÍRGOAS DE HISTORIA E XORNALISMO (Galicia Hoxe 7-9-08)
“GUIEIRO”, VOZ MOZA E REBELDE

Marcos Valcárcel
Falaremos hoxe dunha das publicacións máis rebeldes e orixinais que deu de si o galeguismo republicano: “Guieiro”, a revista da Federación de Mocidades Galeguistas do Partido Galeguista.
Naceu primeiro como páxina semanal do portavoz galeguista A Nosa Terra, o 30 de xuño de 1934, no número 338 de ANT. Era entón o secretario xeral das FMG Francisco Fernández del Riego, acompañado na dirección de Xaime Illa Couto, Xosé L. Fontenla Méndez e Xoán L. Ramos Colemán. Eran responsables locais Vicente Bóveda (Ourense), Ramón Piñeiro (Lugo), Xosé Ramón García Chao (Viveiro), Xenaro Mariñas del Valle (A Coruña), Francisco Ogando Vázquez (Santiago), Avelino Pousa Antelo (Negreira) e Xosé Álvarez Blázquez (Pontevedra).
En setembro de 1934 a páxina colle xa o nome de “Guieiro”, co subtítulo “Outavoz nazonalista da FMG” e con numeración, ata abril de 1935. Finalmente, con data 1 de santos de 1935, a revista sae como publicación autónoma, co subtítulo “Outavoz patriótico da FMG” e un formato de catro páxinas (seis meses despois). Nesta última etapa publicou un total de 13 números, o derradeiro con data 1de xullo de 1936. Editábase en Ourense, na imprenta La Industrial, e tamén o financiamento debía ser ourensán, pois case toda a publicidade é desta cidade: Casa dos Lentes, o Cronómetro, Axencia Otos, Bicicletas Da Cunha, etc.
Publicación monolingüe galega, tiña periodicidade quincenal, que será mensual dende febreiro de 1936 ata o final. Aínda que non figuran na cabeceira os datos dos responsables da revista, os datos internos das Mocidades permiten asegurar que o seu primeiro director foi o ourensán Manuel Vázquez Martín, que sería logo substituído por Celso Emilio Ferreiro e logo por Castro Arines. Na etapa de Celso Emilio a revista foi secuestrada por orde gobernativa, en decembro de 1935, “por inxurias a Hespaña”. Segundo Celso Emilio o proceso debeuse a “dous soltos” nos que se comentaba un discurso de Gil Robles. Cóntalle Celso Emilio a Víctor Freixanes (Unha ducia de galegos, 1976) que un o redactara el mesmo e outro Cuevillas, pero non estaba asinado. O da man do poeta de Celanova titulábase “Porque non berramos ¡Viva Hespaña!” e remataba así: “Por eso o galego que se referindo a esta Hespaña de agora, berra ¡Viva Hespaña”, ou é un malvado ou é un idiota”.
Da forza que xa tiñan as Mocidades Galeguistas nesas datas, baste deixar constancia do mitin de novembro de 1935 nunha vila pequena como Celanova”, que lograba convocar a catro mil mozos nacionalistas para escoitar a Celso Emilio Ferreiro, Xosé Nogueiras, Vicente Bóveda, Illa Couto e Fernández del Riego.

2. ANTIESPAÑOLISMO.
O portavoz das Mocidades tiña seccións fixas como “Problemas da FMG” ou “Aición da FMG”, que dan conta polo miúdo da vida da organización. A orientación política das FMG vai marcando a liña deste boletín, caracterizado por un nacionalismo radical, mesmo próximo ás veces ó arredismo e sempre moi crítico coas organizacións políticas españolas, de dereita e de esquerda. Velaí os diversos ataques á CEDA de Gil Robles e a Calvo Sotelo, pero tamén a políticos republicanos como Casares Quiroga e outros que “volvían a Galicia en busca de votos”, velaí esta cita: “nós temos a obriga de agarral-a escoba e botalos de casa sin consideracións. Casares, os seus calcetíns, Basilio (Álvarez) a súa voz, Portela (Valladares) a súa cabeleira, poden ir a lucilas pol-a Hespaña adiante, xa que n-ela lles gustou campar, cando o poideron faguer” (n.3).
O antiespañolismo marcaba no Guieiro un fío común para unha gran pluralidade ideolóxica no seo das Mocidades. O xornal facía explícita esta posición, mesmo para diferenciarse de posicións máis moderadas do Partido Galeguista: “Estamos intimamente vinculados coa decrarazón de principios do PG. Non embargantes, nós non admitimos nin praiticamos ningún paito que dito partido faga cos partidos hespañoles, señan istes d´esquerda ou direita” (n. 1).
O pouso das teses risquiáns é evidente tamén en soltos coma este: “Patria é Cultura. Cultura é Inmortalidade. A Patria e a Cultura son o único ouxetivodo nacionalismo galego” (n.11).

3. FERNÁNDEZ DEL RIEGO.
Na temática deste xornal dominan os espazos de información sobre a vida interna e externa do galeguismo e os temas históricos e culturais referidos sempre a Galicia ou, ocasionalmente, a Euskadi e Cataluña. Os redactores eran os propios membros das Mocidades, con Fernández del Riego nun primeiro plano, pois del son varios dos artigos de maior peso político. Os “galeguistas adultos”, do PG, están presentes coas firmas habituais de Otero Pedrayo, Vicente Risco e F. Cuevillas.
A salientar tamén as entregas de Aquilino Iglesia Alvariño, Xaime Illa Couto, Antonio Moure, Xosé Velo Mosquera, Xosé L. Fontenla, Prudencio Taboada Tabanera, Bonifacio Suárez, Xosé García Seoane, Marino Dónega, Manuel Gómez Mauricio e Xaime Vidal Rei, ademais dos retratos realizados polo debuxante “Sesto”:
Na vida do Guieiro houbo tamén tempo para lembrar as figuras do poeta Eduardo Pondal (n.7) e do galeguista malogrado Xurxo Fernández, así como as conmemoracións de Pardo de Cela (17 de nadal) ou o maxisterio de Antón Villar Ponte, falecido en 1936, a quen se lle dedica o número 9 do boletín, incluíndo, entre outros textos, un poema elexíaco de Ánxel Sevillano.
No ano 1996 o Consello da Xuventude de Galicia, presidido entón por José A. Constenla Ramos, publicou unha edición facsímile deste xornal, incluídas as páxinas da súa etapa en A Nosa Terra, e cun limiar de Xaime Illa Couto.
A mesma cabeceira foi utilizada polo portavoz da Unión da Mocidade Galega (xuventudes da Unión do Pobo Galego) dende 1978. O mesmo nome levaba o órgano do Patronato da Cultura Galega en Montevideo, tanto na súa xeira de 1965 1 1968 como na posterior, iniciada en xullo de 1984, dirixida inicialmente por Manuel Suárez Suárez.

P.S.: algo que case ninguén sabe (agás Bieito Iglesias, que mos encargou). Nos dous primeiros números do GUIEIRO, boletín da UMG, hai dous artigos sobre Cultura e Nacionalismo (1978). Se teñen acceso a eles, sexan comprensivos. Están sen asinar, pero non renegarei da súa autoría. Eu era moi novo daquela.

A MIRADA RETIDA
O HISTÓRICO ORELLAS
Marcos Valcárcel

Pasoume esta foto un dos donos do Bar Orellas, hoxe na Praza do Ferro. Os que teñan 50 anos ou máis lembrarán ben o motivo e o escenario: o histórico Orellas cando estaba nos baixos do Principal. A foto leva anotados os nomes dos retratados: Aser, Adela, Manolo, Claudio e Daniel. Consérvanse máis fotos desa época: as xerras brancas de viño, os xamóns e chourizos pendurados das trabes da madeira, unha saliña ó fondo chea de pipotes, etc. Funcionaba aínda como cine o Principal, ou o Peripepe, e ó rematar a película de “Sabú” ou de “Tarzán” a festa era completa cun bocadillo de orellas. Había que baixar por unhas angostas escaleiras, que eu lembro escuras. E dende abaixo, polos pequenos ventanos a ras do chan da rúa, víanse os pés da xente que paseaba na rúa da Paz. Estou seguro de que moitos ourensáns teñen neste espazo de sociabilidade popular un anaco da súa memoria sentimental. Ata fixemos por alí algunha xuntanza clandestina de estudantes, como se fixeron tamén no Volter. Pasaron tantos anos que todo se esvaece. Pero queda a foto como testemuña.

P.S.: o histórico Orellas baixo o Principal inaugurouse a finais dos anos 4o e pechou no 1983 para pasar ó local da rúa da Paz. Na foto están Manolo e Claudio, os donos (dereita e esquerda), o comerciante Aser e a súa dona Adela.

No seu "Rodicio do Tempo" Clodio González Pérez
escribe sobre os
Alcumes medievais (Galicia Hoxe, 6-9-08)

Como a relación é moi extensa, non propia dun artigo xornalístico senón dun bo traballo para unha revista especializada, cinguimos a dar non máis que varios acompañados co ano en que se rexistran, empezando polo que acadou a capela de San Xusto para fundar naquel lugar o mosteiro: Petrus Cresconii cognomento Infanzon (1127); Anaia (1197), Auricula (1161), Badarra (1254), Baluga (1168), Batalia (1241), Beschoquino (1217), Bispo (1245, Petrus Fernandi dictus Bispo, presbiter de Oluaria, Bochon (1274), Boleyro (1264), Caladus (1236), Calvo (1172), Calza (1224, monxe), Canela (1152), Caninus (1227), Chapas (1210, vicario do arcebispo), Cheyron (1267) Chicus (1156), Colonio (1167), Corvo (1257), Cotalaya (1242, presbítero), Curvus (1153), Das Capas (1201), Dente (1202), Esquerdus (1249), Falcón (1226), Feo (1241), Ferus (1163), Fiel (1219), Fol (1215), Francus (1244), Garavitus (1204), Gatinus (1245), Gatus (1244), Granion (1191), Gordus (1247), Lavaromeus (1238), Leyno (1247), Leyton (1218, presbítero), Lucho (1267), Lupo (1242), Maladus (1215), Mosca (1241), Moxe (1260), Navaya (1247), Patuchu (1213), Pexon (1190), Picito (1234), Pinctus (1157), Porrinus (1239), Qui Venit (1226, Martinus Pelaiz dictus...), Rabiosus (1238, racioneiro compostelán), Rapatus (1245), Rectus (1242), Rubeus (1202, cóengo), Sardina (1217), Serpe (1255), Sicarius (1245) Siccus (1161), Testa (1228), Teyxafin (1217), Tofinus (1237), Tourel (1228), Tuvius (1244), Varelle (1234), Vilanus (1242)...
Os alcumes das mulleres son contados, non por careceren deles, senón porque a súa presenza nos documentos é moi escasa, e ás veces referida ao home: Bochoa, muller de Petrus Fernandi dictus Bochom (1274).
Algúns remataron en patronímicos: Batalla, Chico, Seco, Tubío... A excepción é Varela: pasou a apelido, pero tamén segue aínda actualmente como alcume na zona.

P:S: dedicamos este artigo ó Julio Medela, se é que ten Internet nos calabozos do castelo de Allariz.

Lingua e empresa

Andoliña sábado 6-9-08

Abriuse o curso político con dúas novas negativas para o noso idioma: o caso Steiner e o pronunciamento do Club Financeiro de Vigo. Sobre os dous temas xa se escribiu con xeito neste xornal. O primeiro denota a falta de proxección exterior da nosa cultura e, sobre todo, o dano que certas campañas mediáticas, con adobío intelectual, están a causar na convivencia cultural en pluralidade da nosa contorna.
Creo que é máis preocupante o segundo caso, porque parte do propio seo do país e reproduce fielmente os prexuízos diglósicos tan presentes na burguesía galega. Cómpre precisar que non todos os empresarios pensan así: como lembraba o amigo Fernán Vello, nunha liña ben diferente, comprometida coa lingua de noso, están outras grandes empresas galegas, non demasiadas, tamén é certo. Doutra banda, algo de ignorancia hai tamén no Club Financeiro de Vigo: baste dicir que no seu novo "manifesto" falan de "gimnasia" e "manualidades" para denominar materias que nin así se chaman.
Cataluña é un país rico e dinámico, motor de España en tantas cousas, e para iso as súas clases dominantes nunca tiveron que refugar do seu idioma. Seremos os galegos máis parvos ou qué?

P.S.: con acerto, o xornal Galicia Hoxe publica hoxe o texto de Arturo Casas sobre o caso Steiner (ó amigo Caetano, non se lle escapa unha...). Graciñas tamén a Arume polo seu comentario incorporado nesta Andoliña.