Libro de visitas
Nesta nova sección recollerei algunhas cartas que falan do blog. Esta ademais informa do cambio de enderezo da páxina Ourense Natural: broma ou realidade.

Noraboa polo blog sensacional.
Ola Marcos, chámome Secundino e dende fai uns anos sei que visitas as miñas páxinas web. Fun profesor nas Lagoas, de matemáticas, durante 27 anos e como sabrás levo dous prexubilado. Nestos últimos anos mantiven varias páxinas web a maioría defendendo a nosa natureza, de feito nas túas recomendacións figuran dúas "A vida nos ríos galegos" que estos días, a xunta me cambiou totalmente agora o link é http://centros.edu.xunta.es/iesaslagoas/webantiga/slorenf/vidario0.htm , este é un dos motivos de este email, para que cambies o link, parece que vou ter problemas para ubicar esta páxina web no Hosting da Xunta, espero resposta a esa pregunta que fixen estos días.
A páxina Ourense natural: broma ou realidade está noutro proveedor e non está afectada.
Tamén manteño unha páxina de investigación histórica sobre un pobo da provincia de Ourense que quedou asolagado por un encoro no ano 1958 chamábase Alberguería e estaba no Concello de A Veiga, tiña naquil intre 103 veciños e actualmente a xente vive no Barco, en Ourense, Vigo, Barcelona, Madrid e moita emigrou a Arxentina, Venezuela, Francia, Suiza e Alemania.
De forma que explico na web son o webmaster da páxina sin ter nada que ver coa zona. Esta páxina tamén na teño na Xunta de Galicia, no servidor da Xunta, e pasou o mismo que a dos ríos, de repente desaparece e ven a ameaza de desaparecer definitivamente.
A páxina éntrase con http://www.albergueria.es xa que fai pouco merquei o dominio. En realidade o link é http://centros.edu.xunta.es/iesaslagoas/webantiga/slorenf/Umia/index.htm
Esperarei a ver como remata o conto, pero estas páxinas, si a Xunta non fai algo por elas pasarán a peor vida.
Espero que o feito de estar prexubilado e non ser actualmente profesor en ningún centro non sexa impedimento para que poida seguir manteñendo as páxinas. Por suposto estou autorizado polo Director do Centro, neste caso, o compañeiro Monxardín, ademais as páxinas non teñen propaganda nin pretendo facer negocio con elas.
Perdona o rollo,pero necesitaba comentar estos puntos xa que estou bastante preocupado xa que é un labor de case 10 anos.
Un saúdo e repito enhoraboa polo teu blog.
Secundino Lorenzo

Os do Alexandre Bóveda

Entre finais de 1989 e o 2001 o Clube Cultural Alexandre Bóveda foi a vangarda cultural da cidade ourensá: está mal que eu o diga, pero así foi. Díxoo tamén moita máis xente. Axuntamos máis de 200 socios e socias, de todos os campos ideolóxicos e sociais (con maioría progresista e de esquerda, iso si) e planificamos un labor cultural continuado e rigoroso durante uns 12 anos. Despois pechamos a tenda porque todo nesta vida ten o seu principio e o seu final. E para non queimar a fórmula. Cada ano axuntabámonos a directiva para sacar unha foto "orixinal" da que sempre se encargaba o fotógrafo amigo e socio Eduardo Núñez e para a que Benito Losada preparaba a intendencia e a escenografía. Esta é unha das máis simpáticas, no Claustro de San Francisco, cos traxes e instrumentos da Banda Municipal que nos facilitou o Xoán Fonseca. En primeira fila: César Ansias, Xoán Fonseca, Marcos Valcárcel, Benito Losada, Afonso Monxardín e Elisa López Grande. E detrás: Pepe Trebolle, Asun Ballester, Xosé A. García e José Luís Alonso (clicando na foto, podedes velos en maior tamaño). Esta foi a última directiva en exercicio, pois o Clube pechara no inicio do verán do 2001 cun macrorecital no Liceo de máis de 70 persoas de Ourense que leramos un cento de poemas do libro "Ourense, craro río, verde val" (Antoloxía poética da cidade).

(Hai outras tamén moi simpáticas e con máis personaxes, pero quedan para outra ocasión)

que pasa no Ribeiro?

Unha amiga escríbeme preguntando que pasa no Ribeiro? Que sucede co proxectado Parque Medioambiental de Carballeda de Avia? O certo é que non souben responderlle: non teño nin a información suficiente nin opinión creada ó respecto. Por iso propúxenlle promover o debate dende aquí, dende o blog, e reproducir a súa carta, co seu permiso, para que poidan intervir todas as persoas mellor informadas ou relacionadas con esta temática. Esa mesma amiga dirixiuse ademais ás organizacións ecoloxistas ADEGA e Verdegaia e tamén reproduzo en "Comentarios" as súas cartas como forma de estimular este necesario debate. Velaí a súa carta:

Ola Marcos: escríboche para que cando teñas un pedaciño de tempo me informes sobre a polémica do parque medioambietal que ten proxectada a Xunta no Ribeiro. Hai moitas cousas que me sorprenden, como a postura contraditoria de Verdegaia, a marxinación nas conversas coa consellería de Ridimoas, e sobre todo o noxento silencio informativo ao que está sometida esta mobilización. Isto de non estar en Ourense pasa factura e entereime este verán por Ánxeles Cuña do que estaba pasando no Ribeiro, e cando vin que ao día seguinte da manifestación a prensa silenciou todo- agás unha pequena tira de Cristina Huete en "El País"- supuxen que algo serio se estaba cocendo e que os intereses deben ser moi fortes. Gustaríame saber cal é a túa opinión para entender o que está pasando. Unha aperta: Maruxa

aínda aprendo, dicía Goya ( e comezou o curso)

Comezou o curso e todos os anos, por estas datas, pásolles ós meus alumnos de Bacharelato unhas notas e normas previas, unha especie de "contrato mutuo" entre eles e máis eu (onde trato de temas como asistencia ás clases, metodoloxía, avaliación, etc.). O remate desas notas-normas acaba cunha reflexión final e persoal miña que recolle a famosa cita de Goya que figura aquí enriba. Pensei que quizais podía interesar a alguén como definición dunha actitude. Velaí:

5. Reflexión final.

Asistimos nos últimos anos a unha desvalorización total dos sistemas de ensino, que actúa en cadea: desde a primaria ata a Universidade, pasando pola ESO e a secundaria. O nivel de reducción de contidos e de esixencias ameaza con chegar a un grao mínimo de competencia formativa: así, chegan alumnos á Universidade sen os mínimos coñecementos nin o dominio das técnicas instrumentais básicas (ler, escribir, redactar, comprender, etc.). Cara atrás ese proceso é aínda máis grave e semella que as institucións educativas son xa case incapaces de frear a estupidización social progresiva transmitida –con éxito, por desgraza- por tantos programas de televisión-lixo, modas e tendencias destinadas á infantilización total da sociedade e outros subsistemas culturais de masas.

Cando menos polo que respecta a este profesor, ese proceso debe ser invertido desde xa e o nivel de esixencia dos Bacharelatos debe corresponder a este planteamento: unha formación en ciencias e humanidades necesaria e suficiente para preparar o acceso á Universidade e a posterior especialización dos estudos. Co tempo, creo que os propios alumnos/as máis conscientes dos retos do seu futuro inmediato, nunha sociedade altamente competitiva e agresiva nos sistemas de regulación do mercado, rematarán por agradecer esta perspectiva. En canto saian fóra das aulas escolares, verán que o mundo non os vai tratar cos criterios infantiloides e sobreprotectores tan a menudo dominantes.

No Museo do Prado hai un magnífico debuxo de Goya no que se ve a un velliño de longas barbas, encorvado sobre o seu caxato, camiñando con dificultade; hoxe sabemos que representa ao propio autor, só bocexado, nos seus últimos anos. O debuxo leva un intelixente lema baixo dos trazos, como adoitaba facer Goya, que indica. “Aún aprendo”, cando xa ao pintor lle quedaban poucos anos ou meses de perspectiva futura. Esta é a filosofía con que deben ser iniciados e levados a cabo calquera tipo de estudos ou actividade formativa: mentres o ser humano vive, mentres ten alento e pode discernir e dirixir a súa memoria, está sempre a aprender. Ningún segundo é inútil. Por desgraza, no mundo en que vivimos, moitos deses segundos son tamén para “desaprender”. O camiño que iniciamos hoxe pretende aproveitar o tempo ao máximo e facer realidade o soño de Goya: aprender xuntos para seguir a camiñar, para seguir a aprender, hoxe e sempre.

Santos: un santo simpático

Pan por Pan xoves 20 setembro

Esoutro día fixen aquí unha mención á vida dos santos e varios amigos fixéronme chegar ó meu blog enlaces valiosos sobre haxiografía: hai unha web moi boa da Universidade de Oviedo, por exemplo. Outro amigo pasoume un enlace sobre o presbítero San Felipe Neri, que viviu en Florencia no século XVI. Polo que leo, era un santo simpático, como Francisco de Asís. O florentino caracterizouse pola súa ledicia e por levar sempre ambientes de festa e bo humor onde chegaba, mesmo facendo o pallaso cando era preciso. Renunciou ás riquezas, educou ós nenos pobres e fixo rir a todos. Leo tamén que tiña tan grandes accesos de amor a Deus que o seu corpo se estremecía e precisaba en pleno inverno abrir o peito para mitigar ese lume de amor. Cando o foron enterrar, viron que tiña dúas costelas saltadas e moi arqueadas para deixarlle sitio ó seu corazón que medrara notablemente.

Fototeca. Xa pasaron uns cantos aniños...

No ano 1995 a Casa da Xuventude de Ourense (as fotos son do seu arquivo) celebrou os seus primeiros 25 anos (fundouse en 1970, nos estertores do franquismo). Celebrouse aquel aniversario cunha serie de mesas redondas e eu mesmo participei nalgunha delas. Recupero estas dúas fotos de cando o nacionalismo (era un debate sobre ese tema, na propia Casa) aínda non gobernaba. Os ponentes son Benito Alonso, historiador hoxe en Tui (o "Roi" para os que o coñecemos de vello, compartimos estadía en Compostela); Heitor, que presidía a Auriense entón, e Alfredo Suárez Canal, que non sei se estaba na Deputación ou xa era deputado galego. Entre o público varios militantes daquela hora: Montse, Carballo, Paradelo, eu mesmo... En segundo plano un noviño aínda Alexandre Sánchez Vidal, hoxe tenente de alcalde na cidade.

en poleiro alleo

Sobre algúns temas tratados nesta casa:
* a educación para a cidadanía: O triunfo da Educación (Miguel Anxo Fernán Vello en Galicia Hoxe
* as oposicións e os interinos: Escándalo nas aulas (Moncha Fuentes Arias en Faro de Vigo)
* Antón Losada e Anxo Quintana: O éxito de Losada (Lorenzo Fernández Prieto en La Voz de Galicia)

Un conto triste.

Andoliña venres 21 set. Foto de Jorge Ruiz.

Nos arredores do Liceo Maribel Verdú asina autógrafos. Mozas e nenos vestidos como campesiños de hai 60 anos. No medio da Praza Maior espera un burro cargado de fardos, con toda a paciencia do mundo ás súas costas: ó escoitar o berro de “Acción” todos se poñen en movemento, tamén o burro. A xente de Auria está contenta porque poden ver anaquiños dunha rodaxe en vivo: hai que agradecerlle a José Luis Cuerda o feito de escoller Ourense para a súa versión de Los girasoles ciegos, obra moi excepcional de Alberto Méndez. Oxalá faga unha gran película: o guión de Azcona é unha garantía, dende logo.

Chámame unha xornalista para preguntarme polo Ourense dos anos 40: cóntolle unhas cantas cousas que sei ou estudei desa etapa. A cidade da época, máis pequeniña (a metade de poboación que hoxe), vivía días de miseria, de represión e de fame. Por se non fosen poucas as desgrazas, ata o Barbaña se rebelaba contra a natureza e saía das súas canles levando por diante animais e persoas. Aló por 1945.

Medo bendicido pola Igrexa: velaí o conto de Blanco Amor, Primeira Comunión: o aceno terrorífico metido ata o fondo dos ósos. Foi como en toda España: un conto triste, iso foi a nosa posguerra.

(Recollido en La Voz de Galicia, entrevista de Cándida Andaluz)

Unha cidade de provincias pequena con gran peso da Igrexa e dos militares

A partir da visión da película Os girasoles cegos moitos ourensáns pararanse a pensar como era realmente a cidade de Ourense naqueles anos. O historiador ourensán Marcos Valcárcel asegura que a obra de Alberto Méndez (na que se basea a película) reflexa á perfección como era naquela época a vida en calquera cidade parecida á ourensá.
Valcárcel indica que Ourense nos anos corenta era unha cidade de provincias pequena -de ao redor de 50.000 habitantes- na que existía pobreza e a represión era moi grande, do mesmo xeito que a propaganda franquista e o poder da igrexa. Destaca para ilustrar o grao de represión que aínda en 1945 tiveron lugar detencións, mortos e fusilados. é naquela época cando a algunhas rúas da cidade dáselles nome militares: Xeneral Franco, José Antonio, Calvo Sotelo. A pesar da situación pobreza, a cidade conta nesa época con tres xornais, todos pertencentes á falanxe.
Nestes anos prepárase o monumento aos Caídos, fronte á subdelegación do goberno -que aínda existe hoxe- e é entre 1943 e 1944 cando o Concello de Canedo da Ponte fusiónase co de Ourense. En 1945, a cidade sofre unha das súas traxedias máis grandes, o desbordamento do río Barbaña, no que morren varias persoas. Marcos Valcárcel subliña dúas obras de Blanco Amor ilustrativas daquela época. Por unha banda unha fotografía realizada polo autor na que se mostra a baixada en procesión duns nenos desde a catedral de Ourense e por outra banda o conto Primeira Comuñón que aparece na obra Os Biosbardos .

Homenaxe a Xoán da Coba
Como homenaxe a Xoán da Coba (e tamén ó contertulio que asumiu este nick), velaí o busto-retrato e única imaxe, que eu saiba, que se conserva do xenial ourensán.

O Betis, o noso terceiro equipo
(Afonso Vázquez Monxardín en Galicia Hoxe, 18 set.)

As amplas lagoas da miña formación inclúen un descoñecemento absoluto do fútbol. Sei que xogan uns once ou doce xogadores de cada parte a darlle patadas a unha pelota que vai dun sitio para outro. A metade queren metela entre uns paus cunhas redes que hai no fondo dun lado e os outros, no outro. As regras son moi simples -case se reducen a que non vale darlle coa man e non pode saír do cadrado marcado con cal no campo- polo que todo o mundo dá en opinar con presunto coñecemento igual de tácticas e estratexias. Un pouco tempo resúltame simpático ver correr, xesticular e berrar eses homes pero moito, aborréceme. Móvese moito diñeiro ao seu redor e hai equipos, ligas, campionatos e copas por todos os lados. Os enfrontamentos dos equipos semellan representacións simbólicas doutras competencias -sociais, locais, nacionais e internacionais ou raciais- nas que todo o mundo, inmediatamente, toma partido. Así, eu non podo ver con bos ollos os que apoian o Real Madrid cando xoga co Celta ou co Dépor. Aínda que non lles sei nada de fútbol, declárome, nestes días que celebra o seu centenario, e como a duquesa-teleñeco de Alba, do Betis. Do Betis... e da oposición.
Non me gusta o seu presidente Ruiz de Lopera por cuestións estéticas -parece saído dunha película máis rancia ca un unto de cinco anos- pero sobre todo sentinme ofendido cando lle cambiou o nome ao estadio Benito Villamarín para pórlle, nun groseiro acto de pedantería, o seu propio. Porque don Benito Villamarín, o rico industrial aceiteiro artífice do despegue do Betis hai cincuenta anos era de Ourense e amigo do meu avó Antonio. Xuntos estudaran na escola laica e na posguerra sempre se lembrou de enviarlles aos amigos da burga preciosos garrafóns de aceite de oliva. Boa xente. Coma o seu irmán, don José Villamarín, presidente do Centro Galego de Bos Aires moitos anos na metade do século pasado. Unha vez de Sevilla mandáronme unha foto dun xantar da directiva do Betis cun gaiteiro tocando detrás. Don Benito tiña cara emocionada? ou se cadra era que lle estaba a rebentar o tímpano aquel punteiro a unha cuarta da orella.
Por certo, que para a clausura das festas do cincuentenario do club, Villamarín convidou a falar ao seu amigo Eduardo Blanco Amor. Engadiría hoxe o escritor co seu xusticeiro ferrete, "como nunca tal fixo ningún equipo galego". E razón tería.

Cidadanía (entrada n.1100 do blog)

Pan por pan martes 18 setembro (Na imaxe, Santa Águeda, de Zurbarán)

Disque, malia o barullo mediático, foi un fracaso a campaña contra a Educación para Cidadanía: os promotores da obxección contra a mesma só recolleron o apoio de 84 pais entre os douscentos mil posibles. En cambio xorden voces, mesmo entre os opositores, para “adaptar” esta nova materia ós idearios, por exemplo, dos colexios relixiosos. Nalgures lin que estes propugnaban incluír a vida dos santos no curriculum real, o que logo se dará nas escolas, da EPC. Aló cadaquén, pero vexo difícil que os mozos de hoxe cheguen a identificarse cun San Sebastián, aseteado por axudar ós cristiáns e logo botado ás cloacas; ou con Santa Lucía, violada e torturada, para logo arrincarlle os ollos; ou con Santa Águeda de Catania, á que lle cortaron os senos cunhas tenzas. Sinceramente, eu preferiría unha cidadanía un chisco máis tranquiliña, con menos dramatismo e menos mártires.

Arte e pobo: Arturo Baltar (FOTOTECA)

Un dos máis grandes da nosa arte e tamén da arte popular: o escultor Arturo Baltar. Así o retratou o pintor Prego aló por 1955. Por certo, segue sen ter un edificio digno onde mostrar toda a súa inmensa e xenial obra. Había unha promesa do concello neste respecto: quedará esquecida, como tantas outras? Se tivesen un Baltar en calquera outra cidade, xa tería un gran Museo no centro urbano, non me cabe dúbida.

IMAZ, ARTUR MAS, GALEUSCAT
La Región 17 setembro (o cartel da guerra civil en Euskadi é de Carmona)

Cataluña. Falabamos esoutro día, nun Pan por Pan, da radicalización do discurso nacionalista en Cataluña, que chega a figuras como Maragall ou Artur Mas. Colegas que traballan en Barcelona relativizan esta interpretación, afirmando que hai moito de “radicalismo estético” en Maragall e que CIU xoga coa tensión en dúas liñas: dende o soberanismo á conquista de competencia e orzamentos para o país. Por outra parte, é ben sabido que nos nacionalismos hai sempre “dúas almas” que abanean entre o independentismo e posicións máis moderadas e pragmáticas: foi así nos tempos da Segunda República e segue a ser hoxe. Haberá, pois, que agardar para saber en qué queda este radicalismo catalán, pasada a retórica dos discursos da Diada. Non cremos que o mapa político catalán permita demasiados movementos bruscos, como parece insinuar Artur Mas, dado que cadaquén garda celosamente o seu espazo electoral (ERC) ou con firmeza as súas posicións clásicas (Josep Antoni Durán i Lleida, por parte de Unió, que non quere saber nada de mesturas con marxistas ou socialdemócratas).
Josu Jon Imaz. Nesta semana produciuse a carta de renuncia de Josu Jon Imaz e reflectiuse o difícil que resulta manter lideratos fortes no nacionalismo vasco, aínda dende o goberno. Lembren a ringleira de nomes: Arzallus, Garaicoechea, Ardanza, Ibarretxe, Imaz, etc. Este último propugnaba un modelo de nacionalismo pactista e pragmático, pero que non renunciaba as súas posicións soberanistas. Ademais, tiña moi claro que ETA sobra no País Vasco e que non se poden planear medidas de cambio de estatus xurídico mentres a violencia non desapareza de Euskadi. A súa carta de renuncia á presidencia do PNV é un modelo de documento político de alta talla intelectual e sentido común: “Creo nunha Euskadi na que os diferentes sentimentos de pertenza dos que compoñemos a sociedade vasca convivan compartindo un proxecto de país, cuxo futuro constrúamos entre todos. (...) Traballo por unha Euskadi na que a nosa identidade vasca se constrúa en base a valores nun mundo cada vez máis aberto e complexo, no que o amor ó propio non nos leve a construír o futuro contra ninguén. Como esa árbore á que equiparaba a súa obra o universal escultor Eduardo Chillida, enraizado na terra vasca pero coas súas pólas e follas abertas ó mundo”. Chapeau por J.J. Imaz! Pouco favor lle fixeron Zapatero e outros destacando “o luxo” de ter un dirixente como Imaz no PNV. Que vai pasar? Fálase dun pacto interno no PNV entre os sectores máis radicais e máis moderados (Eguibar versus Urkullu) para evitar a división do partido: oxalá dean coa mellor fórmula para o futuro de Euskadi e para o conxunto español.
Galeuscat. O BNG, na etapa Beiras, abriu portas co pacto entre os tres nacionalismos periféricos autodenominado Galeuscat. Aquel pacto serviu para presentar o BNG en sociedade e “moderar” a súa imaxe: ó cabo PNV e CIU son partidos moderados e non marxistas, aínda que poidan promover políticas sociais progresistas. Hoxe o BNG é o mellor situado na negociación dos orzamentos do Estado e un aliado fiel de Zapatero e debe xogar esa carta con intelixencia: Galicia non debe quedar atrás, como tantas outras veces.

CEN ANOS DE HISTORIA CULTURAL.

1977: redescuberta dun país

O artigo completo en Galicia Hoxe

Libros de M.Rivas-X.I.Taibo; X.R. Barreiro, A. Bozzo, J.A. Durán, Costa Clavell, Fabra Barreiro.

Carlos Casares e Otero Pedrayo.

A muller en Galiza

O Padre Seixas: autorízanse os nomes en galego

Abelardo Moralejo, Casimiro Torres, Emilio González López

O Facho. Trasmallo. Abel Bouhier. Filgueira Valverde.

Versos de Seoane, Miguel González Garcés, Lueiro Rey, Cunqueiro, Cuña Novás... Eduardo Moreiras na RAG. Camilo Valdeorras.

Xaquín Marín e Siro López.
Vacaloura. O pai de Migueliño. O cadaleito. Os cigarróns. La parranda.

Editorial Alvarellos.
Dos anzos e dos mortos. Editorial Limbro e X. I. Taibo. Neira Vilas, Eliseo Alonso.

Pola UNión, de Benedicto. Xerardo Moscoso, Emilio Cao, María Manoela, Xoán Rubia, Miro Casabella. Doa. Ars Musicae Ultreia.

Soledad Bravo e Luís Cilia en Compostela.

Nace Milladoiro. Pecha Teima. Nace A Nosa Terra, da man de Margarita Ledo.

Encrucillada. Fendendo. Grupos e xornais da AN-PG na emigración.

Cine de terror.

Pan por Pan domingo 16 set. (Na imaxe o Nosferatu, de Murnau)

Por que nos fascinan as novelas e as películas de terror como o Doctor Jekyll e Mr. Hyde? Primeiro, porque nos distraen das miserias e medos da realidade cotiá. Seica as fábulas de terror nos permiten liberar adrenalina: os nosos problemas do día a día son insignificantes ó carón dos ataques de Drácula ou de Frankestein. Din os entendidos, como Doménec Font no seu estudo Las raíces del miedo, que ademais o cine de terror facilita a escisión do espectador nunha dobre dimensión, solidario coa vítima pero tamén dalgún xeito co agresor, proxectando na pantalla unha certa liberación de agresividade. Por iso o chamado cine “gore” constitúe un exceso case sempre carente de ambición estética: os mozos de hoxe están tan afeitos a ver destripar corpos e derramar líquidos que acaban por rir a cachón nas escenas máis terroríficas. E así nin se libera adrenalina nin nada …

Jekyll e Hyde.

Pan por Pan sábado 15 setembro.

“Eu son o doutor Jekyll. Eu son o doutor Jekyll. Eu non fixen nada, eu non fixen nada, son o doutor Jekyll”: así remata unha das moitas versións cinematográficas da maxistral obra de Stevenson. En concreto a que dirixiu Victor Fleming con Spencer Tracy no aterrador dobre papel: antes de morrer, a súa transformación monstruosa delátao diante dos policías e os seus amigos. Un auténtico monstro capaz de torturar e asasinar a beleza incandescente de Ingrid Bergman. Stevenson retratou mellor que ninguén a estreita fronteira entre o Ben e o Mal, o fío evanescente que separa os territorios da bondade e da maldade máis sinistra. Nada debe ser tan horroroso como a perda da identidade e Robert Louis Stevenson descubriuno en 1886, moito antes de que escribiran Freud e os psicoanalistas clásicos. Pero fíxoo con tanta verdade que aínda hoxe arrepía ler aquela vella novela.

A Porta do Bispo Izquierdo

Entre hortas e portas (10).

Urbs e rus. Por Xosé Manuel González

Aos de Lugo pouco, á forza de velo xa nin caso facemos. Pero ao foráneo, observador atento da Muralla, igual hai un sitio que lle chama particularmente a atención: alí onde coinciden o único mirador restante e un recanto estilo Vauban. É a Mosqueira, espazo cuxo nome, e a persistencia de locais que serven ante todo polbo, denotan que posiblemente un recinto feiral non andou lonxe; denotarían, máis ben, se a lembranza dos maiores de corenta non convertese en prescindible a dedución.

En fronte do Reduto e a Porta do Bispo Izquierdo vense arestora, respectivamente, a Estación de Autobuses e un xardín cuxas árbores non esconden ben as dependencias da Policía Municipal. A traza desa construción permite crer que antes foi cárcere, e de feito aínda moitos lle chamamos “do Cárcere” (ou “da Cárcel”) a Porta e xardín; igual ca hai catro décadas, cando o arboredo lucía o nome dun senlleiro aviador franquista, García Morato. Cando non había terminal de transporte humano, senón explanada que coutaba un muro: o Campo da Feira. Lugar cheo de vida que fornecería aos reclusos ora distracción ora saudade no tránsito diario ou pesa do gando; no periódico bulir do mercado e o trato; na ocasión única, anual, da gran convocatoria pública para as xentes luguesas: San Froilán.

“Y digo que no tiene Galicia, por el dorado otoño, fiesta más feliz que el ‘Domingo das Mozas’ en Lugo, y digo rosas cuando digo mozas”; este era Cunqueiro no 1958, e abofé que non toda a cidade estaba conforme. En outubro é San Froilán, o día cinco, e chamámoslle das Mozas ao domingo seguinte: de costume, polo Patrón viñan os patróns á feira, domingo as rapazas -e rapaces, xa que logo- pois a atención á facenda non era dispensable. Ambos días, e mais outros, rebordaban en xente campesiña, con lecer e pouco afeitos ao catálogo da urbanidade. Algún de aquí en vez de rosas vía pailáns, seica prevendo apertón e pisadura receaba a mestura co paisano. Con pintoresquismo, antigo aldeán había que o sábado advertía: “mañana no se puede andar por la calle”.

Pero andabamos, madia leva se non andabamos. Á mañá tiraban os foguetes, viñan gaiteiros cos xigantes e cabezudos e botábase un da cama sabendo que o levarían aos churros, escoitar a banda, que á mediodía tocaría ir polo polbo onda o caseto da Manola, pola tarde á carreira de motos arredor da Muralla e sobre todo, ante todo, ás atraccións chamadas aquí barracas. E logo, habiamos pasar sen xogar na tómbola, tirar no tiro, subir nos caballitos, nos coches eléctricos, naquilo chamado montaña rusa? Sen o Barriga Verde mentres veu? Habían deixar os maiores o Muro da Morte e mailo “Teatro Argentino”, do que nós oïamos pero non nos contaban? Pola casa tiñamos parentes, coñecidos, devolvíanse os convites recibidos durante o verán das mil festas; na aldea, xaora, dixesen o que dixesen. Porque da aldea, no fondo, eramos todos, e case todos riamos co Pelúdez de paraugas colgado no lombo, chamándolle ao polbo “cienfalópodo”, cargando coa Filomena e o seu castrapo a miúdo inverosímil.

As atraccións do San Froilán, daquela humildes e auténticas barracas, estiveron primeiro tras do concello, despois en Santo Domingo. Pasaron máis tarde ao Campo da Feira, cando a dos bichos se foi indo e aumentaban as instalacións de diversión. Da feira feira pasou a haber Feira-Exposición, os labregos seguiron vindo e a nosa festa quedou como refuxio urbano, arrecendo ao que algún día foran as grandes do país. Paralelo a este noso manter e o alleo cambio ou decadencia, a sona multiplicouse derivando en aluvión. E velaí: un posto de cestos e varas, como lembranza do antigo mercadeo; Pelúdez e familia, os pailáns, con monumento e todo; as barracas, aínda no centro da cidade; casetas que son restaurantes portátiles, baixos como instalación improvisada, caldeiros cocendo polbo en Lugo enteiro declaran o triúnfo definitivo da tradición nun negocio moitas veces millonario. Libros publicados, concertos masivos, o aire da novidade... e algunha voz, aínda e sempre, demandando que leven lonxe tal batifondo.

Eu, que teño gozado profundamente o San Froilán, comido quilos de polbo e de churros, xogado á tómbola, tirado ao tiro; que fun cabezudo, bailei -para desgraza súa- con Rosa e María, Chus e Belén, montei en coches, cabaliños, norias e montaña rusa... asumo agora a obriga de transmitilo, levar os fillos ao santiño, á ofrenda a Rosalía, seguir a cadea. Sen parar de vivir, xaora, nin de medrar coa festa. Grande, galega, humana e fráxil, se esquecemos o que somos.

Un día difícil

Non escribo moito de min e da miña vida persoal, pero hoxe farei unha excepción. Tiven un día difícil. Un día ben complicado. Vostedes nunca tiveron medo a ter un gafe ou algo así, sequera por un día? Verán. Onte levei o meu automóbil (un Xantia con bastantes anos) á revisión da ITV, con retraso. Leváronmo os amigos do taller e pasou a revisión sen ningún problema. Ás oito da tarde fun tomar un viño con Benito Losada, logo subino á casa (no Montealegre) e logo viñenme para a miña, na Valenzá. Aparquei no garaxe sen ningún problema.
Esta mañá poño en marcha o coche para ir ata Ourense, sobre as 12,30, e vexo algo raro. Algo tan raro como toda a metade do capó levantado e dobrado. Repaso mentalmente a xornada de onte e nada: nin o máis leve roce ou choque. A pinta do capó é de desastre total, como despois dun gran choque. Chamo ó taller e veñen á primeira hora do tarde por el. Temos que chamar á grúa, porque arrastra por debaixo. Un amortecedor ou algo así rebentou e saltou para fóra levantando con toda a forza o capó. Os amigos do taller dinme que nunca viron nada parecido nin se explican qué puido pasar.
Póñome de mal humor, claro, porque a broma sairá nunha pasta. Seica non é responsabilidade da ITV, dinme. O coche saíu ben de alí. E que ata tiven sorte: se me chega a pasar na estrada, sabe Deus onde iría. Tivo que facer un ruído e unha explosión enorme (sería de noite, no garaxe).
En fin, para curar o mal humor, vexo na casa (estábaa vendo a miña filla) o Dr. Jekyll e Mr.Hyde, de V. Fleming, con Spencer Tracy, Ingrid Bergman (máis sensual e seductora que nunca) e Lana Turner. Logo abro o correo e está cheo de mensaxes dos amigos do blog que leo de vagariño e mando eu algunha máis. A vida segue. Espérame unha semana cando menos sen automóbil…

Nin moito nin pouco, X.M. Pereiro en Faro de Vigo 5 agosto

Eu penso que gano pouco, e sei que non é certo, e logo contraataco que non saco moito beneficio para o esforzo que fago, e máis tarde cáeme a cara de vergonza mirando paro o salario medio, pero arrepóñome analizando algunhas cousas que todos sabemos que pasan. Esta mesma firmeza de criterios habería que aplicala ó caso dos salarios da clase política.De entrada, discrepo do argumento clásico de que os políticos teñen que ter un bo salario para evitar tentacións de complementalo por métodos ilegais. Se fose por iso, ademais de estar ben pagados políticos, xuíces e policías -que son os gremios que se adoitan citar nese argumentario- tamén o deberían estar os médicos, para que se centren no que teñen que centrarse e non se distraian pensando en como chega a fin de mes; e os asesores fiscais, para que non se desesperen vendo que lle aforran ós clientes cartos que eles non teñen; e desde logo os xornalistas, para non caer na tentación de... dalgunha tentación na que caer. As ganas de facerse un peto pola porta de atrás hai que aguantalas a pao seco, por decencia, ou polo medo a que pase algo si se descobren. Porque sabemos todos por experiencia (allea) que amasar cartos, como rascarse, é todo empezar, e non hai salario que colme a ansia logo de desencadeada. Os políticos, etc. deben estar ben pagados porque fan un traballo o mellor que poden en beneficio de todos (esta é a teoría, claro). É na práctica cando aparecen os problemas. Se o que cobra Fulano ou Mengano é moito ou pouco, merézao ou non. Como norma xeral, parece un pouco raro que un concelleiro gane máis ca un conselleiro, ou un alcalde que un presidente, e pasa. E non debería aceptarse como normal que un edil dobre os ingresos do seu antecesor, e acéptase. Nin, ó reves, tampouco que un alcalde, por moi pequeno que sexa o concello, se ten dedicación exclusiva, gane menos que un funcionario. A raíz da polémica xurdida logo das eleccións municipais (e curiosamente, nunca antes) o PP propuxo suxeitar os soldos municipais a uns parámetros (medida tan sensata como algo sospeitosa de oportunismo se temos en conta que sempre tivo a presidencia da Federación Galega de Municipios e Provincias, organismo idóneo para debater estes asuntos). A contestación do outro lado, de que iso atentaría contra a autonomía municipal non deixa de ser tan certa como pouco consistente, porque os concellos son autónomos, pero os alcaldes son militantes de partidos que lle marcan as directrices a seguir (esta é outra teoría). A realidade é que, merecementos e dedicacións aparte, a clase política actúe en materia salarial como un comité de empresa que non tivera que negociar coa patronal nin aterse á conta de resultados. Así se aparcan diferencias partidarias e enconos ideolóxicos para adxudicarse complementos vitalicios de 14.000 euros para os altos cargos da Xunta (en proporción, bastante máis diñeiro que os 54.000 e pico anuais que lle acaba de regalar o Banco Mundial a Rodrigo Rato por tres anos de servicios prestados). Claro que quizais estas medidas teña máis xustificación do que parece. Antes pedir e recibir que ter que acabar de comisionista, como Aznar.

LLACH

Disimulen. Non é que me dea por facer propaganda. É só para que vexan o tipo de promocións que pode facer un xornal, disque conservador, como La Vanguardia: Lluis Llach, a banda sonora dun país. 20 libros CD (uns 190 euros compradores fóra de Cataluña).